Η ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΙΑ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

.

ΤΑ ΠΕΡΙ ΤΟΥΣ ΕΡΩΤΕΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ
Δημήτρης Ναλπάντης, αρχαιολόγος (περ. Αρχαιολογία, 10/1984)
Ομοφυλοφιλία
Η ομοφυλοφιλία σαν έκφραση της σεξουαλικότητας του άτομου αντιμετώπισε την πολεμική και της Εκκλησίας και του κράτους. Οι πληροφορίες, που έχουμε, για να συνθέσουμε σε γενικές γραμμές την ιστορία της, βρίσκονται κυρίως σε εκκλησιαστικά και νομοθετικά κείμενα. Η ύπαρξη των πληροφοριών σε πηγές διάφορων εποχών της ιστορίας της αυτοκρατορίας αποδεικνύει, ότι παρά την πολεμική της εξουσίας η έκφραση αυτή εξακολουθούσε να υπάρχει.
Στις πηγές γίνεται λόγος για παιδεραστία και για σχέσεις μεταξύ ενηλίκων. Σ' αυτές τις τελευταίες σύμφωνα με την τότε τρέχουσα ηθική ελαφρότερο ήταν να το πάθει κάποιος από άλλον, βαρύτερο να το κάνει σε άλλον και το χειρότερο απ' όλα να το πάθει και να το κάνει.
Τον 4ο καί 5ο αί. οι ομοφυλοφιλικές σχέσεις ήταν κάτι το συνηθισμένο, όπως δείχνουν οι συχνές αναφορές στα διάφορα πατερικά κείμενα. Ο Ιωάννης ό Χρυσόστομος (4ος αί.) αναφέρει, ότι στα χρόνια του πολλοί είχαν σχέσεις με άνδρες κι όχι με γυναίκες, άλλοι ξόδευαν την περιουσία τους με μικρά αγόρια κι άλλοι ανάγκαζαν τους υπηρέτες τους να έχουν σεξουαλικές σχέσεις μαζί τους. Συνεχίζοντας λέει ότι η παιδεραστία ήταν νόμος και ότι το γένος των γυναικών κατάντησε να είναι περιττό, αφού ό.τι έκαναν εκείνες το κάνουν οι άνδρες. Ο Γρηγόριος ό Θεολόγος (4ος αί.) μιλά για θηλυπρεπείς άνδρες, oι όποιοι δεν ήταν ούτε άνδρες, ούτε γυναίκες και oι οποίοι ήταν άνδρες για τις γυναίκες και γυναίκες για τους άνδρες. Επίσης λόγο κάνουν οι Βασίλειος ο Μέγας (4ος αι.), Γρηγόριος ο Νύσσης (4ος αι.), οι Διαταγές των Αποστό-λων (4ος αι.). ό Θεόδωρος Στουδίτης (8ος αι.) και άλλοι. Τον 15ο αι. ο Κύπριος χρονογράφος Λεόντιος Μαχαιράς διαπιστώνει, ότι οι ερωτικές σχέοεις μεταξύ ανδρών ήταν κάτι πολύ συνηθισμένο στην Αμμόχωστο.
Οι Βυζαντινοί ονόμαζαν τήν ομοφυλοφιλία με την λέξη Σοδομιτισμό και τους ομοφυλόφιλους Σοδομίτες ή Σοδομηνούς.
Ομοφυλόφιλους, παιδιά ή νέους, μπορούσε να συναντήσει κανείς στα συμπόσια των πλουσίων, στα καπηλειά, στα πορνεία ή στα θέατρα. Ήταν καλλωπισμένοι, χρησιμοποιούσαν αρώματα και φορούσαν κοσμήματα.
Από τις πηγές γνωρίζουμε, ότι ό αυτοκράτορας Κώνστας (337-350) ήταν ομοφυλόφιλος. Σαν παιδεραστής κατηγορήθηκε και ο πατριάρχης Μακεδόνιος (5ος αι.). Ο ύπαρχος επί 'Ιουστινιανού Ιωάννης Καππαδόκης είχε αδυναμία στους νεαρούς. Ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος Β' ό μικρός (408-450) αγαπούσε τον κουθικουλάριο Χρυσάφιο. Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Ε' (741-775) αγαπούσε τους όμορφους νέους. Στα χρόνια του Λέοντα του Μεγάλου (1198-1219) η ομοφυλοφιλία επικρατούσε όχι μόνο ανάμεσα στους ταπεινούς, αλλά μέχρι και τους ανώτερους άρχοντες.
Η Εκκλησία διδάσκοντας κήρυττε, ότι ο «παρά φύσιν» έρωτας εξοργίζει το Θεό, που έκτος των άλλων κακών στέλνει και σεισμούς για τιμωρία. Οι ποινές, που επέβαλλαν οι διάφοροι πατέρες της Εκκλησίας, ήταν η αποχή από τη θεία Κοινωνία από 2 μέχρι 18 χρόνια, νηστεία και 200 μετάνοιες τη μέρα. Ο ομοφυλόφιλος δεν επιτρεπόταν να γίνει διάκονος ή ιερέας. Ο επίσκοπος δεν έπρεπε να δέχεται προσφορές ομοφυλόφιλων.
Παράλληλα, το κράτος από την πλευρά του ποινικοποίησε την ομοφυλοφιλία. Ο Μ. Κωνσταντίνος βλέποντας ότι η παιδεραστία διενεργούνταν ελεύθερα και ότι ο αριθμός των ομοφυλόφιλων ήταν μεγάλος, πήρε αυστηρά μέτρα. Ο αυτοκράτορας Κώνστας παρακινούμενος ίσως από αισθήματα ένοχης για τις ομοφυλόφιλες τάσεις του, θέσπισε το 342 νόμο πού τιμωρούσε την ομοφυλοφιλία με ποινή θανάτου. Μερικά χρόνια αργότερα όμως εγκατέλειψε τον μάταιο αγώνα με τον εαυτό του και αφέθηκε οτη φύση του. Οι Πανδέκτες του Ιουστινιανού όριζαν σαν τιμωρία για τους παιδεραστές την ποινή του θανάτου. Ο Κωνσταντίνος Ζ' ο Πορφυρογέννητος (913-959) τιμωρούσε με αποκεφαλισμό τους ομοφυλόφιλους αν ο «παθητικός» στη σχέση ήταν κάτω των 12 χρόνων συγχωρούνταν και έμπαινε σε μοναστήρι. Ο Λέων ό Μέγας τους φυλάκιζε, τους εξόριζε ή τους έπνιγε. Τον 13ο αί. ο πατριάρχης Αθανάσιος ζητούσε από τον Ανδρόνικο Β' Παλαιολόγο (1282-1328) να μη μένουν ατιμώρητοι οι ομοφυλόφιλοι.
Στα τελευταία χρόνια της αυτοκρατορίας ο λόγιος μοναχός Ιωσήφ Βρυέννιος (14ος-15ος αί.) πίστευε, ότι οι συμφορές που βρήκαν τό κράτος, οφείλονταν στο ότι οι άνθρωποι ήταν επιρρεπείς στην ομοφυλοφιλία. Και ο λόγιος κληρικός Γεωργιλάς {15ος αί.) υποστήριζε, ότι την υποδούλωση στους Τούρκους προκάλεσε έκτος των άλλων η ύπαρξη τής ομοφυλοφιλίας.
Από τις πηγές γνωρίζουμε και για την ύπαρξη της γυναικείας ομοφυλοφιλίας.