ΟΛΑ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ ΔΥΣΚΟΛΑ Ή Η ΔΕΙΛΙΑ ΤΗΣ ΕΕΔΑ ΝΑ ΕΚΠΛΗΡΩΣΕΙ ΤΟΝ ΘΕΣΜΙΚΟ ΤΗΣ ΡΟΛΟ;

.
Όλα του γάμου δύσκολα;
Του Κωστή Παπαϊωάννου (ΤΑ ΝΕΑ, 9/6/2008)
Η πολυσυζητημένη τέλεση των πολιτικών γάμων ομόφυλων ζευγαριών πρέπει κατ΄ αρχήν να ιδωθεί ως μια, κατά το μάλλον ή ήττον, κίνηση με συμβολική σημασία. Ως τέτοια πέτυχε τον σκοπό της: επανέφερε στον δημόσιο διάλογο τις διακρίσεις με βάση τον σεξουαλικό προσανατολισμό, φέρνοντας κοινωνία και Πολιτεία προ τετελεσμένων. Το νομικό ζήτημα που άνοιξαν οι γάμοι και η παρέμβαση του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου θα ρυθμιστεί όπως πρέπει, δηλαδή μέσω της Δικαιοσύνης. Πάντως, η Εθνική Επιτροπή Δικαιωμάτων του Ανθρώπου από το 2004 είχε εκφράσει αμφιβολίες για το κατά πόσον τα περί τέλεσης γάμου άρθρα του υφιστάμενου Αστικού Κώδικα παρέχουν τη δυνατότητα άμεσης και αυτόματης επέκτασης του δικαιώματος και στους ομοφυλόφιλους. Είχε σημειώσει την ανάγκη συνυπολογισμού ολόκληρου του δικαιικού πλέγματος μέσα στο οποίο εντάσσεται η υφιστάμενη ρύθμιση. Σε κάθε περίπτωση, είχε προτάξει τις αρχές της εφαρμογής του διεθνούς δικαίου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε σχέση με τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου, που επιβάλλουν την απόλυτη απαγόρευση της αθέμιτης διάκρισης ως προς την πλήρη απόλαυση όλων των δικαιωμάτων.

Όμως και άλλα ουσιαστικά ζητήματα τώρα τίθενται με μεγαλύτερη ένταση. Κατά πρώτον, το γενικότερο πρόβλημα των διακρίσεων. Η αναγγελθείσα εισαγωγή του Συμφώνου Ελεύθερης Συμβίωσης επιβεβαιώνει πανηγυρικά την έλλειψη βούλησης να αρθούν οι διακρίσεις. Έτσι, μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για τη συμπερίληψη των ζευγαριών ιδίου φύλου σε αυτό το πλαίσιο κινδυνεύει να χαθεί και απειλείται να εισαχθεί μια νέα διάκριση. Ο θεσμός που δημιουργήθηκε σε πολλές χώρες για να παράσχει νομική αναγνώριση πρωτίστως στα ομόφυλα ζευγάρια εδώ τα εξαιρεί, θέτοντας εν αμφιβόλω την ίδια τη σκοπιμότητά του. Ας αναλογιστούμε αυτήν τη στάση της Πολιτείας πριν σπεύσουμε να κατακεραυνώσουμε τους «εισαγωγείς καινών δαιμονίων» της Τήλου. Το δεύτερο ζήτημα είναι ο επιπόλαιος τρόπος με τον οποίον αντιμετωπίζονται σημαντικά ζητήματα αρχής. Τα δικαιώματα του ανθρώπου δεν είναι θέμα ποσοστών, πλειοψηφίας και μειοψηφίας. Ως εκ τούτου, είναι άστοχη η θέση «εμείς θα θέλαμε να προχωρήσουμε αλλά η ελληνική κοινωνία δεν είναι ακόμα ώριμη», ιδίως όταν εκπορεύεται από επίσημα χείλη. Η επίκληση της «βούλησης της ελληνικής κοινωνίας» για εκείνα τα θέματα μόνο που διεγείρουν τα φοβικά αντανακλαστικά της και όχι για παράδειγμα στο ζήτημα της δημιουργίας υπουργείου Περιβάλλοντος (την οποία ενθέρμως στηρίζει η κοινή γνώμη), φανερώνει μια ιδιότυπη επιλεκτικότητα.

Εν κατακλείδι, η ανωριμότητα μιας κοινωνίας δεν αποτελεί άλλοθι σε θέματα αρχής όπως ο σεβασμός των δικαιωμάτων του ανθρώπου και η εναρμόνιση με τα διεθνή πρότυπα. Η πολιτική ηγεσία οφείλει να συμβάλλει στην ωρίμαση μιας κοινωνίας και όχι να κρύβεται πίσω από την ανωριμότητά της. Αναμένουμε από το υπουργείο Δικαιοσύνης να κινηθεί στο πλαίσιο που ο ίδιος ο υπουργός έθεσε σε δήλωσή του, δηλαδή να επιλύσει τα «κοινωνικά ζητήματα (...) με υπευθυνότητα και ωριμότητα», απορρίπτοντας την τηλεοπτική ηθικολογία και παραβλέποντας το κακώς εννοούμενο πολιτικό κόστος.

Ο Κωστής Παπαϊωάννου είναι πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Δικαιωμάτων του Ανθρώπου