200. Αττικός μελανόμορφος αμφορέας με πώμα 540-530 π.Χ.
.
Οι ομοερωτικές σκηνές εμφανίζονται στην αττική μελανόμορφη αγγειογραφία λίγο πριν τα μέσα του 6ου αι. π.Χ. και γνωρίζουν μεγάλη δημοτικότητα ως τα τέλη του, δηλαδή την περίοδο κατά την οποία στην εξουσία ήταν ο Πεισίστρατος και κατόπιν οι γιοί του. Ωστόσο, γύρω στο 500 π.Χ. παρατηρείται σταδιακή μείωση των σκηνών αυτών μέχρι που σχεδόν εξαφανίζονται, περίπου μετά το 475 π.Χ.
Ορισμένοι μελετητές θεωρούν ότι η έντονη δημοτικότητα αυτών των παραστάσεων κατά το δεύτερο μισό του 6ου αι. πιθανόν αντανακλά τις προτιμήσεις της αριστοκρατίας με την οποία οι Πεισιστρατίδες είχαν καλλιεργήσει καλές σχέσεις, ενώ, αντίθετα, η πτώση της δημοτικότητάς τους και η σταδιακή τους μείωση μετά την κατάλυση της τυραννίδας (510 π.Χ.), θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως λαϊκή αντίδραση ενάντια στα ήθη της ανώτερης τάξης
Οι ομοερωτικές σκηνές εμφανίζονται στην αττική μελανόμορφη αγγειογραφία λίγο πριν τα μέσα του 6ου αι. π.Χ. και γνωρίζουν μεγάλη δημοτικότητα ως τα τέλη του, δηλαδή την περίοδο κατά την οποία στην εξουσία ήταν ο Πεισίστρατος και κατόπιν οι γιοί του. Ωστόσο, γύρω στο 500 π.Χ. παρατηρείται σταδιακή μείωση των σκηνών αυτών μέχρι που σχεδόν εξαφανίζονται, περίπου μετά το 475 π.Χ.
Ορισμένοι μελετητές θεωρούν ότι η έντονη δημοτικότητα αυτών των παραστάσεων κατά το δεύτερο μισό του 6ου αι. πιθανόν αντανακλά τις προτιμήσεις της αριστοκρατίας με την οποία οι Πεισιστρατίδες είχαν καλλιεργήσει καλές σχέσεις, ενώ, αντίθετα, η πτώση της δημοτικότητάς τους και η σταδιακή τους μείωση μετά την κατάλυση της τυραννίδας (510 π.Χ.), θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως λαϊκή αντίδραση ενάντια στα ήθη της ανώτερης τάξης
(από την έκθεση : "Έρως: από την Θεογονία του Ησιόδου στην ύστερη Αρχαιότητα")
.
205. Αττικός μελανόμορφος σκύφος, περ. 500 π.Χ.
Από το Μακρύ Λαγγόνι Καμίρου, (ιταλική ανασκαφή 1929, απόθεση ενταφιασμού
σε πήλινη σαρκοφάγο). Αρχ. Μουσείο Ρόδου, αρ.ευρ. 12471
.
Μια απορία: Με δεδομένο ότι από τα τέλη του 6ου αι. π.Χ., με την ανάπτυξη της ερυθρόμορφης τεχνικής, παρήκμασε έτσι κι αλλιώς η μελανόμορφη αγγειογραφία, σε τι στατιστικής αξίας στοιχεία μπορεί να στηρίζεται η πιθανολόγηση για τα αίτια μείωσης της δημοτικότητας των ομοερωτικών σκηνών;
5 σχόλια:
Αυτό που λέει είναι ότι μειώνονται οι απεικονίσεις τέτοιων σκηνών στα αγγεία που έχουν φτάσει σε μας από τον 5ο αιώνα σε σχέση με αυτά του 6ου αιώνα. Άσχετα αν αυτές εμφανίζονταν σε μελανόμορφα ή ερυθρόμορφα αγγεία. Κάτι που όντως συνέβη (τουλάχιστον για τις σκηνές μεταξύ συνομήλικων καθώς τον 5ο αιώνα έχουμε περισσότερες παραστάσεις όπου η διαφορά ηλικίας τονίζεται περισσότερο).
Τώρα κατά πόσο η ιστορική ερμηνεία που παρατίθεται πλησιάζει λιγότερο ή περισσότερο την αλήθεια αυτό θα πρέπει να αποτελεί αντικείμενο της ιστορικής έρευνας.
Πιθανότατα αυτό να εννοεί, δεν είναι όμως αυτό που γράφει (πρόσεξε ότι το "αττική" είναι επιθετικός προσδιορισμός του "μελανόμορφη αγγειογραφία" κι όχι το αντίστροφο).
Σε κάθε περίπτωση όμως συνεχίζω να απορώ γιατί σε μια έκθεση με τέτοιο χρονικό εύρος και που αφορά όλον το ελληνικό χώρο επιλέγεται η εστίαση στην Αθήνα στο γύρισμα του 6ου προς 5ο αιώνα και μάλιστα αποκλειστικά στην αγγειογραφία για να διατυπωθεί μια πιθανολόγηση.
Το βρίσκω κάπως υπερβολικό.
Μην ξεχνάς ότι τα περισσότερα αγγεία που έχουν φτάσει σε μας προέρχονται από την Αττική (ακόμα κι αν έχουν βρεθεί σε άλλες περιοχές της Ελλάδες ή στην κάτω Ιταλία) αφού ήταν το κύριο εξαγώγιμο προϊόν και η σημαντικότερη βιομηχανία της Αθήνας εκείνη την περίοδο.
'Οτι οποιαδήποτε έρευνα σχετικά με την αρχαιότητα αναγκαστικά εστιάζει περισσότερο στην Αθήνα επειδή από εκεί προέρχονται οι περισσότερες πηγές αυτό είναι ένα γενικότερο πρόβλημα.
Ο βαθμός αποδοχής, η δημοτικότητα για να χρησιμοποιήσω κι εγώ τον ίδιο όρο, των ομόφυλων σχέσεων (παιδεραστικών ή μεταξύ συνομηλίκων ανδρών) και των αναπαραστάσεων τους δεν είναι ο ίδιος ούτε στον διαχρονικό ούτε στον συγχρονικό άξονα κατά την αρχαιότητα.
Οπότε οι όποιες πιθανολογήσεις θα πρέπει να στηρίζονται σε αξιόπιστα στατιστικά στοιχεία για να μπορούν να μας διαφωτίσουν, έστω και με τις σχετικές επιφυλάξεις που λογικό είναι πάντα να υπάρχουν.
Πάντως ο κατάλογος της έκθεσης αναφέρει σαφώς ποιος ερευνητής έχει αναπτύξει αυτή τη θεωρία και που (Η.Α. Shapiro "Courtship scenes in Attic Vase Painting", American Journal of Archeology, τεύχος 85, 1981)
Δημοσίευση σχολίου