ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΙΑ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣΥΝΗ

«Ομοφυλοφιλία και Σύγχρονη Χριστιανοσύνη – Διαθρησκευτικός διάλογος και ΛΟΑΤΙ» ήταν το θέμα της ημερίδας που έλαβε χώρα στο Συμβούλιο της Ευρώπης (Στρασβούργο 05.07) σε συνεργασία με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, το Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου και της Ομάδας «Κοινωνίες, Θρησκείες, Ανεξιθρησκεία» του γαλλικού ερευνητικού κέντρου CNRS.

Με αφορμή την ημερίδα αυτή, η Ελένη Τσετσέκου, διευθύντρια του τμήματος SOGI του Συμβουλίου της Ευρώπης για τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου, παραχώρησε συνέντευξη στην Ευαγγελία Ντζιούνη, ανταποκρίτρια του Αθηναϊκού και Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων στο Στρασβούργο. Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης:

Ερ: Μπορείτε να μας πείτε δύο λόγια για τις δράσεις του SOGI του Συμβουλίου της Ευρώπης;

Απ: Το Συμβούλιο της Ευρώπης είναι ο κατεξοχήν οργανισμός, υπεύθυνος για την προώθηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου στην ήπειρο μας. Περιλαμβάνει 47 κράτη μέλη, 28 από τα οποία είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όλα τα κράτη μέλη του Συμβουλίου έχουν υπογράψει την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, μία συνθήκη σχεδιασμένη για να προστατεύει τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το Κράτος Δικαίου. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων επιβλέπει την εφαρμογή της Σύμβασης στα κράτη μέλη.

Οι κανόνες και οι μηχανισμοί του Συμβουλίου της Ευρώπης προσδοκούν να προωθήσουν και να εξασφαλίσουν τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για κάθε άτομο. Αυτό σημαίνει ίσα δικαιώματα και αξιοπρέπεια για όλους τους ανθρώπους συμπεριλαμβανομένων των λεσβιών, των ομοφυλόφιλων, των αμφιφυλόφιλων και των διεμφυλικών (ΛΟΑΤ) ατόμων.

Οι δράσεις του τμήματός μας ποικίλουν και έχουν σκοπό να βοηθήσουν τα κράτη να υιοθετήσουν νομοθεσίες και πολιτικές που εγγυώνται την ισότιμη πρόσβαση των μελών της ΛΟΑΤ κοινότητας στα δικαιώματα που απολαμβάνουν οι ετεροφυλόφιλοι. Προσοχή δεν πρόκειται για τη δημιουργία νέων δικαιωμάτων, αποτέλεσμα σκοτεινών δυνάμεων κατευθυνόμενων από το γκέι λόμπι της Δυτικής Ευρώπης, όπως συχνά ακούμε από τους συντηρητικούς κύκλους σε όλα τα κράτη μέλη. Πρόκειται απλώς για την ίση απόλαυση των δικαιωμάτων και ελευθεριών που εγγυάται η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για όλους τους πολίτες, ανεξάρτητα του σεξουαλικού τους προσανατολισμού και της ταυτότητας του φύλου.

Ερ: Η θεματολογία της ημερίδας ήταν η Ομοφυλοφιλία και Σύγχρονη Χριστιανοσύνη – Διαθρησκευτικός διάλογος και ΛΟΑΤΙ (Λεσβία, Ομοφυλόφιλος, Αμφιφυλόφιλος, Τρανς, Ίντερσεξ) γνωστοί επίσης με τον αγγλικό όρο LGBT. Τι σας παρακίνησε να διοργανώσετε μία ημερίδα με τη συγκεκριμένη θεματολογία; Γιατί επιλέχθηκε η συγκεκριμένη χρονική στιγμή; Ποιος ήταν ο στόχος και σε ποιο κοινό απευθύνεστε;

Απ: H πρόσφατη ημερίδα είχε στόχο να προσφέρει καταρχήν ένα ασφαλές περιβάλλον μέσα στο οποίο οι εκπρόσωποι διαφορετικών δογμάτων της Χριστιανοσύνης και εν συνεχεία διαφορετικών θρησκειών θα συζητήσουν μια πραγματικότητα – ταμπού, η οποία υφίσταται σε ολόκληρο τον πλανήτη αιώνες τώρα και αφορά συνανθρώπους μας, άτομα της οικογενείας μας, συναδέλφους μας κτλ. Η ομοφυλοφιλία δεν είναι εφεύρεση των δυτικών κοινωνιών, ούτε οι συνάνθρωποι μας ξύπνησαν ένα πρωί και αποφάσισαν να γίνουν ομοφυλόφιλοι, δηλαδή αποφάσισαν να γίνουν αντικείμενο ενδοσχολικού εκφοβισμού, αποπομπής από την οικογένεια, αγαπημένο αντικείμενο γελιοποίησης από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και τον κινηματογράφο.

Η Εκκλησία γνωρίζει αυτήν την πραγματικότητα από πρώτο χέρι, αφού μέλη της ίδιας (αναφέρομαι στην προτεσταντική και αγγλικανική εκκλησία), αλλά και του ποιμνίου της, είναι ανοιχτά ομοφυλόφιλοι.

Η παρουσία του Συμβούλιου της Ευρώπης σε αυτόν τον διάλογο δεν είναι απλώς συμβολική. Σήμερα δεν μπορούμε να διανοηθούμε συζήτηση για τον ερωτικό προσανατολισμό και την ταυτότητα του φύλου χωρίς να κάνουμε αναφορά στη δικαιωματική του διάσταση. Αυτήν τη διάσταση έφερε ο Οργανισμός μας στην συζήτηση που έγινε.

Να ξεκαθαρίσω, ότι στόχος του Συμβουλίου της Ευρώπης δεν είναι να αλλάξει το δόγμα της εκκλησίας, ούτε να εξασφαλίσει την συγκατάθεση της στα ζητήματα αυτά. Πιστεύω ακράδαντα ότι αυτή τη στιγμή, η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζουμε είναι ο κακοποιητικός λόγος που συχνά οι εκπρόσωποι της εκκλησίας και θεολόγοι χρησιμοποιούν όταν αναφέρονται στην ΛΟΑΤ κοινότητα και τις διεκδικήσεις της.

Είναι γνωστό ότι η εκκλησία σε πολλά κράτη μέλη, καλώς ή κακώς, επηρεάζει την κοινή γνώμη με τις θέσεις της σε κοινωνικά και άλλα ζητήματα που έχουν σχέση με τον σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Δυστυχώς, διαπιστώνουμε ότι πολύ συχνά, οι εκπρόσωποι της Εκκλησίας- ιδίως των ορθόδοξων και καθολικών δογμάτων- εμπλέκονται αρνητικά στον πολιτικό διάλογο, σχετικά με την ισότιμη πρόσβαση των ΛΟΑΤ ατόμων στα δικαιώματα, δημιουργώντας κινητοποιήσεις, όπως χαρακτηριστικά έγινε στην Γαλλία με το αντικίνημα «Διαδήλωση για όλους», το οποίο εναντιώθηκε στην απόφαση της κυβέρνησης να περάσει τη νομοθεσία «Γάμος για όλους».

Στη Λιθουανία, η Εκκλησία πήρε επίσημη θέση κατά της παραχώρησης ίσων δικαιωμάτων στους ΛΟΑΤ, θέση την οποία επικαλέστηκαν βουλευτές κατά τη διάρκεια της συζήτησης στο Κοινοβούλιο, επικαλούμενοι τις «χριστιανικές παραδόσεις της Λιθουανίας».

Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ρουμανίας έχει ασκήσει πιέσεις για τη διενέργεια δημοψηφίσματος, με σκοπό την τροποποίηση του Συντάγματος, ώστε να απαγορευθεί η δυνατότητα γάμου ατόμων του ίδιου φύλου. Στη Ιταλία και την Πολωνία, η καθολική εκκλησία είναι ένας από τους βασικούς πολιτικούς παράγοντες που αντιτάσσονται στην υιοθέτηση νέας νομοθεσίας για τα ΛΟΑΤ άτομα.

Θα πρέπει να αναφέρουμε ότι μέχρι σήμερα εκκρεμεί η εκτέλεση αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κατά της Γεωργίας, της Ρωσίας και της Μολδαβίας σχετικά με την απαγόρευση των φεστιβάλ περηφάνιας καθώς και των αιματηρών επεισοδίων στην διάρκεια τους, κατόπιν παρακίνησης εκπροσώπων της Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Τέλος, σε πολλά κράτη μέλη κατά τη διάρκεια κηρυγμάτων της Κυριακής, ακούγονται λόγοι από τον άμβωνα που μπορούν κάλλιστα να χαρακτηριστούν ρητορική μίσους κατά της κοινότητας ΛΟΑΤ.

Να υπενθυμίσω ότι η ελευθερία της έκφρασης -διότι πολύ συχνά εκπρόσωποι της εκκλησίας υποστηρίζουν ότι απλώς εκφράζουν την άποψη τους και την διαφωνία τους- τελειώνει εκεί που ξεκινάει η προσβολή ενός ατόμου ή μιας ομάδας με βάση χαρακτηριστικά όπως το φύλο, την εθνοτική καταγωγή, την θρησκεία, την φυλή, την αναπηρία, τον ερωτικό προσανατολισμό του ή την ταυτότητα φύλου του.

Ο ομοφοβικός και τρανσφοβικός λόγος μπορεί να υποκινήσει την βία και είναι αυτό ακριβώς που χαρακτηριστικά συνέβη στην Γεωργία κατά την διάρκεια της Διαδήλωσης Υπερηφάνειας. Πιστεύουμε, λοιπόν, ότι ήρθε η στιγμή για την Εκκλησία να συζητήσει τα ζητήματα αυτά και για αυτό τον λόγο προσκλήθηκαν στο Στρασβούργο υψηλής κατάρτισης κληρικοί και πανεπιστημιακοί από τα τρία δόγματα της Χριστιανοσύνης.

Ερ: Ποια θα είναι η συνέχεια του εγχειρήματος;

Απ: Είναι προφανές ότι υπάρχει επιτακτική ανάγκη οι εκπρόσωποι των Εκκλησιών να αλλάξουν την ρητορική τους, σχετικά με τις διεκδικήσεις των ΛΟΑΤ και να κρατήσουν στην καλύτερη περίπτωση ουδέτερη στάση όταν Κυβερνήσεις προτείνουν ενισχυτικές νομοθεσίες που θα εξασφαλίσουν την ισότιμη απόλαυση των δικαιωμάτων και θεμελιωδών ελευθεριών. Έχουμε ήδη πολλά παραδείγματα κρατών μελών όπου η Εκκλησία, παρόλο που παίζει σημαίνοντα ρόλο στο πολικό γίγνεσθαι όχι μόνο δεν δυναμίτισε την ατμόσφαιρα, αλλά και κράτησε ουδέτερη στάση όταν νομοθεσίες οι οποίες την εύρισκαν αντίθετη προτείνονταν από την κυβέρνηση. Η Ιρλανδία και η Μάλτα είναι δύο χαρακτηριστικές περιπτώσεις.

Στόχος μας, λοιπόν, είναι να συνεχιστεί η συνεργασία με τις ηγεσίες των Εκκλησιών ούτως ώστε ο λόγος της να συμβαδίζει με αυτό που πρεσβεύουν εξάλλου όλα τα δόγματα: να γίνει λόγος αγάπης και αποδοχής και όχι λόγος αποκλεισμού. Ελπίζουμε, λοιπόν, αυτός ο διάλογος να συνεχιστεί και έχουμε την ελπίδα ότι σε αυτό τον διάλογο θα συμμετέχουν απαραίτητα οι συνάνθρωποι μας για τους οποίους γίνεται λόγος, και που μπορεί να είναι το παιδί μας, ο αδελφός μας, η αδελφή μας, ο γείτονας, ο φίλος μας.

Ερ: Θα μπορούσατε να μας εξηγήσετε για ποιον λόγο δεν αρκείται η κοινωνία στον διαχωρισμό των φύλων άνδρα-γυναικών και υπάρχει τόσο πολύ η ανάγκη να κατακερματιστούν οι δύο αυτές κατηγορίες βάσει των σεξουαλικών προτιμήσεων; Γιατί υπάρχει η ανάγκη της κατηγορίας LGBTI στη σημερινή κοινωνία και η ανάγκη να μπει μία επίσημη ταμπέλα, ενώ ο σεξουαλικός προσανατολισμός παραπέμπει στην ιδιωτική ζωή του κάθε πολίτη;

Απ: Όλοι όσοι εργαζόμαστε στον δικαιωματικό τομέα έχουμε το ίδιο όνειρο: να έρθει η ημέρα όπου δεν θα ασχολούμαστε καθόλου με τον ερωτικό προσανατολισμό ή την ταυτότητα φύλου των συνανθρώπων μας. Όσο όμως αυτά τα χαρακτηριστικά θέτουν τους ανθρώπους αυτούς σε μειονεκτική θέση, όσο τα παιδιά μας θα είναι αντικείμενο σχολικού εκφοβισμού και θα αυτοκτονούν, όσο τα ομοφυλόφιλα ζευγάρια και τα παιδιά τους δεν θα τυγχάνουν νομικής αναγνώρισης, όσο οι δυεμφυλικοί συνάνθρωποί μας δεν έχουν τη δυνατότητα νομικής αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου χωρίς να στειρώνονται, όσο οι άνθρωποι θα δολοφονούνται γιατί απλά δεν ανταποκρίνονται στο δυαδικό καλούπι της κοινωνίας (αρσενικό, θηλυκό), όσο τα Φεστιβάλ Υπερηφάνειας θα απαγορεύονται και θα διαλύονται μέσα στην βία και στο αίμα οι ταμπέλες αυτές θα πρέπει να υπάρχουν, για να εξασφαλίζουν την ορατότητα του ζητήματος, διότι ο δρόμος για την ισότητα είναι ακόμα μακρύς.

Τέλος επιτρέψτε μου εδώ να προσθέσω το ακόλουθο: το Συμβούλιο της Ευρώπης στηρίζει τα Φεστιβάλ Υπερηφάνειας, όπου αυτά και να λαμβάνουν χώρα από την Γαλλία μέχρι το Αζερμπαϊτζάν. Στηρίζουμε το δικαίωμα της ΛΟΑΤ κοινότητας να διεκδικεί και αναφερόμαστε εδώ στο αναφαίρετο δικαίωμα της οργάνωσης ειρηνικών διαδηλώσεων και στην ελευθερία της συνέλευσης, βασικά ανθρώπινα δικαιώματα τα οποία πρέπει να απολαμβάνονται από όλους χωρίς διακρίσεις σε καμία περίπτωση.

Ερ: Η Ορθοδοξία εκπροσωπήθηκε δυναμικά στο πάνελ της Ημερίδας και φαίνεται ότι η ελληνική Ορθόδοξη εκκλησία ασχολείται πολύ με το θέμα της ομοφυλοφιλίας και είναι ανοιχτή στον διάλογο. Τι είναι αυτό που ωθεί τους εκκλησιαστικούς θεσμούς να ασχοληθούν εκτενέστερα με το θέμα της ομοφυλοφιλίας;

Απ: Καλωσορίζουμε την ενασχόληση της Ορθόδοξης Εκκλησίας με το θέμα, εφόσον η ενασχόληση αυτή έχει σκοπό το διάλογο, την κατανόηση και την συμμετοχή της Εκκλησίας στην δημιουργία ενός κλίματος αποδοχής και ίσης αναγνώρισης των δικαιωμάτων για τα ΛΟΑΤ άτομα. Στην τελική ανάλυση μιλάμε όλοι για το ίδιο πράγμα, για τις ίδιες αξίες : αγάπη, οικογένεια, αποδοχή, απώτερο συμφέρον του παιδιού. Η συμμετοχή της ηγεσίας της Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι απαραίτητη, διότι μόνο αυτή είναι σε θέση να φέρει την αλλαγή που όλοι επιθυμούμε.

Ερ: Στην ημερίδα συζητήθηκε πολύ το θέμα των ομοφυλόφιλων γάμων, η τεκνοποίηση και η υιοθέτηση παιδιών από ομοφυλόφιλα ζευγάρια. Οι εκπρόσωποι των εκκλησιαστικών θεσμών τοποθετήθηκαν ως επί των πλείστον ρητά κατά, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη ο διαχωρισμός μεταξύ θρησκευτικού και πολιτικού γάμου. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι δημιουργείται εδώ μια σύγκρουση ως προς τα ανθρώπινα δικαιώματα των LGBTI και ως προς το κράτος δικαίου;

Απ: Το Συμβούλιο της Ευρώπης, τόσο με την νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, όσο και με την Σύσταση του 2010 της Επιτροπής Υπουργών ζητά από τα κράτη μέλη του την νομική αναγνώριση των ομοφυλόφιλων ζευγαριών καθώς και οικογενειών τους, ισότητα δικαιωμάτων δηλαδή με αυτά των ετεροφυλόφιλων ζευγαριών. Δεν μιλάμε για θρησκευτικό γάμο, αλλά ασφαλώς πολλά κράτη μέλη έχουν προχωρήσει πέρα από τους ελάχιστους όρους που θέτουν τα διεθνή κείμενα, και έχουν κατοχυρώσει ακόμα και τον γάμο είτε θρησκευτικό είτε πολιτικό. Υπενθυμίζω ότι 27 κράτη μέλη έχουν θεσμικό πλαίσιο που εξισώνει τα ομοφυλόφιλα ζευγάρια με τα ετεροφυλόφυλα και τουλάχιστον 19 εξασφαλίζουν το δικαίωμα τους στην υιοθεσία. Αυτή λοιπόν είναι μια πραγματικότητα την οποία κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει. Η διασφάλιση νομικά των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των ΛΟΑΤ ανθρώπων είναι υποχρέωση της πολιτείας και κανενός άλλου φορέα.

Ερ: Ποια είναι η συνεργασία του SOGI με τους εκκλησιαστικούς θεσμούς στο θέμα αυτό;

Απ: Η αλλαγή, πρόταση και ψήφιση νομοθεσιών που εξασφαλίζουν την ίση πρόσβαση στα δικαιώματα για τους ΛΟΑΤ είναι ευθύνη των κυβερνήσεων και ως προς αυτό το Συμβούλιο της Ευρώπης συνεργάζεται και συνδιαλέγεται μόνο με τις κυβερνήσεις.

Ερ: Στο πάνελ της ημερίδας, καλεσμένος εισηγητής ήταν επίσης ένας ομοφυλόφιλος χριστιανός από τη Ρωσία, ο οποίος μίλησε για τη δική του εμπειρία αυτογνωσίας, για τις διακρίσεις που έχει βιώσει και για τη σχέση του με την θρησκεία και τον χριστιανισμό. Από τους 12 εισηγητές ήταν ο μοναδικός που εκπροσωπούσε την κοινότητα LGBTI. Ένας έναντι όλων;

Απ: Σε πολλές περιπτώσεις η βιωματική αφήγηση μπορεί αν καταρρίψει την θεωρία και να αμβλύνει τις αντιδράσεις. Ο λόγος ενός ανθρώπου που παραμένει βαθιά χριστιανός παρόλη την απόρριψη που έζησε από την εκκλησία του μόνο και μόνο γιατί είναι ομοφυλόφιλος και έτσι όπως εκφράστηκε έδρασε καταλυτικά για την συνεχεία της συζήτησης. Τέλος, επιτρέψτε μου να κλείσω αυτήν τη συνέντευξη με την ακράδαντη θέση του Συμβούλιου της Ευρώπης, όπως διατυπώθηκε στο προοίμιο της Σύστασης της Επιτροπής Υπουργών για την καταπολέμηση των διακρίσεων βάσει του ερωτικού προσανατολισμού και την ταυτότητα του φύλου:

Τα καθολικά ανθρώπινα δικαιώματα πρέπει να εξασφαλίζονται χωρίς διακρίσεις. Ο πολιτισμός, η παράδοση, οι θρησκευτικές αξίες ή οι κανόνες του «κυρίαρχου πολιτισμού» δεν μπορούν να δικαιολογήσουν την ρητορική μίσους, την βία ή κάθε άλλο τύπο διακρίσεων με βάση τον ερωτικό προσανατολισμό ή την ταυτότητα φύλου.

Η ιστορία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι συχνά μια ιστορία αμφισβήτησης παλαιικών, άνισων παραδόσεων και πρακτικών. Τα ανθρώπινα δικαιώματα προήχθησαν αφότου συνειδητοποιήθηκε ότι οι επικρατούσες πολιτιστικές νόρμες, πρακτικές ή παραδόσεις δεν είναι δίκαιες για όλους τους πολίτες και θα σας φέρω δυο παραδείγματα: η κατάργηση του απαρτχάιντ και η πάλη για τα δικαιώματα της γυναίκας.

(ekirikas.com, 11/7/2018)