ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΟΛΗ ΤΗΣ ΕΡΩΤΙΚΗΣ ΠΑΡΕΚΚΛΙΣΗΣ ΣΤΗ ΒΕΝΕΤΙΑ ΤΟΥ 15ου ΑΙΩΝΑ - 6

Ιδιαίτερα σκληρή είναι η τιμωρία που επιβαλλόταν στους ενόχους βιασμού. Στις ποινές, που είχαν στόχο όχι μόνο την τιμωρία του ενόχου αλλά και τον παραδειγματισμό του κοινού, περιλαμβανόταν η διαπόμπευση, ο ακρωτηριασμός και στη συνέχεια η θανατική ποινή. Μία πρώιμη μαρτυρία, του έτους 1426, αναφέρεται στο έγκλημα που διέπραξε ο ευγενής Ανδρέας Dandolo ο οποίος πήρε με τη βία ένα νέο στο κανάλι του Ριάλτο και τον βίασε [qui vim cepit unum iuvenem in canali publico Rivoalti et commisisse sodomicium). Έχοντας εξαφανιστεί μετά την πράξη του, για να διαφύγει την εκτέλεση, καταδικάστηκε ερήμην σε ισόβια εξορία απο τη Βενετία, τα βενετικά εδάφη και τα βενετικά πλοία και σε περίπτωση που συλλαμβανόταν θα του επιβάλλονταν όσα προβλέπονταν για την περίπτωση' διαπόμπευση, ακρωτηριασμός και τελικά θάνατος στην πυρά. Η σχετική απόφαση προσδιορίζει με λεπτομέρεια τη διαδικασία της εκτέλεσης της ποινής. Ο ένοχος έπρεπε να οδηγηθεί με πλωτό μέσο και με ένα κήρυκα να διακηρύττει το έγκλημά του (cridanteprecone culpam suam) έως την όχθη του καναλιού, όπου είχε διαπραχθεί το έγκλημα' εκεί θα του έκοβαν το δεξί χέρι και στη συνέχεια με το κομμένο χέρι κρεμασμένο στο λαιμό του θα τον οδηγούσαν οδικά απο τον δρόμο του Ριάλτο στην πλατεία του Αγίου Μάρκου, στον τόπο των εκτελέσεων ανάμεσα στους δύο στύλους {ad locum iustitie in medio duarum columnarum), όπου θα θανατωνόταν στην πυρά. Με αυστηρή πολλαπλή ποινή τιμωρήθηκε επίσης ο βαρκάρης του Dandolo, Oselus, που ήταν συνεργός του. Και σ' αυτόν επιβλήθηκε αντίστοιχη εξορία, ενώ σε περίπτωση σύλληψης θα τον οδηγούσαν στο ίδιο σημείο, όπου θα του έκοβαν το δεξί χέρι και στη συνέχεια ανάμεσα στους δύο στύλους θα του εξόρυσσαν τα μάτια επιπρόσθετα υποχρεωνόταν να μη απομακρυνθεί απο τη Βενετία με την απειλή επιβολής ενός έτους φυλάκισης σε περίπτωση που συλλαμβανόταν ως παραβάτης. Με την ίδια απόφαση οριζόταν αμοιβή 5.000 λιρών που θα κατέβαλε το Δημόσιο σε όποιον παρέδιδε τον Dandolo.

Τέλος, με το σκεπτικό ότι ο βιασμός που διαπράχθηκε απο τον Dandolo είναι βδέλυγμα για τον Θεό και τον κόσμο και ότι γι' αυτό έπρεπε να γίνει σε όλους γνωστό το γεγονός, αποφασίστηκε να ανακοινωθεί η δίκη στο Ριάλτο, όπου γίνονταν οι δημόσιες ανακοινώσεις {Cum iste casus Sodomien et violentie commissus per ser Andream Dandulo ser lacobi sit abominabilis Deo et mundo et ut omnibus sit manifestum, vadit pars quod in scalis Rivoalti publicetur processus contra eum factus...). Το ίδιο επίσης αποφασίστηκε για την περίπτωση του βαρκάρη. Διαπόμπευση και θάνατος στην πυρά επιβλήθηκε το 1452 στην περίπτωση ενός σκλάβου που βίασε τετράχρονο αγόρι. Στη μητέρα, που είχε καταγγείλει το γεγονός και είχε παρουσιάσει το παιδί, δόθηκαν 100 λίρες για την περίθαλψή του {pro medicando puerum) και σ' εκείνους, που συνέλαβαν τον δράστη ενώ προσπαθούσε να φύγει, δόθηκε αμοιβή 150 λιρών.

Βαρύτερο περιστατικό αποτέλεσε το 1462 ο βιασμός ενός δωδεκαετούς, του Ανδρέα της Agnelina, υπηρέτη στο πανδοχείο «Pavone» στο Ριάλτο. Το παιδί είχε βιαστεί βάναυσα σε δωμάτιο του πανδοχείου με αποτέλεσμα να πεθάνει. Ένοχος ήταν ο Βαρθολομαίος de Brixia, κουρέας, που εργαζόταν στην ίδια περιοχή. Ο δράστης εξαφανίστηκε από τη Βενετία και το Συμβούλιο των Δέκα αποφάσισε να ενημερωθούν οι Αρχές των πόλεων της βενετικής ενδοχώρας, ώστε να κινητοποιηθούν για την ανεύρεση και σύλληψή-του. Τελικά η υπόθεση εκδικάστηκε ερήμην και ο Βαρθολομαίος καταδικάστηκε να μείνει εξόριστος από τη βενετική επικράτεια. Αν συλλαμβανόταν, θα του επιβαλλόταν ακρωτηριασμός του χεριού που έπρεπε να εκτελεστεί μπροστά στο πανδοχείο, όπου είχε διαπράξει το έγκλημα, και στη συνέχεια θα τον οδηγούσαν στον συνηθισμένο τόπο εκτελέσεων για να καεί ζωντανός {ubi vivus comburatur). Η καταδικαστική απόφαση θα έπρεπε να ανακοινωθεί in scalis Rivoalti και εκείνος που θα τον παρέδιδε ζωντανό θα αμειβόταν με 1.000 λίρες από το Δημόσιο. Αντίστοιχη ποινή —εξορία απο τη βενετική επικράτεια και τα βενετικά σκάφη και αν συλληφθεί θάνατος στην πυρά— επιβλήθηκε το 1466, επίσης ερήμην, στον Αλοΰσιο (ή Λουδοβίκο) de Anselmis, που είχε διαπράξει sodomitium violentum cum puer ο, καθώς και στον Αντώνιο de Larpa, για το ίδιο αδίκημα, ενώ σε όποιον θα παρέδιδε τον καθένα απο αυτούς επιδικαζόταν το ποσό των 500 λιρών. Είναι φανερό, ότι το έγκλημα του βιασμού ανηλίκων προκαλούσε την απέχθεια του κοινού και γι' αυτό η θανατική ποινή επιβαλλόταν με τη σκληρότερη εκδοχή της' οι ένοχοι έπρεπε να καούν ζωντανοί. Στις περιπτώσεις μάλιστα των δύο τελευταίων δεν έγινε αποδεκτή η πρόταση να εκτελεστούν με αποκεφαλισμό και μετά να καούν, όπως γενικά ίσχυε για τους σοδομιστές.

Παρ' όλα αυτά, σε περιπτώσεις που ο κατηγορούμενος δεν είχε ομολογήσει την ενοχή-του η καταδικαστική απόφαση ήταν συγκρατημένη. Στον Ματθαίο Iacobi de Carpo, που είχε κατηγορηθεί το 1475 de sodomicio per vim και δεν είχε ομολογήσει, επιβλήθηκε ισόβια κάθειρξη, ενώ απορρίφθηκε πρόταση επιβολής της θανατικής ποινής.

Μια ιδιότυπη αντιμετώπιση του ζητήματος εμφανίζεται στην υπόθεση του βιασμού ενός εφήβου το 1452. Ως δράστες καταγγέλθηκαν δύο άτομα, ο Μαρτινέλλος, γιος του Ιωάννη Martini, και ο Ιωάννης Briti από τη Βερόνα. Ο πρώτος, που είχε συλληφθεί και ανακριθεί με βασανισμό, κατόρθωσε τη νύχτα να δραπετεύσει από τη φυλακή, ενώ ο άλλος είχε διαφύγει τη σύλληψη. Αντίθετα με άλλες προτάσεις, που δεν έγιναν τελικά αποδεκτές, αποφασίστηκε να μη ανακοινωθεί τίποτα σχετικά με την υπόθεση, ούτε να προκηρυχθούν οι δράστες, αλλά να ενημερωθούν μυστικά οι κατά τόπους βενετοί ρέκτορες, οι κυβερνήτες των βενετικών γαλερών και άλλοι ότι θα έπρεπε με περίσκεψη και επιμέλεια να ερευνήσουν για να συλλάβουν τον Μαρτινέλλο και να τον στείλουν δέσμιο στη Βενετία.

Όπως διαπιστώνεται, οι βιασμοί ανήλικων παιδιών και εφήβων δεν ήταν πολύ σπάνιο φαινόμενο. Το πιθανότερο είναι, ότι πολλά περιστατικά δεν γνωστοποιήθηκαν και δεν έφτασαν στη δικαιοσύνη. Σε αρκετές περιπτώσεις τα θύματα αγρεύονται στον δρόμο με άσκηση βίας. Στις 26 Νοεμβρίου του 1426, την ώρα του εσπερινού [circa horam Avemarië), ένα δεκάχρονο αγόρι πιάστηκε στον δρόμο από ένα άγνωστο που το οδήγησε στη αυλή Gradonico, όπου το βίασε. Το Συμβούλιο των Δέκα όρισε αμοιβή 4.000 λιρών σε όποιον καταγγείλει τον δράστη που θα του δίνονταν από την περιουσία εκείνου ή από το Δημόσιο, αν δεν συλλαμβανόταν, ενώ σε περίπτωση που ο καταδότης βαρυνόταν με κάποια ποινή θα απαλλασσόταν και θα έπαιρνε 2.000 λίρες.

Ανάλογη ήταν η περίπτωση του ανήλικου Ιερώνυμου Zane90. Ένα ακόμη τραγικό περιστατικό μαρτυρείται το 1462. Ο οκτάχρονος Βερναρδίνος, γιος του ευγενή Φραγκίσκου Barbo, ενώ έπαιζε μπάλα στο Μουράνο, παραπλανήθηκε απο δύο άτομα, τον Αντώνιο Sabba και τον Αντώνιο Berengo, που με την πρόφαση ότι θα του αγόραζαν αχλάδια ( velie dictopuero emere depiris) τον οδήγησαν στο υπόστεγο μιας εκκλησιάς, όπου τον βίασαν διαδοχικά. Οι δύο ένοχοι εξαφανίστηκαν. Το ίδιο έγινε και μετά την επίθεση {inhonestum et turpem insultum) δύο άλλων ατόμων, του Βίκτορα γνωστού με το παρανόμι Sagita και ενός άγνωστου φίλου του, εναντίον του ανήλικου Ιάκωβου Landò, σ' ένα γεφύρι στην περιοχή Santa Croce.

Ν. Γ. Μοσχονάς: Έλεγχος και καταστολή της ερωτικής παρέκκλισης στη Βενετία του 15ου αιώνα
στο Ανοχή και καταστολή στους Μέσους Χρόνους (Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, 2002)