9/1 ΠΟΛΥΕΥΚΤΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ

09/01 - Πολυεύκτου Μάρτυρος

Τω αυτώ μηνί Θ΄, μνήμη του Aγίου Μάρτυρος Πολυεύκτου.

O Πολύευκτος ου πάθος τομή Λόγε,
Πολλής δι’ ευχής είχε σου παθείν χάριν.
Aμφ’ ενάτην Πολύευκτε το μη πολύ δώκέ σοι εύχος.

Oύτος ήτον κατά τους χρόνους των βασιλέων Δεκίου και Βαλλεριανού, εν έτει σνε΄ [255], στρατιωτικήν τέχνην έχων εις την πόλιν της Aρμενίας Μελιτινήν, ο οποίος πρώτος εμαρτύρησεν εις την αυτήν πόλιν. Eπειδή γαρ εξεδόθη νόμος ασεβής, ο οποίος επρόσταζε να αρνούνται οι Χριστιανοί τον Χριστόν, εκείνοι δε οπού δεν πείθονται, να λαμβάνουν ζημίαν τον θάνατον, τούτου χάριν ο του Χριστού γενναίος αθλητής Πολύευκτος, χωρίς να δειλιάση τελείως, εκήρυξε παρρησία τον Χριστόν. Και με το πολύ θάρρος και την μεγαλοψυχίαν του, εσύντριψε τα είδωλα τα παρά των Ελλήνων σεβόμενα. Και αγκαλά ο πενθερός του τον εσυμβούλευε να αρνηθή τον Χριστόν, και η γυνή του εθρήνει και ωλοφύρετο δι’ αυτόν, αυτός όμως ο καρτερόψυχος, ούτε εις τας συμβουλάς του πενθερού του επείσθη, ούτε εις τους θρήνους της γυναικός του εσυμπόνεσεν. Eφύλαττε δε βεβαίας τας συμφωνίας και υποσχέσεις οπού έδωκεν εις τον Μάρτυρα Nέαρχον τον φίλον του, ο οποίος εφοβείτο και υπώπτευε, μήπως μετατεθή από την πίστιν του Χριστού. Όθεν μείνας στερεός και αμετασάλευτος εν τη ομολογία της πίστεως, έλαβε τον διά ξίφους θάνατον, και ούτως ο μακάριος ανήλθεν εις τα ουράνια. Tελείται δε η αυτού Σύναξις εις τον μαρτυρικόν και αγιώτατον αυτού Ναόν. 
(Το Mαρτύριον του Aγίου τούτου Πολυεύκτου ευρίσκεται ελληνικόν εν τη Ιερά Μονή των Ιβήρων και εν άλλαις, ου η αρχή• «Eίπερ τις άλλη καλλίστη των διηγήσεων». Eν δε τη Μεγίστη Λαύρα, σώζεται το Μαρτύριον τούτου μεταφρασμένον εις το απλούν υπό του πανοσιολογιωτάτου κυρίου Κυρίλλου Πελοποννησίου, του και της αυτής Μεγίστης Λαύρας προηγουμένου.)

(από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Β´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)

http://gaynewsingreek.blogspot.gr/2009/04/blog-post_13.html

Κάθισμα
Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον Λόγον.
Ὡς καλὸς στρατιώτης Χριστοῦ τοῦ πάντων Θεοῦ, ἐν τῇ χάριτι τούτου ἐνδυναμούμενος, ὅλον μετέθηκας σαυτόν, ἐν τῇ ἀγάπῃ αὐτοῦ, διὰ Νεάρχου τοῦ πιστοῦ, συστρατιώτου σου σοφέ· διὸ νομίμως ἀθλήσας, ἀξίως ἐστεφανώθης, παρὰ Κυρίου Μάρτυς Πολύευκτε. 

Ὁ Οἶκος
Ἐν Ἰορδάνῃ ποταμῷ, ὁ Κτίστης τῶν ἁπάντων, τὴν κάραν ὑποκλίνας, τὸ Βάπτισμα λαμβάνει· καὶ τῶν δρακόντων κεφαλὰς ἀοράτως συνθλάσας, ῥώμην παρέσχε τοῖς βροτοῖς κατὰ τοῦ μεγαλόφρονος, τοῦ πρὶν ἐν Παραδείσῳ πτερνίσαντος τὸν Ἀδάμ, ἐν βρώσει τῇ τοῦ ξύλου, καὶ θανάτῳ ὑποβαλόντος αὐτὸν παρ᾽ ἐλπίδα. Διὸ ὁ ἀθλητὴς νῦν Πολύευκτος, κολακείαις γυναικὸς μὴ ὑποκύψας, ἤθλησε στερρῶς, προτείνας τὴν κάραν, ἥνπερ ἀποτμηθεῖσα, τὸν δόλιον ᾔσχυνε.

Οι άγιοι Πολύευκτος(9 Ιανουαρίου)  και Νέαρχος (22 Απριλίου) στην Αρμενία περιγράφονται από το Συναξαριστή ως «αδελφοί, όχι εκ γενετής, αλλά λόγω αγάπης». Το Αρμενικό Συναξάρι επί πλέον αναφέρει, ότι «ήταν ο ένας σύντροφος του άλλου». Είχαν μεταξύ τους «τη στενότερη δυνατή φιλία γιατί ήταν σύντροφοι και υπηρετούσαν μαζί» (ήταν Ρωμαίοι στρατιώτες.) Ο Συμεών ο Μεταφραστής προσθέτει: «Ήταν δεμένοι μεταξύ τους με μια φιλία πιο δυνατή από το αίμα της συγγένειας. Αυτή η παθιασμένη ένωση τους έδενε και τους έκανε να πιστεύουν, ότι ο ένας ζούσε και ανέπνεε στο σώμα του άλλου». [«Ούτω δε φιλία προς αλλήλους συνδεδεμένοι, ως πολλώ πλέον αίματος τε και συγγενείας, εκ της κατά πόθον ακριβούς ομονοίας συνηρμόσθαι αυτών τας ψυχάς, εκάτερον τε εν εκατέρου σώματι ζήν όλως ή και αναπνείν οίεσθαι»].
Ο Νέαρχος ήταν χριστιανός ενώ ο Πολύευκτος όχι, όταν όμως είδε σε όραμα το Χριστό πήρε κι αυτός το μέρος τους. Ο Νέ­αρχος έμαθε, πως οι στρατιώτες, που θα θυσίαζαν στα είδωλα θα προάγονταν, ε­νώ οι χριστιανοί, που θα αρνούνταν θα αποκεφαλίζονταν. Λυπήθηκε τότε πολύ, γιατί θα αποχωρίζονταν με τον (ειδωλολάτρη, σύμφωνα με αυτά, που μέχρι τότε γνώριζε) Πολύευκτο, εφ' όσον μόνο αυτός, ως χριστιανός, θα πήγαινε στον Παράδεισο. Ανέφερε λοιπόν στον Πολύευκτο, πως αισθανόταν απαρηγόρητος για τον επικείμενο χωρισμό τους.
Ο Πολύευκτος, αναπήδησε και αγκάλιασε («περιπλακείς») τον Νέαρχο, εκλιπαρώντας τον να μάθει την αιτία του επικείμενου χωρισμού τους. Δεμένος («συνημμένος») με τον Νέαρχο με «αγάπη χωρίς όρια», ήταν έτοιμος να κάνει τα πάντα γι' αυτόν, να βασανιστεί, να πεθάνει ή να πάθει ο,τιδήποτε άλλο, μην ενδιαφερόμενος ακόμα ούτε για τα παιδιά του, γιατί θεωρούσε την αγάπη του για τον Νέαρχο πιο σημαντική.
Λόγω της συγκυρίας ο Πολύευκτος αποκάλυψε πως κι εκείνος πίστευε στο Χριστό, τον οποίο είχε δει σε όραμα ως νεανίσκο και, παρ' όλο που δεν είχε βαπτισθεί, κινδύνευε να μαρτυρήσει στα χέρια των Ρωμαϊκών Αρχών.
Ο πεθερός του προσπαθούσε να τον αποτρέψει υπενθυμίζοντάς του τη σχέση του με τη γυναίκα του. Ο Πολύ­ευκτος του απάντησε: «Για ποια γυναίκα και παιδιά θα περηφανευτώ τώ­ρα;» και δεν υπέκυψε. Ποτέ του όμως, δεν ξέχασε την αγάπη του για τον Νέαρχο, γιατί ήταν μία ψυ­χή και («διάθεσις») σε δύο σώματα. Οι τελευταίες του λέξεις κατά το μαρτύριό του ήταν: «Νέαρχε, αδελφέ μου, να θυμάσαι τον μυστικό μας όρκο» (σημ. ο Πολύευκτος ανακηρύχτηκε ο προστάτης άγιος των όρκων).
Η αγάπη ανάμεσα στον Πολύευκτο και τον Νέαρχο είναι η κινητήριος δύ­ναμη αυτής της ιστορίας, αλλά και το πιο συγκινητικό στοιχείο, κι ας αφο­ρούσε αρχικά έναν εθνικό κι ένα χριστιανό. Αυτό το σημείο της ι­στορίας υπερβαίνει την ορθόδοξη άποψη της θρησκείας. Ο Πολύευκτος πε­θαίνει πεπεισμένος, ότι θα πάει στον Παράδεισο και έτσι θα είναι για πάντα μαζί με τον Νέαρχο.