«Βρήκα την Ιστανμπούλ στην Αλεξάνδρεια του Καβάφη»
efsyn.gr, 23/12/2013
«Η “Πόλις” του Καβάφη άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο βλέπω τη δικιά μου Ιστανμπούλ», γράφει ο Τούρκος νομπελίστας Ορχάν Παμούκ σε άρθρο του στους «New York Times» με τίτλο «Αλλοι τόποι, άλλες θάλασσες». Και εξηγεί την αγάπη του γι’ αυτό ειδικά το ποίημα του Αλεξανδρινού, που έχει διαβάσει ξανά και ξανά σε τουρκική και αγγλική μετάφραση – το παραθέτει, μάλιστα, ολόκληρο στη μετάφραση των Κίλι – Σέραρντ.
«Για όσους ζουν μια επαρχιακή ζωή, η ζωή και η ευτυχία βρίσκονται πάντοτε κάπου αλλού, σε άλλη πόλη και χώρα. Εμείς οι επαρχιώτες αυτό τον άλλο τόπο ποτέ δεν τον βρίσκουμε. Η σοφία του Καβάφη είναι η αξιοπρέπεια και η ενδοσκοπική ευαισθησία με την οποία πλησιάζει αυτή τη θλιβερή αλήθεια. Και τελικά, με την ίδια γλωσσική αυτοσυγκράτηση και φιλοσοφική απλότητα, αποκαλύπτει ότι σ’ αυτές τις πόλεις μας σπαταλήσαμε τις ζωές μας. Και ότι το πρόβλημα δεν είναι ότι εμείς είμαστε επαρχιώτες, αλλά στην ίδια τη φύση της ζωής».
Ο Παμούκ υπογραμμίζει τη σχέση του Καβάφη με την Κωνσταντινούπολη: από εκεί καταγόταν η οικογένειά του, εκεί έζησε ο ίδιος τρία χρόνια όταν η οικογένειά του εγκατέλειψε την Αλεξάνδρεια μετά τις εξεγέρσεις των εθνικιστών, το 1882, κι εκεί έγραψε, σύμφωνα με τον Τούρκο συγγραφέα, «τα πρώτα σημαντικά του ποιήματα και ένιωσε το πρώτο ξύπνημα της ομοφυλοφιλικής επιθυμίας». Περιγράφει, λοιπόν, ένα πρόσφατο ταξίδι του στην Αλεξάνδρεια, ένα χρόνο πριν από τα γεγονότα της «αραβικής άνοιξης» και την επίσκεψή του στο σπίτι του Καβάφη. «Ηταν μια Παρασκευή. Ολοι ήταν στα τζαμιά για προσευχές. Τα πεζοδρόμια άδεια. Οι μόνοι άνθρωποι στο μουσείο ήταν τουρίστες. Tα κλειστά μαγαζιά, μια φούχτα πεύκα, τα ρημαγμένα κτίρια, οι στενοί δρόμοι, οι πλατείες, όλα με βοήθησαν να συνειδητοποιήσω ότι εκδοχές της Ιστανμπούλ των νεανικών μου χρόνων επιζούν ακόμα σε πόλεις ολόγυρα στη Μεσόγειο. Αγαπώ την ποίηση του Καβάφη όχι μόνο επειδή είναι η αντανάκλαση της υποδειγματικής ζωής του, αλλά και για τα τοπία που απεικονίζει, για τα ρημαγμένα της σπίτια. Και επειδή με κάνει αμέσως να αναγνωρίζω την υφή της μεσογειακής ζωής».
Σε αυτό το σημείο βρίσκεται, άλλωστε, η καρδιά του άρθρου του Παμούκ. Οτι ο Καβάφης, όπως και ο Εντγκαρ Αλαν Πόε και ο Κάφκα, μας αφήνουν με το έργο τους να φανταζόμαστε τη ζωή τους. «Οι μεγάλοι ποιητές μπορούν να διηγηθούν τη δική τους ιστορία, χωρίς ούτε μια φορά να πουν “εγώ”. Και μ’ αυτόν τον τρόπο δανείζουν τη φωνή τους σε όλη την ανθρωπότητα», γράφει. «Σκέφτομαι τον Καβάφη σαν έναν ηλικιωμένο άνδρα που περιπλανιέται στους οικείους δρόμους μιας πόλης που γερνά. Τον σκέφτομαι σαν έναν εραστή των βιβλίων που ζει σαν μειονότητα μέσα σε μια άλλη μειονότητα. Και που μετατρέπει αυτή τη γνώση του σε ένα είδος σοφίας».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου