Η ΒΟΜΒΑ ΤΟΥ Mr. APPLE

Η βόμβα του Mr. Apple

Άθως Δημουλάς (kathimerini.gr, 10/11/2014)

Πριν από περίπου ενάμιση χρόνο, ένα μισάωρο ραντεβού για καφέ με τον Τιμ Κουκ στα κεντρικά γραφεία της Apple, στο Κουπερτίνο της Καλιφόρνια, δημοπρατήθηκε για φιλανθρωπικούς σκοπούς στα 610.000 δολάρια. Δεν γνωρίζουμε πώς εξελίχθηκε η συνάντηση ανάμεσα στον ανώνυμο πλειοδότη και τον CEO της εταιρείας. Υποθέτουμε, ωστόσο, ότι το ποσό θα ήταν μεγαλύτερο αν η δημοπρασία γινόταν σήμερα, που το όνομα του Κουκ πρωταγωνιστεί σε αμέτρητα δημοσιεύματα και συζητήσεις σε όλο τον κόσμο με αφορμή το άρθρο που υπέγραψε προ ημερών στο περιοδικό Bloomberg Businessweek, παραδεχόμενος ανοιχτά ότι είναι ομοφυλόφιλος - φήμη που κυκλοφορούσε ανεπιβεβαίωτη εδώ και χρόνια. Ηταν, όμως, ίσως η πρώτη φορά που το ευρύ κοινό συγκράτησε το όνομά του, καθώς αυτά τα τρία χρόνια που εργάζεται ως πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Apple ήταν απλώς «ο άνθρωπος που αντικατέστησε τον Στιβ Τζομπς».
 Πρώην υπάλληλος στην ΙΒΜ και στέλεχος στην Compaq, ο Κουκ βρέθηκε στην Apple το 1998. Από το 2007 ανέλαβε χρέη επιχειρησιακού διευθυντή, όντας ουσιαστικά το νούμερο δύο της εταιρείας, και όταν ο Τζομπς αρρώστησε έμοιαζε ο πιθανότερος διάδοχός του, αν και ο ίδιος δήλωνε «ελάτε τώρα... Να αντικαταστήσω τον Στιβ; Οχι. Είναι αναντικατάστατος». Σύντομα κλήθηκε να αποδείξει το αντίθετο και ιστορίες όπως αυτή των Apple Maps δεν βοήθησαν καθόλου: οι νέοι χάρτες που λάνσαρε η εταιρεία αποδείχτηκαν ελαττωματικοί, με αποτέλεσμα ο Κουκ να αναγκαστεί να απολογηθεί, ο Σκοτ Φόρσταλ (αντιπρόεδρος του iOS και βασικό στέλεχος) να αποχωρήσει από την εταιρεία και οι μετοχές της Apple να κάνουν βουτιά στο κενό. Αυτά συνέβαιναν πριν από δύο χρόνια και ο Τζομπς έμοιαζε πραγματικά αναντικατάστατος. «Ο Στιβ ήταν αυθεντικός, δεν νομίζω ότι μπορεί να υπάρξει κάτι αντίστοιχο», δήλωνε ο Κουκ εκείνη την περίοδο, συμπληρώνοντας όμως ότι δεν ένιωσε ποτέ το βάρος να μιμηθεί τον προκάτοχό του: «Δεν είμαι αυτός και το να γίνω σαν κι εκείνον δεν είναι ο στόχος της ζωής μου». Σταδιακά άρχισε να φαίνεται ότι ο 53χρονος σήμερα Κουκ ετοίμαζε αλλαγές και δεν σκόπευε απλώς να γυρίσει σελίδα, αλλά να ξεκινήσει ένα καινούργιο κεφάλαιο.
Μία από τις βασικότερες κινήσεις του ήταν τα ταξίδια στην Κίνα. Οι νέες του επαφές και η συμφωνία του με την China Mobile (εταιρεία παροχής ασύρματης σύνδεσης) δημιούργησαν την παγκοσμίως ταχύτερα αναπτυσσόμενη αγορά για την Apple, με τον τζίρο της στην Κίνα να ανέρχεται σε 5,77 δισ. δολάρια το τελευταίο τρίμηνο. Μια άλλη κομβική απόφαση ήταν η δημιουργία εναλλακτικών λύσεων με προϊόντα όπως το iPad Mini να έρχεται δίπλα στο iPad ή προτείνοντας το iPhone 5c αντί του iPhone. Ο Κουκ έκανε δηλαδή κάτι που ο Τζομπς φοβόταν: αύξησε το πλήθος των συσκευών και άρα το κόστος παραγωγής, καλύπτοντας όμως περισσότερες ανάγκες της αγοράς και κερδίζοντας νέους πελάτες. Πολύ σημαντικό, επίσης, αποδείχτηκε το σχέδιο επαναγοράς των μετοχών της εταιρείας, που συνέβαλε στην άνοδο της τιμής τους (προ ημερών ο δείκτης σταμάτησε στην ιστορικά υψηλή τιμή των 104,83 δολαρίων), και τελικά η Apple βρίσκεται ακόμα στην κορυφή, με τη χρηματιστηριακή της αξία να αποτιμάται στα 591 δισ. δολάρια. Και φυσικά, όσο ανεβαίνουν οι μετοχές της, αυξάνονται και τα προσωπικά κέρδη του Κουκ. Μπορεί δηλαδή ο πάγιος ετήσιος μισθός του να είναι 4,3 εκατ. δολάρια, αλλά, συνυπολογίζοντας το μερίδιο των μετοχών του, τη χρονιά που πέρασε έφτασε να εισπράξει συνολικά 73,9 εκατομμύρια.

Το ποιος είναι ο Τιμ Κουκ, πάντως, το μαρτυρούν περισσότερο κάποιες άλλες κινήσεις του. Οπως το ότι δημιούργησε τις υποδομές ώστε οι εγκαταστάσεις της Apple να τροφοδοτούνται κατά 75% από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ή ότι επιδίωξε μια έντονη φιλανθρωπική δράση, δωρίζοντας αρχικά 150 εκατ. δολάρια σε ιδρύματα και καθιερώνοντας στη συνέχεια μια νέα πολιτική, σύμφωνα με την οποία για κάθε ποσό που επιθυμεί να προσφέρει ένας υπάλληλος από το λογαριασμό του η εταιρεία θα συνεισέφερε άλλα τόσα. Τα περιβαλλοντικά ζητήματα και τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι τομείς που σχεδόν αποκλειστικά τον απασχολούν στις δημόσιες τοποθετήσεις του και στην παρουσία του στα social media - και αυτό είναι μια χτυπητή αντίθεση με τον πιο «σκληρό» Τζομπς. Τον περασμένο Δεκέμβριο, στην ομιλία που έδωσε στη Νέα Υόρκη κατά τη βράβευσή του από το  Πανεπιστήμιο Ομπορν (στο οποίο φοίτησε), ανέφερε ότι στην Apple βρήκε μια εταιρεία που «πραγματικά νοιαζόταν να βελτιώσει την ανθρωπότητα μέσω των προϊόντων της και μέσω της ισότητας ανάμεσα σε όλους τους υπαλλήλους της». Ο ίδιος συνηθίζει να κάνει διάλειμμα για φαγητό μαζί με τους εργαζομένους στο κυλικείο του γραφείου.  
Κατά τα άλλα η καθημερινότητά του είναι σχεδόν ασκητική. Ξυπνάει κάθε πρωί στις 4.30, γυμνάζεται και πηγαίνει στο γραφείο, ενώ στον ελεύθερο χρόνο του κάνει κυρίως ποδήλατο ή ορειβασία. Τελευταία αγόρασε ένα σπίτι κοντά στη δουλειά, μάλλον ταπεινό δεδομένης της οικονομικής του άνεσης, μεγέθους 223 τετραγωνικών και με μονή θέση για πάρκινγκ. Δεν μεγάλωσε, άλλωστε, μέσα στις ανέσεις. Ο πατέρας του δούλευε εργάτης σε ναυπηγεία και η μητέρα του έμενε σπίτι, στην κωμόπολη Ρομπερτσντέιλ της Αλαμπάμα, να μεγαλώσει αυτόν και τους δύο αδερφούς του. Για την προσωπική του ζωή κανείς δεν γνωρίζει τίποτα, αν έχει φίλους, αν έχει σχέσεις ή άλλες συνήθειες. Η εξομολόγηση που αφορούσε τη σεξουαλική του ταυτότητα, όπως άλλωστε έγραψε, δεν ήταν καθόλου εύκολη υπόθεση, έχοντας μάθει τόσα χρόνια να κρατάει την προσωπική του ζωή για τον εαυτό του. Από αυτή την ιστορία έγινε σίγουρα πιο διάσημος, για άλλους πιο συμπαθής και για άλλους λιγότερο, αλλά προφανώς δεν έγινε καλύτερος ή χειρότερος CEO. Αυτά τα τριάμισι χρόνια της θητείας του απέδειξε ότι είναι ένας εξαιρετικά ικανός άνθρωπος, ακόμη και για την πιο απαιτητική, ίσως, θέση στον κόσμο των επιχειρήσεων. Και επιβιώνει θαυμάσια, χωρίς την αύρα της ιδιοφυούς προσωπικότητας του Στιβ Τζομπς, αλλά με τη λογική του σκέψη, τη γνώση της αγοράς και των αναγκών της, με το δικό του όραμα, τον δικό του τρόπο, το δικό του στυλ.
Από τον καλλιτεχνικό χώρο τα παραδείγματα είναι πολλά, από την τηλεόραση επίσης. Ακόμη και πολιτικοί έχουν παραδεχτεί ότι είναι ομοφυλόφιλοι. Αλλά στον κόσμο των επιχειρήσεων επικρατούσε σιωπή. Από τους CEO των 500 ισχυρότερων εταιρειών που βρίσκονται στη λίστα του περιοδικού Fortune, ο Κουκ απολαμβάνει την πρωτιά. Σύμφωνα με αμερικανική έρευνα, η σχετική εσωστρέφεια που παρατηρείται στις εταιρείες και ο δισταγμός των εργαζομένων να εκφραστούν οφείλονται στην αντίστοιχα κλειστή στάση των στελεχών. Ο στερεοτυπικός κόσμος των επιχειρήσεων δεν αφήνει περιθώρια. Ο Τζον Μπράουν, πρώην CEO της ΒΡ, παραιτήθηκε όταν διέρρευσε ότι είναι ομοφυλόφιλος. Για τις ανοχές της Αμερικής στο συγκεκριμένο θέμα, η κίνηση του Κουκ αποτελεί ένα δυνατό τεστ. «Ηταν ένας νέος, εμπνευσμένος τρόπος να φανερωθείς», έγραψε ο Ντάνιελ Ντ’ Αντάριο στο περιοδικό Time, εστιάζοντας στο ότι ο Κουκ δεν περιορίστηκε να δηλώσει ότι είναι ομοφυλόφιλος, αλλά εξήγησε ότι αυτό είναι βασικό και καθοριστικό στοιχείο της ταυτότητάς του. Δεν ήταν μια επιφανειακή τοποθέτηση, αλλά μια ουσιαστική εξομολόγηση.