ΣΥΜΦΩΝΟ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ. ΕΤΟΣ ΠΕΜΠΤΟ

Χαμηλές παραμένουν στην Ελλάδα οι πτήσεις του θεσμού του συμφώνου συμβίωσης, αφού οι σχετικές πράξεις που έχουν πραγματοποιηθεί είναι πολύ λίγες από το 2008, παρά τη μικρή άνοδο πέρυσι. Βασικά εμπόδια αποτελούν η λειψή ενημέρωση, οι προκαταλήψεις, αλλά και οι «τρύπες» που παρουσιάζει η θέσπιση του θεσμού στην Ελλάδα. Βεβαίως, πλέον, τα σύμφωνα συμβίωσης δεν είναι τόσο σπάνια (όπως συνέβαινε τα δύο πρώτα χρόνια από τη θεσμοθέτησή τους). Το 2009, τον πρώτο χρόνο μετά τη θέσπιση του συμφώνου, τα ζευγάρια που επέλεξαν τον νέο θεσμό ήταν 161. Το 2010 και το 2011 ο αριθμός κινήθηκε στα ίδια επίπεδα, δηλαδή 180 και 185 αντίστοιχα. Το 2012 τα σύμφωνα συμβίωσης έφτασαν τα 314, κάνοντας ένα σημαντικό βήμα προς τα πάνω, ενώ ανοδική είναι η τάση και το 2013. Σε στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η Ελληνική Στατιστική Αρχή τον Αύγουστο του 2013, με βάση την απογραφή του 2011, αναφέρεται ότι τα άτομα που έχουν συνάψει σύμφωνα συμβίωσης είναι συνολικά 1.763, δηλαδή περίπου 880 πράξεις. Στην ίδια έρευνα καταγράφονται 332 άτομα που έχουν χωρίσει από σύμφωνα συμβίωσης και 78 που χήρευσαν. Με βάση αυτά τα στοιχεία μπορεί να υπολογιστεί ότι γίνεται λόγος για περίπου 1.120 σύμφωνα συμβίωσης. Καθώς όμως η απογραφή της ΕΛΣΤΑΤ περιλαμβάνει και αλλοδαπούς, ένας αριθμός απ’ αυτά πρέπει να έχει συναφθεί στο εξωτερικό.

Για να γίνει κατανοητό πόσο μικρή είναι ακόμα η μερίδα των ζευγαριών που επιλέγουν το σύμφωνο συμβίωσης σε σχέση με τους δύο τύπους γάμου (πολιτικό ή θρησκευτικό) αρκεί η παράθεση των στοιχείων του 2012: σε επίπεδο επικράτειας, οι πολιτικοί γάμοι έφτασαν τις 25.730, οι θρησκευτικοί τις 23.980 και τα σύμφωνα τα... 314. Μάλιστα, ο νέος θεσμός είναι σχεδόν αποκλειστικά επιλογή κατοίκων των μεγάλων πόλεων, αφού το 50% και περισσότερο των συμφωνιών πραγματοποιήθηκε στο πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας και το 20% στην ευρύτερη Θεσσαλονίκη.

Το σύμφωνο συμβίωσης είναι μια εναλλακτική στον γάμο έννομη μορφή συμβίωσης. Για να πραγματοποιηθεί, αρκεί μία απλή συμβολαιογραφική πράξη, η οποία καταχωρίζεται στο ληξιαρχείο. Για να συναφθεί το σύμφωνο, πρέπει οι συμβαλλόμενοι να μην είναι έγγαμοι, να μην έχουν συγγένεια μεταξύ τους, ούτε σχέση υιοθεσίας. Εάν παραβιάζεται κάποιος απ’ αυτούς τους όρους, τότε το σύμφωνο μπορεί να ακυρωθεί. Ο θεσμός του συμφώνου συμβίωσης κατοχυρώνει κατά κύριο λόγο περιουσιακά και κληρονομικά δικαιώματα που θα αποκτηθούν από τους συνάπτοντες, καθώς είναι ιδιωτικού (αστικού) δικαίου. Καλύπτει το θέμα της γονικής μέριμνας του παιδιού, που θα γεννηθεί κατά τη διάρκεια του συμφώνου. Καθορίζει επίσης τεκμήριο πατρότητας, καθώς και τον τρόπο ορισμού του επωνύμου του παιδιού. Αποτελεί συνολικά έναν πιο «χαλαρό», πιο ελεύθερο τρόπο να ενώσουν τις ζωές τους δύο άνθρωποι και να αποκτήσουν παιδιά μαζί, χωρίς να περάσουν από τη διαδικασία του γάμου.

Τα σημαντικά κενά που έχουν όμως αναδειχθεί, […] αφορούν την ανύπαρκτη πρόνοια για κάλυψη των ατόμων που συμβιώνουν σε θέματα ασφάλισης, φορολογίας κ.λπ. Για παράδειγμα, τα ασφαλιστικά ταμεία δεν αποδέχονται να καλύψουν ως προστατευόμενα μέλη άτομα που έχουν συνάψει σύμφωνα συμβίωσης με μέλη τους. Οπως είχε αναφερθεί στη Βουλή, το ΙΚΑ είχε αρνηθεί να χορηγήσει βιβλιάριο ασθενείας σε μια έγκυο γυναίκα, η οποία είχε συνάψει σύμφωνο συμβίωσης με τον -ασφαλισμένο στο ΙΚΑ- σύντροφό της. Ανάλογα προβλήματα υπάρχουν και με την εφορία, η οποία δεν αναγνωρίζει ως οικογενειακό εισόδημα το εισόδημα των δύο συντρόφων. (kathimerini.gr, 9-11-2013)

Τη δυνατότητα σύναψης συμφώνου συμβίωσης των ομόφυλων ζευγαριών, θα μελετήσει το υπουργείο Δικαιοσύνης.

Ειδικότερα, μετά την καταδίκη της Ελλάδας από το δικαστήριο του Στρασβούργου για παραβίαση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), επειδή από το σύμφωνο συμβίωσης που ισχύει στη χώρα από το 2008 έχουν αποκλειστεί τα ομόφυλα ζευγάρια, το υπουργείο Δικαιοσύνης θα μελετήσει το θέμα της σύναψης συμφώνου συμβίωσης ομοφύλων. (kathimerini.gr, 27-11-2013)