Ο Μάνος Χατζιδάκις στην προσωπική του μυθολογία – όπως
την αποτυπώνει στο βιβλίο του «Ο καθρέφτης και το μαχαίρι» - συμπεριλαμβάνει
και τον …κολασμένο γάλλο συγγραφέα Ζαν Ζενέ (1910-1986). Και τώρα που το
γράφω συνειδητοποιώ ότι φέτος συμπληρώθηκαν 30 χρόνια από τον θάνατό του. Μόνο
που για τον Χατζιδάκι ο Ζενέ δεν ήταν «κολασμένος», αλλά άγιος!
Στο βιβλίο του δημοσιεύει την φωτογραφία του Ζενέ,
υπομνηματίζοντάς την ως εξής:
«Ο Άγιος Ζενέ. Του οφείλω ό,τι
περιέχω ιερό. Να περιφρονώ τις συνήθειες των πολλών, τη λογική του κράτους και
την «ηθική» των συγγενών μου. Να αγαπώ με πάθος τους κυνηγημένους, τους
ανορθόδοξους και τους αναθεωρητές. Με πιάνει θλίψη που άργησα να τον γνωρίσω κι
έτσι δεν μπόρεσα να γίνω κι εγώ ένας Άγιος. Έμεινα απλώς πιστός».
Ο Χατζιδάκις φιλοδοξούσε να φτιάξει ένα έργο πάνω σε
πρόζες του Ζαν Ζενέ. Δεν ξέρω αν υπάρχουν σχέδια του, αλλά τέτοιο έργο δεν μας
…βρήκε ποτές.
Προφανώς ο Χατζιδάκις ονομάζει και θεωρεί τον Ζενέ
«άγιο», επηρεασμένος από τον πατέρα του υπαρξισμού Ζαν Πολ Σαρτρ, ο οποίος
στο περίφημο δοκίμιο του «Αγιος Ζενέ, θεατρίνος και μάρτυρας» (1952), διεκήρυξε
την «αγιότητα» του ομοτέχνου του τοποθετώντας τον στα υψίπεδα της λογοτεχνικής
ζωής. Εκείνος όμως διαφωνούσε: «Είμαι παιδεραστής. Είμαι κλέφτης».
Είναι καταπληκτικό το γεγονός ότι ο Ζενέ, όταν διάβασε
τον Αγιο Ζενέ, ομολόγησε ότι ένιωσε «ένα είδος αηδίας. Ο Σαρτρ με
ξεγύμνωσε... Ενιωθα σχεδόν ανίκανος να συνεχίσω να γράφω… Το βιβλίο του επέφερε
ένα είδος ψυχολογικής κατάπτωσης». Και πώς αλλιώς; Αφού ο Ζενέ ήθελε
να μείνει «κολασμένος» και «αιρετικός» κι όχι εξαγιασμένος και άρα
…ακίνδυνος.
Διαβάζοντας αυτές τις μέρες το κείμενο του «Το
παιδί εγκληματίας», από τις εκδόσεις «Άγρα», στην θαυμάσια μετάφραση του Σπύρου
Γιανναρά, συνειδητοποιώ όλο και περισσότερο πως αυτός ο ιδιοφυής και
περιθωριακός είχε μια συντριπτική αλήθεια μέσα του. Δύσπεπτη για μας τους
κοινούς θνητούς…
Γράφει, φερ’ ειπείν, στο εν λόγω κείμενο: «Μη
θεωρείτε, κύριοι, κυρίες και δεσποινίδες πως αρκεί να σκύψετε με έγνοια,
επιείκεια, κι ενδιαφέρον γεμάτο κατανόηση πάνω στην παιδική εγκληματικότητα για
να κερδίσετε δικαιωματικά, την αφοσίωση και την ευγνωμοσύνη τους: θα
έπρεπε να ενσαρκώνετε αυτή την παιδική ηλικία, θα έπρεπε να ενσαρκώνετε κι
εσείς το έγκλημα, και να το καθαγιάζετε με μια εξαιρετική ζωή, διαθέτοντας,
δηλαδή, το θάρρος να έρθετε σε ρήξη με την παντοδυναμία του κόσμου».
Και πιο κάτω μας τα λέει εξίσου χύμα: «Δεν
έχετε όμως τη δύναμη που χρειάζεται για να δοθείτε ολοκληρωτικά στην αρετή,
ούτε όμως και για να δοθείτε ολοκληρωτικά στο Κακό. Κηρύττετε τη μία και
αποκηρύσσετε το άλλο, ενώ επωφελείστε από αυτό».
Το κείμενο του Ζενέ είναι σκάνδαλο και για σήμερα,
καθώς οι άνθρωποι μοιάζουν ανίκανοι τόσο για την αρετή όσο και για το κακό.
Είναι ικανοί μόνο για τη σύμβαση που τους εξασφαλίζει την επιβίωση.
Γι’ αυτό – όπως είπε κι ο Χατζιδάκις – θα παραμείνουμε
«πιστοί» και δεν θα γίνουμε άγιοι…
Π.Α. Ανδριόπουλος (panagiotisandriopoulos.blogspot.gr)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου