ΙΘΑΚΗ

Ιθάκη (1911)

Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη,
να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος,
γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον θυμωμένο Ποσειδώνα μη φοβάσαι,
τέτοια στον δρόμο σου ποτέ σου δεν θα βρεις,
αν μεν' η σκέψις σου υψηλή, αν εκλεκτή
συγκίνησις το πνεύμα και το σώμα σου αγγίζει.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις,
αν δεν τους κουβανείς μες στην ψυχή σου,
αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου.
Να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος.
Πολλά τα καλοκαιρινά πρωϊά να είναι
που με τι ευχαρίστησι, με τι χαρά
θα μπαίνεις σε λιμένας πρωτοειδωμένους,
να σταματήσεις σ' εμπορεία Φοινικικά,
και τες καλές πραγμάτειες ν' αποκτήσεις,
σεντέφια και κοράλλια, κεχριμπάρια κ' έβενους,
και ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής,
όσο μπορείς πιο άφθονα ηδονικά μυρωδικά,
σε πόλεις Αιγυπτιακές πολλές να πας,
να μάθεις και να μάθεις απ' τους σπουδασμένους.
Πάντα στον νου σου νάχεις την Ιθάκη.
Το φθάσιμον εκεί ειν' ο προορισμός σου.
Αλλά μη βιάζεις το ταξείδι διόλου.
Καλλίτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει
και γέρος πια ν' αράξεις στο νησί,
πλούσιος με όσα κέρδισες στο δρόμο,
μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη.
Η Ιθάκη σ'έδωσε τ' ωραίο ταξείδι.
Χωρίς αυτήν δεν θάβγαινες στον δρόμο.
Άλλα δεν έχει να σε δώσει πια.
Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δε σε γέλασε.
Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα,
ήδη θα το κατάλαβες οι Ιθάκες τι σημαίνουν.

Κ.Π. Καβάφης

****

Ιθάκη (1955)

Δεν ξέρω αν έφυγα από συνέπεια
ή από ανάγκη να ξεφύγω τον εαυτό μου,
τη στενή και μικρόχαρη Ιθάκη
με τα χριστιανικά της σωματεία
και την ασφυχτική της ηθική.

Πάντως, δεν ήταν λύση: ήταν ημίμετρο.

Κι από τότε κυλιέμαι από δρόμο σε δρόμο
αποχτώντας πληγές κι εμπειρίες.
Οι φίλοι που αγάπησα έχουνε πια χαθεί
κι έμεινα μόνος τρέμοντας μήπως με δει κανένας
που κάποτε του μίλησα για ιδανικά.

Τώρα επιστρέφω με μιαν ύστατη προσπάθεια
να φανώ άψογος, ακέραιος, επιστρέφω
κι είμαι, Θεέ μου, σαν τον άσωτο που αφήνει
την αλητεία, πικραμένος, και γυρνάει
στον πατέρα τον καλόκαρδο, να ζήσει
στους κόλπους του μιαν ασωτία ιδιωτική.

Τον Ποσειδώνα μέσα μου τον φέρνω,
που με κρατάει πάντα μακριά∙
μα κι αν ακόμα δυνηθώ να προσεγγίσω,
τάχα η Ιθάκη θα μου βρει τη λύση;

Ντίνος Χριστιανόπουλος

****

Ντίνος Χριστιανόπουλος: Από μικρός έλεγα ότι είμαι μαθητής του Καβάφη και πολλοί μού λέγανε να μην το λέω. Μάλιστα διάφοροι καλοί κριτικοί μού λέγανε: «εμείς δεν βλέπουμε να έχεις καμία σχέση με τον Καβάφη». Μα εγώ δεν μιλώ για μίμηση, μιλώ για το ότι ζω στον κόσμο ενός ποιητή και έχω και κάποιο δικαίωμα να εκφράζω τον κόσμο με έναν τρόπο κάπως καβαφικό. Αυτό με έβλαψε αλλά και με ικανοποίησε γιατί τους έδωσα ένα μάθημα για το ότι είμαι ειλικρινής και δεν τα «μασώ». Αυτά ως προς τον Καβάφη, για τα οποία ένας φίλος, ο Περικλής Σφυρίδης, έχει γράψει ένα βιβλιαράκι για τις σχέσεις μου και τις διαφορές μου με τον Καβάφη. Πραγματικά έχω κάποιες ομοιότητες αλλά έχω και κάποιες διαφορές. Τέτοιες που αν ο Καβάφης άκουγε ότι εγώ είμαι ένα είδος απογόνου του και μαθητή του, θα έφριττε! Θα με έγραφε ίσως στον κατάλογο των απαγορευμένων του, ή των απαράδεκτων. Υπάρχει όμως ένα λεπτό σημείο που δεν το είχα συνειδητοποιήσει μέχρι που μεταφράστηκαν τα ποιήματά μου στα Σουηδικά. Τότε κάποιος Σουηδός κριτικός έγραψε μια ωραία μελέτη. Όπως ο Καβάφης έχει γράψει ένα ποίημα με τον τίτλο Ιθάκη έχω γράψει και εγώ. Αναρωτήθηκε λοιπόν ο Σουηδός στο τι διαφέρουν οι δύο «Ιθάκες». Και είπε: Διαφέρουν μόνο σε ένα σημείο και σε όλα τα άλλα είναι περίπου το ίδιο. Η Ιθάκη του Χριστιανόπουλου είναι γραμμένη από χριστιανό και η Ιθάκη του Καβάφη είναι γραμμένη από ειδωλολάτρη. Και ακολούθως αναπτύσσει τα επιχειρήματα. Τώρα είτε τα επιχειρήματα είναι πειστικά είτε όχι, αυτό είναι άλλο ζήτημα. Αλλά αυτή τη διαφορά θα στην πω εγώ με άλλα λόγια και πολύ πιο κατατοπιστικά. Ο Καβάφης είναι οπαδός της ηδονής και κάθε τι που κάνει θέλει να έχει και ηδονή μέσα του. Εγώ είμαι οπαδός της χριστιανικής αγωνίας. Πολύ μεγάλη απόσταση, δεν γεφυρώνεται με τίποτα. Και ότι αυτά βέβαια είναι αλήθεια, φαίνεται και μέσα από την μελέτη των ποιημάτων. Έχει δίκαιο ο Σουηδός και να σκεφτείς ότι εγώ δηλώνω ότι δεν είμαι 100% χριστιανός. Αλλά από μέσα μου βγαίνουν παραφυάδες του παρελθόντος. Άλλο λοιπόν η χριστιανική αγωνία και άλλο η αναζήτηση της ηδονής. (zenithmag.wordpress.com)