ΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΜΟΔΑΣ ΤΗΣ "ΑΥΓΗΣ"

Μόδα: Ρούχα για το "ρευστό φύλο"

Aρχές Μαρτίου η αλυσίδα Ζara του ομίλου Inditex, από τους μεγαλύτερους ομίλους ένδυσης παγκοσμίως, λάνσαρε τη σειρά "Ungendered" (σ.σ.: gender -φύλο / στερητικό un- "χωρίς φύλο"), η σειρά είναι διαθέσιμη διαδικτυακά και πρόκειται για περίπου 20 κομμάτια ουδέτερων ρούχων...

Της Αναστασίας Γιάμαλη (avgi.gr, 5-2016)

Aρχές Μαρτίου η αλυσίδα Ζara του ομίλου Inditex, από τους μεγαλύτερους ομίλους ένδυσης παγκοσμίως, λάνσαρε τη σειρά «Ungendered» (σ.σ.: gender -φύλο / στερητικό un- «χωρίς φύλο»), η σειρά είναι διαθέσιμη διαδικτυακά και πρόκειται για περίπου 20 κομμάτια ουδέτερων ρούχων, φούτερ, τζιν, βερμούδων και t-shirts σε γκρι, μαύρο, άσπρο και μπλε, που όλα κοστίζουν κάτω από 50 ευρώ. Η σειρά απευθύνεται σε άνδρες και σε γυναίκες, είναι αυτό που θα λέγαμε παλιά unisex, αλλά πάει ένα βήμα παραπέρα, σε μια περίοδο όπου η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα σε ανδρική και γυναικεία μόδα γίνεται ολοένα και πιο θολή.

Μπορεί ο Γάλλος σχεδιαστής Jean Paul Gaultier προ τριακονταετίας να πρότεινε φούστες για άνδρες, αλλά ποτέ άλλοτε στη βιομηχανία της μόδας οι γραμμές δεν ήταν περισσότερο θολές απ' όσο είναι σήμερα. Νωρίτερα φέτος το teen είδωλο -όπως τον αποκαλούν- Τζέιντεν Σμιθ, γιος του χολιγουντιανού σταρ Γουίλ Σμιθ και διάσημος για το genderless (άνευ φύλου) στυλ του, έγινε το κεντρικό πρόσωπο της γυναικείας καμπάνιας της Louis Vuitton.

Πέρυσι ο οίκος Saint Laurent έβγαλε στην πασαρέλα μοντέλα και των δύο φύλων με δωδεκάποντα. Και τα Selfridges, το ιστορικό πολυκατάστημα στην καρδιά της λονδρέζικης Όξφορντ Στριτ, μεταμόρφωσε έναν χώρο σε «agender space» (άφυλο χώρο) που προσέγγισε τη μόδα από άλλη σκοπιά χωρίς κατηγοριοποίηση. Τότε οι άνθρωποι πίσω από την ιδέα μιλούσαν για στάση ζωής που απαντά σε ένα πολιτισμικό άλμα, για ένα «πρακτικό πείραμα» που θα κρίνει την προοπτική για ένα νέο εμπορικό περιβάλλον.

Πολλοί -περισσότεροι απ' ό,τι παλαιότερα σίγουρα- υποστηρίζουν πως η «ανάμειξη των φύλων» (gender blending) δεν είναι απλώς μια τάση στη μόδα, αλλά ένα ευρύτερο κίνημα. Δεν είναι κάτι νέο στα σίγουρα, αν σκεφτεί κανείς τη Μάρλεν Ντίτριχ, τον Μπόι Τζορτζ, τον Ντέιβιντ Μπάουι, την Τίλντα Σουίντον και το πόσο απείχαν από τη δεσμευτικότητα του φύλου τους στο τρόπο που ντύνονταν.

Οικοδομώντας... ταυτότητα

Σήμερα ολοένα και περισσότεροι νέοι πειραματίζονται και δεν δεσμεύονται από το βιολογικό τους φύλο και τη στερεοτυπική ανάγνωσή του. Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε πέρυσι στο Trendwatching.com, "άνθρωποι όλων των ηλικιών οικοδομούν τις ταυτότητές τους πιο ελεύθερα παρά ποτέ. Ως αποτέλεσμα οι καταναλωτικές πρακτικές δεν ορίζονται πλέον από παραδοσιακά δημογραφικά στοιχεία, όπως είναι η ηλικία, το φύλο, η περιοχή, το εισόδημα, η οικογενειακή κατάσταση".

Έγινε ξαφνικά η μόδα πιο queer; Για να απαντήσουμε, θα πρέπει πρώτα να δώσουμε ορισμό για το queer, κάτι πολύ δύσκολο για μια θεωρία που έχει τις ρίζες της στον μεταδομισμό του Φουκώ και στη γαλλική σχολή της ψυχανάλυσης. Όπως έχει άλλωστε πει η Tζούντιθ Μπάτλερ, η διασημότερη θεωρητικός επί του θέματος, η queer θεωρία δεν είναι αιώνια και αναλλοίωτη ούτε ουσιολογική κατηγορία, αλλά ένα εργαλείο πολιτικού λόγου και δράσης ενάντια στην κυριαρχία, «ένα σημείο εκκίνησης σε μια στρατηγική συγκυρία».

Αν δούμε λοιπόν το queer ως μια θέση διαφοροποίησης από το ιεραρχικό (πατριαρχικό σε μεγάλο βαθμό) πρίσμα της ετεροκανονικότητας, τότε ώς έναν βαθμό η «τάση» πάει ένα βήμα μπροστά, ανοίγει ορίζοντες πέρα και πάνω από τις ηγεμονικές ιδεολογίες του φύλου και της σεξουαλικότητας. Το queer δεν είναι μια ομπρέλα κάτω από την οποία μπαίνουν τα άτομα εκείνα που δεν αυτοπροσδιορίζονται ως στρέιτ, γκέι, λεσβίες ή τρανς, αντίθετα θέλει να υπερβεί τις έμφυλες ταυτότητες.

Το φύλο ως οπτική

Η γενιά Ζ (6 έως 21 ετών) αντιλαμβάνεται το φύλο ως οπτική. Σύμφωνα με έρευνα της διαφημιστικήςJWT Worldwide, που διαθέτει 200 γραφεία σε πάνω από 90 χώρες, το 81% των εφήβων υποστηρίζουν πως, το "φύλο δεν καθορίζει ένα άτομο τόσο όσο στο παρελθόν" και το 60% των ατόμων ηλικίας 14 έως 34 συμφωνούν πως οι διαχωριστικές γραμμές των φύλων είναι θολές ή καλύτερα ρευστές.

Η ρευστότητα του φύλου γίνεται ολοένα και πιο αποδεκτή από τα ΜΜΕ και τα πιο προοδευτικά κομμάτια της κοινωνίας. Η μόδα λοιπόν δεν είχε άλλη επιλογή παρά να ακολουθήσει. Δεν είναι λίγα και τα μοντέλα που επιλέγουν να αυτοπροσδιοριστούν ως «ρευστού φύλου». Ενδεικτική είναι η περίπτωση του μοντέλου Ruby Rose ή στο παρελθόν του Αντρέι Πέτζιτς.

Άλλο η σεξουαλικότητα, άλλο η σεξουαλική ταυτότητα, άλλο η ταυτότητα και άλλο η έκφραση του φύλου, καθώς η σεξουαλική ταυτότητα αφορά το τι σε έλκει ερωτικά, ενώ η ταυτότητα και η έκφραση φύλου αφορά το πώς βιώνεις και εκφράζεις το φύλο σου. Το κατά πόσον μία σειρά ρούχων ή μία τάση της μόδας μπορεί να επηρεάσει τόσο σε βάθος σίγουρα αμφισβητείται γιατί κυρίαρχα ο στόχος δεν είναι ούτε να ριζοσπαστικοποιήσει ούτε απαραίτητα να απελευθερώσει, αλλά να πουλήσει ικανοποιώντας μία «ανάγκη».

Το γεγονός ότι η παγκόσμια βιομηχανία της μόδας μπήκε στη διαδικασία να λανσάρει προϊόντα που απευθύνονται είτε σε άτομα με ρευστό φύλο είτε σε όσους θέλουν να πειραματιστούν με την εικόνα τους σημαίνει ότι η κοινωνία -ή πιο σωστά μια πιο προοδευτική μερίδα αυτής- έχει κάνει σίγουρα ένα ποιοτικό άλμα. Και έτσι η βιομηχανία της μόδας εντοπίζει μία νέα αγοραστική δύναμη την οποία βάζει στο στόχαστρο.

Την ίδια στιγμή στην Ελλάδα, αν εξαιρεθεί μερίδα της νεολαίας και του κινήματος που είτε ασχολείται συστηματικά είτε γνωρίζει σε βάθος την πολυπλοκότητα των έμφυλων ζητημάτων πέρα και πάνω από το επίκαιρο και αισθητικοποιημένο του πράγματος όπως αυτό προωθείται από τη βιομηχανία της μόδας, η τηλεόραση και η σφαίρα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ασχολείται με νεαρό ετεροφυλόφιλο κλαρινογαμπρό με επιτέλεση χιμπατζή που εμφανίστηκε σε εκπομπή τύπου «Ραντεβού στα τυφλά» και μετά ανέβηκε κατηγορία ως καλεσμένος συνεντευξιαζόμενος του Θέμου.