ΔΥΟ ΓΑΜΟΙ ΠΟΥ ΔΙΧΑΣΑΝ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

.
Οι γάμοι στην Τήλο

Τα υπέρ και τα κατά

Καθημερινή, 8/6/2008
Οι πολιτικοί γάμοι δύο ομόφυλων ζευγαριών στην Τήλο την περασμένη Τρίτη δίχασαν το πανελλήνιο. Γάμος ή διοικητική πράξη, μυστήριο ή κοινωνικό συμβόλαιο; Ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Γιώργος Σανιδάς έκρινε την όλη διαδικασία παράνομη και τους γάμους ανυπόστατους, με το σκεπτικό ότι ο θεσμός του γάμου στοχεύει στη δημιουργία οικογένειας. Ο δήμαρχος Τήλου Τάσος Αλιφέρης τάχθηκε υπέρ του αναφαίρετου δικαιώματος δύο ατόμων του ιδίου φύλου να αποκτήσουν συγγένεια πρώτου βαθμού.

.
Δύο γάμοι που δίχασαν την Ελλάδα

Στην Τήλο τελέστηκε πολιτική πράξη υπέρ των δικαιωμάτων των ομοφυλοφίλων ή παρανομία που θίγει τον θεσμό της οικογένειας;
Οι φήμες διέρρεαν καιρό. Ο πρώτος γάμος ομόφυλων ζευγαριών θα γίνει στην Καισαριανή. Θα γίνει στη Θεσσαλονίκη, στη Λέσβο, στα Ιωάννινα, στο Βόλο. Τελικά, έγινε, έγιναν, την περασμένη Τρίτη, στις 7.10΄ το πρωί στην ακριτική Τήλο. Και δίχασαν στην αρχή το νησί και μετά το πανελλήνιο.
Ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Γιώργος Σανιδάς παρενέβη άμεσα δίνοντας την εντολή να σχηματιστεί δικογραφία σε βάρος του δημάρχου και να απαγορευτεί η καταχώριση των πράξεων στο ληξιαρχείο. Εκρινε την όλη διαδικασία παράνομη και τους γάμους ανυπόστατους, με το σκεπτικό ότι ο θεσμός του γάμου προϋποθέτει τη συμβίωση ετερόφυλων, αφού σκοπός του είναι η δημιουργία οικογένειας. «Ο γάμος νοείται παραδοσιακά μεταξύ άνδρα και γυναίκας», τόνισε στην «Κ» ο κ. Σανιδάς. Ο πολιτικός γάμος σαφώς αφορά μόνο τα ετερόφυλα ζευγάρια, αποσαφήνισε. Πουθενά στο ελληνικό δίκαιο δεν υπάρχει ρύθμιση που να απαγορεύει τον πολιτικό γάμο μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών και η πράξη είναι καθ' όλα νόμιμη, αντέτειναν οι νομικοί που διαχώρισαν τη θέση τους από εκείνη του κυρίου Σανιδά. Το Σύνταγμα, όταν μιλά περί γάμου, δεν αναφέρεται σε φύλο, αλλά σε άτομα. Ο δήμαρχος Τήλου κ. Τάσος Αλιφέρης τάχθηκε υπέρ του αναφαίρετου δικαιώματος δύο ατόμων του ιδίου φύλου να αποκτήσουν συγγένεια πρώτου βαθμού, ώστε να μπορούν να απολαύσουν τα δικαιώματα όσων συμβιούν - ασφάλιση, σύνταξη, φοροαπαλλαγές κ.ά. Ενα δικαίωμα κατοχυρωμένο από τη Χάρτα των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, που προστατεύει την ελευθερία και την αυτοδιάθεση των ατόμων, όπως είπε. «Στο δημαρχείο», ξεκαθάρισε ο κ. Αλιφέρης «δεν γίνεται κανένα μυστήριο, δεν έχει σχέση με καμιά θρησκεία». Αλλοι, περισσότερο μετριοπαθείς, μίλησαν για την ανάγκη, αν υπάρχει νομικό κενό, να καλυφθεί.
Γάμος ή διοικητική πράξη; Μυστήριο ή κοινωνικό συμβόλαιο η ένωση ομόφυλων ζευγαριών; Η διαμάχη καλά κρατεί.

.
Τάσος Αλιφέρης: «Είναι μια απλή διοικητική πράξη»
Τασουλα Καραϊσκακη
Ο δήμαρχος που τέλεσε τους πρώτους γάμους ομόφυλων στην Ελλάδα, Τάσος Αλιφέρης, φέρνει το γεγονός που μονοπώλησε την επικαιρότητα της περασμένης εβδομάδας στις σωστές του διαστάσεις. «Δεν είναι μυστήριο, αλλά μια απλή διοικητική πράξη», λέει στην «Κ». Συγκροτημένος, ψύχραιμος παραθέτει με απλότητα τα επιχειρήματά του. «Αν υπήρχε κάποια παράβαση καθήκοντος, αυτή θα ήταν να αρνηθώ σε κάποιον την εκπλήρωση του αναφαίρετου ατομικού του δικαιώματος να δημιουργήσει συγγένεια πρώτου βαθμού με αυτόν που έχει επιλέξει. Ενα δικαίωμα κατοχυρωμένο από τη Χάρτα των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, από τις συνθήκες και τους κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που λένε ότι καμιά χώρα δεν μπορεί να προχωρήσει στην ενταξιακή της διαδικασία αν δεν ενσωματώσει στο εσωτερικό της δίκαιο αυτές τις αρχές και από την ελληνική νομοθεσία η οποία σαφώς δεν ορίζει φύλο, και στα σχετικά έντυπα, στις στήλες των συζύγων, δεν γράφουν ο και η, αλλά ο/η και ο/η».
«Δεν μιλάμε για γάμο»
Μιλάει ήρεμα. Με τη βεβαιότητα του ανθρώπου που έχει δαπανήσει το ένα τέταρτο του αιώνα αγωνιζόμενος στο πλευρό εκείνων -των Τηλιακών- με τους οποίους επέλεξε να ζήσει, κόντρα στη γραφειοκρατία και την αβελτηρία της κεντρικής διοίκησης. Δεκατρία χρόνια δήμαρχος στην Τήλο ο Τάσος Αλιφέρης, η οποία είχε 150 κατοίκους το 1995 και απέκτησε πάνω από 600, 100 κλίνες και τώρα 1.500, δεν μασάει τα λόγια του. «Δεν μπορεί κάποιοι πολίτες να έχουν μόνο υποχρεώσεις. Να πληρώνουν φόρους, τέλη, και σ' αυτήν την αναδιανεμητική διαδικασία, να μην παίρνουν τίποτα πίσω. Είναι κατάφωρη αδικία να μην μπορούν, άτομα του ιδίου φύλου που συμβιώνουν, να απολαμβάνουν δικαιώματα όπως ασφάλιση, φορολογικές απαλλαγές», λέει και ξεκαθαρίζει. «Δεν μιλάμε για γάμο. Αν θέλουμε να αποφορτίσουμε τη διαδικασία, γιατί υπάρχει στη λέξη γάμος μια φόρτιση, ας ονομάσουμε κάπως αλλιώς αυτή τη διοικητική πράξη. Πάντως στο δημαρχείο -γιατί εγώ δεν βλέπω καμιά διαφορά ανάμεσα στον πολιτικό γάμο και το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης, πέρα από το ότι ο πρώτος γίνεται τζάμπα στο δημαρχείο ενώ για το δεύτερο πρέπει να πληρωθούν κάποιοι δικηγόροι- δεν γίνεται κανένα μυστήριο, δεν έχει σχέση με καμιά θρησκεία».
Πολλή υποκρισία
Στην επιχειρηματολογία όσων ισχυρίζονται ότι η πράξη που ετελέσθη στο δημαρχείο Τήλου είναι ανυπόστατη και ο ίδιος διέπραξε αδίκημα, απαντά: «Υπάρχει πολλή υποκρισία. Πρώτον, δεν υπάρχει νόμος που να απαγορεύει την ένωση ομόφυλων, πώς γίνεται να διώκομαι; Δεύτερον, αν υπάρχει κενό, γιατί δεν καλύπτεται άμεσα, θετικά ή αρνητικά; Αυτή η κατάσταση που έχει δημιουργηθεί εκθέτει τη χώρα. Δεν μπορούμε σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων να κάνουμε εκπτώσεις. Η Ελλάδα αμύνεται συχνά γιατί, αδίκως πολλές φορές, κατηγορείται ότι καταπιέζει μειονότητες και δεν σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα. Είναι καλό να μη δώσουμε σ' αυτές τις κατηγορίες και πραγματική βάση. Χύθηκε αίμα και χάθηκαν ζωές για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Δεν μπορεί η χώρα μας να φοβάται. Εχει έναν τέτοιο πολιτισμό, που είναι η ανεκτικότητα και ο σεβασμός στη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, που δεν γίνεται να φοβάται. Το απέδειξε στους αιώνες. Η χώρα μας φοβάται και έχει προβλήματα από τον κακό μας εαυτό».
Κάποιοι τον κατηγορούν ότι πίσω από τη γενναία του ενέργεια κρύβονται σκοπιμότητες, η διαφήμιση του νησιού, για παράδειγμα. «Αν οι γάμοι ομόφυλων στην Τήλο συμβάλλουν -γιατί η κοινωνία μας δεν είναι νομίζω μεσαιωνική, είναι ανεκτική- στο να αποκτήσει ένα ανθρώπινο πρόσωπο η Τήλος που να είναι ελκυστικό, αυτό είναι θετικό. Ομως, αν ήταν κάτι τόσο εύκολο και τόσο έξυπνο, νομίζω ότι θα το είχαν κάνει ήδη πάρα πολλοί».
Θεράπευσε τις πληγές της Τήλου
Πήγε στην Τήλο το 1983 για να υπηρετήσει ως αγροτικός γιατρός και έμεινε για πάντα. Για χρόνια πολλά δεν έφευγε από το νησί — δεν υπήρχε κανείς να τον αντικαταστήσει. Από το 1995, ο «ξένος», ο Μανιάτης, εκλέγεται σταθερά δήμαρχος του νησιού. Θυμάται: Τον εαυτό του με 9-10 μικρούς μαθητές να στέκονται πέντε ολόκληρες ώρες στην πλατεία, σε ζωντανή σύνδεση με τον ΣΚΑΪ, που βοηθούσε με μουσική εκδήλωση να συγκεντρωθούν χρήματα για την ανέγερση γυμνασίου - λυκείου. «Είχαμε απευθυνθεί παντού, χωρίς αποτέλεσμα. Συνεργαστήκαμε με τον ΣΚΑΪ, σε πέντε μήνες χτίστηκε το σχολείο».
Γιατρός με όλη την κυριολεκτική και μεταφορική σημασία της λέξης, έκανε την άλλοτε συρρικνωμένη γερασμένη κοινωνία, να αισθάνεται ασφαλής και «πλούσια». Τηλεϊατρική, ΧΥΤΑ (ο πρώτος στα Δωδεκάνησα), σύγχρονο σχολείο, γρήγορο πλοίο (με το Sea Star το δρομολόγιο Τήλος - Ρόδος έγινε από 5 ώρες, μία ώρα), γήπεδο με χόρτο 4ης γενιάς, και ένα νησί κιβωτός άγριας φύσης (το κυνήγι απαγορεύεται τα τελευταία 13 χρόνια). Το νησί άνθισε...
Πέρσι, εκλέχθηκε παμψηφεί πρόεδρος του Συμβουλίου Νησιωτικών Δήμων και Κοινοτήτων — υποσχέθηκε να πετύχει το μεταφορικό ισοδύναμο. Με απλά λόγια, το εισιτήριο Πειραιάς - Τήλος να μειωθεί από 55 σε 10 ευρώ...

.

Γιώργος Σανιδάς: Μόνο μεταξύ ετεροφύλων
Φωτεινη Καλλιρη
Η συζήτηση για τη νομιμότητα ή μη της τέλεσης πολιτικών γάμων μεταξύ ομοφύλων πυροδοτήθηκε και από την άμεση παρέμβαση του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου κ. Γ. Σανιδά, ο οποίος θεώρησε παράνομη τη διαδικασία και τους σχετικούς «γάμους» ανυπόστατους. Για τον ανώτατο εισαγγελικό λειτουργό ο θεσμός του γάμου είναι βαθύτατα ιστορικός και πολιτισμικός με στοιχεία που προϋποθέτουν τη συμβίωση ετεροφύλων. Ο γάμος νοείται παραδοσιακά μεταξύ άνδρα και γυναίκας, τονίζει στην «Κ» ο κ. Σανιδάς, λέγοντας ότι η αυτονόητη προϋπόθεση ενός γάμου είναι η δημιουργία οικογένειας σε ένα κατά τεκμήριο ασφαλές κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον. «Η διαφορά φύλου για την έγκυρη σύσταση γάμου αποτελεί βασική προϋπόθεση», κατά τον εισαγγελέα του ανωτάτου δικαστηρίου. Ο νόμος 1250/1982 δε, με τον οποίο καθιερώθηκε ο πολιτικός γάμος σαφώς αφορά μόνο τα ετερόφυλα ζευγάρια. «Γάμος μεταξύ ομοφυλοφίλων υπό την έννοια που προστατεύεται από το Σύνταγμα και επιτρέπεται η τέλεσή του από τη διάταξη του άρθρου 367 Α.Κ δεν είναι νοητός», λέει με σαφήνεια ο κ. Σανιδάς.
Aλλά και η θέση της πλειονότητας των νομικών και των δικαστικών λειτουργών τάσσεται αναφανδόν κατά του γάμου ομόφυλων ζευγαριών, καθώς δεν υπάρχει νομικό πλαίσιο, το οποίο να επιτρέπει την τέλεσή τους. Είναι χαρακτηριστική η παρατήρηση ενός ανωτάτου δικαστικού ότι εάν η πολιτεία επιθυμεί να θεσμοθετήσει τα ίδια δικαιώματα, να το κάνει με μια πράξη που θα λέγεται πολιτική ένωση, όχι, όμως, γάμος. O διαφορετικός σεξουαλικός προσανατολισμός είναι σεβαστός και προσωπική υπόθεση του καθενός. Eπιβάλλεται όμως, από το Σύνταγμα, άρθρο 21, «η προστασία του θεσμού του γάμου και της οικογένειας ως θεμέλιο της συντήρησης και προαγωγής του έθνους».
Στη λογική αυτή συντάχθηκε η πρώτη εγκύκλιος του κ. Σανιδά, στην οποία σημειωνόταν ότι ο δήμαρχος, ο οποίος θα δεχθεί δήλωση περί συνάψεως γάμου μεταξύ ομοφύλων, παραβιάζει το άρθρο 21 του Συντάγματος και το άρθρου 1367 του Αστικού Κώδικα.
Η σχετική δε, πράξη «δεν θα είναι μόνο άκυρη και ανίσχυρη αλλά και παράνομη». Γινόταν αναφορά δε, και στο λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας Γ. Μπαμπινιώτη: γάμος νοείται η νόμιμη ένωση και συμβίωση ζευγαριού, ήτοι η σύσταση οικογένειας μεταξύ ενός άνδρα και μιας γυναίκας.