17.2.10

ΤΟ ΜΑΥΡΟ ΛΙΒΑΔΙ

.
Το μαύρο λιβάδι (Black field, 2009)
του Βαρδή Μαρινάκη
με τους Σοφία Γεωργοβασίλη, Χρήστο Πασσαλή

Βρισκόμαστε το 1654, στην Ελλάδα υπό την κατοχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας σε ένα απομακρυσμένο γυναικείο μοναστήρι. Ένας Γενίτσαρος σωριάζεται βαριά τραυματισμένος στην πύλη της μονής. Οι μοναχές αποφασίζουν να τον κρατήσουν και να τον περιθάλψουν. Εκεί, τον φροντίζει κρυφά η Ανθή, μια νεαρή μοναχή, που έχει πάρει τον όρκο της σιωπής. Ερωτεύονται χωρίς να το καταλάβουν. Η Ανθή δεν τολμάει να του αποκαλύψει το μυστικό της: είναι αγόρι. Ένα αγόρι που μεγάλωσε σαν κορίτσι στο μοναστήρι για να αποφύγει το παιδομάζωμα. Ο Γενίτσαρος και η Ανθή το σκάνε στο δάσος προσπαθώντας να απελευθερωθούν από τα δεσμά τους και δημιουργούν τη δικιά τους ονειρική πραγματικότητα ώσπου...

Σημείωμα Σκηνοθέτη
Ιστορικά Δεδομένα
Έναυσμα για την ιστορία αποτελεί η πρακτική του «ντεβσιρμέ», του παιδομαζώματος. Τον 17ο αιώνα, το παιδομάζωμα αποτελούσε το λεγόμενο «φόρο σε αίμα», την υποχρέωση των χριστιανικών οικογενειών να παραδίδουν τ’ αγόρια τους στους Οθωμανούς σουλτάνους, σαν είδος συστηματικής φορολόγησης. Τ’ αγόρια μεγάλωναν σε συνθήκες αιχμαλωσίας και προσχωρούσαν στη στρατιωτική ελίτ της οθωμανικής αυτοκρατορίας, τους «Γενίτσαρους». Οι οικογένειες των Χριστιανών απεχθάνονταν το γεγονός ότι τ’ αγόρια τους στρατολογούνταν βίαια κι εκπαιδεύονταν από τους κατακτητές Τούρκους, ώστε να γίνουν Μουσουλμάνοι τύραννοι της ίδιας τους της πατρίδας. Η παράδοση θέλει κάποιες οικογένειες να ντύνουν τ’ αγόρια με κοριτσίστικα ρούχα μέχρι την ηλικία των 15 προκειμένου ν’ αποφύγουν τον «ντεβσιρμέ».
Ο ένας ήρωας μας (Ανθή) γλίτωσε το παιδομάζωμα κι ο άλλος (Τούρκος Πολεμιστής) όχι. Και οι δυο αντιμετώπισαν τις συνέπειες. Έγιναν δυο άνθρωποι με λανθασμένη ταυτότητα: η Ανθή – ένα αγόρι που μεγάλωσε σαν κορίτσι σ’ ένα μοναστήρι γυναικών και ο Τούρκος στρατιώτης – ένα αγόρι από ελληνικό χωριό που μεταμορφώθηκε σε τουρκική πολεμική μηχανή. Η ταινία περιγράφει τη στιγμή της συνάντησης των δύο αυτών ανθρώπων και την εξέλιξη της σχέσης τους.
Το Θέμα της Ταινίας
Το Μαύρο Λιβάδι είναι η ιστορία δυο ανθρώπων με λανθασμένη ταυτότητα που γνωρίζουν έναν αδιέξοδο έρωτα, αντίθετο με τους κανόνες της κοινωνίας και, μέσα από μια διαδικασία κοινής μύησης, βρίσκουν την απελευθέρωση και τις τραγικές συνέπειές της.
Το Μαύρο Λιβάδι είναι μια εικαστικά λυρική ταινία με δυναμική πλοκή, επικεντρωμένη στους χαρακτήρες. Μια πολύ στενή παρακολούθηση των ανείπωτων συναισθημάτων των ηρώων. Μια ταινία που θαυμάζει την παράδοση σκηνοθετών σαν τον Τέρενς Μάλικ (Η Λεπτή Κόκκινη Γραμμή), τον Γκας βαν Σαντ (Το Δικό μου Αϊντάχο) και τον Νιλ Τζόρνταν (Το Παιχνίδι των Λυγμών), που αφηγούνται αρχετυπικές ιστορίες, χρησιμοποιώντας δυνατές εικόνες, αναμειγνύοντας την ομορφιά, το φόβο, την ποίηση και την ανθρωπιά.
Η Πρώτη Ιδέα
Μια φωτογραφία στην εφημερίδα, ακόμα την έχω, ήταν μια μουσουλμάνα μαυροντυμένη μοναχή, περίπου 15 χρονών, στα χέρια της κρατούσε ανοιχτό το κοράνι και με κοίταζε στα μάτια. Μου μπήκε η ιδέα πως το άτομο κάτω από αυτά τα ρούχα δεν ήταν κοπέλα αλλά αγόρι, ένα χωριατόπαιδο που το είχαν μαζέψει από τους αγρούς και το είχαν μεταλλάξει σε άλλο από αυτό που πραγματικά ήταν.
Το παιδομάζωμα ήταν πάντα ένα μέρος της ελληνικής ιστορίας που με συνάρπαζε. Έρχονται οι «κακοί» Τούρκοι, οι «μπαμπούλες» κι αρπάζουν τα πιο γερά αγόρια μας και τα κάνουν μουσουλμάνους και τα γεμίζουν μίσος για την ίδια τους την πατρίδα… Αυτός ο μύθος περιέχει δύο δυνατές ιστορίες. Την ιστορία αυτού που τον αρπάζουν και μεταλλάσσεται σε Τούρκο και την ιστορία αυτού που για να αποφύγει την αρπαγή, η οικογένειά του τον ντύνει κορίτσι εωσότου περάσει την ηλικία στράτευσης.
Και στις δύο περιπτώσεις (διαφορετικές όψεις του ίδιου νομίσματος) έχουμε ανθρώπους με λανθάνουσες ταυτότητες. Με λίγα λόγια έχουν μεταλλαχτεί σε κάτι που δεν έχει καμία σχέση με τον πραγματικό τους εαυτό.
Αναρωτήθηκα τι θα γινόταν άμα βάζαμε αυτούς τους δυο ανθρώπους, να συναντηθούν και να ερωτευτούν κατά λάθος; Πως θα ήταν να ανακάλυπταν μόνοι τους σαν φυγάδες, χωρίς βοήθεια, τον εαυτό τους, άτσαλα, ψηλαφώντας σπασμωδικά στο σκοτάδι.
.
.
1654, Ottoman Empire, Greece. A Turkish Warrior arrives heavily wounded in a remote christian female monastery and is nursed by Anthi, a young Greek nun who has taken the oath of silence. They fall in love without realising it. Anthi doesnt dare to reveal to the Turkish Warrior her dark secret. She is a boy A cross gender love story. "The crying game" set in the Balkans of 17th century. A visual film about two people that fall in a dead end love.
.

2 σχόλια:

βλαχακι (το) είπε...

"παίρνω το θάρρος σαν απόγονος του κωλοκοτρώνη..."

α! ωραίες στιγμές

Ανώνυμος είπε...

Το μαύρο λιβάδι
Σαν σπασμός και σαν κραυγή
Της Μαριας Kατσουνακη - Καθημερινή

ΔΡΑΜΑ
Σκηνοθεσία: Βαρδής Μαρινάκης
Ερμηνείες: Σοφία Γεωργοβασίλη, Χρήστος Πασσαλής, Δέσποινα Μπεμπεδέλη, Μαρία Πανουργιά, Δέσποινα Κούρτη, Βαγγελιώ Ανδρεαδάκη, Hakan Boyav.

ΚΡΙΤΙΚΗ. Mε το «Μαύρο Λιβάδι» του Βαρδή Μαρινάκη δεν πλουτίζουν οι γνώσεις μας για τον 17ο αιώνα στην Ελλάδα, ούτε αντλούμε επιπλέον πληροφορίες για το παιδομάζωμα. Η διευκρίνιση απαραίτητη για όσους θελήσουν να προσεγγίσουν την ταινία με όρους «εποχής». Ο σκηνοθέτης, στην πρώτη μεγάλου μήκους παραγωγή του, αξιοποιεί τα πραγματολογικά στοιχεία που του προσφέρει η περίοδος αυτή για να στήσει ένα δράμα γύρω από το φύλο, την ταυτότητα και τη σεξουαλικότητα μέσα στις αρχετυπικές εικόνες μιας φύσης οργιώδους, παρθένας και απρόβλεπτης.

Τόπος, ένα απομακρυσμένο γυναικείο μοναστήρι, γύρω στα 1600. Η Ελλάδα υπό οθωμανική κατοχή, οι δύο ήρωες ανήκουν σε αντίθετους κόσμους αλλά όχι και αντίθετα φύλα. Η μοναχή Ανθή δεν είναι παρά ένα λεπτοκαμωμένο αγόρι που οι γονείς του έχουν οδηγήσει εκεί για να γλιτώσει από το παιδομάζωμα. Κανείς, εκτός από την ηγουμένη, δεν γνωρίζει το μυστικό ώς τη στιγμή που ένας γενίτσαρος πέφτει τραυματισμένος στην πύλη της μονής και οι μοναχές αποφασίζουν να τον περιθάλψουν. Ανάμεσα στον αιχμάλωτο και τη σιωπηλή Ανθή γεννιούνται η φλόγα και το βάσανο. Ο γενίτσαρος θα ανακαλύψει την αλήθεια όταν οι δυο τους κλεφτούν και αποδράσουν.

Ο αδιέξοδος έρωτας γεμίζει με οργή τον άντρα, γίνεται τυραννικός στο αγόρι στην προσπάθειά του να το εκπαιδεύσει για να πολεμάει και να επιβιώνει. Δύο άνθρωποι θύματα του παιδομαζώματος: ο ένας μεγαλώνει σαν κορίτσι και ο άλλος απάγεται από ελληνικό χωριό και μεταμορφώνεται σε τουρκική πολεμική μηχανή. Η συνάντησή τους, σαν σπασμός και σαν κραυγή. Παλεύουν για να αγγίξουν ο ένας τον άλλον, η δύναμη και η αδυναμία αλλάζουν συχνά μέτωπο, όπως και ο πόθος και η συντριβή.

Σ' αυτήν την εικαστικά λυρική ταινία, η εποχή -όσο δηλώνεται- προσφέρει το υπόβαθρο για τη διερεύνηση της ταυτότητας μέσα σε συνθήκες φόβου, βαρβαρότητας και διαρκούς απειλής. Οι μοναχές, εγκλωβισμένες σε μια σάρκα που μαραίνεται χωρίς να απολαμβάνει. Οι δύο άντρες, εγκλωβισμένοι σε μια φύση που συγκρούεται με τους κανόνες, λοξοδρομώντας στο συναίσθημα και στο ένστικτο.

Το σκηνογραφικό μέρος (ως προς το ντεκόρ και τη φωτογραφία, όχι ως προς την ιστορική πιστότητα) είναι εντυπωσιακά άρτιο. Ο 39χρονος σκηνοθέτης διαθέτει αίσθηση του χώρου και των σωμάτων.

Οταν ο φακός εστιάζει στα δύο πρόσωπα, η ταινία θερμαίνεται και αποκτά ενέργεια. Οταν κινηματογραφεί σύνολα (όπως οι σκηνές με τις μοναχές), προδίδεται η απειρία του σκηνοθέτη στην καθοδήγηση και στην κίνηση των ηθοποιών.

Ο Βαρδής Μαρινάκης αξίζει την προσοχή μας. Κάνει ένα πρώτο μεγάλου μήκους βήμα, σχεδόν άλμα. Μπορεί να μετεωρίζεται, να εμφανίζει αμηχανίες και κενά, αλλά το διεκπεραιώνει με φόρα, αντισυμβατική πρόθεση και ευαισθησία.