Όλα τα χρώματα...
Πριν από 2 εβδομάδες
Σαπφώ, «Ωδή στην Αφροδίτη»
Αφροδίτη, αθάνατή, εσύ, ποικιλόθρονη,
θυγατέρα του Δία, δολοπλόκε,
σε ικετεύω με πίκρες και βάσανα, Δέσποινα,
την ψυχή μου να μην την παιδεύεις.
Μόνο έλα και τώρα, όπως ήρθες και τότε,
τη φωνή μου σαν άκουσες , κι άφησες
το παλάτι του Δία και πήρες
το χρυσό σου αμάξι… (Μτφρ. Τασούλα Καραγεωργίου)
Η ωδή από τις ωραιότερες της Σαπφώς και αντιπροσωπευτικό δείγμα της ποίησής της, είναι το εκτενέστερο (επτά στροφές) και το μοναδικό ακέραιο ποίημα από το έργο της. Η ωδή επέδρασε στη ρωμαϊκή ποίηση (Κάτουλος, Οβίδιος, Οράτιος, Λουκρήτιος) και στη γαλλική (Ρακίνας, Σενιέ, Ρονσάρ). Ο Οδυσσέας Ελύτης, το 1984, απέδωσε την ωδή στην νεοελληνική μαζί με όλο το έργο της Σαπφώς.
Αναστάσιος Στέφος, Εμμανουήλ Στεργιούλης, Γεωργία Χαριτίδου: Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας. Α’, Β’, Γ’ Γυμνασίου (ΟΕΔΒ)
Σαπφώ.
Η Σαπφώ, σύγχρονη του Αλκαίου, γεννήθηκε στην Ερεσό της Λέσβου και έζησε κυρίως στη Μυτιλήνη. Ανήκε στην αριστοκρατική τάξη και γι’ αυτό εξορίστηκε από τον Πιττακό στη Σικελία, όπου και πέρασε σημαντικό μέρος της ζωής της. Είχε τρεις αδελφούς (τον Λάριχο, τον Χάραξο και τον Ευρύγιο). Ο πρώτος επαινείται στα ποιήματά της, ο δεύτερος ελέγχεται αυστηρά για τον παράφορο έρωτά του προς την εταίρα Ροδώπη. Κατά ένα απόσπασμα (85β), η ποιήτρια παντρεύτηκε και απέκτησε μια κόρη, την Κλεΐδα. Στη Μυτιλήνη διατηρούσε σχολή ποίησης, στην οποία φοιτούσαν νεανίδες που προετοιμάζονταν για τη μουσική εκτέλεση των ωδών της.
Σε χρόνους κατά τους οποίους σε άλλες ελληνικές πόλεις οι γυναίκες ασχολούνταν αυστηρά με τις οικιακές εργασίες, στη Λέσβο είχαν μεγάλες ελευθερίες, ώστε να αναπτύξουν κοινωνικές δραστηριότητες. Οι ελευθερίες αυτές βοήθησαν τη Σαπφώ να απεικονίσει στην ποίησή της τις χαρές και τις λύπες των ερωτικών περιπετειών, να εξυμνήσει το κάλλος με ιδιαίτερο πάθος και περίτεχνο ύφος.
Επειδή οι Αθηναίοι δεν μπορούσαν να κατανοήσουν την ελευθερία που ανέδυε η ποίηση της Σαπφώς, απέδωσαν στην ποιήτρια περιπαθή έρωτα με πολλούς ποιητές, αλλά και με μαθήτριές της. Ωστόσο, οι διαβολές που διατυπώθηκαν για τη Σαπφώ δε φαίνεται να ανταποκρίνονται στην αλήθεια. Αν ίσχυαν αυτές, οι Μυτιληναίοι δεν θα της ζητούσαν να εξυμνεί σε νυφικές ωδές νόμιμους γάμους ούτε θα της απέδιδαν υψηλές τιμές για την ποίησή της.
Οι αρχαίοι θαύμαζαν τη Σαπφώ. Την αποκαλούσαν «θνητή Μούσα», «δεκάτη των Μουσών» και υποστήριζαν ότι υπερείχε από τις γυναίκες όσο ο Όμηρος από τους άνδρες. Το ποιητικό της έργο διαιρέθηκε αργότερα σε εννιά βιβλία (κατά τις εννιά Μούσες), σώζονται όμως ελάχιστοι στίχοι. Αποτελείται από ερωτικά ποιήματα (ωδές), επιθαλάμια και ύμνους, όπου με την ομιλουμένη γλώσσα της εποχής της, με παραβολές, ζωηρές εικόνες και υψηλή ευαισθησία εξυμνούνται ο σφοδρός έρωτας και το κάλλος, που για πρώτη φορά στην ποίηση βρήκαν μια τόσο άμεση και συνταρακτική φωνή. Η επίδραση της Σαπφώς είναι μεγάλη στην αρχαία και στη νεότερη ποίηση.
Αναστάσιος Στέφος, Εμμανουήλ Στεργιούλης, Γεωργία Χαριτίδου: Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας. Α’, Β’, Γ’ Γυμνασίου (ΟΕΔΒ)