ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΚΙ ΕΛΠΙΔΕΣ - 6

Tη στιγμή που ο Αρειος Πάγος βάζει «φρένο» στον πολιτικό γάμο μεταξύ ομοφύλων με δύο δικαστικές εισηγήσεις, η πολιτεία όχι μόνο ανάβει «πράσινο φως» για να επεκταθεί το σύμφωνο συμβίωσης και στα ομόφυλα ζευγάρια, αλλά προωθεί και νέες ρυθμίσεις για τον εμπλουτισμό του με επιπλέον δικαιώματα και υποχρεώσεις, ώστε να το καταστήσει ελκυστικότερο και να αποτελέσει την εναλλακτική λύση στο έλλειμμα του πολιτικού

 

Νομοπαρασκευαστική επιτροπή μελετά ήδη (με χρονικό ορίζοντα έως τα τέλη Ιουνίου) τη βελτίωση του συμφώνου συμβίωσης (που ισχύει επί επταετία μόνο για ετερόφυλα ζευγάρια), εξετάζοντας το ενδεχόμενο να αναγνωρίσει περισσότερα δικαιώματα (π.χ. εργασιακά, συνταξιοδοτικά, κληρονομικά, φορολογικά) από τα ήδη ισχύοντα, αλλά και υποχρεώσεις. Ανάμεσα στις πολύ ενδιαφέρουσες σκέψεις και προτάσεις που βρίσκονται στο «τραπέζι» εξετάζεται το ενδεχόμενο να μπορούν οι σύντροφοι να αντλούν μέσα από το σύμφωνο συμβίωσης τη δυνατότητα να εισπράττουν από τη δουλειά τους μια μορφή οικογενειακής παροχής (αντίστοιχης με το επίδομα που χορηγείται στους παντρεμένους), αποκτώντας παράλληλα δικαίωμα να ζητήσουν και συνυπηρέτηση (στην ίδια πόλη) με βελτίωση των κληρονομικών δικαιωμάτων που σχετίζονται και με περιουσιακά στοιχεία που απέκτησαν στη διάρκεια της συμβίωσής τους.
Οι λύσεις αυτές προϋποθέτουν, βέβαια, ένα «ισχυρότερο» σύμφωνο από το ήδη ισχύον, που για λόγους ισότητας θα εφαρμόζεται και στα ετερόφυλα ζευγάρια. Αλλωστε, η ευρωκαταδίκη της χώρας μας περίπου προ διετίας δεν έκρινε ότι είναι υποχρεωτικό για μια χώρα να θεσπίσει σύμφωνο συμβίωσης, αλλά ότι εφόσον το κάνει δεν μπορεί να ισχύει μόνο για ετερόφυλα, αλλά πρέπει να εφαρμόζεται και για ομόφυλα ζευγάρια. Πολύ περισσότερο από τη στιγμή που διεθνώς ο συγκεκριμένος θεσμός ξεκίνησε, στις περισσότερες χώρες, ως θεσμός για προστασία των ομοφύλων.

Αυτήν τη στιγμή η πολιτεία δεν εξετάζει την επέκταση του πολιτικού γάμου στους ομοφύλους, προωθώντας σε πρώτη φάση τα νομοθετικά μέτρα συμμόρφωσης προς το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Παράλληλα, δεν αντιμετωπίζει ζητήματα που αφορούν τα παιδιά, τυχόν υιοθεσίες κ.λπ. Ωστόσο, στο τραπέζι των συζητήσεων θα μπουν και ορισμένα άλλα θέματα ως προς τα οποία σήμερα υπάρχει σαφής διαφοροποίηση με τα ισχύοντα για τα παντρεμένα ζευγάρια, όπως το αν θα μπορούν να αντληθούν ή όχι μέσα από μία μακρόχρονη συμβίωση (με συμβολαιογραφικό σύμφωνο) κάποια κοινωνικοασφαλιστικά δικαιώματα (π.χ. μία ανάλογη μορφή σύνταξης χηρείας ή ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης όταν δεν υπάρχει), το ενδεχόμενο να υπάρχει μεγαλύτερο μερίδιο στην κληρονομική διαδοχή (από το 1/6 που ισχύει σήμερα), να επιτρέπεται κοινή φορολογική δήλωση κ.λπ. Στη λογική αυτή θα εξεταστεί και το ενδεχόμενο να μην είναι το σύμφωνο τόσο «χαλαρό» όσο προβλέπεται σήμερα π.χ. στον τρόπο λύσης του, όπου τα πάντα τελειώνουν με μία μονομερή δήλωση (που κάνει η μία πλευρά στον συμβολαιογράφο) χωρίς να χρειάζεται καν να ενημερώσει τον (ή τη) σύντροφο για τη λήξη τη σχέσης.

Στη νομοπαρασκευαστική επιτροπή προεδρεύει η ομότιμη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Ευτ. Κουνουγέρη-Μανωλεδάκη, ενώ συμμετέχουν άλλες τρεις γυναίκες πανεπιστημιακοί, οι Θεοφ. Παπαζήση, Αικ. Φουντεδάκη, Αθ. Κοτσαμπάση και ο δικηγόρος Ευ. Μάλλιος. Οταν ολοκληρωθεί το προσχέδιο (προς τα τέλη Ιουνίου), τον τελευταίο λόγο θα έχει ο υπουργός Δικαιοσύνης Ν. Παρασκευόπουλος.

«Οχι» στον γάμο
Την ίδια ώρα, αποκρούουν τη δυνατότητα σύναψης πολιτικού γάμου μεταξύ ομοφύλων με βάση τις ισχύουσες διατάξεις του Αστικού Κώδικα (ΑΚ) οι δύο πρώτες αρεοπαγιτικές εισηγήσεις που κατατέθηκαν για τους γάμους που είχαν γίνει πριν από λίγα χρόνια στην Τήλο, κρίνοντάς τους ανυπόστατους. Οι σχετικές δίκες των δύο ζευγαριών αναβλήθηκαν στον ΑΠ για το φθινόπωρο, προκειμένου να μπορούν να αναπτύξουν τις θέσεις τους και οι αρμόδιες εισαγγελικές αρχές που αμφισβήτησαν τους γάμους μεταξύ δύο ανδρών και δύο γυναικών.

Στη νέα εισήγηση του αρεοπαγίτη Ι. Τσαλαγανίδη υιοθετείται η άποψη αντίστοιχης του αρεοπαγίτη Χ. Μαχαίρα, ότι η ισχύουσα εθνική νομοθεσία δεν δίνει την ευχέρεια γάμου μεταξύ ομοφύλων, αφού η διαφορά φύλου θεωρείται σχεδόν καθολικά ως αυτονόητη προϋπόθεση για να είναι υποστατός ο γάμος, όπως τον αντιλαμβάνεται ο Ελληνας νομοθέτης.

Στην εισήγηση επισημαίνεται ότι σε όσες ευρωπαϊκές χώρες θεσπίστηκε τα τελευταία χρόνια ο γάμος ομόφυλων προσώπων, αυτό υπήρξε αποτέλεσμα νομοθετικής πρωτοβουλίας του εκάστοτε εθνικού νομοθέτη και όχι υποχρέωση συμμόρφωσης προς την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Παράλληλα, τονίζεται ότι όταν συντασσόταν ο ΑΚ πριν από πολλές δεκαετίες, το ζήτημα της ομοφυλοφιλίας είχε πολύ πιο περιορισμένη διάσταση απ' ό,τι σήμερα, ενώ το ενδεχόμενο γάμου μεταξύ ομοφύλων δεν είχε απασχολήσει και τους συντάκτες του, ως αυτονόητα ανύπαρκτο. Τονίζεται επίσης ότι υπό τις υφιστάμενες κοινωνικές συνθήκες, η μη αναγνώριση της τέλεσης γάμου μεταξύ ομοφύλων δεν κρίνεται αδικαιολόγητη ούτε αντίθετη στις συνταγματικές αρχές της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας και της ισότητας, αφού πρόκειται για πρόσωπα που βρίσκονται υπό διαφορετικές συνθήκες, αφού δεν είναι άνδρας και γυναίκα, αλλά άτομα του ιδίου φύλου.

Η εισήγηση σημειώνει ότι η νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου τάσσεται υπέρ της διεύρυνσης της έννοιας της οικογένειας και μεταξύ ομοφύλων, χωρίς όμως να αποφαίνεται με ποιον τρόπο (με γάμο, σύμφωνο συμβίωσης ή αλλιώς). Και καταλήγει ότι με το ισχύον νομικό καθεστώς στην Ελλάδα δεν νοείται πολιτικός γάμος μεταξύ ομοφύλων, είναι δε άλλο το ζήτημα αν υπάρχει ανάγκη σχετικής νομοθετικής ρύθμισης όπως έχουν ήδη πράξει αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, γεγονός για το οποίο αναπτύσσεται τα τελευταία χρόνια και στη χώρα μας ευρεία επιστημονική και κοινωνική συζήτηση.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΑΥΛΩΝΙΤΗ (ethnos.gr, 24/5/2015)