ΑΝΤΡΙΕΝ ΡΙΤΣ. ΑΦΙΕΡΩΣΗ

XIII (Αφιερώσεις)

Ξέρω διαβάζεις αυτό το ποίημα
αργά, λίγο πριν φύγεις από το γραφείο
με το δυνατό κίτρινο σποτάκι και το παράθυρο που σκοτεινιάζει
μέσα στο λήθαργο ενός κτιρίου που 'χει ησυχάσει
πολύ μετά την ώρα αιχμής. Ξέρω διαβάζεις αυτό το ποίημα
όρθια σ' ένα βιβλιοπωλείο μακριά απ' τον ωκεανό
μια γκρίζα μέρα της πρώιμης άνοιξης, με τις αραιές νιφάδες να χορεύουν
στις αχανείς πεδιάδες που απλώνονται γύρω σου.
Ξέρω διαβάζεις αυτό το ποίημα
σ' ένα δωμάτιο όπου έχουν συμβεί πολλά που δεν αντέχεις
τα σκεπάσματα σπείρες ακίνητες στο κρεβάτι
και η ανοιχτή βαλίτσα μιλάει για αναχώρηση
αλλά εσύ δεν μπορείς ακόμα να φύγεις. Ξέρω διαβάζεις αυτό το ποίημα
καθώς το υπόγειο τρένο κόβει ταχύτητα και πριν ανεβείς
τρέχοντας τις σκάλες
προς ένα καινούργιο είδος αγάπης
που η ζωή ως τώρα δεν σου 'χε επιτρέψει.
Ξέρω διαβάζεις αυτό το ποίημα δίπλα στο φως
που ρίχνει η τηλεόραση καθώς εικόνες χωρίς ήχο γλιστρούν σπασμωδικά
κι εσύ περιμένεις το δελτίο ειδήσεων για την ιντιφάντα.
Ξέρω διαβάζεις αυτό το ποίημα σε μια αίθουσα αναμονής
που τη μοιράζεσαι με ξένους,
καθώς οι ματιές σας σμίγουν και τραβιούνται αμήχανα.
Ξέρω διαβάζεις αυτό το ποίημα κάτω απ' τις λάμπες φθορισμού
στην ανία και την αγγαρεία των νέων που δεν μετράνε,
κι ούτε οι ίδιοι μετρούν τον εαυτό τους, από πολύ μικροί. Ξέρω
διαβάζεις αυτό το ποίημα με όραση που χάνεται, οι χοντροί
φακοί μεγεθύνουν τούτα τα γράμματα πέρα από κάθε νόημα αλλά εσύ συνεχίζεις
γιατί ακόμα και το αλφάβητο είναι πολύτιμο.
Ξέρω διαβάζεις αυτό το ποίημα καθώς πηγαινοέρχεσαι δίπλα στην κουζίνα
ζεσταίνοντας γάλα, μ' ένα μωρό στον ώμο που κλαίει, ένα βιβλίο
στο χέρι
γιατί η ζωή είναι σύντομη κι εσύ διψάς πολύ.
Ξέρω διαβάζεις αυτό το ποίημα που δεν είν' στη γλώσσα σου
μαντεύοντας λέξεις ενώ άλλες σε σπρώχνουν να συνεχίσεις
και θέλω να μάθω ποιες λέξεις είν' αυτές.
Ξέρω διαβάζεις αυτό το ποίημα στήνοντας αυτί για κάτι, διχασμένη
ανάμεσα σε πίκρα και ελπίδα
επιστρέφοντας στο καθήκον που δεν μπορείς να αρνηθείς.
Ξέρω διαβάζεις αυτό το ποίημα γιατί δεν έχει μείνει τίποτα άλλο να διαβάσεις
εκεί που προσγειώθηκες, ολόγυμνη όπως είσαι.

μετάφραση: Χίλντα Παπαδημητρίου (poema.gr)

Έφυγε πρόσφατα από τη ζωή, σε ηλικία 82 ετών, η πολυβραβευμένη ποιήτρια και δοκιμιογράφος, Adrienne Rich. Η Αμερικανίδα διανοούμενη είχε τιμηθεί για το έργο της με το πολύ σημαντικό βραβείο ποίησης «Ruth Lilly» (που απονέμεται κάθε χρόνο από το Αμερικανικό Ίδρυμα Ποίησης) και το Εθνικό Βραβείο βιβλίου, ενώ το 1997 αρνήθηκε να παραλάβει το Εθνικό Παράσημο των Τεχνών από τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ, Bill Clinton, επειδή, όπως διευκρίνισε η ίδια, διαφωνούσε με την πολιτική του.
Αιτία θανάτου της διακεκριμένης ποιήτριας υπήρξε – σύμφωνα με σχετικό δημοσίευμα της ιστοσελίδας του BBC – η ρευματοειδής αρθρίτιδα που ταλαιπωρούσε την Rich εδώ και χρόνια. Πάντως, πληροφορίες αναφέρουν πως η ίδια ήταν δυναμική και διέθετε μια ισχυρή προσωπικότητα, που τις επέτρεπε να αντιμετωπίζει τις δυσκολίες της ζωής. Αυτό εξάλλου φαίνεται και από το έργο της, μέσα από το οποίο υπερασπίστηκε τα δικαιώματα των γυναικών και των «αδύναμων» κοινωνικών ομάδων.
Ο επίσης Αμερικάνος ποιητής, WS Merwin, που έχει τιμηθεί με το βραβείο Πούλιτζερ, ανέφερε στον Τύπο, πως η Adrienne Rich ήταν αυθεντική, θαρραλέα και ειλικρινής. Αξίζει κανείς να αναφερθεί σε όσα δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα του BBC , σχετικά με την επιστολή που έστειλε η Rich στο γραφείο του πρώην πρόεδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, Bill Clinton, εξηγώντας του η ίδια για ποιο λόγο αρνούνταν να παραλάβει το Εθνικό Παράσημο των Τεχνών. Συγκεκριμένα, το γράμμα της κατέληγε ως εξής: «Ένας πρόεδρος δεν μπορεί να τιμά τους καλλιτέχνες, όταν ένα μεγάλο μέρος του λαού απαξιώνεται τόσο πολύ».
Η Adrienne Rich τιμήθηκε με το Εθνικό Βραβείο Βιβλίου, για την ποιητική της συλλογή με τίτλο «Diving into the Wreck» ενώ για το έργο της απέσπασε και άλλα βραβεία και επαίνους. Συνολικά είχε εκδώσει περισσότερες από 12 ποιητικές συλλογές και 5 βιβλία με πεζά κείμενα. Η ίδια είχε ζήσει μια έντονη προσωπική ζωή, καθώς ενώ ήταν παντρεμένη και με τρία παιδιά εγκατέλειψε το σύζυγο της το 1970 (ο οποίος τελικά αυτοκτόνησε) για να βρίσκεται κοντά στη σύντροφο της, Michelle Cliff.

(ert.gr, 29/3/2012)