.
Στο μεταξύ, η επιλογή προσωπείου είναι μια πράξη αλήθειας εκ μέρους του ποιητή: τα προσωπεία που αιματώνονται στο εσωτερικό του ή εκείνα που χρησιμοποιεί ο ποιητής για να υπάρξει αντιδιαστέλλονται με άλλα, επιβεβλημένα – «τα φανερά τα διατυμπανιζόμενα / τα κίβδηλα / τα εγκεκριμένα προσωπεία» (Κέρματα τηλεφώνου Β’: ΙΒ191) – τα οποία διαστρεβλώνουν τον άνθρωπο αφαιρώντάς του ή αποκρύπτωντας τον ερωτισμό του, τη σεξουαλικότητά του, τις πληγές του, τον «δικό [του] θάνατο». Ως τρόπο ειλικρινούς εκδήλωσης του ερωτικού προσανατολισμού ο Ρίτσος προτείνει και πάλι την υπόκριση. Στο «Μυστικό της επιτυχίας», το τελευταίο ποίημα από τις Μαρτυρίες Γ’ (1961-1967), παρουσιάζεται ένας τεχνίτης ληκύθων που δοξάζεται από την τέχνη του το μυστικό της επιτυχίας του, ωστόσο, δεν βρίσκεται στην απεικόνιση του θανάτου, αλλά στο γεγονός ότι
[…] πάνω στις νεκρικές ληκύθους
εχάραζε τα πιο όμορφα γυμνά νεανικά κορμιά, σε στάσεις
ερωτικές και, κάποτε, προκλητικές. Αλλά η διάχυτη
μελαγχολία του θανάτου έδινε στους αγοραστές και θαυμαστές του ένα πρόσχημα
για ν’ αποφεύγουνε, κι αυτός κι εκείνοι, σχόλια τρίτων, κακεντρέχειες κι υποψίες.
(Ποιήματα Θ', σ. 308)
Στην περίπτωση αυτή η προστατευτική υπόκριση δεν αφορά κάποιο προσωπείο, αλλά το ίδιο το έργο τέχνης ή μάλλον το πρόσχημά του. Υπό τη διπλή προστασία της συμβατικότητας της τέχνης του και της ιερότητας του θανάτου, ο τεχνίτης μπορεί να εκδηλωθεί με τόλμη και ειλικρίνεια, συνομιλώντας συνωμοτικά με τους δέκτες του έργου του. Ο Ρίτσος χρησιμοποιεί εδώ την καβαφική συνταγή, έχοντας όμως επιλέξει έναν ρόλο πολύ πιο δημόσιο από εκείνον του Καβάφη, γεγονός που δημιουργεί πρόσθετες δυσκολίες και περιπλοκές.
Έλλη Φιλοκύπρου: Υπόκριση και ειλικρίνεια στην ποίηση του Ρίτσου
στο Ο ποιητής και ο Πολίτης Γιάννης Ρίτσος (Μουσείο Μπενάκη -Κέδρος, 2008)
.
Στο μεταξύ, η επιλογή προσωπείου είναι μια πράξη αλήθειας εκ μέρους του ποιητή: τα προσωπεία που αιματώνονται στο εσωτερικό του ή εκείνα που χρησιμοποιεί ο ποιητής για να υπάρξει αντιδιαστέλλονται με άλλα, επιβεβλημένα – «τα φανερά τα διατυμπανιζόμενα / τα κίβδηλα / τα εγκεκριμένα προσωπεία» (Κέρματα τηλεφώνου Β’: ΙΒ191) – τα οποία διαστρεβλώνουν τον άνθρωπο αφαιρώντάς του ή αποκρύπτωντας τον ερωτισμό του, τη σεξουαλικότητά του, τις πληγές του, τον «δικό [του] θάνατο». Ως τρόπο ειλικρινούς εκδήλωσης του ερωτικού προσανατολισμού ο Ρίτσος προτείνει και πάλι την υπόκριση. Στο «Μυστικό της επιτυχίας», το τελευταίο ποίημα από τις Μαρτυρίες Γ’ (1961-1967), παρουσιάζεται ένας τεχνίτης ληκύθων που δοξάζεται από την τέχνη του το μυστικό της επιτυχίας του, ωστόσο, δεν βρίσκεται στην απεικόνιση του θανάτου, αλλά στο γεγονός ότι
[…] πάνω στις νεκρικές ληκύθους
εχάραζε τα πιο όμορφα γυμνά νεανικά κορμιά, σε στάσεις
ερωτικές και, κάποτε, προκλητικές. Αλλά η διάχυτη
μελαγχολία του θανάτου έδινε στους αγοραστές και θαυμαστές του ένα πρόσχημα
για ν’ αποφεύγουνε, κι αυτός κι εκείνοι, σχόλια τρίτων, κακεντρέχειες κι υποψίες.
(Ποιήματα Θ', σ. 308)
Στην περίπτωση αυτή η προστατευτική υπόκριση δεν αφορά κάποιο προσωπείο, αλλά το ίδιο το έργο τέχνης ή μάλλον το πρόσχημά του. Υπό τη διπλή προστασία της συμβατικότητας της τέχνης του και της ιερότητας του θανάτου, ο τεχνίτης μπορεί να εκδηλωθεί με τόλμη και ειλικρίνεια, συνομιλώντας συνωμοτικά με τους δέκτες του έργου του. Ο Ρίτσος χρησιμοποιεί εδώ την καβαφική συνταγή, έχοντας όμως επιλέξει έναν ρόλο πολύ πιο δημόσιο από εκείνον του Καβάφη, γεγονός που δημιουργεί πρόσθετες δυσκολίες και περιπλοκές.
Έλλη Φιλοκύπρου: Υπόκριση και ειλικρίνεια στην ποίηση του Ρίτσου
στο Ο ποιητής και ο Πολίτης Γιάννης Ρίτσος (Μουσείο Μπενάκη -Κέδρος, 2008)
.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου