ΕΜΦΥΛΕΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΣΤΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ - ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ - ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ B΄: ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑ - ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ
ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2005 - 2006

.
ΕΜΦΥΛΕΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΣΤΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ
Ντίνα Βαΐου, καθηγήτρια

Γιώργος Μαρνελάκης, λέκτορας (ΠΔ 407/80)
συμμετέχειΡούλη Λυκογιάννη, δρ ΕΜΠ

.
Α. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
Το μάθημα επιχειρεί μια εισαγωγή σε κριτικές προσεγγίσεις του αστικού χώρου και του σχεδιασμούαπό την οπτική του φύλου, όπως έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια στα πλαίσια των λεγόμενων πολιτισμικών σπουδών (cultural studies). Η ανάλυση, η μελέτη και η ερμηνεία πολλαπλών πολιτισμικών πρακτικών στο χώρο της πόλης αποτελεί ένα διεπιστημονικό εγχείρημα για τις πολιτισμικές θεωρήσεις, με δάνεια από διάφορα επιστημονικά πεδία και περιοχές της γνώσης(κοινωνιολογία του χώρου, ανθρωπογεωγραφία, ανθρωπολογία, ιστορία, φιλοσοφία, κριτική θεωρία), αλλά και με αποτέλεσμα τη δυναμική αποσταθεροποίηση των ορίων ανάμεσα στις παραπάνω επιστημονικές περιοχές. Στο πλαίσιο αυτό, η εμπειρία, η νοηματοδότηση και η χρήση του αστικού χώρου, καθώς επίσης και τα ζητήματα σχεδιασμού, επαναπροσδιορίζονται υπό το φως της κατασκευήςόχι μόνο ταξικών διαιρέσεων, αλλά και έμφυλων ταυτοτήτων, καθώς και μιας σειράς άλλων κοινωνικο-πολιτισμικών χαρακτηριστικών, όπως η σεξουαλικότητα, η 'φυλή' και η εθνότητα. Έτσι, τίθεται υπό ριζική αμφισβήτηση ο κυρίαρχος λόγος (discourse) για την πόλη και την αστική ζωή -ο οποίος κατά κανόνα αναφέρεται στην 'κανονική ομάδα' των ετεροφυλόφιλων, λευκών, αρτιμελών και μεσοαστών ανδρών- και διατυπώνονται νέες συνθετικές προσεγγίσεις του αντικειμένου.
Είναι φανερό ότι τέτοιου είδους προσεγγίσεις του αστικού χώρου δίνουν ιδιαίτερη έμφαση σεζητήματα πολιτισμικών πρακτικών που αφορούν τη συγκρότηση ταυτοτήτων, σημασιοδοτήσεων, αναπαραστάσεων και τύπων καθημερινότητας στην πόλη. Η έμφαση αυτή δε σημαίνει αναγκαστικά απομάκρυνση από υλικές πλευρές της αστικής εμπειρίας, όπως αυτές εκφράζονται μέσα από τιςχωρο-κοινωνικές ανισότητες και τις ευρύτερες οικονομικές ανακατατάξεις. Αντίθετα, ζητούμενο είναι η διατύπωση νέων αναγνώσεων και ερμηνειών, όπου συντίθεται το ατομικό με το κοινωνικό, οι προσωπικές εμπειρίες με τις θεσμικές πρακτικές, οι γεωγραφικές κλίμακες μεταξύ τοπικού και παγκόσμιου, χωρίς να προϋποτίθεται εξ' αρχής μια ρητή ή άρρητη ιεραρχία.
Στόχος του μαθήματος είναι η ανάδειξη και κατανόηση της συνθετότητας της πιο πάνω προβληματικής, καθώς και η επανεκτίμηση των αρχών σχεδιασμού του αστικού χώρου στις οποίεςοδηγούν τέτοιες θεωρήσεις, σε μια λογική που δεν αφορά πλέον το 'μέσο χρήστη' ή τον 'άνθρωπο'.

.
Β. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ
Α' Ενότητα: Βασικες Εννοιες και Μεθοδολογικα Ερωτηματα
1. [02/03/2006]Παρουσίαση του μαθήματος.Χώρος, τόπος, φύλο: Προσεγγίζοντας τρεις όχι τόσο προφανείς έννοιες(Ντ. Βαΐου, Γ. Μαρνελάκης)
2. [09/03/2006]Η κριτική των δίπολων και η προβληματοποίηση της κατηγορίας του 'υποκειμένου'(Γ. Μαρνελάκης)
3. [16/03/2006]Φεμινιστική θεωρία και 'πολιτισμική στροφή'(Ντ. Βαΐου)
4. [30/03/2006]Α' ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ από τις σπουδάστριες και τους σπουδαστές
5. [06/04/2006]Ζητήματα μεθόδου. Ερευνητικές πρακτικές και διαδικασίες παραγωγής γνώσης(Ρ. Λυκογιάννη)
Β' Ενότητα: Η Διαπλοκη Τριων Προσεγγισεων της Πολης
6. [13/04/2006]Φεμινιστικές προσεγγίσεις του αστικού χώρου(Ντ. Βαΐου)
7. [04/05/2006]Lesbian/gay και queer προσεγγίσεις του αστικού χώρου(Γ. Μαρνελάκης)
8. [11/05/2006]Η οπτική του φύλου συναντά τις μετα-αποικιοκρατικές προσεγγίσεις(Γ. Μαρνελάκης)
9. [18/05/2006]Β' ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ από τις σπουδάστριες και τους σπουδαστές
Γ' Ενότητα: Εμφυλες Πρακτικές και Εμπειρία της Πόλης
10. [25/05/2006]a. Όψεις του δίπολου 'δημόσιο/ιδιωτικό' στην πόλη(Ντ. Βαΐου)β. Το παράδοξο του 'δημόσιου' και του 'ιδιωτικού', οι 'αδύνατες γεωγραφίες' και ο χώρος τουcloset(Γ. Μαρνελάκης)
11. [01/06/2006]'Κοινότητες', 'νομαδισμός' και οι σκληρές εμπειρίες της μετανάστευσης γυναικών(Ντ. Βαΐου)
12. [08/06/2006]Γ' ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ από τις σπουδάστριες και τους σπουδαστές

.

Το μάθημα γίνεται κάθε Πέμπτη, ώρα 18:00-21:00,στην αίθουσα Μ 321 (3ος όροφος κτηρίου Μπουμπουλίνας) και είναι ανοικτό για όποιες ή όποιους ενδιαφέρονται να το παρακολουθήσουν