Η ΖΩΗ ΤΩΝ ΓΚΕΪ

.
H ζωή των γκέι
(περιοδικό FOCUS)

Οι φιλίες, ο έρωτας αλλά και οι συνήθειές τους. Οι διαφορές μεταξύ αντρών και γυναικών. Το ντύσιμο, η διασκέδαση, ο ακτιβισμός... και πολλοί μύθοι που καταρρίπτονται. Ακόμα και στο σεξ.
Περίπου το 5% του παγκόσμιου πληθυσμού είναι ομοφυλόφιλοι, σύμφωνα με έρευνες –δηλαδή, στην Ελλάδα γύρω στο μισό εκατομμύριο άτομα. Άλλα στοιχεία, που δίνουν στη δημοσιότητα ομοφυλοφιλικές οργανώσεις, ανεβάζουν το ποσοστό στο 10%.
Στην πραγματικότητα είναι πολύ δύσκολο έως αδύνατο να υπολογίσουμε στατιστικά τους ομοφυλόφιλους. Κι αυτό γιατί πολλοί συνειδητοποιημένοι ομοφυλόφιλοι δεν αποκαλύπτουν ποτέ το σεξουαλικό προσανατολισμό τους, ενώ άλλοι δεν τον παραδέχονται ούτε καν στον εαυτό τους και, προσπαθώντας να έχουν μια «φυσιολογική» ζωή, παντρεύονται άτομα του αντίθετου φύλου και κάνουν παιδιά. Ένα είναι όμως σίγουρο: η ομοφυλοφιλία στη χώρα μας –και όχι μόνο– εξακολουθεί να θεωρείται ταμπού, με αποτέλεσμα οι περισσότεροι γκέι να ζουν «στο σκοτάδι».
Ακτιβισμός και κώδικες επικοινωνίας
Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια αρκετά από τα μέλη της μειονότητας των ομοφυλόφιλων τολμούν να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους. Στο γενικό αίτημα να μπορούν να εκδηλώνουν ελεύθερα τις σεξουαλικές προτιμήσεις τους έχουν προστεθεί και άλλα, πιο συγκεκριμένα, όπως το δικαίωμα στο γάμο και η απόκτηση ή υιοθέτηση παιδιών. Μέσα έκφρασής τους, το ίντερνετ, τα ομοφυλοφιλικά έντυπα, η καλλιτεχνική δημιουργία αλλά και φεστιβάλ όπως το Gay pride (Ομοφυλοφιλική περηφάνια), που γίνεται πλέον και στην Ελλάδα.
Παρ’ όλα αυτά πολλοί γκέι εξακολουθούν να παραμένουν αθέατοι. Εύλογα λοιπόν γεννιούνται στους ετεροφυλόφιλους ερωτήματα όπως: ξεχωρίζουν οι γκέι και, αν ναι, πώς; Με ποιον τρόπο αναγνωρίζουν ο ένας τον άλλον και συνάπτουν μεταξύ τους φιλίες ή ερωτικές σχέσεις; Τελικά ένας γκέι είναι πραγματικά «διαφορετικός» στην καθημερινή ζωή του;
Ποιος μίλησε για θηλυπρέπεια;
Το 2001, ο Ιταλός κοινωνιολόγος Μάρτσιο Μπαρμπάλι διεξήγαγε μια έρευνα όπου συμμετείχαν 3.500 ομοφυλόφιλοι. Σύμφωνα με αυτήν, οι ομοφυλόφιλοι δεν έχουν, απαραίτητα, συμπεριφορά ή εμφάνιση που μοιάζει με εκείνη του αντίθετου φύλου. Δηλαδή, δεν είναι όλοι οι γκέι θηλυπρεπείς ούτε όλες οι λεσβίες ανδροπρεπείς. Στην αληθινή ζωή ελάχιστη σχέση έχουν με τις καρικατούρες που δεν λείπουν σχεδόν από κανένα ελληνικό σίριαλ, όπου ο γκέι πάντα φορά φανταχτερά ρούχα, κουνιέται σαν να κάνει πασαρέλα και μιλά με «τσιριχτή» φωνή.
Πού μπορεί λοιπόν ένας γκέι να συναναστρέφεται άλλους ομοφυλόφιλους χωρίς να κινδυνεύει να αποκαλυφθεί ευρέως η σεξουαλική ταυτότητά του; Στα γκέι μπαρ και τις ομοφυλοφιλικές οργανώσεις. Όπως λέει ο Μάριος Α., «πρόκειται για μια πραγματική κοινότητα, η οποία δραστηριοποιείται σε πολλούς τομείς. Αρκετοί ομοφυλόφιλοι συναντιούνται σε πάρτι και εκδρομές των συλλόγων, άλλοι επιλέγουν την ανωνυμία των τσατ στο ίντερνετ. Υπάρχουν και υπαίθρια στέκια σε διάφορα σημεία της Αθήνας, για περιστασιακό σεξ. Οι δύο τελευταίοι τρόποι συνάντησης επιλέγονται κυρίως από ομοφυλόφιλους που κρύβουν την ταυτότητά τους, οι οποίοι μάλιστα συχνά είναι παντρεμένοι».
Μια κοινωνία μέσα στην κοινωνία
Τα πολυάριθμα γκέι μαγαζιά στο Γκάζι και όχι μόνο, οργανώσεις όπως η Ομοφυλοφιλική Λεσβιακή Κοινότητα Ελλάδας και η Ελληνική Ομοφυλοφιλική Κοινότητα, τα υπαίθρια στέκια απαρτίζουν ένα «διαφορετικό» κόσμο μέσα σε αυτόν των ετεροφυλόφιλων. Ένα δίκτυο όπου οι γκέι γνωρίζονται, διασκεδάζουν αλλά και διεκδικούν τα δικαιώματά τους.
Τα στέκια για ομοφυλόφιλους ανταποκρίνονται στην ανάγκη τους να βρουν ερωτικό σύντροφο αλλά και φίλους που μοιράζονται τις ίδιες εμπειρίες με εκείνους. Χαρακτηριστική είναι η μαρτυρία του Βαγγέλη Γιαννέλου, Προέδρου της Ελληνικής Ομοφυλοφιλικής Κοινότητας, σε αφιέρωμα της Ελευθεροτυπίας στις 05/02/2002 για την ομοφυλοφιλία: «Πριν γνωρίσεις άλλους ομοφυλόφιλους, το πιο δύσκολο απ’ όλα είναι η μοναξιά. Πιστεύεις πραγματικά ότι είσαι ο μόνος ομοφυλόφιλος που υπάρχει. [...] Όταν πρωτοπάς σε ένα μέρος όπου συχνάζουν ομοφυλόφιλοι, βρίσκεσαι απότομα ανάμεσα σε πολλούς ανθρώπους σαν κι εσένα και ξαφνικά δεν είσαι πια μόνος. [...] Είναι ανακούφιση να βρίσκεσαι με άτομα που μιλούν την ίδια γλώσσα με εσένα, σ’ ένα χώρο στον οποίο αισθάνεσαι φυσιολογικός, χωρίς να χρειάζεται να απολογείσαι συνέχεια».
Χτίσιμο προσωπικότητας
Η δόμηση μιας ταυτότητας δεν είναι εύκολη υπόθεση για κανένα έφηβο, πόσο μάλλον για τους ομοφυλόφιλους, που καλούνται να συνειδητοποιήσουν τον «ιδιαίτερο» σεξουαλικό προσανατολισμό τους και να συμφιλιωθούν μαζί του. Όπως γράφει ο Πάολο Ριλιάνο, ψυχίατρος στο νοσοκομείο Σαν Κάρλο του Μιλάνο, «κάθε γκέι ή λεσβία, στην ηλικία των 8-9 ετών περίπου, αντιλαμβάνεται ότι ελκύεται από άτομα του ίδιου φύλου –γεγονός που συνειδητοποιεί πιο έντονα κατά την εφηβεία. Τότε κάθε ομοφυλόφιλος έρχεται αντιμέτωπος με ένα ψυχολογικό χάσμα: νιώθει εγκλωβισμένος σε έναν κόσμο από τον οποίο λείπουν τα πρότυπα και τα σημεία αναφοράς. Κι αυτό γιατί, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, οι γονείς του, οι καθηγητές, οι φίλοι που τον περιστοιχίζουν είναι ετεροφυλόφιλοι».
«“Ποιος είμαι;”, “Γιατί είμαι ομοφυλόφιλος;”: δύο ερωτήματα που απασχολούν κάθε γκέι», συνεχίζει ο Ριλιάνο. «Και οι λεγόμενοι “φυσιολογικοί” περνούν μια κρίση ταυτότητας κατά την ενηλικίωση. Ωστόσο εκείνοι ενσωματώνονται σε ένα σαφώς καθορισμένο σύστημα αξιών, από τις οποίες πρέπει απλώς να αποφασίσουν ποιες θα υιοθετήσουν. Κάθε οικογένεια προσφέρει σε ένα ετεροφυλόφιλο αγόρι και ένα κορίτσι πολλά πρότυπα αντρικής ή, αντίστοιχα, γυναικείας συμπεριφοράς. Ο ομοφυλόφιλος στερείται αυτών των σημείων αναφοράς, τουλάχιστον τον πρώτο καιρό που θα συνειδητοποιήσει τη σεξουαλική ταυτότητά του».
Ανάγκη για πρότυπα
«Αρχικά, οι ομοφυλόφιλοι δε νιώθουν “φυσιολογικοί”, επειδή πρέπει να δομήσουν οι ίδιοι την ψυχολογία τους από το μηδέν. Δεν μας κάνει εντύπωση το γεγονός ότι πολλοί από αυτούς όχι απλώς δεν αποκαλύπτουν τη σεξουαλική ταυτότητά τους, αλλά συχνά δεν τολμούν να την παραδεχτούν ούτε στον εαυτό τους. Αυτή η δυσχέρεια δεν οφείλεται μόνο στην προκατάληψη του περίγυρου, απορρέει και από μια ψυχολογική διαδικασία την οποία διέρχεται ο ίδιος ο ομοφυλόφιλος. Πολλοί γκέι, για παράδειγμα, νιώθουν την ανάγκη να ντύνονται με επώνυμα ρούχα, για να έχουν τέλεια εμφάνιση και να νιώθουν άνετα», υποστηρίζει ο Ριλιάνο. «Συχνά, έχουν ως είδωλα κάποιες προσωπικότητες (μεταξύ αυτών και ετεροφυλόφιλους), τις οποίες επιλέγουν επειδή ο χαρακτήρας ή ο τρόπος ζωής τους πηγαίνει “κόντρα στο ρεύμα”». Πρόσφατα, βγήκε στη δημοσιότητα μια λίστα με τα πιο αγαπημένα είδωλα των γκέι. Στην πρώτη θέση «φιγουράρει» η τραγουδίστρια Κάιλι Μινόγκ, την οποία ακολουθούν ηθοποιοί μεγάλου διαμετρήματος όπως ο Κάρι Γκραντ, η Μέριλιν Μονρόε και η Όντρεϊ Χέπμπορν.
Ωστόσο, η ομοφυλοφιλία δεν εκφράζεται με κάποιο συγκεκριμένο στυλ, ούτε υπάρχει μια τυπική «γκέι προσωπικότητα». «Η υποτιθέμενη ευαισθησία των γκέι, για παράδειγμα, δεν απορρέει τόσο από κάποια έμφυτα χαρακτηριστικά τους όσο από τη συνήθεια να βλέπουν τα γεγονότα από δύο οπτικές γωνίες: τη δική τους και αυτή της πλειοψηφίας», υποστηρίζει ο Ριλιάνο. Ο μύθος της λεγόμενης «ευαισθησίας των ομοφυλόφιλων» μπορεί να τροφοδοτείται, παραδείγματος χάρη, από τον μη «ορθόδοξο» τρόπο σκέψης, τον αυτοσαρκασμό και το εκκεντρικό γούστο στο ντύσιμο.
Δύσκολοι καιροί για λεσβίες
Τα πράγματα ενδεχομένως να είναι πιο «σκούρα» για τις γυναίκες ομοφυλόφιλους. Στην ελληνική κοινωνία θεωρείται δικαίωμα ενός άντρα να παραμείνει εργένης. Ο κοινωνικός περίγυρος δεν του ασκεί τόσο έντονες πιέσεις να παντρευτεί και να κάνει παιδιά, οπότε μπορεί να αποφύγει αυτό το στερεότυπο ρόλο και να συμβιώσει –άτυπα τουλάχιστον– με το σύντροφό του. Για εκείνες τα πράγματα είναι διαφορετικά, καθώς η γυναικεία φύση είναι στενά συνυφασμένη με τη μητρότητα. Έτσι, κατά κανόνα, από τη στιγμή που μια κοπέλα ολοκληρώνει τις σπουδές της και γίνεται οικονομικά ανεξάρτητη, οι γονείς της περιμένουν ανυπόμονα τη στιγμή που θα παντρευτεί και θα κάνει οικογένεια.
Πέρα όμως από την πίεση του οικογενειακού περίγυρου, οι λεσβίες έχουν να αντιμετωπίσουν και τη λεγόμενη «λεσβιοφοβία», δηλαδή τις κοινωνικές διακρίσεις εις βάρος τους, που απορρέουν από το στερεότυπο της «επιθετικής, άσχημης φεμινίστριας» –στον αντίποδα ενός άλλου προτύπου που προβάλλουν οι πορνοταινίες, αυτού των πανέμορφων γυναικών που επιδίδονται σε λεσβιακό σεξ. Μια διάσταση του φαινομένου περιγράφεται με γλαφυρό και κωμικοτραγικό τρόπο στην μπλογκόσφαιρα της Athens Voice, από μια κοπέλα που υπογράφει ως queerdom: «Πριν από λίγες μέρες είχα μια συζήτηση με μια ετεροφυλόφιλη φίλη μου. Υποστήριζε ότι στον κοινωνικό περίγυρό της ήταν πιο αποδεκτό να είναι κάποιος γκέι άντρας παρά λεσβία για τον εξής λόγο: οι γκέι άντρες είναι πιο χαριτωμένοι, πιο trendy, πας μαζί τους για ψώνια και έχουν πλάκα. Οι λεσβίες είναι άσχημες, χοντρές, ντυμένες με αντρικά ρούχα και δεν έχουν καμία πλάκα».
Πιο πιστές...
Ανάμεσα στους γκέι και τις λεσβίες υπάρχουν διαφορές και σε θέματα σχέσεων: «Μεταξύ των ομοφυλόφιλων αντρών κυριαρχεί η –τυπικά αντρική– λογική του “κυνηγού”, το “ξεμυάλισμα”, οι αντιζηλίες. Και οι σχέσεις συνήθως διαρκούν λιγότερο ή, όταν διαρκούν, γίνονται ανεκτές οι απιστίες. Οι σχέσεις ανάμεσα σε λεσβίες διαρκούν περισσότερο, οι γυναίκες αναζητούν μια σύντροφο για όλη τους τη ζωή, με την οποία μάλιστα συχνά συζούν. Κάποιες από αυτές αποφασίζουν να κάνουν παιδιά, είτε με τη βοήθεια περιστασιακών σχέσεων είτε με τεχνητή γονιμοποίηση, αλλά τα ανατρέφουν στο πλαίσιο της λεσβιακής σχέσης», εξηγεί ο
Ισότιμες σχέσεις
Μακροχρόνιες ή μη, οι ομοφυλοφιλικές σχέσεις είναι πάντως ισότιμες. Βέβαια στους άντρες υπάρχουν οι διακρίσεις «ενεργητικός» και «παθητικός», τόσο στο στοματικό όσο και στον πρωκτικό έρωτα (στα τσατ ρουμ για ομοφυλόφιλους οι επισκέπτες διευκρινίζουν τον ερωτικό ρόλο που προτιμούν). Όμως δεν υπάρχει «αρχηγός» στη σχέση: και οι δύο έχουν ισότιμη θέση. Συχνά, μάλιστα, η σχέση είναι ευέλικτη και οι σύντροφοι αλλάζουν ρόλους. Και δεν είναι καθόλου δεδομένο το ότι ο πιο θηλυπρεπής θα έχει και το «θηλυκό» ρόλο στο ζευγάρι. Κάποιες φορές, άλλωστε, η συμπεριφορά και των δύο συντρόφων δε διαφέρει σε τίποτα από εκείνη ενός ετεροφυλόφιλου άντρα.
Όπως καταλήγει ο Μάριος Α., «αν εξαιρέσουμε την ερωτική επαφή, οι ομοφυλοφιλικές σχέσεις είναι σαν τις ετεροφυλοφιλικές. Οι σύντροφοι έχουν προβλήματα όπως το άγχος της απόδοσης, δυσλειτουργίες στη στύση, έλλειψη ερωτικής επιθυμίας, ζήλια, πείσματα κ.λπ. Τα ίδια, δηλαδή, που αντιμετωπίζει κάθε ζευγάρι».