ΣΠΑΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΑΠΑΡΤΧΑΪΝΤ 2: Η ΕΛΞΗ ΤΩΝ ΟΜΩΝΥΜΩΝ

.
Η επανάσταση του έρωτα.
Του Δημήτρη Μαστρογιαννίτη

Η ΕΛΞΗ ΤΩΝ ΟΜΩΝΥΜΩΝ
Ανθολογία ομο-ερωτικών ποιημάτων

.

«Υπερασπίζομαι αυτό που είμαι
και δεν είμαι τόσο παράξενος.
Απεχθάνομαι την αδικία
και δεν εμπιστεύομαι
όλη αυτή τη δημοκρατία.
Τι θα κάνετε με μας, σύντροφε;…»

Διακήρυξη
Pedro Lemebel, Χιλή

Φαίνεται πως η τιμιότητα του προσδιορισμού της ανθολογίας δημιουργεί ενστάσεις σε κάποιους μελλοντικούς αναγνώστες, αλλά και σε ανθρώπους που παρουσιάζουν βιβλία. Οι μη ομοφυλόφιλοι αναγνώστες σκέφτονται πως μπορεί να μην τους αφορά και οι δεύτεροι αρνούνται την κατηγοριοποίηση της ποίησης βάσει του σεξουαλικού προσανατολισμού. Αφήνοντας τους πρώτους στην άκρη (αφού η θέση εύκολα μπορεί να αντιστραφεί, με αντικείμενο αυτή τη φορά την ετεροφυλοφιλικής θεματικής ποίηση), ας δούμε το θέμα της ένστασης για την κατηγοριοποίηση.
Οι περισσότεροι από τους 83 ισπανόφωνους, πορτογαλόφωνους, αγγλόφωνους και έλληνες ποιητές και ποιήτριες – «δανειστές» των 128 ποιημάτων της συλλογής – έζησαν (ή ζουν) αγαπώντας άτομα του ίδιου φύλου και με την τέχνη τους ύμνησαν την αλήθεια τους. Αυτός ο κοινός βιογραφικός άξονας δίνει την πρώτη θέση …υπεράσπισης. Επιπλέον, εξαιτίας του κειμενικού περιβάλλοντος της ανθολογίας, μπορούμε να αποκωδικοποιήσουμε πιο εύκολα την κρυπτική γλώσσα που συχνά χρησιμοποιούν κάποιοι ποιητές προκειμένου να αποφύγουν τη λογοκρισία ή γιατί δεν θέλουν να εκτεθούν.
Εδώ, βέβαια, έρχεται η «πολιτική αγωγή» και αγορεύει πως αυτό δεν είναι καθόλου αναγκαίο ή θετικό, γιατί έτσι ακρωτηριάζεται η ευαισθησία του αναγνώστη και υπάρχει ένα είδος καθοδήγησης. Λίγο μονόπλευρο σαν επιχείρημα, όταν ανακαλύπτουμε στη συλλογή ποιητές (π.χ. τον Whitman, τον Auden, τον Ginsberg) οι οποίοι, αν και έχουν πολυμεταφραστεί στα ελληνικά, συστηματικά αποφεύγεται η μετάφραση του ομοερωτικού τμήματος του έργου τους ή όταν κάποια ποιήματα (τυχαία άραγε;) έχουν μεταφραστεί στο παρελθόν εσφαλμένα, μέσα από νόμιμες μεταφραστικές επιλογές, αλλά στην ουσία άσχετες προς τις προθέσεις των ποιητών (π.χ. Cernuda, Brines). Είναι γνωστό, άλλωστε, ότι ακόμη και σήμερα επισήμως τον Καβάφη τον «προτιμάμε» ως έναν ασεξουαλικό άνδρα παρά ως ομοφυλόφιλο, όπως και οι Πορτογάλοι τον Pessoa, ενώ κανείς δεν θέλει να σχολιάσει πως το όνομα του Γιάννη Ρίτσου συμπεριλαμβάνεται στην εγκυκλοπαίδεια του Alberto Mira Para Entendernos, εκδόσεις La Tempestad, για τους συγγραφείς με ομοερωτικό έργο.
Κοινώς, έχουμε μια «φαρισαϊκή» στάση, που δυστυχώς πολλάκις εκπορεύεται και από τον επονομαζόμενο «προοδευτικό» χώρο.
Γι’ αυτό πιστεύω ότι η συγκεκριμένη ανθολογία ξεφεύγει από το πλαίσιο μιας «ερωτικής ανθολογίας» και μετατρέπεται σε «πολιτική». Κι ας ομαδοποιούνται ευφυώς τα ποιήματα σε πέντε κεφάλαια, προκειμένου το αποτέλεσμα να μοιάζει μ’ ένα μυθιστορηματοποιημένο ποίημα για τη ζωή ενός ομοφυλόφιλου / μιας λεσβίας στον κόσμο του 20ου αιώνα.

(Αναδημοσίευση από το λογοτεχνικό περιοδικό ΔΙΑΒΑΖΩ, Ιανουάριος 2006)