Οι τραβεστί στο στόχαστρο
Δημήτρης Μαστρογιαννίτης (Athensvoice, τχ:340 - 30/03/2011)
Δημήτρης Μαστρογιαννίτης (Athensvoice, τχ:340 - 30/03/2011)
Το ένα βιβλίο έρχεται από την Κούβα το άλλο από την Τουρκία. Και τα δύο ασχολούνται με δολοφονίες των τραβεστί.
Λεονάρδο Παδούρα: Μάσκες, μτφ. Κώστας Αθανασίου, εκδ. Καστανιώτης, σελ. 258
Μεχμέτ Μουράτ Σομέρ: Δολοφονίες προφητών, μτφ. Ιώ Τσοκώνα, εκδ. Πατάκη, σελ. 282
Στις «Μάσκες» ένας νεαρός, ντυμένος με γυναικεία τουαλέτα, βρίσκεται δολοφονημένος σ’ ένα πάρκο της Αβάνας. Ο υπολοχαγός ανθρωποκτονιών Μάριο Κόντε –ήρωας έξι βιβλίων του Παδούρα– θα πρέπει να αναμετρηθεί με την ομοφοβία του, καθώς για τη διαλεύκανση του φόνου θα πρέπει να συγχρωτισθεί με τους ομοφυλόφιλους της πόλης. Ενώ οι περισσότεροι σύγχρονοι συγγραφείς αστυνομικών μυθιστορημάτων χρησιμοποιούν την αστυνομική πλοκή ως πρόφαση για να περιγράψουν κοινωνικές καταστάσεις, για τον Λ.Π. είναι αφορμή περισσότερο για φιλοσοφικές σκέψεις: «Στη διάλεξή του περί τραβεστισμού, ο Μαρκές είχε αναφέρει τρεις πιθανές συμπεριφορές όσων μεταμφιέζονται: τη μεταμόρφωση ως υπέρβαση του μοντέλου, το καμουφλάζ ως μορφή εξαφάνισης και τη μεταμφίεση ως μέσο εκφοβισμού…». Η «μάσκα» για τον Παδούρα δεν αφορά μόνο τους τραβεστί, αλλά τον καθένα που μεταμφιέζεται στην καθημερινότητά του σε κάτι άλλο από αυτό που πραγματικά είναι. Ενδιαφέρουσα οπτική... αν δεν υπήρχε ένα «αλλά»: ο Παδούρα τα βάζει με το καστρικό καθεστώς «τόσο όσο», αφήνοντας να αιωρείται πως η ατμόσφαιρα εκφοβισμού των ομοφυλόφιλων συνέβαινε κάποτε στο παρελθόν (και χωρίς καμία αναφορά σε βασανιστήρια – δες την ταινία/διάβασε το βιβλίο «Πριν πέσει η νύχτα» του Ρεϊνάλντο Αρένας, εκδ. Σύγχρονοι Ορίζοντες). Η λύπη του εκφράζεται κυρίως για περιπτώσεις συγγραφέων, όπως ο Βιρχίλιο Πινιέρο, που εξαιτίας των διώξεων δεν μπόρεσαν να ολοκληρώσουν το έργο τους. Όμως, είναι και κάτι ακόμα. Τη «μάσκα» τελικά τη φοράει σ’ ένα φιλοκυβερνητικό, μόνο που αυτός δεν υπήρξε αληθινός επαναστάτης! Προσπερνώντας αυτές τις «μεσοβέζικες θέσεις», κρατάς στο τέλος τη βουτηγμένη σε σεξουαλική ένταση, κουβανέζικη, αλά Παδούρα ατμόσφαιρα, αλλά και τους τρόπους που βρίσκουν οι κάτοικοι της Αβάνας να αντιπαρέρχονται των στερήσεων.
Η δολοφονία στις «Μάσκες» σχετίζεται με τη χριστιανική γιορτή της Μεταμόρφωσης. Στο βιβλίο του Τούρκου Σομέρ «Δολοφονίες προφητών» τα ανδρικά ονόματα των τραβεστί που πέφτουν θύματα ενός serial killer στην Κωνσταντινούπολη είναι ονόματα προφητών. Εδώ την εξιχνίαση αναλαμβάνει ένας αυτοσχέδιος ντετέκτιβ που τυγχάνει τραβεστί, ιδιοκτήτης ενός club με τραβεστί, αλλά και σύμβουλος σε θέματα ηλεκτρονικών υπολογιστών σε μια μεγάλη εταιρεία που αναλαμβάνει τη θωράκιση των συστημάτων μεγαλοεπιχειρήσεων ή πολυεθνικών εταιρειών.
Τα βιβλία του Σομέρ με το συγκεκριμένο ήρωα (διάβασε και «Φονικό φιλί», 2009, εκδ. Πατάκης) έχουν γίνει best seller στην Τουρκία αλλά και σε άλλες χώρες. Οι λόγοι δεν κρύβονται τόσο στις λογοτεχνικές αρετές τους όσο στην περιέργεια που δημιουργούν, καθώς ελάχιστοι έχουν ασχοληθεί τόσο συστηματικά με τον κόσμο των τραβεστί. Χρησιμοποιώντας πρωτοπρόσωπη αφήγηση –αφηγητής είναι ο ντετέκτιβ, του οποίου δεν μαθαίνουμε ποτέ το όνομα–, ο συγγραφέας δείχνει να αγαπάει και να γνωρίζει τον κόσμο που περιγράφει, χωρίς αυτό να σημαίνει πως του χαρίζεται. Παρελαύνουν η καθημερινότητα, οι ανασφάλειες και οι εμμονές του, το πελατολόγιό του. Οι πελάτες είναι και η μόνη έμμεση αναφορά για τη θέση των τραβεστί στη σημερινή τουρκική κοινωνία, χωρίς περαιτέρω αναλύσεις ή τοποθετήσεις μέσα σε κάποιο ιστορικό ή θρησκευτικό πλαίσιο, που σίγουρα θα είχε (και) μεγάλο ενδιαφέρον. Στα συν και όλα τα «πραγματολογικά» στοιχεία (εστιατόρια, καφέ κ.λπ.) που δίνονται για την Κωνσταντινούπολη.
Λεονάρδο Παδούρα: Μάσκες, μτφ. Κώστας Αθανασίου, εκδ. Καστανιώτης, σελ. 258
Μεχμέτ Μουράτ Σομέρ: Δολοφονίες προφητών, μτφ. Ιώ Τσοκώνα, εκδ. Πατάκη, σελ. 282
Στις «Μάσκες» ένας νεαρός, ντυμένος με γυναικεία τουαλέτα, βρίσκεται δολοφονημένος σ’ ένα πάρκο της Αβάνας. Ο υπολοχαγός ανθρωποκτονιών Μάριο Κόντε –ήρωας έξι βιβλίων του Παδούρα– θα πρέπει να αναμετρηθεί με την ομοφοβία του, καθώς για τη διαλεύκανση του φόνου θα πρέπει να συγχρωτισθεί με τους ομοφυλόφιλους της πόλης. Ενώ οι περισσότεροι σύγχρονοι συγγραφείς αστυνομικών μυθιστορημάτων χρησιμοποιούν την αστυνομική πλοκή ως πρόφαση για να περιγράψουν κοινωνικές καταστάσεις, για τον Λ.Π. είναι αφορμή περισσότερο για φιλοσοφικές σκέψεις: «Στη διάλεξή του περί τραβεστισμού, ο Μαρκές είχε αναφέρει τρεις πιθανές συμπεριφορές όσων μεταμφιέζονται: τη μεταμόρφωση ως υπέρβαση του μοντέλου, το καμουφλάζ ως μορφή εξαφάνισης και τη μεταμφίεση ως μέσο εκφοβισμού…». Η «μάσκα» για τον Παδούρα δεν αφορά μόνο τους τραβεστί, αλλά τον καθένα που μεταμφιέζεται στην καθημερινότητά του σε κάτι άλλο από αυτό που πραγματικά είναι. Ενδιαφέρουσα οπτική... αν δεν υπήρχε ένα «αλλά»: ο Παδούρα τα βάζει με το καστρικό καθεστώς «τόσο όσο», αφήνοντας να αιωρείται πως η ατμόσφαιρα εκφοβισμού των ομοφυλόφιλων συνέβαινε κάποτε στο παρελθόν (και χωρίς καμία αναφορά σε βασανιστήρια – δες την ταινία/διάβασε το βιβλίο «Πριν πέσει η νύχτα» του Ρεϊνάλντο Αρένας, εκδ. Σύγχρονοι Ορίζοντες). Η λύπη του εκφράζεται κυρίως για περιπτώσεις συγγραφέων, όπως ο Βιρχίλιο Πινιέρο, που εξαιτίας των διώξεων δεν μπόρεσαν να ολοκληρώσουν το έργο τους. Όμως, είναι και κάτι ακόμα. Τη «μάσκα» τελικά τη φοράει σ’ ένα φιλοκυβερνητικό, μόνο που αυτός δεν υπήρξε αληθινός επαναστάτης! Προσπερνώντας αυτές τις «μεσοβέζικες θέσεις», κρατάς στο τέλος τη βουτηγμένη σε σεξουαλική ένταση, κουβανέζικη, αλά Παδούρα ατμόσφαιρα, αλλά και τους τρόπους που βρίσκουν οι κάτοικοι της Αβάνας να αντιπαρέρχονται των στερήσεων. 
Η δολοφονία στις «Μάσκες» σχετίζεται με τη χριστιανική γιορτή της Μεταμόρφωσης. Στο βιβλίο του Τούρκου Σομέρ «Δολοφονίες προφητών» τα ανδρικά ονόματα των τραβεστί που πέφτουν θύματα ενός serial killer στην Κωνσταντινούπολη είναι ονόματα προφητών. Εδώ την εξιχνίαση αναλαμβάνει ένας αυτοσχέδιος ντετέκτιβ που τυγχάνει τραβεστί, ιδιοκτήτης ενός club με τραβεστί, αλλά και σύμβουλος σε θέματα ηλεκτρονικών υπολογιστών σε μια μεγάλη εταιρεία που αναλαμβάνει τη θωράκιση των συστημάτων μεγαλοεπιχειρήσεων ή πολυεθνικών εταιρειών. Τα βιβλία του Σομέρ με το συγκεκριμένο ήρωα (διάβασε και «Φονικό φιλί», 2009, εκδ. Πατάκης) έχουν γίνει best seller στην Τουρκία αλλά και σε άλλες χώρες. Οι λόγοι δεν κρύβονται τόσο στις λογοτεχνικές αρετές τους όσο στην περιέργεια που δημιουργούν, καθώς ελάχιστοι έχουν ασχοληθεί τόσο συστηματικά με τον κόσμο των τραβεστί. Χρησιμοποιώντας πρωτοπρόσωπη αφήγηση –αφηγητής είναι ο ντετέκτιβ, του οποίου δεν μαθαίνουμε ποτέ το όνομα–, ο συγγραφέας δείχνει να αγαπάει και να γνωρίζει τον κόσμο που περιγράφει, χωρίς αυτό να σημαίνει πως του χαρίζεται. Παρελαύνουν η καθημερινότητα, οι ανασφάλειες και οι εμμονές του, το πελατολόγιό του. Οι πελάτες είναι και η μόνη έμμεση αναφορά για τη θέση των τραβεστί στη σημερινή τουρκική κοινωνία, χωρίς περαιτέρω αναλύσεις ή τοποθετήσεις μέσα σε κάποιο ιστορικό ή θρησκευτικό πλαίσιο, που σίγουρα θα είχε (και) μεγάλο ενδιαφέρον. Στα συν και όλα τα «πραγματολογικά» στοιχεία (εστιατόρια, καφέ κ.λπ.) που δίνονται για την Κωνσταντινούπολη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου