19.2.10

ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΤΟΥ ΜΙΧΑΗΛ ΑΓΓΕΛΟΥ

.
Michelangelo's drawings at the Courtauld gallery are intimate encounter with an artist in love
In one room, this sensational exhibition shows the greatest drawings that survive from Michelangelo's hand
Jonathan Jones (guardian.co.uk, 16/2/2010 )
(…) Most of Michelangelo's surviving sketches are just that, sketches for the sculptures, paintings and buildings that awe visitors to Italy: only a handful of his drawings were intended to be enjoyed as works of art in their own right, and he made most of these as love gifts for Tommaso de' Cavalieri. They are brought together here to release you soaring among winged, ascending and falling beings in the strange and wonderful atmosphere of Michelangelo's "chaste desire", as he described his passion for Tommaso.
Michelangelo's devotion is right there to see, in an amazingly slavish note he scribbled on a drawing of the hubristic Phaeton falling from the sky after he tried to drive the sun god's chariot: "Master Tommaso, if this sketch does not please you, say so …" It must truly have been an overpowering love to reduce Michelangelo, who refused to take orders from popes, to such servility. And what a drawing it is: horses sculpted in delicate black chalk fall in a nightmarish vortex towards twisting mourners whose grief is literally rooting them to the spot. Beside it his finished drawing of the same tragedy, presumably completed after listening to Tommaso's comments, portrays Jupiter high in the heavens hurling a thunderbolt from the back of an eagle. Images of eagles keep recurring, as if in a sex dream scripted by Freud. Michelangelo's most explicit present for Tommaso portrays the classical myth of Ganymede, the beautiful boy carried away by lustful Jupiter who has taken the form of an eagle to achieve his rapture; imagine being young Cavalieri and getting this gift from your famous, older admirer.
Love was in the air in Renaissance Italy, and Michelangelo's drawings compete with the heterosexual hedonism of Titian's paintings: his wonderful red chalk Bacchanal responds to Titian's Children's Bacchanal. But Michelangelo's drawings for Cavalieri are more personal and confessional than any other Renaissance renderings of saucy Roman myth, and what you are left with, as you contemplate the Courtauld's magnificent possession The Dream, which sums up all existence as a striving of bodies and a yearning of souls, is an immense love for this most courageous and human of artists.
.
.
Ερωτευμένος Μιχαήλ Αγγελος
Χρειάστηκε σχεδόν μισή χιλιετία και συνεννόηση ανάμεσα στο Βατικανό και τη βασίλισσα της Αγγλίας για να δει το φως της δημοσιότητας η εικονογράφηση μιας τέτοιας «κολασμένης» σχέσης.
Καθώς όμως σε αυτή εμπλέκεται ο Μιχαήλ Αγγελος, οι «αποκλειστικές» εικόνες δεν είδαν το φως μέσω της σκανδαλοθηρικής «Sun» αλλά στην γκαλερί Courtauld του Λονδίνου. Εκεί, από σήμερα και μέχρι τις 16 Μαΐου, θα φιλοξενείται η έκθεση «Michelangelo's Dream» («Το Ονειρο του Μιχαήλ Αγγελου») με συλλογή κάποιων από τα εντυπωσιακότερα σχέδια της Αναγέννησης.
Πολλά από αυτά βγήκαν για πρώτη φορά από τα θησαυροφυλάκια της βασίλισσας και του Βατικανού. Απεικονίζουν τον έρωτα του μεγάλου δημιουργού για έναν πανέμορφο, καλλιεργημένο νεαρό και αφηγούνται την ιστορία της μεταξύ τους σχέσης.
Ο 57χρονος Μιχαήλ Αγγελος γνωρίζει και ερωτεύεται τον χειμώνα του 1532 τον νεαρό (εικάζεται από ειδικούς πως ήταν ανάμεσα στα 16 με 17) Τομάσο ντε Καβαλιέρι, Ρωμαίο ευγενή, διάσημο τόσο για τη φυσική ομορφιά του όσο και για την πνευματική καλλιέργεια και τους τρόπους του. Ο ζωγράφος ήταν ταυτόχρονα στην κορυφή της δημιουργικότητας και της δόξας του, σχεδόν αποθεωμένος από όλους, από τους Μεδίκους ώς τον Πάπα. Τα σχέδια αυτά έγιναν για να διδάξει ζωγραφική τον νεαρό αλλά και για να τον διαπαιδαγωγήσει.
Ετσι στο «Ονειρο» ο νεαρός ξυπνάει γυμνός και γραμμωμένος και τεντώνεται. Ακολουθούν «Η Τιμωρία του Τιτυού», «Η Πτώση του Φαέθωνα», «Ο Βιασμός του Γανυμήδη» και «Τα Βακχανάλια των Παιδιών». Ηδη το 1568 ο βιογράφος του Μιχαήλ Αγγελου, Τζόρτζιο Βασάρι, γράφει πως «τέτοια σχέδια δεν έχουμε ξαναδεί». Παρ' όλα αυτά, ο μαγεμένος από τον νεαρό Μιχαήλ Αγγελος, που δεν δεχόταν κριτική στα έργα του ούτε από την παντοδύναμη τότε Καθολική Εκκλησία, σημείωνε στα ολοκληρωμένα σχέδια που έστελνε στον νεαρό (μαζί με ερωτικά ποιήματά του): «Αφέντη Τομάσο, αν αυτό το σχέδιο δεν σας ευχαριστεί, να μου το πείτε...»!
Σύμφωνα με τους ιστορικούς, οι δύο άντρες δεν συνευρέθησαν ποτέ ερωτικά, γιατί κάτι τέτοιο θα ήταν ασυγχώρητο από την κοινωνία της εποχής, ειδικά λόγω της κοινωνικής τους θέσης. Παρέμειναν, πάντως, πιστοί φίλοι και ο Τομάσο Καβαλιέρι θεωρούσε τιμή του την αδυναμία που του έδειχνε ο μεγάλος καλλιτέχνης. Στάθηκε μάλιστα δίπλα στο νεκροκρέβατό του και φρόντισε μετά τον θάνατό του να ολοκληρωθούν τα ημιτελή έργα του. Οι ειδικοί πιστεύουν πως υπήρξε και ένα πορτρέτο του από τον Μιχαήλ Αγγελο που χάθηκε.
Σύμφωνα με την επιμελήτρια της έκθεσης Στέφανι Μπακ, αυτά τα σχέδια γεννήθηκαν από το πάθος «για να τα θαυμάζουμε και να τα μελετάμε, ακόμα και με τον μεγεθυντικό φακό, με τις ώρες. Είναι αξεπέραστα».
ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΒΑΓΓΕΛΑΤΟΣ (Ελευθεροτυπία, 18/2/20101)
.

Δεν υπάρχουν σχόλια: