PHILOMENA

Βενετία 2013: Το «Philomena» του Στίβεν Φρίαρς κερδίζει... αναπάντεχα το φετινό Queer Lion 
Μανώλης Κρανάκης (flix.gr, 6-9-2013)

Με όχι και τόσο μεγάλο ανταγωνισμό, αλλά και σε μια αρκετά ενδιαφέρουσα προσέγγιση του τι σημαίνει queer movie ο φετινός Queer Lion, το βραβείο που δίνεται ανάμεσα στις queer ταινίες όλου του φεστιβάλ, το «Philomena» του Στίβεν Φρίαρς φεύγει θριαμβευτής.

*******

Κάνοντας αυτό που ξέρει καλύτερα από οποιονδήποτε άλλο σύγχρονό του, ο Στίβεν Φρίαρς μετατρέπει μια σπαρακτική αληθινή ιστορία σε μια αφοπλιστική δραμεντί, κερδίζοντας ένα τεράστιο χειροκρότημα στην πρώτη του προβολή στη Βενετία.

Ακόμη και αν δεν ξέρεις ότι το «Philomena» είναι μια ταινία του Στίβεν Φρίαρς, είναι σχεδόν αδύνατον να την έχει φτιάξει οποιοσδήποτε άλλος εκτός από έναν δημιουργό που μέσα στα χρόνια έχει ολοκληρώσει μια φιλμογραφία που αποτελείται από μικρές σε μέγεθος ταινίες με μεγάλη ψυχή.

Είτε αυτές είναι το «Ωραίο Μου Πλυντήριο», είτε το «High Fidelity», είτε η «Καντίνα», είτε η «Βασίλισσα» - για να μην αναφερθεί κανείς στις αριστουργηματικές «Επικίνδυνες Σχέσεις» ή το απολαυστικό «Grifters».

Κανείς άλλος δεν μπορεί να πάρει μια ιστορία σαν αυτή μιας γυναίκας που ψάχνει μετά από 50 χρόνια, με τη βοήθεια ενός δημοσιογράφου, το χαμένο γιό της που δόθηκε για υιοθεσία παρά τη θέλησή της όταν ακόμη ήταν νέα σε μοναστήρι της Ιρλανδίας και να φτιάξει ένα τόσο αστείο και ταυτόχρονα συγκινητικό φιλμ που χαίρεσαι να παρακολουθείς, απολαμβάνοντας κάθε του σκηνή, κάθε του διάλογο, κάθε φινετσάτη κριτική του απέναντι στους θεσμούς και τα ανθρώπινα λάθη.

Δεν είναι μόνο το υπέροχα αταίριαστο ζευγάρι μιας λαϊκής γυναίκας και ενός επιφανή άρτι απολυμένου δημοσιογράφου του BBC που πάνω του ο Φρίαρς στήνει μια ολόκληρη κοινωνική τοιχογραφία, δεν είναι μόνο ένα σενάριο που αποφεύγοντας κάθε ίχνος σοβαροφάνειας αστειεύεται ακόμη και με τα πιο σοβαρά πράγματα, δεν είναι μόνο η στάση ολόκληρης της ταινίας και του Φρίαρς απέναντι στην καθολική εκκλησία (με ένα μνημειώδες «fucking catholics» να σε ρίχνει κάτω από γέλια), δεν είναι μόνο το γεγονός πως ό,τι βλέπεις είναι μια αληθινή ιστορία από αυτές τις μικρές που για τον άνθρωπο που τις ζει είναι οι μεγαλύτερες στον κόσμο.

Πιο πολύ είναι ο τρόπος με τον οποίο ο Φρίαρς σκηνοθετεί απέριττα και διάφανα κάθε μετάπτωση των ηρώων και του σεναρίου που τη μία στιγμή είναι μια ξεκαρδιστική κωμωδία και την άλλη ένα σπαραξικάρδιο δράμα, χωρίς ποτέ να χαρίζεται σε κάνενα από τα δύο είδη υποστηρίζοντας σθεναρά το ιδιότυπο είδος της δραμεντί στο οποίο ανήκει.

Είναι ο τρόπος με τον οποίο ο Φρίαρς μετατρέπει κάτι απλό (που συχνά μοιάζει απλοϊκό) σε μια αφοπλιστική ιστορία για την συνειδητοποίηση δύο ανθρώπων που οφείλουν να κλείσουν κάθε κύκλο που τους εμποδίζει να συνεχίσουν, κινηματογραφόντας τους στο κέντρο μιας τραγικής αλήθειας που όμως μπορεί να λειτουργήσει και για τους δύο λυτρωτικά.

Και περισσότερο και απ' όλα τα παραπάνω είναι ο Στιβ Κούγκαν στον καλύτερο και πιο ολοκληρωμένο ρόλο της καριέρας του, αστείος, επίμονος και τρυφερός απέναντι στη γυναίκα που έχει αναλάβει να «σώσει» και φυσικά η Τζούντι Ντεντς που με την καθοδήγηση του Φρίαρς χτίζει ένα μοναδικό πορτρέτο μιας μεγαλειώδους γυναίκας, που δεν σταματάει να πιστεύει στην καλοσύνη των ανθρώπων όταν όλοι της φέρονται εχθρικά, που μπορεί να δεχτεί πιο εύκολα από κάθε επιφανή πτυχιούχο τις μεγάλες αλήθειες της ζωής, που δεν θα σταματήσει ποτέ να θεωρεί το σεξ μια από τις πιο συναρπαστικές στιγμές της ζωής της (και ας ήταν αυτό που της κόστισε την απομάκρυνση από το παιδί της), σίγουρη πως στη ζωή αυτό που έχει σημασία είναι να μπορείς να κοιτάξεις στο παρελθόν και να μην νιώθεις καμία ενοχή.

Κάθε φορά που Φρίαρς σταματάει την αφήγηση για να απομονώσει ένα βλέμμα της, μια σιωπή της, ένα ανεπαισθητο γύρισμα του κεφαλιού της, για εκείνη τη στιγμή και για πολύ μετά είσαι σίγουρος πως δεν υπάρχει μεγαλύτερη ηθοποιός αυτή τη στιγμή στον πλανήτη. 

Philomena Lee
Philomena Lee was born in Ireland in the early 1930s. When her mother died at the age of six she was sent to a Catholic convent to attend school. Shortly after turning 18 and leaving the convent she became unsuspectingly pregnant.
Unwed and catholic in the early 1950s her family sent her in secret to a country convent in Roscrea in County Tipperay. Her she would finish out her pregnancy and give birth to a baby boy Anthony Lee on July 5, 1952.
The practice of unwed mother's was not unique to Ireland during this time, and the government of Ireland in addition to paying the church for the care of woman and children also gave the church authority in the dealing of unwed mothers and their children.
Philomena Lee, like other's in her position, was forced to remain at the convent with her child after giving birth, given the option to pay a high sum of money for the release for her care or to work off her debt, which she would do over the next three years while also raising Anthony alongside other unwed mothers.
When Anthony was three, the church required Philomena to sign a renunciation document that required her to relinquish her rights to her son, and surrender him to Sister Barbara, Superioress of Sean Ross Abbey. This allowed Sister Barbara to make her available for adoption. She also was forced to agree not to seek out her child in the future.
Christmas of 1955, Anthony Lee was adopted to an American family, Doc and Marge Hess from St. Louis, Missouri. The Hess family had three boys and wanted a girl, and when Anthony ran up to Marge when she was visiting the convent to get a little girl, she became enamored with Anthony and adopted him as well.
The church received the donation (fee) for the adoptions and Philomena attempted to return to her own family, but her father would not accept her due to the shame she had placed on him and the family. Philomena returned to the church were she was sent to work in a home for disadvantaged boys in Liverpool
Philomena trained as a nurse and was married in 1959. She would have two more children, and would not share with her children the secret of their brother.
Philomena would return to the convent in Roscrea requesting information on her son from the nuns for years, but never shared her secret of her child with anyone else. The convent turned her away every time reminding her of her agreement to not seek out her child.
In 2004, Philomena's daughter Jane discovered through a comment her mother made that she had a secret brother, and that her mother had kept it a secret for over 50 years. At a party, Jane sought out reporter Martin Sixsmith at a party and shared what she knew and sought his help to track down her brother.
Through their work they discovered that Philomena Lee was not alone in her situation, that there were many secret adoption records from Irish children adopted by families primarily int he United States through the 1970s. They also, in there search eventually found the fate of Anthony, who's name had been changed to Michael Hess, he himself had traveled to Ireland in 1977 and 1993 to try to find the fate of his birth mother from the nuns. Hess had become a corporate lawyer in the republican party and chief legal counsel for George H. W. Bush during his presidency. Hess was also secretly gay, and had contracted HIV. In August of 1995 he died.
Philomena discovered the fate of her son when she was in her 70s, but never had the chance to meet or see her child in his adulthood.
Philomena's secret was out and her story was told in the 2009 book The Lost Child Of Philomena Lee: A Mother, Her Son, and A Fifty-Year Search by Martin Sixsmith. (strangecultureblog.com)