ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΙΚΗ ΚΑΙ ΛΕΣΒΙΑΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

.

Προδημοσίευση

.
Ομοφυλοφιλική και λεσβιακή ιστορία
Robert Aldrich
Από αμνημονεύτων χρόνων και σε όλα τα μέρη του κόσμου κάποιοι άντρες και κάποιες γυναίκες ένιωσαν την επιθυμία της συναισθηματικής και σωματικής οικειότητας με άτομα του ίδιου φύλου. Υπήρξαν άντρες που πόθησαν και αγάπησαν άλλους άντρες΄ γυναίκες που πόθησαν και αγάπησαν άλλες γυναίκες. Το έπος Γκιλγκαμές – του οποίου η πρωιμότερη ολοκληρωμένη εκδοχή χρονολογείται στα 1700 πΧ – αφηγείται τις περιπέτειες ενός μυθικού βασιλιά που, όπως προοικονομείται σε ένα όνειρο, συναντά έναν άγριο άντρα, τον Ενκίντου, και καταλήγει να τον ‘αγαπήσει ως σύζυγο’.
Ιστορίες για σώματα και ψυχές που σμίγουν παραδίδονται επίσης από την αρχαία ελληνική και την ιουδεοχριστιανική παράδοση, τις πηγές του δυτικού πολιτισμού. Η Ιλιάδα του Ομήρου περιγράφει τη συντροφική σχέση του Αχιλλέα και του Πάτροκλου στον Τρωικό Πόλεμο, που χρονολογείται κατά παράδοση στον πρώιμο 12ο αιώνα πΧ , ενώ η Σαπφώ, η λυρική ποιήτρια του 6ου αιώνα πΧ, καταγράφει με τέτοια συναισθηματική ενάργεια τους καημούς της γυναίκας προς γυναίκα αγάπης, ώστε η νησιωτική πατρίδα της, η Λέσβος να μας δώσει τον όρο ‘λεσβιασμός’. Ο αρχαίος ελληνικός κόσμος τίμησε και δόξασε τις σχέσεις μεταξύ αντρών, θεωρώντας τον έρωτα προς το ωραίο, όπως τον εξύμνησε ο Πλάτων στο Συμπόσιο, ως προπαρασκευή και μύηση για τη φιλοσοφία. Παρόλο που ο Ιουδαϊσμός καταδίκασε το σοδομισμό, οι ιουδαϊκές γραφές (η χριστιανική Παλαιά Διαθήκη) έχουν δώσει αρκετά παραδείγματα γυναικών που είχαν στραμμένες τις προτιμήσεις τους σε άλλες γυναίκες και ανδρών που ένιωθαν πάθος για τους συντρόφους τους, όπως, μεταξύ άλλων, η ισραηλίτισσα Ναόμι με την χήρα νύφη της, τη Ρούθ, και ο Δαβίδ, ο βοσκός που έγινε φονιάς γιγάντων και φίλος του Ιωνάθαν, του γιού του βασιλιά Σαούλ. Όπως παρατήρησε ο Όσκαρ Ουάιλντ σχεδόν τρεις χιλιάδες χρόνια αργότερα, αυτό ήταν ένα παράδειγμα της ‘αγάπης που δεν τολμάει να πει το όνομά της’.

Στον γεωγραφικό και πολιτιστικό αντίποδα της Ελλάδας και της Ιουδαίας, μια κινέζικη ιστορία του 3ου πΧ αιώνα αφηγείται τη φιλία μεταξύ του δούκα Λινγκ, ενός συγχρόνου του Κομφούκιου, και του ευνοούμενού του, του Μίτζι Ξία. Ο νεαρός άντρας πρόσφερε ένα ροδάκινο στο φίλο του καθώς περπατούσαν μαζί σε έναν οπωρώνα, αντί να το φάει όλο μόνος του. Για πολλούς αιώνες εφεξής, αυτή η διάσημη χειρονομία, η ‘αγάπη του μοιρασμένου ροδάκινου’ αποτέλεσε τη μεταφορική περιγραφή της ομοφυλοφιλικής οικειότητας. Εντωμεταξύ, στην Ινδία, το έπος Μαχαμπαράτα (που κατά πάσα πιθανότητα άρχισε να γράφεται γύρω στο 200 πΧ) κατέγραφε την ιστορία της φιλίας ανάμεσα στον Κρίσνα και τον Αριούνα, περιγράφοντας την ως την κινητήρια δύναμη που τους ωθούσε προς την αθανασία.
Επομένως, στον αρχαίο κόσμο έχουν καταγραφεί και υμνηθεί πολλές στενές συντροφικές σχέσεις μεταξύ αντρών, καθώς και μεταξύ γυναικών. Πολλές απ’ αυτές τοποθετούνται στο πλαίσιο ηρωικών μύθων, και άλλες στο πλαίσιο μιας φιλίας που αναπτύσσεται στην καθημερινή ζωή΄ αποτελούν τμήμα μιας κουλτούρας που άλλοτε αναπτύσσεται στο γυμνάσιο κι άλλοτε στη βασιλική αυλή. Ορισμένοι πολιτισμοί έφτασαν ακόμα και να θεωρούν ότι αυτές οι σχέσεις οδηγούν στον φιλοσοφικό και στον πνευματικό διαφωτισμό.
Τα παραπάνω πολλοί μεταγενέστεροι παρατηρητές τα ερμήνευσαν ως ένδειξη ότι οι σωματικές και συναισθηματικές επιθυμίες για άτομα του ίδιου φύλου αποτελούν ένα εγγενές και θεμελιακό ανθρώπινο χαρακτηριστικό που υπερβαίνει την ιστορική και πολιτισμική συγκυρία - μεταξύ άλλων, ο Όσκαρ Ουάιλντ στην ανάγνωση του της Βίβλου, οι μελετητές που μετέφρασαν αρχαίους ποιητές και οι λεσβίες που διάβαζαν Σαπφώ. Εντούτοις, σήμερα, οι περισσότεροι ιστορικοί τονίζουν ότι αυτές οι στοιχειακές επιθυμίες έχουν εκφραστεί διαχρονικά με ποικίλους τρόπους, οι οποίοι περιλαμβάνουν κάθε μορφής αγάπη και συντροφικότητα, αλλά επίσης και πολλές διαφορετικές μορφές σεξουαλικής πρακτικής. Συχνά, αυτοί που ένοιωσαν τέτοια πάθη συμβίωσαν με τους συντρόφους τους, διαμόρφωσαν δίκτυα και κουλτούρες κοινωνικότητας και αλληλεγγύης και - σε ορισμένες περιπτώσεις - ανέπτυξαν ενεργά πολιτικά κινήματα προκειμένου να προωθήσουν ή να υπερασπιστούν τα συναισθήματά τους.
Ορισμένες κοινωνίες γενικά αποδέχθηκαν - ή ακόμη και τίμησαν - τις ομόφυλα προσανατολισμένες συμπεριφορές και νοοτροπίες. Σε άλλους τόπους και σε άλλους καιρούς, αυτές οι συμπεριφορές θεωρήθηκαν παραβατικές, καταδικάστηκαν ως αμαρτωλές κι ανήθικες΄ οι νομοθέτες κατέστησαν παράνομες τις ομόφυλες πράξεις και οι γιατροί διέγνωσαν τις ομόφυλες επιθυμίες ως ασθένειες και τις υπέβαλαν σε θεραπεία. Το ευρύ φάσμα των σεξουαλικών αισθημάτων – και οι διαφορετικές αντιδράσεις των διάφορων κοινωνιών στους τρόπους με τους οποίους αυτά κατά καιρούς εκφράστηκαν – καταδεικνύει τον εγγενώς ασταθή χαρακτήρα τόσο της σεξουαλικότητας όσο και των κοινωνικών ηθών.
Ο σύγχρονος κόσμος αποκαλύπτει ένα ευρύτατο φάσμα ομόφυλα προσανατολισμένων συμπεριφορών, νοοτροπιών και ταυτοτήτων. Οι περισσότερες από τις μεγαλουπόλεις της Ευρώπης, της Βόρειας και της Νότιας Αμερικής, της Ασίας και της Αυστραλίας – από το Σαν Φρανσίσκο στο Παρίσι κι από το Μπουένος Άιρες στο Σίδνεϊ – φιλοξενούν μια ζωηρή, σίγουρη για τον εαυτό της και δημόσια ομόφυλη κουλτούρα, η οποία οργανώνεται γύρω από μπαρ, καφέ και άλλα εμπορικά στέκια, και επικεντρώνεται σε συγκεκριμένες γειτονιές. Εθελούσιοι σύλλογοι φέρνουν κοντά αυτούς που θέλουν να συναναστραφούν με άλλους που έχουν παρόμοιο προσανατολισμό στο πλαίσιο αθλητικών, πολιτιστικών και πολιτικών δραστηριοτήτων. Σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες, καθώς και σε κράτη όπως ο Καναδάς, η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία και η Νότιος Αφρική, οι ομόφυλες σεξουαλικές πράξεις έχουν αποποινικοποιηθεί και ορισμένες τοπικές κυβερνήσεις έχουν περάσει νόμους που απαγορεύουν τις διακρίσεις και την προσβολή της αξιοπρέπειας όσων έχουν ομόφυλες προτιμήσεις, επιτρέποντάς τους, σε ορισμένες περιπτώσεις, ακόμα και να καταχωρούν επίσημα τις σχέσεις τους στο ληξιαρχείο, ή να παντρεύονται. (…)

Απόσπασμα από τον πρόλογο του Robert Aldrich (επιμ.): Ομοφυλοφιλία. Μια παγκόσμια ιστορία (Πάπυρος, 2008)