.
ΜΠΡΟΥΣ ΤΣΑΤΟΥΙΝ
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ (Το ΒΗΜΑ, 09/12/2007)
Ποιο είναι εκείνο το στοιχείο που κάνει χιλιάδες αναγνώστες σε όλον τον κόσμο να καταφεύγουν στα βιβλία αυτού του συγγραφέα; Ποιο είναι εκείνο το στοιχείο που αναδεικνύει τον Τσάτουιν υποκείμενο μιας ειδωλολατρικής, αθεράπευτα λατρευτικής συμπεριφοράς; Ισως να είναι η σύντομη ζωή του (1940-1989), αυτός ο βραχύς βίος που αποκλείει τη φθορά και δίνει στους ανθρώπους τη λάμψη του μετεωρίτη. Η τραγουδίστρια Μαρία Κάλλας, η ηθοποιός Μέριλιν Μονρόε, ο κατάσκοπος Τζέρεμι Γούλφεντεν, ο αεροπόρος Ρίτσαρντ Χίλαρι, ο ζωγράφος Κρίστοφερ Γουντ είναι μερικές «σύντομες ζωές» που στιγμάτισαν την ιστορία του αιώνα μας και την ευαισθησία εκατομμυρίων ανθρώπων.
Αρκεί όμως μόνο μια σύντομη ζωή για να δώσει λάμψη σε μια προσωπικότητα, έστω και αν αυτή είναι η λάμψη ενός «άγγλου θεού», όπως είχε αποκαλέσει τον Τσάτουιν μια ηλικιωμένη ελληνίδα ταβερνιάρισσα στην Καρδαμύλη της Μάνης όπου ο άγγλος συγγραφέας φιλοξενούνταν από τον Πάτρικ Λη Φέρμορ; Φυσικά, όχι. Ισως τότε, στην περίπτωση Τσάτουιν, είναι η σύντομη ζωή σε συνδυασμό με τον κοσμοπολίτικο εξωτισμό του. Από την Παταγωνία ως τη Δαχομέη, από την Ουαλλία ως την Ελλάδα, από την Αυστραλία ως το Αφγανιστάν, ο Τσάτουιν ενσαρκώνει την αμετακλήτως απολεσθείσα από τον σύγχρονο πολιτισμό μας ιδέα, επιθυμία και εμμονή της φυγής, που δεν υπαγορεύεται από τον χρόνο, από τους κανόνες της τουριστικής βιομηχανίας ή τις υποχρεώσεις μιας προγραμματισμένης ζωής· είναι η φυγή που έχει στόχο της τη σωματική και ψυχική παράδοση σε μιαν άλλη φύση, σε άλλους πολιτισμούς, σε άλλους ανθρώπους, σε άλλους θεούς, σε άλλες συνήθειες, δηλαδή μια παράδοση καθολική και εξαγνιστική.
Και πάλι θα αναρωτηθούμε όμως αν αρκεί μια σύντομη ζωή, συνδυασμένη με ένα όραμα φυγής, για να αναδείξει έναν άνθρωπο ήρωα. Μάλλον όχι. Ισως τότε το «παράδοξο Τσάτουιν» να δικαιολογείται και από ένα άλλο στοιχείο: από τη διαρκή αναζήτηση του θείου, όπως και αν αντιλαμβάνεται κανείς το θείο, μέσα από τη διαρκώς νομαδική ζωή - σωματική ή ψυχική, δεν έχει σημασία. Ολα τα βιβλία του Τσάτουιν, αυτοβιογραφικά ταξίδια στον κόσμο, δεν έχουν στόχο να αποκαλύψουν ή να υποδείξουν, σαν να είναι τουριστικοί οδηγοί, αλλά να αποθεώσουν αυτό το νομαδικό αίσθημα, αυτή την πίστη σε μια νομαδική κοινότητα, που μπορεί να κινείται αενάως ακόμη και αν μένει σωματικώς ακίνητη. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Μπρους Τσάτουιν έβρισκε στην κοινότητα του Αγίου Ορους αυτά τα νομαδικά στοιχεία και τα τελευταία χρόνια της ζωής του μετεστράφη στην Ορθοδοξία. Σκόπευε μάλιστα να βαπτιστεί, τον Σεπτέμβριο του 1989, αλλά δεν πρόλαβε καθώς το AIDS τού έκοψε το νήμα της ζωής, αναδεικνύοντάς τον σε έναν σύγχρονο Αρθούρο Ρεμπό.
Ο Μπρους Τσάτουιν, που εμφανίστηκε στην κοινωνία των hommes de lettres το 1977 με το βιβλίο του Στην Παταγωνία, ήταν άνθρωπος των αντιθέτων. Διευθυντής στον οίκο δημοπρασιών Sotheby's σε νεαρότατη ηλικία, με εξαιρετικά διεισδυτικό μάτι, αρχαιολόγος, επιτυχημένος δημοσιογράφος στους «Sunday Times», από όπου παραιτήθηκε με ένα μνημειώδες σημείωμα προς τον διευθυντή του γράφοντας «Gone to Patagonia for four months», φωτογράφος, συλλέκτης έργων τέχνης, παντρεμένος επί 23 χρόνια με την Αμερικανίδα Elizabeth Chanler και ταυτόχρονα δραστήριος ομοφυλόφιλος, πρωταγωνιστής μιας κοσμικής κοινωνικότητας, από τις βίλες της Τοσκάνης ως τα σαλόνια της Νέας Υόρκης, και ταυτόχρονα εραστής της ακραίας μοναξιάς, μελαγχολικός και αστείος, μα πάνω απ' όλα εξαιρετικός αφηγητής, ο Τσάτουιν είναι τελικά μια βυρωνική φιγούρα στο τέλος του 20ού αιώνα. Αλλωστε θαύμαζε τον Βύρωνα. Και παρ' όλο που πέθανε στα 49 χρόνια του, είχε ζήσει τελικά περισσότερο από πολλούς ανθρώπους που τον είχαν επηρεάσει: τον Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον, τον Τ. Ε. Λόρενς, τον Αρθούρο Ρεμπό. Θα μπορούσε να φανταστεί κανείς τον «εγγλέζο θεό» γέρο; Οπως και για την Κάλλας, τη Μονρόε ή τον αεροπόρο Ρίτσαρντ Χίλαρι, για μερικούς ανθρώπους ο θάνατος έρχεται πρώτος.
ΜΠΡΟΥΣ ΤΣΑΤΟΥΙΝ
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ (Το ΒΗΜΑ, 09/12/2007)
Ποιο είναι εκείνο το στοιχείο που κάνει χιλιάδες αναγνώστες σε όλον τον κόσμο να καταφεύγουν στα βιβλία αυτού του συγγραφέα; Ποιο είναι εκείνο το στοιχείο που αναδεικνύει τον Τσάτουιν υποκείμενο μιας ειδωλολατρικής, αθεράπευτα λατρευτικής συμπεριφοράς; Ισως να είναι η σύντομη ζωή του (1940-1989), αυτός ο βραχύς βίος που αποκλείει τη φθορά και δίνει στους ανθρώπους τη λάμψη του μετεωρίτη. Η τραγουδίστρια Μαρία Κάλλας, η ηθοποιός Μέριλιν Μονρόε, ο κατάσκοπος Τζέρεμι Γούλφεντεν, ο αεροπόρος Ρίτσαρντ Χίλαρι, ο ζωγράφος Κρίστοφερ Γουντ είναι μερικές «σύντομες ζωές» που στιγμάτισαν την ιστορία του αιώνα μας και την ευαισθησία εκατομμυρίων ανθρώπων.
Αρκεί όμως μόνο μια σύντομη ζωή για να δώσει λάμψη σε μια προσωπικότητα, έστω και αν αυτή είναι η λάμψη ενός «άγγλου θεού», όπως είχε αποκαλέσει τον Τσάτουιν μια ηλικιωμένη ελληνίδα ταβερνιάρισσα στην Καρδαμύλη της Μάνης όπου ο άγγλος συγγραφέας φιλοξενούνταν από τον Πάτρικ Λη Φέρμορ; Φυσικά, όχι. Ισως τότε, στην περίπτωση Τσάτουιν, είναι η σύντομη ζωή σε συνδυασμό με τον κοσμοπολίτικο εξωτισμό του. Από την Παταγωνία ως τη Δαχομέη, από την Ουαλλία ως την Ελλάδα, από την Αυστραλία ως το Αφγανιστάν, ο Τσάτουιν ενσαρκώνει την αμετακλήτως απολεσθείσα από τον σύγχρονο πολιτισμό μας ιδέα, επιθυμία και εμμονή της φυγής, που δεν υπαγορεύεται από τον χρόνο, από τους κανόνες της τουριστικής βιομηχανίας ή τις υποχρεώσεις μιας προγραμματισμένης ζωής· είναι η φυγή που έχει στόχο της τη σωματική και ψυχική παράδοση σε μιαν άλλη φύση, σε άλλους πολιτισμούς, σε άλλους ανθρώπους, σε άλλους θεούς, σε άλλες συνήθειες, δηλαδή μια παράδοση καθολική και εξαγνιστική.
Και πάλι θα αναρωτηθούμε όμως αν αρκεί μια σύντομη ζωή, συνδυασμένη με ένα όραμα φυγής, για να αναδείξει έναν άνθρωπο ήρωα. Μάλλον όχι. Ισως τότε το «παράδοξο Τσάτουιν» να δικαιολογείται και από ένα άλλο στοιχείο: από τη διαρκή αναζήτηση του θείου, όπως και αν αντιλαμβάνεται κανείς το θείο, μέσα από τη διαρκώς νομαδική ζωή - σωματική ή ψυχική, δεν έχει σημασία. Ολα τα βιβλία του Τσάτουιν, αυτοβιογραφικά ταξίδια στον κόσμο, δεν έχουν στόχο να αποκαλύψουν ή να υποδείξουν, σαν να είναι τουριστικοί οδηγοί, αλλά να αποθεώσουν αυτό το νομαδικό αίσθημα, αυτή την πίστη σε μια νομαδική κοινότητα, που μπορεί να κινείται αενάως ακόμη και αν μένει σωματικώς ακίνητη. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Μπρους Τσάτουιν έβρισκε στην κοινότητα του Αγίου Ορους αυτά τα νομαδικά στοιχεία και τα τελευταία χρόνια της ζωής του μετεστράφη στην Ορθοδοξία. Σκόπευε μάλιστα να βαπτιστεί, τον Σεπτέμβριο του 1989, αλλά δεν πρόλαβε καθώς το AIDS τού έκοψε το νήμα της ζωής, αναδεικνύοντάς τον σε έναν σύγχρονο Αρθούρο Ρεμπό.
Ο Μπρους Τσάτουιν, που εμφανίστηκε στην κοινωνία των hommes de lettres το 1977 με το βιβλίο του Στην Παταγωνία, ήταν άνθρωπος των αντιθέτων. Διευθυντής στον οίκο δημοπρασιών Sotheby's σε νεαρότατη ηλικία, με εξαιρετικά διεισδυτικό μάτι, αρχαιολόγος, επιτυχημένος δημοσιογράφος στους «Sunday Times», από όπου παραιτήθηκε με ένα μνημειώδες σημείωμα προς τον διευθυντή του γράφοντας «Gone to Patagonia for four months», φωτογράφος, συλλέκτης έργων τέχνης, παντρεμένος επί 23 χρόνια με την Αμερικανίδα Elizabeth Chanler και ταυτόχρονα δραστήριος ομοφυλόφιλος, πρωταγωνιστής μιας κοσμικής κοινωνικότητας, από τις βίλες της Τοσκάνης ως τα σαλόνια της Νέας Υόρκης, και ταυτόχρονα εραστής της ακραίας μοναξιάς, μελαγχολικός και αστείος, μα πάνω απ' όλα εξαιρετικός αφηγητής, ο Τσάτουιν είναι τελικά μια βυρωνική φιγούρα στο τέλος του 20ού αιώνα. Αλλωστε θαύμαζε τον Βύρωνα. Και παρ' όλο που πέθανε στα 49 χρόνια του, είχε ζήσει τελικά περισσότερο από πολλούς ανθρώπους που τον είχαν επηρεάσει: τον Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον, τον Τ. Ε. Λόρενς, τον Αρθούρο Ρεμπό. Θα μπορούσε να φανταστεί κανείς τον «εγγλέζο θεό» γέρο; Οπως και για την Κάλλας, τη Μονρόε ή τον αεροπόρο Ρίτσαρντ Χίλαρι, για μερικούς ανθρώπους ο θάνατος έρχεται πρώτος.
.
Βιβλία του μεταφρασμένα στα ελληνικά:
Ανατομία του αεικίνητου (Χατζηνικολή)
Ο Αντιβασιλέας της Ουίντα (Χατζηνικολή)
Ουτς (Χατζηνικολή)
Παταγωνία, ξανά (Χατζηνικολή)
Στην Παταγωνία (Χατζηνικολή)
Στο μαύρο λόφο (Χατζηνικολή)
Τα μονοπάτια των τραγουδιών (Χατζηνικολή)
Τι γυρεύω εδώ (Χατζηνικολή)
Βιβλία του μεταφρασμένα στα ελληνικά:
Ανατομία του αεικίνητου (Χατζηνικολή)
Ο Αντιβασιλέας της Ουίντα (Χατζηνικολή)
Ουτς (Χατζηνικολή)
Παταγωνία, ξανά (Χατζηνικολή)
Στην Παταγωνία (Χατζηνικολή)
Στο μαύρο λόφο (Χατζηνικολή)
Τα μονοπάτια των τραγουδιών (Χατζηνικολή)
Τι γυρεύω εδώ (Χατζηνικολή)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου