15.9.08

ΟΙ ΕΥΝΟΥΧΟΙ

Image Hosted by ImageShack.us
.
Ευνούχοι
Focus, τεύχος Νο 7, Σεπτέμβριος 2000
"Αναισθητοποιούμε με όπιο το νεαρό και τον τοποθετούμε καθιστό μέσα σε μπανιέρα γεμάτη με καυτό νερό, ώσπου να περιπέσει σε κατάσταση πλήρους αναισθησίας. Κατόπιν ανοίγουμε το όσχεον και του αφαιρούμε τους όρχεις". Μ’ αυτά τα περιγραφικά λόγια η Πραγματεία περί Ευνούχων, γραμμένη το 1701, εξηγεί τη μέθοδο του ευνουχισμού που ακολουθούσαν τότε στην Ιταλία για να δημιουργήσουν τραγουδιστές της όπερας με εξαιρετικές φωνητικές ικανότητες. Ο ευνουχισμός όμως είναι πολύ αρχαιότερος από την Ιταλία του Διαφωτισμού. Διαδικασία ανέκαθεν επικίνδυνη -δύο στα τρία παιδιά που ευνουχίζονταν πέθαιναν κάποτε από μολύνσεις και αιμορραγία- και βαθιά συνδεδεμένη με τη θρησκεία, ο ευνουχισμός, όσο κι αν φαίνεται απίστευτο, δεν έχει ακόμα εκλείψει.
Αλλαγή φύλου
Η αφαίρεση των όρχεων στα παιδιά εμποδίζει τη διαφοροποίηση του αντρικού φύλου, που επέρχεται κατά τη διάρκεια της εφηβείας. Αυτό συμβαίνει γιατί εκλείπει η τεστοστερόνη, η ορμόνη που παράγουν οι όρχεις και η οποία προσδίδει τα λεγόμενα "αντρικά" χαρακτηριστικά. Αποτέλεσμα; Το πέος και ο προστάτης παραμένουν μικρά, η φωνή γίνεται ψιλή αντί να χοντρύνει, η τριχοφυΐα εξαφανίζεται και οι μύες ατροφούν. Και καθώς μια από τις σημαντικότερες λειτουργίες της τεστοστερόνης είναι να διεγείρει την ερωτική επιθυμία, οι ευνούχοι δεν είναι μόνο στείροι, αλλά και ανίκανοι. Συμβαίνει ωστόσο συχνά άλλες ορμόνες επινεφρίδιας προέλευσης να υποκαταστήσουν μερικώς τη λειτουργία της τεστοστερόνης. Στην περίπτωση αυτή έχουμε ευνούχους που μπορούν έως ένα βαθμό να έχουν φυσιολογικές σεξουαλικές σχέσεις. Αυτό που τους λείπει συνήθως είναι η επιθυμία και όχι η τεχνική ικανότητα. Λέγεται πως ο Φαρινέλι, διάσημος ευνούχος τραγουδιστής του 18ου αιώνα, πλάγιαζε με γυναίκες που ξετρελαίνονταν γι’ αυτόν, αλλά την κρίσιμη στιγμή επενέβαινε ο αδερφός του Ρικάρντο, ο οποίος κάθε άλλο παρά ευνούχος ήταν
Εφεύρεση των Κινέζων
Αν και ευρύτατα διαδεδομένος στην Ευρώπη, ο ευνουχισμός είναι κινεζική εφεύρεση που χρονολογείται εδώ και 5.000 χρόνια. Στην Κίνα μόνο οι ευνούχοι μπορούσαν να μιλούν απευθείας με τον αυτοκράτορα - οι υπόλοιποι έπρεπε να του γράφουν. Η απόλυτη πίστη των Κινέζων ευνούχων προς τον κύριό τους αμειβόταν με τιμές και τίτλους ως φύλακες χαρεμιών ή ναών ή ως επικεφαλής σημαντικών θρησκευτικών τελετών, καθώς και με αξιοσέβαστες διοικητικές θέσεις. Ως αντάλλαγμα εκείνοι έχαναν τον ανδρισμό τους και τη δυνατότητα ανάπτυξης φυσιολογικών οικογενειακών και κοινωνικών σχέσεων. Η ψυχολογική τους κατάσταση κυμαινόταν ανάμεσα στο μίσος για τον εαυτό τους, στη μελαγχολία και στην απογοήτευση. Δεν τους έλειπε ωστόσο η επιθετικότητα. Η έλλειψη της τεστοστερόνης μπορεί να είχε σωματικές συνέπειες, αλλά σε ψυχολογικό επίπεδο οι επιπτώσεις της απώλειάς της ήταν αμελητέες. Ανάμεσα στο 1505 και στο 1510, ο ευνούχος Λιου Τσιν υπήρξε αντιβασιλέας του αυτοκράτορα Γουτσού. Κατά τη διάρκεια της αντιβασιλείας του κατέπνιξε με βιαιότατο τρόπο μια εξέγερση αριστοκρατών, διέταξε τον αποκεφαλισμό πολλών απ’ αυτούς και τους αντικατέστησε με άλλους ευνούχους.
Όρχεις σε κουτί
Δεν ήταν λίγοι οι ευνούχοι που φυλούσαν ζηλότυπα τους όρχεις τους σε κάποιο κουτί, απαιτώντας να ταφούν μαζί τους ώστε να ολοκληρωθούν ως άντρες στον άλλο κόσμο. Από την Κίνα, η πρακτική του ευνουχισμού μεταφέρθηκε στη Δύση. Οι Ρωμαίοι εισήγαγαν από τους Χετταίους τη λατρεία της Κουμπάμπα, μιας θεότητας της γονιμότητας και της γης, την οποία μετονόμασαν σε Κυβέλη. Οι πιστοί της Κυβέλης όφειλαν να προσφέρουν στη θεά το πέος και τους όρχεις τους, κόβοντάς τα μόνοι τους μ’ ένα πέτρινο μαχαίρι κατά τη διάρκεια τελετουργικού οργίου που πραγματοποιούνταν κάθε χρόνο στις 24 Μαρτίου. Οι Ρωμαίοι ανακάλυψαν κάποτε ότι οι ευνούχοι μπορούσαν να χρησιμεύσουν και σε πιο εγκόσμιες απολαύσεις, αφού η επιδερμίδα τους παρέμενε απαλή και άτριχη κάνοντας το σώμα τους να μοιάζει με το γυναικείο. Καθιέρωσαν έτσι δύο μεθόδους ευνουχισμού. Ο λεγόμενος "μαύρος ευνουχισμός" περιλάμβανε την αφαίρεση όχι μόνο των όρχεων αλλά και του πέους, καθιστώντας τους ευνούχους ακόμα περισσότερο όμοιους με τις γυναίκες. Στην περίπτωση του "λευκού ευνουχισμού" διατηρούσαν το πέος. Στα σκλαβοπάζαρα της Ρώμης οι ευνούχοι μοσχοπουλιόντουσαν, πιάνοντας τιμές μέχρι και 250 φορές υψηλότερες από εκείνες των κοινών σκλάβων, ανάλογα με την κατηγορία: υπήρχε ο semivir, ο κατά το ήμισυ άντρας, ο eviratus, ο εντελώς ευνουχισμένος, ο mollus, ο ελαφρά θηλυπρεπής, ο οποίος είχε τόσο έντονα τα γυναικεία χαρακτηριστικά και τις κινήσεις, ώστε μπορούσαν να τον περάσουν για χορεύτρια
Αλλεπάλληλοι ευνουχισμοί
Οι Άραβες καθυστέρησαν να μάθουν τη χρησιμότητα των ευνούχων γιατί ο Μωάμεθ είχε απαγορεύσει τον ευνουχισμό τόσο των ανθρώπων όσο και των ζώων. Τον ανακάλυψαν το 750 όταν κατέκτησαν την Περσία, στην οποία η συνήθεια αυτή είχε εισαχθεί πολύ νωρίτερα από την Κίνα. Οι Άραβες τότε ξέχασαν αμέσως την εντολή του Προφήτη, δεδομένου ότι οι ευνούχοι αποτελούσαν ιδανικούς φύλακες για τα χαρέμια. Στα χρόνια εκείνα, σκλάβοι από το Βυζάντιο, την Κίνα, τη Νουβία, την Αιθιοπία και την Ευρώπη μεταφέρονταν σε κέντρα ευνουχισμού που βρίσκονταν στη Σαμαρκάνδη, στην αιγυπτιακή πόλη Ασιούτ (αρχαία Λυκόπολις των Ελλήνων) και στην αρμενική Ντερμπέντ, για να ευνουχιστούν και να πουληθούν στη συνέχεια σε εμπόρους της Βαγδάτης ή του Καΐρου
Υπάρχουν ακόμα;
Στην Ινδία ο νόμος απαγορεύει τον ευνουχισμό. Όσοι όμως επιθυμούν κάτι τέτοιο το κάνουν στα κρυφά. Οι Χίζρας, ένα εκατομμύριο πιστοί της θεάς Μπαχουχάρα Μάτα, εξαιρούνται. Αυτοί είναι επίσημα και οι νόμιμοι ευνούχοι, αφού η λατρεία της θεάς τους επιβάλλει ν’ απαλλαγούν από κάθε ίχνος ανδρισμού. Συμμετέχουν σε τελετές γάμων και γεννήσεων, όπου ευλογούν την τύχη και την ευημερία. Η τελευταία μαρτυρία εμπορίου ευνούχων έγινε το 1995. Μια Αμερικανίδα δημοσιογράφος, η Τσία Τζάφρεϊ, διαπίστωσε τότε πως στην Γκόα, στα δυτικά παράλια της Ινδίας, γινόταν παράνομο εμπόριο ευνούχων σκλάβων, οι οποίοι πωλούνταν για να υπηρετήσουν στα χαρέμια της Μέσης Ανατολής. Μια παράδοση πέντε χιλιάδων χρόνων είναι δύσκολο να σβήσει...

2 σχόλια:

erva_cidreira είπε...

Βάννα ντε Αγγέλις: Οι ευνούχοι. Η εκπληκτική και απόκρυφη ιστορία τους (Περίπλους)

Ενας αόρατος θίασος
H πιο αλλόκοτη κουστωδία φαντασμάτων της Ιστορίας ανασυντάσσεται

MAIPH ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΙΔΟΥ

Υπήρξαν ευνούχοι διάσημοι για την ομορφιά τους. Επώνυμοι τραγουδιστές της όπερας, αλλά και ευνούχοι εραστές με θεϊκή σιλουέτα, που λατρεύτηκαν από μεγάλους κατακτητές ή αρχηγούς κρατών. «Το δέρμα των ευνούχων γινόταν απαλό και λείο, τα μάγουλα άτριχα, οι γραμμές του κορμιού ήταν πιο καμπύλες». Ετσι εξηγούνται οι περιπτώσεις επώνυμων ευνούχων της Ιστορίας, από τον θρυλικό Κομβάβο επί βασιλείας του Αντιόχου A´ στη Συρία του 3ου αιώνα π.X. ως τον διάσημο ευνούχο αρχιθαλαμηπόλο Ευσέβιο επί Κωνσταντίου B´ στο Βυζάντιο και τον ιταλό καστράτο Ταντούτσι, ο οποίος εμφανίζεται στα απομνημονεύματα του Καζανόβα. Αλλά αυτές ήταν θαυμαστές εξαιρέσεις σε έναν κανόνα βιολογικών αλλαγών, σωματικών και ψυχικών, για τα θύματα του ευνουχισμού, αγόρια ή άνδρες.

H Βάννα ντε Αγγέλις είναι θαυμαστά ψύχραιμη στις περιγραφές της. H φρίκη ωστόσο είναι αναπόφευκτη ακόμη και στις πιο ήπιες αναφορές: «H τάση για πάχος συχνά είχε ψυχολογικά αίτια: η απογοήτευση από την ανικανότητα έκανε τον ευνούχο να ξεσπάει στο φαΐ. Οι ευνούχοι ήταν ντροπαλοί, δεν είχαν άνεση στις κοινωνικές σχέσεις και παρουσίαζαν έλλειψη αποφασιστικότητας, νωθρότητα, ενίοτε και ιδιάζουσα σεξουαλική συμπεριφορά (...) Στην πραγματικότητα, αυτό που λέγεται ευνούχος είναι ένα αρκετά παράξενο πλάσμα: με μακριά πόδια, κοντό θώρακα, χέρια αφύσικα μακριά και αυτά, παλάμες στενές, σχεδόν σαν του πιθήκου. Το κορμί, ή χοντρό ή κοκαλιάρικο. Το πρόσωπο λιγάκι παιδικό. Ελάχιστες τρίχες εδώ κι εκεί, λίγες στο πιγούνι, λίγες γύρω απ' το στόμα. Και μπορεί το δέρμα του προσώπου να είναι λείο και γυναικείο, όμως γερνάει γρήγορα και κρεμάει, γεμίζοντας αμέτρητες λεπτές ρυτίδες».

Οι καστράτοι τραγουδιστές ήταν τα τέρατα της μουσικής σκηνής για 350 χρόνια, από το δεύτερο μισό του 14ου αιώνα ως και τον 18ο αιώνα. H Ντε Αγγέλις εντοπίζει την αρχή της παράδοσης των καστράτων, ιδιαίτερα των μοναχών, αιώνες πριν. H Ανατολική Εκκλησία χρησιμοποιούσε κανονικά τους καστράτους, παρ' ότι το 870, στην Κωνσταντινούπολη, ο Φωκάς καταδίκασε για ασέβεια τους ιερείς, τους επισκόπους και τους διάκους που ευνούχιζαν παιδιά για να αποκτήσουν αγγελικές φωνές. Αλλά και ο πάπας Σίξτος E´, με εγκύκλιο του 1589, «κωφεύοντας ως προς τα πρωτόκολλα κατά του ευνουχισμού της Συνόδου της Νίκαιας, διέταξε να μην προσλαμβάνονται πια φαλτσετίστες, αλλά μόνο καστράτοι... Ακόμη και ο τσάρος πασών των Ρωσιών ζήτησε να προσλάβει αγγέλους με κρυστάλλινη φωνή, παρ' ότι ο συνθέτης Παϊζιέλλο απεφάνθη ότι πολλοί απ' αυτούς, ίσως με λάθος τρόπο ευνουχισμένοι, διέθεταν φωνή καρακάξας». Το Κοράνι επίσης απαγόρευσε ρητά τον ευνουχισμό αλλά είχε επιτρέψει τα χαρέμια. Ποιος θα προστάτευε τις χανούμισσες; Μα ευνούχοι φρουροί ασφαλώς. Επί τούτου ζητήθηκε ειδική άδεια από τον Προφήτη. Στο τέλος ευνούχοι ανέλαβαν να φυλάνε τον Τάφο του, στη Μεδίνα.

Ευνούχοι, μουνούχοι, εκτομίες, χαντούμηδες, σπάδωνες, θλιβίες, θλησίες. Σκλάβοι ευνούχοι κάθε προέλευσης στα παζάρια της Μικράς Ασίας, πλούσιοι ευνούχοι στην παντοδύναμη Ρώμη, εθελοντές ευνούχοι στην Κίνα, ευνούχοι κατ' όνομα στην εξουσία, πρόσωπα πανταχού παρόντα. «Στη Βίβλο ο ευνούχος δεν έχει παρελθόν, απλώς υπάρχει». Από τον καταιγισμό των περιεχομένων του βιβλίου, τις ανατριχιαστικές μεθόδους ευνουχισμού και άλλα αποτρόπαια, θα μείνουμε στο κεφάλαιο που εξηγεί ποιος ήταν ο ευνούχος στον ελληνικό κόσμο: «Ξένος στον πολιτισμό της Αρχαίας Ελλάδας, ο ευνούχος δεν κατέλαβε ποτέ υψηλές θέσεις, αλλά ούτε και υπήρξε δούλος ή υπηρέτης στις ιδιωτικές οικίες (...) Μοναδική περίπτωση ελληνικής εμπλοκής με τον ευνουχισμό είναι ωστόσο ένα πολιτισμικό και εθνικό υβρίδιο, η ελληνιστική Αυλή, η οποία μαζί με τον ιδρυτή της, τον Μέγα Αλέξανδρο, λάτρη των ευνούχων, είχε ήδη εγγεγραμμένη στον γενετικό της κώδικα μια ξεκάθαρη προσκόλληση στο περσικό μοντέλο».

Ο ευνουχισμός έχει χρησιμεύσει στο παρελθόν και ως θεραπεία σε περιπτώσεις ψυχολογικών και νευρολογικών προβλημάτων, και ως ιερή αποχή, αλλά σε κάθε περίπτωση είναι μια παραδειγματική τιμωρία. Ας κλείσουμε με την ελληνική ετυμηγορία: «Για τον Ελληνα, από τον Ξενοφώντα μέχρι τον Φλάβιο Φιλόστρατο, ο ευνούχος είναι αρνητικό πλάσμα: ως θύμα μιας βιαιοπραγίας, ως γρουσούζης και, τελικά, ως νόθευση ή τροποποίηση της αληθινής αισθητικής του ανθρώπινου σώματος». Απόλυτα ελληνική οπτική: γρουσούζης!

Τομ Σόγιερ είπε...

Πολύ κατατωπιστικό το κείμενο. Και με πολλές παραλογίες, φυσικά...