6.11.07

Η ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΒΑΚΑΛΙΔΟΥ ΥΠΟΨΗΦΙΑ ΓΙΑ "ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ"

Image Hosted by ImageShack.us
.
ΜΠΕΤΤΥ ΒΑΚΑΛΙΔΟΥ – ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ 2007
Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Έτους Ίσων Ευκαιριών για Όλους 2007, η κυρία Μπέττυ Βακαλίδου ανακηρύχθηκε ένα από τα Πρόσωπα της Χρονιάς στη χώρα μας.
«Το Πρόσωπο της Χρονιάς» είναι ένας από τους θεσμούς της ενημερωτικής εκστρατείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Έτος Ίσων Ευκαιριών και αφορά πορτραίτα ανθρώπων από διάφορες χώρες της Ε.Ε, οι οποίοι είναι θύματα διακρίσεων, έχουν υπερνικήσει τις διακρίσεις και αγωνίζονται για ίσες ευκαιρίες.
Τα Πρόσωπα της Χρονιάς αποτελούν μια ευκαιρία για ανταλλαγή εμπειριών και ιστοριών που δείχνουν καθαρά ότι χρειάζονται σαφή μέτρα σε όλα τα επίπεδα - τοπικά, περιφερειακά, εθνικά και διεθνή - με σκοπό να εξαλειφθούν η προκατάληψη, τα επιζήμια στερεότυπα και οι διακρίσεις στις Ευρωπαϊκές κοινωνίες του σήμερα.
Στιγμιότυπα από τη ζωή της Μπέττυς αποτελούν ένα ράπισμα στην ωμότητα της αλήθειας, στην υποκρισία, στο ρατσισμό και στην επιβολή της εξουσίας. Αυτά, πολύ γλαφυρά περιγράφονται στην αυτοβιογραφία της «Μπέττυ, καπετάνιος της ψυχής μου», που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1980 και επανακυκλοφορεί τώρα εμπλουτισμένο με ένα επίμετρο από τον Γρηγόρη Βαλλιανάτο, έναν χαιρετισμό του Ζαν Ζενέ και ένα υστερόγραφο της ίδιας.
Όπως τονίζει και η Μπέττυ Βακαλίδου για τη συμμετοχή της στο θεσμό της Ε.Ε.:
«Οι ομοφυλόφιλοι άντρες και γυναίκες πρέπει να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους. Δεν γίνεται σε αυτή τη χώρα που θέλει να θεωρείται ισότιμο μέλος της Ε.Ε. να τους κατατάσσει στο περιθώριο. Δεν γίνεται σε αυτή τη χώρα να κλείνει ραδιοφωνικός σταθμός απ’ όπου ακούγονταν οι φωνές των ομοφυλόφιλων. Δεν γίνεται πολιτικοί και ιερωμένοι αυτής της χώρας να λοιδορούν απότα μέσα μαζικής ενημέρωσης τους ομοφυλόφιλους. Είναι απαράδεκτο ο δήμαρχος της Αθήνας να αρνείται να θέσει υπό την αιγίδα του δήμου τις εκδηλώσεις για την ημέρα της ομοφυλόφιλης υπερηφάνειας. Εγώ έχω ζήσει ως άνδρας ομοφυλόφιλος, ως τραβεστί και κατ’ ανάγκην πόρνη και ως γυναίκα. Μοναδικό όπλο η φωνή μου. Φωνή που «κραυγάζει» πάντα την αλήθεια για μια στάση ζωής που πασχίζει να αλλοιώσει το σύστημα απ’ έξω και από μέσα. Έχω γράψει δυο βιβλία που μιλάνε για τη συντριβή που υφίστανται άνθρωποι σαν εμένα σε καθημερινή βάση. Είναι παρήγορο που το έτος αυτό είναι το Ευρωπαϊκό Έτος Ίσων Ευκαιριών και είμαι περήφανη που συμμετέχω ως Πρόσωπο της Χρονιάς.»
Η Μπέττυ Βακαλίδου γεννήθηκε αγόρι στην Αλεξανδρούπολη. Λίγο πριν κλείσει τα 15 της, εκδιώχθηκε από το χωριό της και ήρθε στην Αθήνα όπου άρχισε να εκδηλώνει τη σεξουαλικότητά της. Σε ηλικία 19 χρονών πήγε στην Αμερική όπου έζησε ως λαθρομετανάστης για δύο χρόνια. Γυρίζοντας στην Ελλάδα, έγινε τραβεστί και άρχισε να πορνεύεται. Συμμετείχε στην ίδρυση του Απελευθερωτικού Κινήματος Ομοφυλόφιλων Ελλάδας (Α.Κ.Ο.Ε.). Το Νοέμβριο του 1984 η Μπέττυ φεύγει στο εξωτερικό όπου υποβάλλεται σε εγχείρηση διόρθωσης του φύλου της. Γυναίκα πλέον και ανατομικά, δουλεύει για ένα διάστημα σε οίκους ανοχής στην Αθήνα και το Βερολίνο. Τα τελευταία χρόνια ζει στην Αθήνα.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το Ευρωπαϊκό Έτος Ίσων Ευκαιριών για Όλους 2007 μπορείτε να επισκεφτείτε την ιστοσελίδα:
http://ec.europa.eu/employment_social/eyeq/index.cfm?cat_id=FY

1 σχόλιο:

Ανώνυμος είπε...

H Μπέττυ, σύμφωνα με την μαρτυρία του Κώστα Ταχτσή, έτσι όπως καταγράφεται στο βιβλίο "Κώστας Ταχτσής, Από τη χαμηλή σκοπιά" (εκδ. Εξάντας) ήταν ο άνθρωπος που, παρά το "outing" που έκανε εις βάρος του συγγραφέα με το βιβλίο της "Μπέττυ", και που τον οδήγησε σε απελπισία - "Υπέφερα αλλά σώπασα" λέει χαρακτηριστικά -, εν τούτοις, του υπενθύμισε ένα του "καθήκον":

"Η δυσάρεστη αυτή ιστορία μού υπενθύμιζε τό καθήκον μου νά γεφυρώσω τό χάσμα ανάμεσα στόν άνθρωπο καί τό συγγραφέα, πού είχε πλατύνει καί βαθύνει επικίνδυνα – μιά αβυσσος στήν οποία κινδύνευα από μέρα σέ μέρα νά καταποντιστώ."

Ολόκληρα τα αποσπάσματα για την γνωριμία του με την Μπέττυ και την εξέλιξή της, όπως περιγράφονται στο βιβλίο:

Τήν προηγουμένη, πρέπει νά σου πω, είχα δεχτεί ένα άλλο τηλεφώνημα.
Ήταν ο «Μπέττυ». «Είμαι τραβεστί, έχω διαβάσει πολλές φορές τά βιβλία σας και σας θαυμάζω. Θέλω νά 'ρθω νά σας δω νά μου διορθώσετε τό κείμενο πού θά διαβάσω στήν εκδήλωση,..» Δέ θέλησα ν' ανοίξω συζήτηση μέ κάποιον πού επιτέλους μου ήταν άγνωστος, δέ θέλησα νά του πω ότι τήν επομένη, στή συνάντηση, ήλπιζα νά ματαιώσω τήν «εκδήλωση» συνεπώς η διόρθωση του κειμένου παρείλκε. Προφασίστηκα δτι ήμoυν πολύ απασχολημένος. Όχι βρέ παιδί μου, του είπα, γυναίκα ντύνομαι κι εγώ πότε-πότε, είμαι πραγματικά απασχολημένος. Καί ήμoυν. Η μετάφραση πλησίαζε στό τέλος της αλλ' έμεναν ακόμα μερικά πολύ δύσκολα κομμάτια.

Τό θεώρησε σνομπάρισμα. Γιατί - δέν τό 'ξερα ακόμα τότε - αυτό τό χωριατάκι απ' τόν ακριτικό Έβρo είχε, περιορισμένες μέν δυνατότητες λόγω ελλιπούς παιδείας, γιά τό όποίο φυσικά δέν έφταιγε αυτός, αλλ' απεριόριστες φιλοδοξίες καί κανέναν ηθικό ενδοιασμό προκειμένου νά τίς πραγματοποιήσει. Κι όταν τήν άλλη μέρα τό βράδυ θά 'μαθε ότι ήμoυν εναντίον της εκδηλώσεως, θά μέ μίσησε - φαντάζομαι τα σχόλια πού θά 'καναν όλες μαζί, ενθαρρυνόμενες κι' απ' τούς Βελισσαρόπουλο καί Μουρατίδη. Άλλ' αυτά δέν τά 'ξερα τότε. Μάλλον ήσύχασα ότι όλα θά πήγαιναν όπως νόμιζα ότι ήταν ορθό νά πάνε - ή εκδήλωση δέ θά γινόταν, τό ΑΚΟΕ δέν θά ιδρύετο μέ τήν ευκαιρία αυτής της εκδήλωσης.
[...]
Πέρασε ένας χρόνος μετά τήν έκδοση του πρώτου ΑΜΦΙ καί συνάντησα τυχαία τόν «Μπέττυ». Μου μίλησε μέ περιφρόνηση γιά τό ΑΚΟΕ - αφ' υψηλού. «Τά έχουν κάνει κουλουβάχατα. Δικαιώθηκες». Σ' αυτό τουλάχιστον δέν είχε βέβαια άδικο. Τό ΑΚΟΕ, ύστερα απ' τήν ευφορία της ευρείας δημοσιότητας τών πρώτων μηνών, δέν άργησε νά ταυτιστεί μέ τους αναρχοαυτόνομους, ν' αποξενωθεί, δυνάμει, απ' τά 99% τών Ελλήνων ομοφυλόφιλων, καί ν' αρχίσει νά διαλύεται. Δέ μ' άρεσε όμως καί τό ότι, μ' αυτό τόν τρόπο, επέτρεπε σ' έναν τραβεστί νά εκφέρει αφ' υψηλού, έστω καί δίκαιες κρίσεις εις βάρος του. Κούνησα τό κεφάλι μέ θλίψη. Κι ήταν μέν αλήθεια ότι τό κίνημα είχε πάει χαμένο, είχαν κερδίσει όμως οι τραβεστί. Από μέρα σέ μέρα διαπίστωνα κατάπληκτος μιά αλλαγή στή στάση τών αντρών. Εκεί πού άλλοτε απειλούσαν νά σέ δείρουν όταν καταλάβαιναν πώς δέν είσαι γυναίκα - πράμα πού βέβαια σπάνια τύχαινε σέ μένα - σιγά-σιγά άρχισαν νά χαίρονται κάθε φορά πού διαπίστωναν ότι είσαι «αγόρι», γιά νά καταλήξουν νά σου λένε, τή στιγμή τών «διαπραγματεύσεων»: «Πές μου τήν αλήθεια, γιατί, αν είσαι αληθινή γυναίκα, δέν έρχομαι!». Κι όλοι τους, πού νά πάρει ο διάβολος, εκλιπαρούσαν «συμμετοχή» - καημένοι άντρες!

Πέρασαν ακόμα μερικοί μήνες κι ο «Μπέττυ» μέ ξαναπήρε τηλέφωνο. Ήθελε νά του διορθώσω - πάλι! – ένα γράμμα πού σκόπευε νά στείλει στόν Τύπο. 'Ηταν η αρχή ενός απεγνωσμένου αγώνα νά γίνει «διάσημος». Στήν περιβόητη «εκδήλωση» είχε απαγγείλει ένα ποίημα του... Καβάφη! (Αυτά γιά σένα πού είσαι ειδικός!) Είχε καλλιτεχνικές φιλοδοξίες, μά δέν τίς ήξερα. Απλώς τόν δέχτηκα, επειδή σκέφτηκα ότι ήταν καιρός νά κλείσω ειρήνη μέ τούς τραβεστί. Στό κάτω της γραφής, δέν είχα τίποτα εναντίον τους κάθε αλλο. Μου ήταν πολύ πιό συμπαθείς από μερικούς σάν τόν Βελισσαρόπουλο ή τό Βέλτσο. Ήταν παιδιά απόρων, διαλυμένων οικογενειών, χωρίς κοινωνική επιφάνεια, χωρίς όνομα άλλο απ' τό θλιβερό παρατσούκλι που διάλεγε η καθεμιά - Μπέττυ, Αλόμα, Μέμα, Ντόννα. Ένα ταλαιπωρημένο, αδικημένο τσούρμο τελεσίδικα απόβλητων, ένα κομμάτι του περιθώριου πού, αντίθετα ακόμα κι από κοινούς κλέφτες, πού συχνότατα γίνονται «κύριοι», δέ θά 'μπαινε ποτέ τών ποτών στή σελίδα. Πολλοί απ' αυτούς έφταναν στήν άβυσσο του νου, στήν τρέλλα. Έπαιρναν χάπια, ναρκωτικά. Είκοσι, εικοσιπέντε χρονώ, κι οι «πελάτες» τίς απέφευγαν ή δεν τίς ξανάπαιρναν - περίμεναν μέ τίς ώρες εμένα πού ήμoυνα πενήντα!
[...]
Τέλος πάντων, ήρθε στό σπίτι ό «Μπέττυ». Ήταν κι η Ήρώ - γεμάτη περιέργεια. Ο Περικλέτος μας διάβασε ένα γράμμα στό οποίο, μεταξύ άλλων, έλεγε: «Η αισθητική είναι η ηθική του μέλλοντος». -Κύριος οίδε που τό 'χε διαβάσει. Καί «κατεβαίνουμε στή Συγγρου γιά νά βγάλουμε τό ψωμί μας» -όλ' αυτά τή στιγμή πού μιλούσε γι' απελευθέρωση.

Κι η Ήρώ κι εγώ του συστήσαμε νά βγάλει αυτές τίς δυό φράσεις. Η πρώτη θύμιζε τό του γυμνασίου «ο κώλος είναι τό μουνί του μέλλοντος». Όσο γιά τό δεύτερο, του εξηγήσαμε ότι η απελευθέρωση δέν είναι απαραίτητο νά περνάει μέσ' απ' τήν πορνεία, μάλλον τό αντίθετο - απαλλαγή απ' τήν αλλοτρίωση πού είναι η πορνεία. Κι απάνω στήν κουβέντα, δέ θυμαμαι a propos quoi, ανέφερα τό καβαφικό «οι τά φαιά φορούντες περί ηθικής λαλούντες». Μέ κοίταξε καχύποπτα. Τ' ήταν αυτό; «Μέ συγχωρείς», είπα, «ειχ' ακούσει ότι στήν εκδήλωση διάβασες Καβάφη...»

Τελικά σέ τί αποσκοπουσε η επίσκεψη; Στήν κατόπτευση του περιβάλλοντός μου. Ήθελε - όπως τόσοι άλλοι – νά μέ δεί από κοντά, σάν Ταχτσή αυτή τή φορά. Κι ακόμα, νά του συστήσω τή... Μελίνα! Απόρησα βέβαια, αλλ' υποσχέθηκα ότι θά τή ρωτήσω. (Δέν τό 'κανα. Έτσι κι αλλιώς, σχεδόν αμέσως μετά, τίς συστάσεις τίς εκανε ο... Μουρατίδης, πού, μέσω Μανουέλλας, είχε προσκολληθεί στή Μελίνα - τό '81 τή βοήθησε στόν προεκλογικό της αγώνα...).

Τό γράμμα τό 'στειλε στίς εφημερίδες χωρίς τίς αλλαγές πού του υποδείξαμε νά κάνει. Καί μερικοί αναγνώστες απάντησαν. «Γι' αυτό πήγαμε στήν εκδήλωση; Γιά νά κατεβαίνει ό κύριος Μπέττης στή Συγγρού νά βγάζει τό ψωμί του;» Γέλασα.

Έξι μήνες αργότερα μου ξανατηλεφώνησε. Σκόπευε νά δώσει μιά συνέντευξη Τύπου. Γιατί; - τόν έκοψα κατάπληκτος. «Επειδή θά περάσει τό νομοσχέδιο». - «Μά δέ θά περάσει, τό ξέρω καλά!» - «όχι, όχι, θά περάσει, κι έχουμε στοιχεία πού αποδεικνύουν ότι ο εισηγητής της πλειοψηφίας, ο Φύσσας, πάει μέ τραβεστί - καί προχτές κάτι μπάτσοι του Τρίτου έσπασαν καί τή ‘Λίτσα’ στό ξύλο...» Του λέω: «Ν' αναβάλεις αμέσως τή συνέντευξη». - «Δέ γίνεται, δέν προλαβαίνω, θά 'ρθουν αύριο το μεσημέρι...»

«Δως την λοιπόν, αλλά νά μήν πείς λέξη ούτε γιά τό Φύσσα, ούτε γιά τόν ξυλοδαρμό της 'Λίτσας' - πού ξέρεις άλλωστε ότι είναι θρασύς καί τίς έφαγε, όχι σάν τραβεστί, αλλά όπως θά τίς ετρωγε ο οποιοσδήποτε πολίτης πού θά φερόταν ανάλογα. Οι δημοσιογράφοι, από αντιπολιτευτική διάθεση, θά δώσουν έμφαση σ' αυτά τά δυό θέματα, με απρόβλεπτες συνέπειες γιά όλες σας - πρόσεξε». Μου λέει: «Ε, τότε τί νά πω;»

Κάθησα καί του 'γραψα ένα κείμενο τεσσάρων σελίδων. Ήρθε, τό πήρε, τό φωτοτύπησε καί τό μοίρασε στους δημοσιογράφους σά δικό του. Είπε καί τά περί Φύσσα καί Λίτσας. Καί τήν άλλη μέρα οι εφημερίδες έγραψαν ακριβως γι' αυτά - τίποτ' άλλο. Η αστυνομία - βρισκόμαστε ακόμα στό '79 - αντέδρασε αστραπιαία: τό ίδιο βράδυ, σέ μιά «επιχείρηση-αρετή», συνέλαβε οκτώ από δαύτες επ' αυτοφώρω μέ πελάτες καί τούς παρέπεμψε όλους γιά παρά φύσιν ασέλγεια. Γιατί υπάρχουν βέβαια νόμοι, όταν θέλουν νά τούς εφαρμόσουν - κι ευτυχώς δέν θέλουν. Κι εδώ έγκειται η καλή πλευρά της ανοργανωσιάς μας.

Τέλος πάντων, ο ένας πελάτης ήταν γιατρός, ό άλλος δικηγόρος, ο τρίτος παντρεμένος μέ παιδιά, ο τέταρτος ισχυρίστηκε ότι δέν ήξερε - έπεσαν μερικά τηλεφωνήματα, ο εισαγγελέας μετέτρεψε τήν κατηγορία σέ προσβολή της δημοσίας αιδούς, πού αφορουσε μόνο τούς τραβεστί. Αλλ' επειδή η μεταμφίεση δέν αποτελεί κατά τό νόμο τέτοια προσβολή, ο πρόεδρος τίς έδιωξε - καί κυνήγησαν νά σκοτώσουν τόν «Μπέττυ» γιά την προβοκάτσια. Μού τηλεφώνησε καί μόνο πού δέν έκλαιγε. «Μά βρέ παιδί μού, δέ σού είπα νά μήν πείς τίποτα γιά τό Φύσσα καί τή Λίτσα;» «Ε, μού ξέφυγε. Τώρα τί νά κάνω;»
[...]
Μετά από δέκα μέρες νέο τηλεφώνημα. «Μπορώ νά δημοσιεύσω στο Αντί τό κείμενο πού μού εδωσες;» - «Όχι βέβαια!» - «Μά θά βάλω τό δικό μου όνομα!» - «Πώς θά βάλεις τό δικό σου όνομα - έτσι κι αλλιώς θά καταλάβουν όλοι απ' τό ύφος ότι είναι δικό μου». Δέν απογοητεύτηκε μόνο. Μου φάνηκε και σά νά θύμωσε, αλλά δέν είπε βέβαια τίποτα.

Έτσι είχαν τά πράματα, κι αυτές ήταν οι σχέσεις μου μέ τούς τραβεστί, όταν ξαφνικά κυκλοφόρησε τό βιβλίο Μπέττυ. Ήταν σά νά με χτυπούσε κεραυνός. Μά τί μπορούσα νά κάνω; Μήνυση επί συκοφαντία; Θά κουβαλούσε μάρτυρες ότι μέ είχαν δεί ντυμένο γυναίκα. Καί πώς θά κατέφευγα εγώ στά δικαστήρια ζητώντας να κατασχεθεί ένα «βιβλίο», εγώ πού είχα πάει τόσες φορές μάρτυρας υπεράσπισης συγγραφέων πού εδιώκοντο βάσει τού νόμου περί ασέμνων; Υπέφερα, αλλά σώπασα. Πολλοί άρχισαν νά με κοιτάζουν διαφορετικά, νά μού φέρονται μέ οικειότητα πού δέ θ' αποτολμούσαν παλιότερα. Οι εχθροί θριαμβολόγησαν οί εχθροί, δηλαδή η Ακαδημία, τό κατεστημένο, οι ανταγωνιστές. Οι προσκλήσεις μειώθηκαν. Τό περιοδικό Διαβάζω, πού εγινε γνωστό χάρη στή συνέντευξη πού τούς είχα δώσει στό 20 τεύχος, δημοσίευσε στόν κατάλόγο τών μπέστ-σέλλερς τό Μπέττυ, πρώτα κάτω, κι ύστερα πάνω απ' τή Γιαγιά μου τήν Αθήνα. Ό εισαγγελέας άσκησε στόν εκδότη καί τό συγγραφέα δίωξη - ο Κοτζιάς ανέλαβε τήν υπεράσπισή τους. Πολλές πίκρες, πολύ φαρμάκι. Ο Ζακόπουλος, γραμματέας της Εταιρείας Θεατρικών Συγγραφέων, απέρριψε τήν αίτησή μου νά γίνω μέλος μέ τό αιτιολογικό ότι δεν θέλουν στήν εταιρεία ανήθικα άτομα – δεχόντουσαν όμως τά ποσοστά τών εισπράξεων απ' τίς μεταφράσεις μου.

Φτάνουμε αισίως στά τέλη τού '80. Έχω αρχίσει νά βλέπω τό πράγμα μέ χιούμορ, σχεδόν μ' ευγνωμοσύνη. Η δυσάρεστη αυτή ιστορία μού υπενθύμιζε τό καθήκον μου νά γεφυρώσω τό χάσμα ανάμεσα στόν άνθρωπο καί τό συγγραφέα, πού είχε πλατύνει καί βαθύνει επικίνδυνα – μιά αβυσσος στήν όποία κινδύνευα από μέρα σέ μέρα νά καταποντιστώ. Συγχρόνως άλλωστε συνέβησαν δυό επειδόσια, πού μ' εκαναν νά αισθανθώ ότι είχα φτάσει στό απόγαιο μιας περίεργης δόξας - είχα τελειοποιήσει κάτι, από κεί κι ύστερα, όσο τό πάλευα τόσο θά χαλούσε. Κι όχι μόνο τό είχα τελειοποιήσει, τό 'χα αναποδογυρίσει, τό 'χα ξεπεράσει, αλλ' έκανα καί μιά επίδειξη, εμφανή βέβαια στά μάτια ενός μόνον ανθρώπου, αλλά κι αυτό έφτανε, της ικανότητας νά μετέχω τέλεια καί μέ τή μέγιστη δυνατή επιτυχία σέ δυό εκ διαμέτρου διαφορετικές πραγματικότητες, συναιρώντας τες όπως αμοιβαία τούς αξιζε.
...
Κώστας Ταχτσής

-

Σε μία επιστολή του προς την Μελίνα Μερκούρη, ο Κώστας Ταχτσής αναφέρει μία ακόμα πτυχή της γνωριμίας του με την Μπέττυ.

Το σχετικό απόσπασμα είναι από το βιβλίο "Συγγνώμην, εσείς δεν είσθε ο κύριος Ταχτσής" και αναδημοσιεύεται στο blogGay Βιβλιογραφία στα Ελληνικά