FEMALE TO MALE: ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ ΦΥΛΟΥ

Female to Male: μικρές ιστορίες κινηματογραφικής αλλαγής φύλου!

Μανώλης Κρανάκης, flix.gr

Μια μικρή ματιά στις γυναίκες που υποδύθηκαν άντρες στο σινεμά καταφέρνοντας κάτι περισσότερο από μια απλή μεταμόρφωση είναι αρκετή για να αντιληφθεί κανείς πως στο μεγαλύτερο ποσοστό τους έμοιαζαν στον «Αλμπερτ Νομπς» της Γκλεν Κλόουζ.Ρόλος ζωής για την Γκλεν Κλόουζ, η μεταμόρφωση της σε άντρα στο «Albert Nobbs» του Ροντρίγκο Γκαρσία δίνει την τέλεια αφορμή για μια αναδρομή στις γυναίκες που έγραψαν κινηματογραφική ιστορία ως άντρες.

Αναγκασμένες να γίνουν άντρες για να επιβιώσουν, να κυνηγήσουν το όνειρο ή τελικά να ζήσουν, υπήρξαν δείγματα μιας κινηματογραφικής τάσης που δεν έγινε ποτέ μόδα (όπως για παράδειγμα το αντίθετο: άντρες που ντύθηκαν γυναίκες) και πολύ σπάνια σχετίστηκε με τη σεξουαλική ταυτότητα. Ο,τι ακολουθεί είναι μια αναδρομή στους κανόνες, τις εξαιρέσεις, τις πετυχημένες και τις αποτυχημένες μεταμορφώσεις που απέδειξαν πως ο καλός ηθοποιός δεν έχει φύλο!

Κάθριν Χεπμπορν στο «Sylvia Scarlett» του Τζορτζ Κιούκορ (1935)

Αρχετυπική είτε ως γυναίκα είτε ως άντρας, η Κάθριν Χέπμπορν διασκέδασε δεόντως με τη μεταμόρφωση της σε αγόρι στο «Sylvia Scarlett» φτιάχνοντας την ιδανική περσόνα ενός dandy street kid με δολοφονική γοητεία και ερωτικό αντικείμενο του πόθου τον...Κάρι Γκραντ. Το ανδρόγυνο ως κλασική πράξη γοητείας!

Μπάρμπρα Στρέιζαντ στο «Yentl» της Μπαρμπρα Στρέιζαντ (1983)

Αποφασισμένη να κερδίσει με κάθε τρόπο όσα η κοινωνία της αναγνωρίζει ως προνόμια μόνο στους άντρες, η Γιεντλ θα ντυθεί αγόρι θα κερδίσει μια θέση στο πανεπιστήμιο. Περισσότερο ερωτευμένη με τον πατέρα της («Papa Can You Hear Me?») παρά με τον σέξι Αβιγκντορ, η Μπάρμπρα Στρέιζαντ μεταμορφώνεται σε άντρα κόβωντας απλά το μαλλί και με ελαφρύ μείκ-απ γράφει, σκηνοθετεί, πρωταγωνιστεί και κάνει την παραγωγή σε μια από τις μεγαλύτερες εμπορικές και καλλιτεχνικές αποτυχίες της, ένα μείγμα επικού εβραϊκού μελοδράματος και camp μετα-φεμινιστικής κωμωδίας. Μεταξύ μας, πιο παρεξηγημένου απ’ όσο κατάφερε να το διασώσει ο μύθος του και τα αριστουργηματικά τραγούδια του Μισέλ Λεγκράν!

Κέιτ Μπλάνσετ στο «I’m Not There» του Τοντ Χέινς (2007)

Και μόνο η ιδέα του Τοντ Χέινς να είναι και μια γυναίκα ανάμεσα σε όσους υποδύονται τον Μπομπ Ντίλαν στην αιρετική βιογραφία «I’m Not There» θα άξιζε συγχαρητηρίων. Οταν αυτή η γυναίκα τυχαίνει να είναι η Κέιτ Μπλάνσετ, πιο κοντά στο ρόλο από οποιονδήποτε άλλο άντρα συμπρωταγωνιστή της, το αποτέλεσμα είναι απλά κλασικό. Οσο για τη μεταμφίεση της, χρειάστηκε μόνο το ταλέντο της!

Σούζι Εϊμις στο «Τhe Ballad of Little Jo» της Μάγκι Γκρίνγουολντ (1993)

Γυναίκα του Τζέιμς Κάμερον για ένα φεγγάρι, η Σούζι Εϊμις μπορεί να νιώθει περήφανη για αυτόν τον ρόλο μιας γυναίκας στην Αγρια Δύση που θα μεταμορωθεί σε άντρα προκειμένου να επιβιώσει σε έναν «man's world», φέροντας το στίγμα της ανύπαντρης μητέρας. Ανάμεσα σε σπηρούνια, σκόνη και αντροκρατούμενα σαλούν είναι στιγμές που ξεχνάς πως ο κεντρικός πρωταγωνιστής του γουέστερν της Μάγκι Γκρίνγουολντ είναι μια ... γυναίκα.

Μαρλένε Ντίτριχ στο «Morocco» του Γιόσεφ φον Στέρνμπεργκ (1930)

Yποδύεται τον άντρα μόνο στο διάσημο νούμερο που θα την κάνει ανάρπαστη στους νυχτερινούς κύκλους του κρουαζιερόπλοιου που ταξιδεύει για το Μαρόκο. Και είναι αρκετό για να αφήσει πίσω της Ιστορία, γραμμένη με το πρώτο εμβληματικό ανδρόγυνο στιλ του σινεμά του '30, ένα φιλί κομμένο και ραμμένο για λογοκρισία και την απόφαση πως «άνδρας» είναι αυτός που μπορεί να σαγηνεύσει όσο μια γυναίκα. To 1972 η Λάιζα Μινέλι θα της αποτίσει φόρο τιμής φορώντας ημίψηλο καπέλο και παπιγιόν , αλλά χωρίς ανδρικό παντελόνι στο «Καμπαρέ»!

Τίλντα Σουίντον στο «Οrlando» της Σάλι Πότερ (1992)

Γεννημένη για παίξει τον ρόλο του Ορλάντο, η Τίλντα Σουίντον χτίζει πάνω στη λευκότητα του δέρματος της το απόλυτο ανδρόγυνο, παίζοντας πρώτα το ρόλο του άντρα και στη συνέχεια της γυναίκας. Είτε στη μία είτε στην άλλη περίπτωση ισορροπεί τόσο επιδέξια πάνω στο σημείο που τα δύο φύλα συναντιούνται, παραδίδοντας ένα πλάσμα τόσο απόκοσμο όσο το φαντάστηκε η Βιρτζίνια Γουλφ όταν αποφάσισε να του δώσει σάρκα και οστά.

Λίντα Χαντ στα «Επικίνδυνα Χρόνια» του Πίτερ Γουίαρ (1982)

Σε έναν υποκριτικό άθλο, η Λίντα Χαντ έγινε η πρώτη γυναίκα στην ιστορία των Οσκαρ που κέρδισε το βραβείο Β' Γυναικείου ρόλου υποδυόμενη έναν άντρα. Η ερμηνεία της στα «Επικίνδυνα Χρόνια» του Πίτερ Γουίαρ ως ένας νάνος φωτογράφος κινεζικής καταγωγής δεν ήταν μόνο μια τολμηρή απόφαση εκ μέρους του ίδιου του σκηνοθέτη και της ίδιας, αλλά και ο μοναδικός τρόπος για να επιβεβαιωθεί πως τα ράσα δεν κάνουν το παπά!

Χίλαρι Σουόνκ στο «Boys Don't Cry» της Κίμπερλι Πιρς (1999)

Ολοι θα θυμούνται για πάντα την Χίλαρι Σουόνκ ως Μπράντον Τίνα, σε μια ερμηνεία από αυτές που δεν μπορείς να τις πιστέψεις ακόμη κι όταν τις έχεις δει μπροστά στα μάτια σου να ακυρώνουν όχι μόνο φύλα, αλλά και την ειδοποιό διαφορά ανάμεσα στο ρεαλισμό και την ψευδαίσθηση του σινεμά. Δικαιωματικό Οσκαρ Α' Γυναικείου Ρόλου και μια τεράστια καλλιτεχνική επιτυχία που στάθηκε στις επάλξεις για τα δικαιώματα των τρανς (female to male) και την καταδίκη της βίας απέναντι στη διαφορετικότητα.

Τζούλι Αντριους στο «Βικτορ/Βικτόρια» του Μπλέικ Εντουαρντς (1982)

To απόλυτο gender-bender φιλμ που χάρισε την Τζούλι Αντριους έναν από τους καλύτερους ρόλους της καριέρας της και στον Μπλέικ Εντουαρντς ακόμη ένα εξαίρετο δείγμα της σκηνοθετικής του ελευθεριότητας. Ακριβώς στο σημείο που το να είσαι άντρας, γυναίκα, γκέι ή στρέιτ, το «Victor/Victoria» γίνεται ο ύμνος της διαφορετικότητας στη συσκευασία μιας απολαυστικής κωμωδίας - μιούζικαλ ανεξαρτήτως εποχής. Και σε κάθε περίπτωση: «Ξέρεις, το να υποκρίνεσαι πως είσαι άντρας έχει και τα μειονεκτήματα του!».

Μαρίνα Γκολμπαχάρι στο «Osama» του Σιντίκ Μπαρμπακ (2003)

Ενα κορίτσι μεταμφιέζεται σε αγόρι για να συντηρήσει την οικογένεια του σε μια συγκινητική ιστορία για το σημερινό Αφγανιστάν και το καθεστώς των Ταλιμπάν. Η ερμηνεία της Μαρίνα Γκολμπαχάρι θα ήταν έτσι κι αλλιώς σπουδαία, παίζοντας απλά το κορίτσι. Μέσα στη μεταμφίεση της όμως κρύβεται κάτι από την χαμένη αθωότητα και τον κομμένο ομφάλιο λώρο από ένα φύλο που θα παραμένει για πάντα «πολίτης δεύτερης κατηγορίας» στις περισσότερες χώρες της Ανατολής.

Αντζελίνα Τζολί στο «Salt» του Φίλιπ Νόις (2010)

Το ότι δεν μπορείς να την αναγνωρίσεις, δεν σημαίνει απαραίτητα πως η μεταμόρφωση της σε άντρα είναι πετυχημένη. Τόσο θηλυκή που οποιαδήποτε προσθετική βρίσκει βασικά εμπόδια μεταμόρφωσης, η Αντζελίνα Τζολί μπορεί να ξεγέλασε τους μυστικούς πράκτορες στο «Salt» και την οικογένεια της που όταν την επισκέφθηκε στα γυρίσματα, αλλά όπως και να το κάνεις μια τόσο όμορφη γυναίκα δεν επιτρέπεται να είναι τελικά ένας τόσο χλιαρός άντρας... Τα χείλια ξεφούσκωσαν με CGI φανταζόμαστε!

Γκουίνεθ Πάλτροου στο «Ερωτευμένος Σαίξπηρ» του Τζον Μάντεν (1998)

Αρκούντως χαριτωμένη, αν και έκδηλα κοριτσίστικη η μεταμόρφωση της Γκουίνεθ Πάλτροου σε αγόρι στον «Ερωτευμένο Σαίξπηρ» απέδειξε πως το Χόλιγουντ λατρεύει να βλέπει τα όμορφα κορίτσια του σε ανδρικά ρούχα (ένα από τα πλέον «what the fuck?» Οσκαρ Α' Γυναικείου Ρόλου) αλλά και πως θα μπορούσε να είναι η χολιγουντιανή εκδοχή του «Η Αρχόντισσα και ο Αλήτης» πράγμα που μας φέρνει νομοτελειακά στον...Πίπη.

Αλίκη Βουγιουκλάκη στο «Η Αρχόντισσα και ο Αλήτης» του Ντίνου Δημόπουλου (1968)

Το Αλικάκι στην πιο camp εκδοχή του αφήνει τον Πίπη στην αιωνιότητα, χωρίς να ενδιαφέρεται αν το στήθος της και τα χείλη πετροκάρασα της δεν πείθουν κανέναν πως είναι αγόρι. Αλλά ποιος νοιάζεται όταν το νάζι και το σκέρτσο κάνει τον Πίπη τον ίσως πιο αυθεντικά queer χαρακτήρα του ελληνικού σινεμά;

Ειδικές Μνείες: στη Μουλάν, στις Ντρου Μπάριμορ και Κάμερον Ντιάζ στους «Αγγελους του Τσάρλι», στη Τζούλια Ρόμπερτς στο «Νύχτες με τον Εχθρό Μου», στην Αμάντα Μπάινς στο «She's the Man», στην Κίρα Νάιτλι στους «Πειρατές της Καραϊβικής: Το σεντούκι του Νεκρού».

Το «Albert Nobbs», υποψήφιο για τρία Οσκαρ (Α' Γυναικείου Ρόλου για την Γκλεν Κλόουζ, Β' Γυναικείου Ρόλου για την Τζάνετ ΜακΤιρ και Οσκαρ Μακιγιάζ) παίζεται στις ελληνικές αίθουσες από την Πέμπτη 9 Φεβρουαρίου