ΡΟΜΠΕΡΤ ΑΛΝΤΡΙΤΣ. ΞΕΚΟΛΛΩΝΤΑΣ ΕΤΙΚΕΤΕΣ

Bob Worthy

.
Ξεκολλώντας τις ετικέτες
Του ΒΑΓΓΕΛΗ ΒΑΓΓΕΛΑΤΟΥ (Ελευθεροτυπία, 9/12/2008)
Ο πανεπιστημιακός Ρόμπερτ Αλντριτς, που επιμελήθηκε τον τόμο «Ομοφυλοφιλία: Μια Παγκόσμια Ιστορία», είναι αισιόδοξος για την αλλαγή στη στάση της κοινωνίας. «Η έλξη ανάμεσα σε ομοφύλους διαγράφεται σαν ένα πολύ φυσικό κομμάτι της ανθρώπινης ζωής και της Ιστορίας», λέει
Μια κινεζική ιστορία τού 3ου π.Χ. αιώνα αφηγείται πώς ο δούκας Λινγκ προσέφερε στον ευνοούμενό του Μίζι Σία ένα ροδάκινο που έφαγαν μαζί περπατώντας στον οπωρώνα. Για αιώνες αυτή η χειρονομία, «η αγάπη του μοιρασμένου ροδάκινου», αποτέλεσε τη μεταφορική περιγραφή της ομοφυλοφιλικής οικειότητας στην Ανατολή, μάθαμε ξεφυλλίζοντας τον τόμο «Ομοφυλοφιλία: Μια παγκόσμια ιστορία», που κυκλοφόρησε τον μήνα που πέρασε από τις εκδόσεις «Πάπυρος» σε μετάφραση Μαργαρίτας Μηλιώρη.
Το εντυπωσιακό τόσο σε περιεχόμενο, στιλ αλλά και ποιότητα έργο, ταξιδεύει από τους αρχαίους Ελληνες φιλοσόφους και τους σαμουράι μέχρι τις βικτωριανές συγγραφείς και τις ντραγκ κουίν. Ο καθηγητής Ευρωπαϊκής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Σίντνεϊ, Ρόμπερτ Αλντριτς, που επιμελήθηκε τον τόμο αντλώντας υλικό από την ερευνητική δουλειά καθηγητών από πανεπιστήμια εννέα διαφορετικών χωρών, οι οποίοι μελέτησαν τις σχέσεις μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου διαμέσου των αιώνων, απάντησε στις ερωτήσεις μας, χωρίς φόβο αλλά με αρκετό πάθος.

Οι Financial Times έγραψαν πως το έργο που επιμεληθήκατε γράφτηκε με τρόπο που να συνδυάζει το επιστημονικό με το απολαυστικό.

- Ποια ήταν η συνταγή;

«Θέλαμε ένα βιβλίο που να παρουσιάζει την επιστημονική έρευνα με ένα "διαβαστερό" και απολαυστικό τρόπο. Βρήκαμε ειδικούς με εμπειρία στο γράψιμο για το ευρύ κοινό και τους ζητήσαμε να παρουσιάσουν ζωντανές ενδιαφέρουσες περιπτώσεις και εμπειρίες από όλη την Ιστορία. Οργανώσαμε την ύλη σε κεφάλαια εστιασμένα σε συγκεκριμένες ιστορικές περιόδους και περιοχές για να διευκολύνουμε την πρόσβαση, αντί να την οργανώσουμε θεματικά. Οι εκδότες δε της αρχικής έκδοσης, οι Thames & Hudson, είναι ειδικοί σε βιβλία τέχνης και έτσι "έντυσαν" το κείμενο με εικονογράφηση ποιότητας».

- Ποια ήταν η μεγαλύτερη ανησυχία στην επιμέλεια του βιβλίου;

«Να καλύψουμε τόσο υλικό - την ανθρώπινη ιστορία από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα και μάλιστα σε όλο τον πλανήτη. Ανησυχούσα μήπως τελικά δεν καλύπταμε όλο το φάσμα των συμπεριφορών, αλλά περιοριζόμασταν σε ένα συγκεκριμένο υπεραπλουστευμένο μοντέλο. Δεδομένης της τεράστιας έρευνας, τα σύνθετα ιστορικά και ανθρωπολογικά θέματα που προέκυψαν, από τη μία έκαναν πολύ δύσκολη την πρόσβαση του υλικού στο ευρύ κοινό, αλλά από την άλλη μάς έδιναν την ευκαιρία να φτιάξουμε ένα πραγματικά διεθνές έργο».

- Ποια ανάγκη προκάλεσε την έκδοση αυτού του βιβλίου;

«Από τη μία ήταν να φτάσει το σύνολο της ακαδημαϊκής δουλειάς στο ευρύ κοινό. Από την άλλη να σχετιστεί η γνώση αυτή με τον σύγχρονο κόσμο. Τα τελευταία 25 χρόνια το AIDS προκάλεσε έντονη συζήτηση γύρω από τη σεξουαλικότητα. Αρχικά θεωρήθηκε μια γκέι αρρώστια, προκάλεσε ομοφοβία αλλά και αλλαγές στη συμπεριφορά τόσο των γκέι όσο και των στρέιτ. Μετά εμφανίστηκε το ζήτημα του γκέι γάμου και η αναγνώρισή του από συγκεκριμένες χώρες, που σηματοδοτούν την εξέλιξη στον τρόπο που αλλάζει η θεώρηση της ομοφυλοφυλίας, αλλά και οι αντιδράσεις στις αλλαγές αυτές. Αυτό το έργο δείχνει τις διαφορετικές αντιλήψεις για την ομοφυλοφιλία στην πορεία της Ιστορίας και χαρτογραφεί την εξέλιξη της κοινωνικής συμπεριφοράς απέναντι στη σεξουαλική διαφορετικότητα. Λειτουργεί σαν υπενθύμιση, πως σε δεδομένες ιστορικές στιγμές αυτή η διαφορετικότητα αντιμετωπίστηκε σαν αρρώστια, έγκλημα, αμαρτία, που προκάλεσε από παρενόχληση και βία μέχρι φυλάκιση και εκτέλεση των ομοφυλοφίλων».

- Νομίζετε πως η κυκλοφορία μιας τέτοιας δουλειάς -επιστημονικής και ιστορικής- σηματοδοτεί χρονικά ένα συγκεκριμένο σημείο στην Ιστορία της ίδιας της ομοφυλοφιλίας;

«Ισως. Οι γκέι και λεσβιακές σπουδές αναγνωρίζονται πια σαν ερευνητικός τομέας και εδώ και δύο δεκαετίες έχει γίνει μεγάλη διεπιστημονική ακαδημαϊκή έρευνα πάνω στο θέμα. Με κάποιο τρόπο αυτό το βιβλίο είναι μια απογραφή των στοιχείων αυτών τοποθετημένη στα πλαίσια ζητημάτων όπως ο γκέι γάμος».

- Ποια είναι για εσάς η πιο εντυπωσιακή πλευρά του βιβλίου;

«Ισως η ευρύτητα του φάσματος της δουλειάς και η ποικιλία των διαφορετικών "ζωών" που συμπεριέλαβε. Ανάμεσα στα κεφάλαια του υπάρχουν από τον Πλάτωνα και τον Σωκράτη μέχρι σαμουράι και "εργάτες του σεξ". Φιλοσοφικές φιλίες ανάμεσα σε άντρες της Αναγέννησης και ρομαντικές σχέσεις ανάμεσα σε γυναίκες της Βικτωριανής Αγγλίας, το "τρίτο φύλο" στην προ Κολομβιανή Αμερική, τα "αγόρια-σύζυγοι" στην Αυστραλία πριν από την άφιξη του Κουκ και οι "μεταμφιεσμένοι" σε γυναίκες άντρες της Αφρικής. "Ντραγκ" και "λέδερ" κουίν, το συμπόσιο του Πλάτωνα και οι ομοερωτικοί στίχοι στα μεσαιωνικά Αραβικά ποιήματα. "Είμαστε Παντού" ήταν ένα από τα σλόγκαν του κινήματος για την ομοφυλόφιλη απελευθέρωση, και μια ιστορική μελέτη σαν αυτή το επιβεβαιώνει. Παρ' ότι οι σεξουαλικές πρακτικές συμπεριφορές και ταυτότητες αλλάζουν μαζί με τη στάση της κοινωνίας απέναντι σε αυτές, η έλξη ανάμεσα σε άτομα του ιδίου φύλου διαγράφεται σαν ένα πολύ φυσικό κομμάτι της ανθρώπινης ζωής και της Ιστορίας».
Απ' τον Καβάφη στην Ταϊλάνδη
-Εχοντας πια μια πλήρη και επιστημονική άποψη της ιστορικής και κοινωνικής πλευράς της ομοφυλοφιλίας πώς βλέπετε το μέλλον της ομοφυλοφιλίας;

«Δείχνουμε κεφάλαιο κεφάλαιο πώς οι σεξουαλικές συμπεριφορές, πρακτικές και οι ταυτότητες αλλάζουν συνεχώς. Η αρχαία παιδεραστία είναι πολύ διαφορετική από τη μοντέρνα ομοσεξουαλικότητα. Και οι απόψεις των σεξολόγων που θεωρούσαμε "επιστημονικές" το 1800 και το 1900 -όπως η διάγνωση ομοφυλοφιλίας από το... "χοανοειδές σχήμα του πρωκτού" ή η ερμηνεία της ως "μπλοκαρισμένη ψυχο-σεξουαλική ανάπτυξη"- έχουν πια απορριφθεί. Οι σεξουαλικές κουλτούρες είναι πολύ διαφορετικές από όταν ο Κωνσταντίνος Καβάφης έγραφε ομοφυλόφιλη ποίηση στην Αλεξάνδρεια. Στις περισσότερες δυτικές κοινωνίες έχουν πια καταργηθεί οι νόμοι κατά της ομοφυλοφιλίας και έχουν θεσπιστεί καινούργιοι που προστατεύουν τους ομοφυλόφιλους από τις διακρίσεις. Κάποιοι γκέι, πιστοί στο πνεύμα των 70'ς, διακηρύττουν τη διαφορετικότητά τους ανοιχτά και μαχητικά, και άλλοι, στο στιλ των 90'ς, βλέπουν τους εαυτούς τους ως "queer". Αλλά ίσως αυτές οι ετικέτες αρχίζουν να χάνουν τη σημασία τους, καθώς τα άτομα διαφορετικής σεξουαλικότητας γίνονται μέρος της ζωής».

-Για παράδειγμα;

«Εδώ στην Αυστραλία όπου ζω, ανάμεσα στα διακεκριμένα μέλη της γκέι κοινότητας υπάρχουν ένας δικαστής του Ανώτατου Δικαστηρίου, ο αρχηγός του Κόμματος των Πρασίνων, ένας υπουργός της κυβέρνησης και ένας από τους διασημότερους συγγραφείς. Υπάρχουν ακόμα πολύ "σημαντικοί" άνθρωποι που έχουν "βγει από την ντουλάπα", όπως οι δήμαρχοι του Παρισιού και του Βερολίνου, που κάνουν τη δουλειά τους χωρίς η σεξουαλική τους διαφορετικότητα να μπαίνει εμπόδιο. Σε μέρη πάλι όπως η Μέση Ανατολή και κάποια μέρη της Ασίας και της Αφρικής είναι πολύ δύσκολο να είσαι ανοιχτά ομοφυλόφιλος. Υπάρχει η ανάγκη για μια "γκέι απελευθέρωση", όχι ένα αντίγραφο του δυτικού μοντέλου συμπεριφοράς και ταυτότητας, αλλά ελευθερία να μπορεί ο καθένας να διεκδικήσει τις σεξουαλικές και ερωτικές του επιθυμίες χωρίς τον φόβο της δίωξης. Είναι πιθανό πως σε αυτές τις χώρες θα δημιουργηθούν τέτοιες κοινωνικές συμπεριφορές που θα φαίνονται πολύ διαφορετικές στις γκέι κοινότητες του Λονδίνου ή του Σαν Φραντσίσκο. Μπορούμε ήδη να δούμε τη διαφοροποίηση στις σεξουαλικές κουλτούρες σε μέρη όπως για παράδειγμα η Ταϊλάνδη. Νομίζω πως η διάδοση της ομοφυλόφιλης κουλτούρας και ταυτότητας θα είναι ένα στοιχείο του μέλλοντος. Ελπίζω πως θα οδηγήσει στην αναγνώριση των δικαιωμάτων των ομοφυλοφίλων στη δουλειά και στη ζωή, δικαιώματα που οι υπόλοιποι πολίτες θεωρούν δεδομένα».