Η ψυχολογία της παραλίας
focusmag.gr
Ακόμα και για τους Αγγλοσάξωνες, αυτό που μετράει στη ζωή είναι τα τρία "s": sea, sun and sex (θάλασσα, ήλιος και σεξ). Αυτά τα τρία στοιχεία αφθονούν στη χώρα μας, γοητεύοντας Έλληνες και ξένους, οι οποίοι στην πλειοψηφία τους προτιμούν τις διακοπές στη θάλασσα απ' οπουδήποτε αλλού. (…)
Αναμφίβολα, η κοινότητα της παραλίας έχει τους δικούς της άγραφους νόμους. Όλοι τούς γνωρίζουν και λίγο πολύ τους σέβονται. Κάτω από την ομπρέλα του ήλιου συμπεριφερόμαστε σαν να βρισκόμαστε σ' ένα δωμάτιο χωρίς τοίχους. Από τη μια, σκεφτόμαστε πώς να οργανώσουμε καλύτερα τη μέρα μας, ανεξάρτητα από τους άλλους λουόμενους. Από την άλλη, υποβαλλόμαστε σε διαρκή κοινωνικό έλεγχο από τους γείτονες, τα άτομα στις διπλανές ξαπλώστρες. Τις πρώτες μέρες των διακοπών η πλαζ θυμίζει εστιατόριο. Ο καθένας κάθεται στη θέση του και μιλάει μόνο με τους "συνδαιτυμόνες" του, ακόμα κι αν η "αίθουσα" είναι γεμάτη κόσμο. Σιγά σιγά όμως η πλαζ μεταμορφώνεται. Δημιουργούνται φιλίες και αντιπάθειες κι έτσι μπαίνουμε στη... λογική της πολυκατοικίας. Αισθανόμαστε μέλη ενός ευρύτερου συνόλου το οποίο οριοθετείται από τις μπλε και πράσινες ομπρέλες της συγκεκριμένης "οργανωμένης" παραλίας. Να γιατί υπάρχουν πολλοί λουόμενοι πιστοί σε μια συγκεκριμένη παραλία. Μερικές τέτοιες κοινότητες είναι τόσο καλά δομημένες, ώστε κάθε καλοκαίρι μαζεύονται οι ίδιοι άνθρωποι εδώ και είκοσι, τριάντα ή ακόμα και σαράντα χρόνια.
Μερικοί ανθρωπολόγοι παρομοιάζουν την παραλία με κοινωνική μεμβράνη η οποία σπάει μόνο όταν η ομάδα χωρίζεται. Ένα από τα χαρακτηριστικά της ζωής στην παραλία είναι πράγματι η αυστηρή περιχαράκωση του χώρου. Φτάνοντας σε μια άδεια αμμουδιά απλώνουμε κάτω ψάθες και πετσέτες. Δημιουργούμε έτσι ένα είδος "κατασκήνωσης" ορατής σε όλους, ώστε να κρατάμε τις δέουσες αποστάσεις, οι οποίες εξακολουθούν να υπάρχουν ακόμα κι αν απομακρυνθούμε από το μέρος μας για να κολυμπήσουμε. Επομένως, όποιος φτάνει αργότερα δημιουργεί αναγκαστικά τη δική του βάση τουλάχιστον ένα μέτρο πιο μακριά. Οι αποστάσεις ανάμεσα στις πετσέτες που απλώνονται στην άμμο έχουν μετρηθεί ακριβώς. Αν μια ομάδα γνωστών μεταξύ τους λουομένων τις απλώσει σε απόσταση 1,25-3 μέτρων, τότε η φιλία τους βρίσκεται μόλις στα πρώτα στάδια. Για πραγματική φιλία μιλάμε μόνο όταν οι ψάθες βρίσκονται σαράντα εκατοστά έως 1,25 μέτρα μακριά. Αν, τέλος, οι πετσέτες είναι η μία δίπλα στην άλλη, τότε οι κάτοχοί τους έχουν πλήρη οικειότητα μεταξύ τους.
Όμως στην πλαζ δεν ασχολούμαστε μόνο με την προστασία της προσωπικής μας περιοχής ή το σεβασμό των "συνόρων" μας με τους γείτονες. Η παραλία θυμίζει σκηνή θεάτρου όπου ο καθένας μας σκηνοθετεί και επιδεικνύει τον εαυτό του. Ορισμένες μελέτες που έγιναν σε σχετικά μικρές παραλίες έδειξαν ότι κάθε φορά που φτάνει ένας νέος παραθεριστής η συμπεριφορά των υπολοίπων αλλάζει ελαφρώς: γελάμε, μιλάμε πιο δυνατά και κινούμαστε πιο γρήγορα. Από την άλλη, και ο νεοφερμένος επίσης κάνει ό,τι μπορεί για να δηλώσει την ταυτότητα, την προσωπικότητα και τη διαθεσιμότητά του. Ο τρόπος που ντύνεται, το πώς περπατά και το μέρος που επιλέγει να καθίσει μας λένε πολλά γι' αυτόν. Η κρισιμότερη στιγμή της όλης παράστασης παραμένει η είσοδος στο νερό. Οι άντρες που επιδιώκουν να τραβήξουν την προσοχή βουτάνε στο νερό όσο πιο θεαματικά μπορούν κι αρχίζουν να κολυμπούν δυναμικά. Τις γυναίκες τις απασχολεί περισσότερο η έξοδος από τη θάλασσα, αφού σταματούν για λίγο στα τελευταία μέτρα, εκεί που το νερό φτάνει ανάμεσα στους γοφούς και στα γόνατα.
Ο Γάλλος κοινωνιολόγος Ζαν Ντιντιέ Ιρμπέν όρισε την καλοκαιρινή παραλία ως το "όργιο της όρασης", μια σχεδόν απεριόριστη δυνατότητα να κοιτάζουμε και να μας κοιτάζουν. Στην αμμουδιά επιτρέπεται να καθίσουμε ή να ντυθούμε με τρόπο που απαγορεύεται σε οποιοδήποτε άλλο κοινωνικό πλαίσιο. Η παραλία είναι ένας ουδέτερος χώρος όπου η άμεση οπτική επαφή όχι μόνο δεν παρεξηγείται αλλά είναι μέρος των κανόνων του παιχνιδιού. Αυτό δε σημαίνει ότι στη θάλασσα μπορούμε να κοιτάμε επίμονα οποιοδήποτε σημείο του σώματος των άλλων. Μερικά σημεία παραμένουν ταμπού ακόμα και στην παραλία. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν καταστάσεις όπου εξαλείφεται εντελώς η αίσθηση της ντροπής, γιατί πάντα έχουμε συναίσθηση του γεγονότος ότι ο άλλος "μας τρώει με τα μάτια". Φυσικά, το να είμαστε το επίκεντρο της προσοχής μάς διεγείρει. Ταυτόχρονα όμως αναστέλλει την επιθυμία να προβάλουμε το σώμα μας. Έτσι κι αλλιώς, το ανθρώπινο σώμα εκπέμπει από μόνο του σεξουαλικά σήματα.
Όλοι το αντιλαμβάνονται αυτό, έστω και υποσυνείδητα, κι έτσι γεννιέται το συναίσθημα της ντροπής που εκφράζεται με διττό και αντιφατικό τρόπο. Από τη μια, υπάρχει η επιθυμία να μην επιτρέψουμε ούτε καν στο βλέμμα του άλλου να "χαϊδέψει" κάποια σημεία του σώματός μας που θεωρούμε πολύ προσωπικά, ενώ, από την άλλη, υπάρχει πάντα ο φόβος να μη διαθέτουμε ένα αρκετά επιθυμητό σώμα. Τα σημεία εκείνα του σώματος που θεωρούμε αυστηρώς προσωπικά και απόκρυφα διαφέρουν ανάλογα με την εποχή, το άτομο, τον πολιτισμό και τις περιστάσεις. Το αίσθημα της ντροπής διαφέρει επίσης ανάλογα με το φύλο. Για τους άντρες επικεντρώνεται στα γεννητικά όργανα, κάτι το αναμενόμενο, εφόσον ο μόνος τρόπος για να κρύψουν την ερωτική επιθυμία, η οποία εκδηλώνεται με τη στύση, είναι να καλύψουν την περιοχή αυτή. (…)
focusmag.gr
Ακόμα και για τους Αγγλοσάξωνες, αυτό που μετράει στη ζωή είναι τα τρία "s": sea, sun and sex (θάλασσα, ήλιος και σεξ). Αυτά τα τρία στοιχεία αφθονούν στη χώρα μας, γοητεύοντας Έλληνες και ξένους, οι οποίοι στην πλειοψηφία τους προτιμούν τις διακοπές στη θάλασσα απ' οπουδήποτε αλλού. (…)
Αναμφίβολα, η κοινότητα της παραλίας έχει τους δικούς της άγραφους νόμους. Όλοι τούς γνωρίζουν και λίγο πολύ τους σέβονται. Κάτω από την ομπρέλα του ήλιου συμπεριφερόμαστε σαν να βρισκόμαστε σ' ένα δωμάτιο χωρίς τοίχους. Από τη μια, σκεφτόμαστε πώς να οργανώσουμε καλύτερα τη μέρα μας, ανεξάρτητα από τους άλλους λουόμενους. Από την άλλη, υποβαλλόμαστε σε διαρκή κοινωνικό έλεγχο από τους γείτονες, τα άτομα στις διπλανές ξαπλώστρες. Τις πρώτες μέρες των διακοπών η πλαζ θυμίζει εστιατόριο. Ο καθένας κάθεται στη θέση του και μιλάει μόνο με τους "συνδαιτυμόνες" του, ακόμα κι αν η "αίθουσα" είναι γεμάτη κόσμο. Σιγά σιγά όμως η πλαζ μεταμορφώνεται. Δημιουργούνται φιλίες και αντιπάθειες κι έτσι μπαίνουμε στη... λογική της πολυκατοικίας. Αισθανόμαστε μέλη ενός ευρύτερου συνόλου το οποίο οριοθετείται από τις μπλε και πράσινες ομπρέλες της συγκεκριμένης "οργανωμένης" παραλίας. Να γιατί υπάρχουν πολλοί λουόμενοι πιστοί σε μια συγκεκριμένη παραλία. Μερικές τέτοιες κοινότητες είναι τόσο καλά δομημένες, ώστε κάθε καλοκαίρι μαζεύονται οι ίδιοι άνθρωποι εδώ και είκοσι, τριάντα ή ακόμα και σαράντα χρόνια.
Μερικοί ανθρωπολόγοι παρομοιάζουν την παραλία με κοινωνική μεμβράνη η οποία σπάει μόνο όταν η ομάδα χωρίζεται. Ένα από τα χαρακτηριστικά της ζωής στην παραλία είναι πράγματι η αυστηρή περιχαράκωση του χώρου. Φτάνοντας σε μια άδεια αμμουδιά απλώνουμε κάτω ψάθες και πετσέτες. Δημιουργούμε έτσι ένα είδος "κατασκήνωσης" ορατής σε όλους, ώστε να κρατάμε τις δέουσες αποστάσεις, οι οποίες εξακολουθούν να υπάρχουν ακόμα κι αν απομακρυνθούμε από το μέρος μας για να κολυμπήσουμε. Επομένως, όποιος φτάνει αργότερα δημιουργεί αναγκαστικά τη δική του βάση τουλάχιστον ένα μέτρο πιο μακριά. Οι αποστάσεις ανάμεσα στις πετσέτες που απλώνονται στην άμμο έχουν μετρηθεί ακριβώς. Αν μια ομάδα γνωστών μεταξύ τους λουομένων τις απλώσει σε απόσταση 1,25-3 μέτρων, τότε η φιλία τους βρίσκεται μόλις στα πρώτα στάδια. Για πραγματική φιλία μιλάμε μόνο όταν οι ψάθες βρίσκονται σαράντα εκατοστά έως 1,25 μέτρα μακριά. Αν, τέλος, οι πετσέτες είναι η μία δίπλα στην άλλη, τότε οι κάτοχοί τους έχουν πλήρη οικειότητα μεταξύ τους.
Όμως στην πλαζ δεν ασχολούμαστε μόνο με την προστασία της προσωπικής μας περιοχής ή το σεβασμό των "συνόρων" μας με τους γείτονες. Η παραλία θυμίζει σκηνή θεάτρου όπου ο καθένας μας σκηνοθετεί και επιδεικνύει τον εαυτό του. Ορισμένες μελέτες που έγιναν σε σχετικά μικρές παραλίες έδειξαν ότι κάθε φορά που φτάνει ένας νέος παραθεριστής η συμπεριφορά των υπολοίπων αλλάζει ελαφρώς: γελάμε, μιλάμε πιο δυνατά και κινούμαστε πιο γρήγορα. Από την άλλη, και ο νεοφερμένος επίσης κάνει ό,τι μπορεί για να δηλώσει την ταυτότητα, την προσωπικότητα και τη διαθεσιμότητά του. Ο τρόπος που ντύνεται, το πώς περπατά και το μέρος που επιλέγει να καθίσει μας λένε πολλά γι' αυτόν. Η κρισιμότερη στιγμή της όλης παράστασης παραμένει η είσοδος στο νερό. Οι άντρες που επιδιώκουν να τραβήξουν την προσοχή βουτάνε στο νερό όσο πιο θεαματικά μπορούν κι αρχίζουν να κολυμπούν δυναμικά. Τις γυναίκες τις απασχολεί περισσότερο η έξοδος από τη θάλασσα, αφού σταματούν για λίγο στα τελευταία μέτρα, εκεί που το νερό φτάνει ανάμεσα στους γοφούς και στα γόνατα.
Ο Γάλλος κοινωνιολόγος Ζαν Ντιντιέ Ιρμπέν όρισε την καλοκαιρινή παραλία ως το "όργιο της όρασης", μια σχεδόν απεριόριστη δυνατότητα να κοιτάζουμε και να μας κοιτάζουν. Στην αμμουδιά επιτρέπεται να καθίσουμε ή να ντυθούμε με τρόπο που απαγορεύεται σε οποιοδήποτε άλλο κοινωνικό πλαίσιο. Η παραλία είναι ένας ουδέτερος χώρος όπου η άμεση οπτική επαφή όχι μόνο δεν παρεξηγείται αλλά είναι μέρος των κανόνων του παιχνιδιού. Αυτό δε σημαίνει ότι στη θάλασσα μπορούμε να κοιτάμε επίμονα οποιοδήποτε σημείο του σώματος των άλλων. Μερικά σημεία παραμένουν ταμπού ακόμα και στην παραλία. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν καταστάσεις όπου εξαλείφεται εντελώς η αίσθηση της ντροπής, γιατί πάντα έχουμε συναίσθηση του γεγονότος ότι ο άλλος "μας τρώει με τα μάτια". Φυσικά, το να είμαστε το επίκεντρο της προσοχής μάς διεγείρει. Ταυτόχρονα όμως αναστέλλει την επιθυμία να προβάλουμε το σώμα μας. Έτσι κι αλλιώς, το ανθρώπινο σώμα εκπέμπει από μόνο του σεξουαλικά σήματα.
Όλοι το αντιλαμβάνονται αυτό, έστω και υποσυνείδητα, κι έτσι γεννιέται το συναίσθημα της ντροπής που εκφράζεται με διττό και αντιφατικό τρόπο. Από τη μια, υπάρχει η επιθυμία να μην επιτρέψουμε ούτε καν στο βλέμμα του άλλου να "χαϊδέψει" κάποια σημεία του σώματός μας που θεωρούμε πολύ προσωπικά, ενώ, από την άλλη, υπάρχει πάντα ο φόβος να μη διαθέτουμε ένα αρκετά επιθυμητό σώμα. Τα σημεία εκείνα του σώματος που θεωρούμε αυστηρώς προσωπικά και απόκρυφα διαφέρουν ανάλογα με την εποχή, το άτομο, τον πολιτισμό και τις περιστάσεις. Το αίσθημα της ντροπής διαφέρει επίσης ανάλογα με το φύλο. Για τους άντρες επικεντρώνεται στα γεννητικά όργανα, κάτι το αναμενόμενο, εφόσον ο μόνος τρόπος για να κρύψουν την ερωτική επιθυμία, η οποία εκδηλώνεται με τη στύση, είναι να καλύψουν την περιοχή αυτή. (…)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου