.
H OIKOΓENEIA ΣTH ΔINH THΣ ΠAΓKOΣMIOΠOIHΣHΣ
Της Κατερίνας Μάτσα*
Ομογονεϊκότητα (Homoparentalité)
Η ανασύσταση της οικογένειας μπορεί να πάρει και άλλες μορφές, μέσα από τη συμβίωση ατόμων του ίδιου βιολογικού φύλου. Εξάλλου η ανάπτυξη των τεχνικών εξωσωματικής γονιμοποίησης και της εμφύτευσης εμβρύου σε οποιαδήποτε μήτρα δίνει πρακτικά σε όλους, (μια ηλικιωμένη γυναίκα, μια λεσβία, ένα τρανσέξουαλ) τη δυνατότητα να αποκτήσει παιδί και να δημιουργήσει τη δική του οικογένεια.
Ο όρος ομογονεϊκότητα (homoparentalité) είναι ένας νεολογισμός, που χρονολογείται από το 1995 όταν άρχιζε η συζήτηση για τη θεσμική κατοχύρωση της συμβίωσης των ομοφυλόφιλων, που κατέληξε στην ψήφιση στη Γαλλία το 1999 του «Συμφώνου Κοινής Συμβίωσης» (PACS).
Το PACS στη Γαλλία ή στις σκανδιναβικές χώρες δεν επιτρέπει την υιοθεσία παιδιών. Αντίθετα στην Αμερική, ο γάμος ανάμεσα σε άτομα του ίδιου βιολογικού φύλου την επιτρέπει.
Γενικά, ο όρος «ομογονεϊκότητα» αναφέρεται στην κατάσταση που δημιουργείται όταν αποκτούν-με ή χωρίς θεσμική κατοχύρωση- την ιδιότητα του γονέα, άτομα του ιδίου φύλου.
Στις περιπτώσεις αυτές το ρόλο της μητέρας μπορεί να τον έχει αναλάβει ένας άνδρας και, αντίστροφα, το ρόλο του πατέρα να τον έχει μια γυναίκα
H «ομογονεϊκότητα» μπορεί να πάρει πολλές μορφές:
α) μετά τη διάλυση ενός γάμου ανάμεσα σε άτομα διαφορετικού βιολογικού φύλου μπορεί ο ένας εκ των δυο συζύγων να εκδηλωθεί ως ομοφυλόφιλος και να συνάψει PACS με άλλο ομοφυλόφιλο, κρατώντας και το παιδί από τον πρώτο γάμο.
β) ένας ομοφυλόφιλος και μια λεσβία μπορεί να ζουν ως ζευγάρι, έχοντας υιοθετήσει και ένα παιδί, που γεννήθηκε από ετερόφυλους βιολογικούς γονείς.
γ) ένα ζευγάρι ομοφυλόφιλων ανδρών και ένα ζευγάρι λεσβιών μπορεί να ζουν μαζί ως οικογένεια, έχοντας μάλιστα υιοθετήσει και ένα παιδί.
δ) μια λεσβία μπορεί να αποκτήσει παιδί με την μέθοδο της έγχυσης σπέρματος από κάποιον δότη και να λειτουργήσει ως μονογονεϊκή οικογένεια.
ε) ένας ομοφυλόφιλος μπορεί να αποκτήσει ένα παιδί, εξασφαλίζοντας μια μητέρα που δέχεται να κυοφορήσει το παιδί, τη λεγόμενη «μητέρα υποκατάστασης», («παρένθετη μητέρα») ή «δανεική μήτρα» με το σπέρμα κάποιου δότη.
ζ) ένα ζευγάρι ομοφυλόφιλων ανδρών και ένα ζευγάρι λεσβιών μπορεί να συζούν, ως οικογένεια, έχοντας αποκτήσει και ένα παιδί από την ένωση του ενός ομοφυλόφιλου άνδρα με τη μια λεσβία γυναίκα. Σ’ αυτή την περίπτωση μιλάμε πλέον για «συν-γονεϊκότητα» (coparentalitè).
η) ένα ζευγάρι λεσβιών μπορεί να αποκτήσει παιδί με τη βοήθεια ενός δότη σπέρματος, μέσα από μια διαδικασία που περιλαμβάνει το να δώσει η μια το ωράριο και να κυοφορήσει η άλλη.
Στις ομογονεϊκές οικογένειες δεν υπάρχει πια διαφορά λειτουργιών ανάμεσα στον πατέρα και τη μητέρα. Η οικογένεια γίνεται μια «δομή πολλαπλής εξουσίας» ή μια «ομάδα ομοίων», κατά την Marie-Helene Brousse.
Απ’ αυτή την άποψη αυτές οι οικογένειες με τη λειτουργία τους, επιβάλουν την επανασημασιοδότηση της πατρικής λειτουργίας και των μητρικών ρόλων αποσυνδέοντάς τους από την ταυτότητα του φύλου. Τα παιδιά μεγαλώνουν σ’ ένα καθεστώς διαφορετικό από αυτό της κοινής οικογένειας, τόσο ως προς την γονεϊκή εξουσία, όσο και ως προς τη γονεϊκή επιθυμία. Στο ερώτημα «από ποια επιθυμία γεννήθηκα», το παιδί της «μονογονεϊκότητας» μπορεί, χωρίς αμφιβολία, να απαντήσει ότι δεν ήρθε στον κόσμο τυχαία και ότι οι γονείς του το επιθυμούσαν τόσο πολύ που χρησιμοποίησαν όλα τα μέσα της σύγχρονης τεχνολογίας για να το αποκτήσουν.
Στο σύνολό τους όλοι αυτοί οι οικογενειακοί σχηματισμοί της μετανεωτερικότητας θέτουν σε αμφισβήτηση, προκαλούν και παραβαίνουν την κοινωνική νόρμα της οικογένειας. Συνιστούν, λοιπόν, εκ των πραγμάτων, ένα νεωτερισμό. Δεν συνιστούν, όμως, μια επανάσταση στον ίδιο τον θεσμό, δεν τον ανατρέπουν.
Λέει χαρακτηριστικά ο Maurice Godelier: «Οι οικογένειες των ομοφυλόφιλων συνιστούν μια μεταμόρφωση της γονεϊκότητας, αλλά όχι μια επανάσταση. Όπως και οι άλλες, αυτές οι οικογένειες θέτουν το παιδί σε πρώτη μοίρα, κάνοντας διάκριση ανάμεσα στη σεξουαλική επιθυμία και τη σεξουαλικότητα - αναπαραγωγή. Το γεγονός ότι η σεξουαλική επιθυμία στρέφεται προς πρόσωπα του ίδιου φύλου δεν μετατρέπει την ομοφυλοφιλία σε αρρώστια, ούτε σε διαστροφή, αλλά μια άλλη, απλώς, μορφή σεξουαλικότητας, εξίσου φυσική όπως και η ετερόφυλη, όπως δείχνουν πρακτικές των συγγενέστερων στον άνθρωπο πρωτευόντων, όπως είναι οι χιμπατζήδες και οι μπονόμπο.
Η «κοινωνική» γονεϊκότητα, που υπάρχει παντού, βρίσκεται σήμερα σε μια διαδικασία επέκτασης, όπως το μαρτυρούν οι πολλές «οικογένειες σε ανασύσταση», όπου άνδρες συμπεριφέρονται απέναντι στο παιδί ως «πατέρας» ή ως «μητέρα», ενώ ο σύντροφός τους προέρχεται από μια άλλη ένωση. Άλλωστε όπως έλεγε ο Freud στο «Δυσφορία μέσα στον πολιτισμό» ο άνθρωπος είναι ένα ζώο προικισμένο με μια διάθεση προς αμφισεξουαλικότητα».
H OIKOΓENEIA ΣTH ΔINH THΣ ΠAΓKOΣMIOΠOIHΣHΣ
Της Κατερίνας Μάτσα*
Ομογονεϊκότητα (Homoparentalité)
Η ανασύσταση της οικογένειας μπορεί να πάρει και άλλες μορφές, μέσα από τη συμβίωση ατόμων του ίδιου βιολογικού φύλου. Εξάλλου η ανάπτυξη των τεχνικών εξωσωματικής γονιμοποίησης και της εμφύτευσης εμβρύου σε οποιαδήποτε μήτρα δίνει πρακτικά σε όλους, (μια ηλικιωμένη γυναίκα, μια λεσβία, ένα τρανσέξουαλ) τη δυνατότητα να αποκτήσει παιδί και να δημιουργήσει τη δική του οικογένεια.
Ο όρος ομογονεϊκότητα (homoparentalité) είναι ένας νεολογισμός, που χρονολογείται από το 1995 όταν άρχιζε η συζήτηση για τη θεσμική κατοχύρωση της συμβίωσης των ομοφυλόφιλων, που κατέληξε στην ψήφιση στη Γαλλία το 1999 του «Συμφώνου Κοινής Συμβίωσης» (PACS).
Το PACS στη Γαλλία ή στις σκανδιναβικές χώρες δεν επιτρέπει την υιοθεσία παιδιών. Αντίθετα στην Αμερική, ο γάμος ανάμεσα σε άτομα του ίδιου βιολογικού φύλου την επιτρέπει.
Γενικά, ο όρος «ομογονεϊκότητα» αναφέρεται στην κατάσταση που δημιουργείται όταν αποκτούν-με ή χωρίς θεσμική κατοχύρωση- την ιδιότητα του γονέα, άτομα του ιδίου φύλου.
Στις περιπτώσεις αυτές το ρόλο της μητέρας μπορεί να τον έχει αναλάβει ένας άνδρας και, αντίστροφα, το ρόλο του πατέρα να τον έχει μια γυναίκα
H «ομογονεϊκότητα» μπορεί να πάρει πολλές μορφές:
α) μετά τη διάλυση ενός γάμου ανάμεσα σε άτομα διαφορετικού βιολογικού φύλου μπορεί ο ένας εκ των δυο συζύγων να εκδηλωθεί ως ομοφυλόφιλος και να συνάψει PACS με άλλο ομοφυλόφιλο, κρατώντας και το παιδί από τον πρώτο γάμο.
β) ένας ομοφυλόφιλος και μια λεσβία μπορεί να ζουν ως ζευγάρι, έχοντας υιοθετήσει και ένα παιδί, που γεννήθηκε από ετερόφυλους βιολογικούς γονείς.
γ) ένα ζευγάρι ομοφυλόφιλων ανδρών και ένα ζευγάρι λεσβιών μπορεί να ζουν μαζί ως οικογένεια, έχοντας μάλιστα υιοθετήσει και ένα παιδί.
δ) μια λεσβία μπορεί να αποκτήσει παιδί με την μέθοδο της έγχυσης σπέρματος από κάποιον δότη και να λειτουργήσει ως μονογονεϊκή οικογένεια.
ε) ένας ομοφυλόφιλος μπορεί να αποκτήσει ένα παιδί, εξασφαλίζοντας μια μητέρα που δέχεται να κυοφορήσει το παιδί, τη λεγόμενη «μητέρα υποκατάστασης», («παρένθετη μητέρα») ή «δανεική μήτρα» με το σπέρμα κάποιου δότη.
ζ) ένα ζευγάρι ομοφυλόφιλων ανδρών και ένα ζευγάρι λεσβιών μπορεί να συζούν, ως οικογένεια, έχοντας αποκτήσει και ένα παιδί από την ένωση του ενός ομοφυλόφιλου άνδρα με τη μια λεσβία γυναίκα. Σ’ αυτή την περίπτωση μιλάμε πλέον για «συν-γονεϊκότητα» (coparentalitè).
η) ένα ζευγάρι λεσβιών μπορεί να αποκτήσει παιδί με τη βοήθεια ενός δότη σπέρματος, μέσα από μια διαδικασία που περιλαμβάνει το να δώσει η μια το ωράριο και να κυοφορήσει η άλλη.
Στις ομογονεϊκές οικογένειες δεν υπάρχει πια διαφορά λειτουργιών ανάμεσα στον πατέρα και τη μητέρα. Η οικογένεια γίνεται μια «δομή πολλαπλής εξουσίας» ή μια «ομάδα ομοίων», κατά την Marie-Helene Brousse.
Απ’ αυτή την άποψη αυτές οι οικογένειες με τη λειτουργία τους, επιβάλουν την επανασημασιοδότηση της πατρικής λειτουργίας και των μητρικών ρόλων αποσυνδέοντάς τους από την ταυτότητα του φύλου. Τα παιδιά μεγαλώνουν σ’ ένα καθεστώς διαφορετικό από αυτό της κοινής οικογένειας, τόσο ως προς την γονεϊκή εξουσία, όσο και ως προς τη γονεϊκή επιθυμία. Στο ερώτημα «από ποια επιθυμία γεννήθηκα», το παιδί της «μονογονεϊκότητας» μπορεί, χωρίς αμφιβολία, να απαντήσει ότι δεν ήρθε στον κόσμο τυχαία και ότι οι γονείς του το επιθυμούσαν τόσο πολύ που χρησιμοποίησαν όλα τα μέσα της σύγχρονης τεχνολογίας για να το αποκτήσουν.
Στο σύνολό τους όλοι αυτοί οι οικογενειακοί σχηματισμοί της μετανεωτερικότητας θέτουν σε αμφισβήτηση, προκαλούν και παραβαίνουν την κοινωνική νόρμα της οικογένειας. Συνιστούν, λοιπόν, εκ των πραγμάτων, ένα νεωτερισμό. Δεν συνιστούν, όμως, μια επανάσταση στον ίδιο τον θεσμό, δεν τον ανατρέπουν.
Λέει χαρακτηριστικά ο Maurice Godelier: «Οι οικογένειες των ομοφυλόφιλων συνιστούν μια μεταμόρφωση της γονεϊκότητας, αλλά όχι μια επανάσταση. Όπως και οι άλλες, αυτές οι οικογένειες θέτουν το παιδί σε πρώτη μοίρα, κάνοντας διάκριση ανάμεσα στη σεξουαλική επιθυμία και τη σεξουαλικότητα - αναπαραγωγή. Το γεγονός ότι η σεξουαλική επιθυμία στρέφεται προς πρόσωπα του ίδιου φύλου δεν μετατρέπει την ομοφυλοφιλία σε αρρώστια, ούτε σε διαστροφή, αλλά μια άλλη, απλώς, μορφή σεξουαλικότητας, εξίσου φυσική όπως και η ετερόφυλη, όπως δείχνουν πρακτικές των συγγενέστερων στον άνθρωπο πρωτευόντων, όπως είναι οι χιμπατζήδες και οι μπονόμπο.
Η «κοινωνική» γονεϊκότητα, που υπάρχει παντού, βρίσκεται σήμερα σε μια διαδικασία επέκτασης, όπως το μαρτυρούν οι πολλές «οικογένειες σε ανασύσταση», όπου άνδρες συμπεριφέρονται απέναντι στο παιδί ως «πατέρας» ή ως «μητέρα», ενώ ο σύντροφός τους προέρχεται από μια άλλη ένωση. Άλλωστε όπως έλεγε ο Freud στο «Δυσφορία μέσα στον πολιτισμό» ο άνθρωπος είναι ένα ζώο προικισμένο με μια διάθεση προς αμφισεξουαλικότητα».
.
*απόσπασμα από εισήγηση στην ημερίδα «Νέες μορφές οικογένειας. Πέραν του Οιδίποδα» που διοργανώθηκε στις 22/3/2008 στην αίθουσα της ΕΣΗΕΑ, στην Aθήνα
*απόσπασμα από εισήγηση στην ημερίδα «Νέες μορφές οικογένειας. Πέραν του Οιδίποδα» που διοργανώθηκε στις 22/3/2008 στην αίθουσα της ΕΣΗΕΑ, στην Aθήνα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου