Γιάννης ΚεφαλληνόςΤίμος Μαλάνος: Ο ποιητής Κ. Π. Καβάφης, 1933 (απόσπασμα)
...Υπάρχουν πολλοί που φρονούν, ότι το Καβαφικό έργο δεν έχει καμμιά σχέση ή συγγένεια με τη νεοελληνική ποίηση. Μερικοί μάλιστα, μιλώντας για την τελευταία, αποφεύγουν να κάνουν μνεία του ονόματος του Καβάφη. Και όμως, το έργο αυτό δε μας επιτρέπεται να το θεωρήσουμε έξω απ' τη νεοελληνική ποίηση. Είμαι της γνώμης ότι βγαίνει μέσ' απ' αυτήν, αλλ' ως αντίδρασή της. Ένας Παλαμάς, λόγου χάρη, το απωθεί. Όμως τον δικαιολογώ. Είναι η αντίθετη ακριβώς όψη της ποιητικής του. Το βρίσκει αντιποιητικό... Τα έργα τους διαφέρουν ριζικά. Ο κοινώς εννοούμενος λυρισμός, η μεγάλη πνοή, η διακοσμημένη ρητορική δεν θα ήταν δυνατό να παραδεχτούν την πεζή έκφραση, την άρνηση της εικόνας, την αποκρουστική, συχνά, λιτότητα...
...Τα ποιήματα της πρώτης του δεκαπενταετίας, όχι μόνο δεν έχουν ίχνος πρωτοτυπίας, μα τουναντίον μας δείχνουν κι έναν μετριώτατο και ασήμαντο ποιητή, που ακολουθεί με ανοστιά, μπορώ να πω, τα ρωμαντικά βήματα των τότε ποιητών...Μη διαθέτοντας όμως (ο Καβάφης) την έμφυτη εκείνη πρωτοτυπία, με την οποίαν είναι προικισμένα μερικά υπέροχα πνεύματα, τη ζήση ως τεχνίτης με το μόνο μέσον που του απόμενε, δηλαδή εμπιστευόμενος το παν στο μυαλό του...Αλλά το μυαλό του Καβάφη - κι αυτό είναι απαραίτητο να το προσέξουν πολύ εκείνοι, που θα γράψουν στο μέλλον γι' αυτόν - που του επιδοκιμάζει την εκκεντρική του εμφάνιση ως ανθρώπου, έβαλε σε ίχνη ανάλογα και τα βήματα του ποιητή. Με άλλα λόγια, η εκζήτηση στα φερσίματά του, έγινε εκζήτηση και στην τέχνη του...
Τέλλος Άγρας: Γραμματολογικά και άλλα, 1933 (απόσπασμα)
...Μα τότε; χωρίς μεταφορές, χωρίς επίθετα, χωρίς παρομοιώσεις, πώς ο ερωτοπαθής ποιητής συνθέτει τα εγκώμιά του, - γιατί τα περισσότερα καβαφικά ποιήματα είναι εγκώμια - πώς ζωντανεύει τα «ινδάλματά» του; - Έχει τέσσερις άλλους τρόπους: την περίφραση, την περιγραφή, την υποβλητικήν εικόνα και το ρήμα. Αυτή είν' όλη η ενάργειά του.
Η περίφρασίς του είναι συμβατική, συνήθως κάτι σαν τύπος, σαν απότιση χρέους...Ο γέρος του καφενείου, άλλοτε, «είχε και δύναμη και λόγο κ' εμμορφιά», τα πρόσωπα είναι τόσο ωραία, «όπως τάθελεν η ποίησίς του». Περίφρασις είναι κ' οι διάκοσμοι με άνθη ... με μύρα και με πετράδια...Μα η ενάργεια του Καβάφη ζωντανεύει με την περιγραφή. Αυτή αληθινά είναι συχνή, πλατειά, πλαστική, λαίμαργη. Συχνά περισσότερο απτική, παρά οπτική...Τέλος τα ρήματά του, ά! τι «ανήσυχα που είναι τα ρήματά του»! Και τι πολλά... Εδώ είναι οι ιστοί της καβαφικής τέχνης!. Όσο λίγα και τυπικά τα επίθετα, τόσον άφθονα τα ρήματα κ' εμπνευσμένα...
...Υπάρχουν πολλοί που φρονούν, ότι το Καβαφικό έργο δεν έχει καμμιά σχέση ή συγγένεια με τη νεοελληνική ποίηση. Μερικοί μάλιστα, μιλώντας για την τελευταία, αποφεύγουν να κάνουν μνεία του ονόματος του Καβάφη. Και όμως, το έργο αυτό δε μας επιτρέπεται να το θεωρήσουμε έξω απ' τη νεοελληνική ποίηση. Είμαι της γνώμης ότι βγαίνει μέσ' απ' αυτήν, αλλ' ως αντίδρασή της. Ένας Παλαμάς, λόγου χάρη, το απωθεί. Όμως τον δικαιολογώ. Είναι η αντίθετη ακριβώς όψη της ποιητικής του. Το βρίσκει αντιποιητικό... Τα έργα τους διαφέρουν ριζικά. Ο κοινώς εννοούμενος λυρισμός, η μεγάλη πνοή, η διακοσμημένη ρητορική δεν θα ήταν δυνατό να παραδεχτούν την πεζή έκφραση, την άρνηση της εικόνας, την αποκρουστική, συχνά, λιτότητα...
...Τα ποιήματα της πρώτης του δεκαπενταετίας, όχι μόνο δεν έχουν ίχνος πρωτοτυπίας, μα τουναντίον μας δείχνουν κι έναν μετριώτατο και ασήμαντο ποιητή, που ακολουθεί με ανοστιά, μπορώ να πω, τα ρωμαντικά βήματα των τότε ποιητών...Μη διαθέτοντας όμως (ο Καβάφης) την έμφυτη εκείνη πρωτοτυπία, με την οποίαν είναι προικισμένα μερικά υπέροχα πνεύματα, τη ζήση ως τεχνίτης με το μόνο μέσον που του απόμενε, δηλαδή εμπιστευόμενος το παν στο μυαλό του...Αλλά το μυαλό του Καβάφη - κι αυτό είναι απαραίτητο να το προσέξουν πολύ εκείνοι, που θα γράψουν στο μέλλον γι' αυτόν - που του επιδοκιμάζει την εκκεντρική του εμφάνιση ως ανθρώπου, έβαλε σε ίχνη ανάλογα και τα βήματα του ποιητή. Με άλλα λόγια, η εκζήτηση στα φερσίματά του, έγινε εκζήτηση και στην τέχνη του...
Τέλλος Άγρας: Γραμματολογικά και άλλα, 1933 (απόσπασμα)
...Μα τότε; χωρίς μεταφορές, χωρίς επίθετα, χωρίς παρομοιώσεις, πώς ο ερωτοπαθής ποιητής συνθέτει τα εγκώμιά του, - γιατί τα περισσότερα καβαφικά ποιήματα είναι εγκώμια - πώς ζωντανεύει τα «ινδάλματά» του; - Έχει τέσσερις άλλους τρόπους: την περίφραση, την περιγραφή, την υποβλητικήν εικόνα και το ρήμα. Αυτή είν' όλη η ενάργειά του.
Η περίφρασίς του είναι συμβατική, συνήθως κάτι σαν τύπος, σαν απότιση χρέους...Ο γέρος του καφενείου, άλλοτε, «είχε και δύναμη και λόγο κ' εμμορφιά», τα πρόσωπα είναι τόσο ωραία, «όπως τάθελεν η ποίησίς του». Περίφρασις είναι κ' οι διάκοσμοι με άνθη ... με μύρα και με πετράδια...Μα η ενάργεια του Καβάφη ζωντανεύει με την περιγραφή. Αυτή αληθινά είναι συχνή, πλατειά, πλαστική, λαίμαργη. Συχνά περισσότερο απτική, παρά οπτική...Τέλος τα ρήματά του, ά! τι «ανήσυχα που είναι τα ρήματά του»! Και τι πολλά... Εδώ είναι οι ιστοί της καβαφικής τέχνης!. Όσο λίγα και τυπικά τα επίθετα, τόσον άφθονα τα ρήματα κ' εμπνευσμένα...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου