Ακαρπες οι ανασκαφές για τον εντοπισμό των οστών του ΛόρκαIn.gr, 12/2009
Δεν απέδωσαν καρπούς οι δίμηνες έρευνες για τον εντοπισμό του ομαδικού τάφου στον οποίο εικάζεται ότι θάφτηκε ο Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, αφήνοντας άλυτο ένα από τα διασημότερα μυστήρια του Ισπανικού Εμφυλίου. Οι Αρχές της περιοχής γύρω από τη Γρανάδα ανακοίνωσαν την Παρασκευή ότι «δεν βρέθηκε ούτε ένα οστό, ούτε ένα κομμάτι ρούχου, ούτε μία σφαίρα».
Η έρευνα, που είχε βρεθεί στο επίκεντρο της δημοσιότητας στην Ισπανία, είχε γίνει κατόπιν αιτήματος ιστορικών και κάποιων συγγενών νεκρών που πιστεύεται ότι εκτελέστηκαν και θάφτηκαν μαζί με τον Λόρκα.
Η τοποθεσία στην οποία ξεκίνησαν τον Οκτώβριο οι ανασκαφές επιλέχθηκε βάσει δηλώσεων μάρτυρα που ήταν παρών όταν θάφτηκε ο συγγραφέας.
Εφόσον δεν βρέθηκε τίποτα στην τοποθεσία, ανέφεραν οι Αρχές, οι ανασκαφές δεν θα συνεχιστούν αλλού.
Ο Λόρκα δολοφονήθηκε τους πρώτους μήνες του Ισπανικού Εμφυλίου (1936-39) από υποστηρικτές του δικτάτορα Φρανθίσκο Φράνκο, αλλά η σορός του δεν εντοπίστηκε ποτέ -όπως και περίπου 100.000 άλλων, Ισπανών και ξένων.
Ιστορικοί και ερευνητές εικάζουν είτε ότι ο Λόρκα δολοφονήθηκε σε κάποιο άλλο μέρος, είτε η σορός του μεταφέρθηκε αλλού.
Για πολλούς η ομοφυλοφιλία του ήταν δεδομένη. Αλλά για δεκαετίες, τόσο για την οικογένειά του όσο και για τον λογοτεχνικό κόσμο της χώρας του, ήταν ένα θέμα ταμπού. Τώρα, ο Ιαν Γκίμπσον, βιογράφος του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, παρουσιάζει στο βιβλίο του «Lorca y el Mundo Gay» (ελ. μετάφραση «Ο Λόρκα και ο γκέι κόσμος») στοιχεία που θέλουν πολλά από τα έργα του μεγάλου ποιητή να πηγάζουν από την απόγνωση στην οποία τον οδήγησε μια σεξουαλικότητα που έπρεπε να κρύβει.
«Η Ισπανία δεν μπορούσε να αποδεχτεί πως ο μεγαλύτερος Ισπανός ποιητής όλων των εποχών ήταν ομοφυλόφιλος. Η ομοφοβία υπήρχε και στα δύο στρατόπεδα του εμφυλίου και ύστερα από αυτόν. Ηταν ένα εθνικό πρόβλημα. Τώρα που η Ισπανία επιτρέπει το γάμο ομοφυλοφίλων, αυτό το ταμπού πρέπει να σπάσει», δήλωσε στους δημοσιογράφους ο Γκίμπσον, μελετητής του Λόρκα εδώ και σαράντα χρόνια.
Στο βιβλίο του παρουσιάζεται ο τρόπος που τα ποιήματα του Λόρκα λογοκρίνονταν για να εμφανίζεται ως «στρέιτ», ακόμα και μετά τα '80ς, όταν πια η σεξουαλική του ταυτότητα είχε γίνει γνωστή. Αφ' ενός γιατί κανείς δεν ήθελε να έρθει σε ρήξη με την οικογένειά του, που προσπαθούσε να εξαλείψει αυτό το δεδομένο από τη ζωή και τη δουλειά του, και αφ' ετέρου γιατί οι περισσότεροι ακαδημαϊκοί φοβούνταν πως οποιαδήποτε νύξη θα τους στερούσε την πρόσβαση στα αρχεία του μεγάλου ποιητή.
«Δεν θέλαμε ο φόνος του να θεωρηθεί ένα έγκλημα πάθους, αλλά να παραμείνει πολιτικό έγκλημα. Ηταν δύσκολο για τον πατέρα μου να αποδεχθεί τη σεξουαλική ταυτότητα του θείου μου», δήλωσε πρόσφατα εκ μέρους της οικογενείας η Λάουρα Γκαρθία Λόρκα, κόρη του αδερφού τού ποιητή, Φρανσίσκο. Και ομολόγησε πως «...παρ' όλ' αυτά η θεία μου Ισαβέλα μιλούσε ανοικτά γι' αυτό το θέμα και με τον καιρό θεωρήθηκε φυσιολογικό. Φαντάζομαι πως και ο πατέρας μου θα το συζητούσε μεταξύ φίλων αλλά ποτέ ανοικτά».
Ετσι, όλα αυτά τα χρόνια, οι βασανισμένοι ήρωες του Λόρκα «ανεξήγητα» προσπαθούσαν να ξεφύγουν από ζωές που δεν επέλεξαν και αγάπες αδιέξοδες. «Ηταν μια ακριβής μεταφορά της θλίψης του, γιατί ήταν μια μεγαλοφυΐα που μετέτρεψε την ταλαιπωρία του σε τέχνη», λέει σήμερα ο Γκίμπσον. Και δεν διστάζει να κατακεραυνώσει την υποκρισία που ανακάλυψε, όταν με αυτό το δεδομένο ξαναδιάβασε όλα τα έργα του Λόρκα για να γράψει το βιβλίο του. «Ανακάλυψα μια αγωνιώδη και βασανιστική ομοφυλόφιλη αγάπη... Αυτοί που αρνούνται την ομοφυλοφιλία του πρέπει τώρα να σκάσουν ή τουλάχιστον να επανεξετάσουν τις προκαταλήψεις τους. Είναι μια ανακούφιση έπειτα από τόσα χρόνια σιωπής και συσκότισης να αποκαλύπτεται η αλήθεια». (Ελευθεροτυπία)
Στο βιβλίο του παρουσιάζεται ο τρόπος που τα ποιήματα του Λόρκα λογοκρίνονταν για να εμφανίζεται ως «στρέιτ», ακόμα και μετά τα '80ς, όταν πια η σεξουαλική του ταυτότητα είχε γίνει γνωστή. Αφ' ενός γιατί κανείς δεν ήθελε να έρθει σε ρήξη με την οικογένειά του, που προσπαθούσε να εξαλείψει αυτό το δεδομένο από τη ζωή και τη δουλειά του, και αφ' ετέρου γιατί οι περισσότεροι ακαδημαϊκοί φοβούνταν πως οποιαδήποτε νύξη θα τους στερούσε την πρόσβαση στα αρχεία του μεγάλου ποιητή.
«Δεν θέλαμε ο φόνος του να θεωρηθεί ένα έγκλημα πάθους, αλλά να παραμείνει πολιτικό έγκλημα. Ηταν δύσκολο για τον πατέρα μου να αποδεχθεί τη σεξουαλική ταυτότητα του θείου μου», δήλωσε πρόσφατα εκ μέρους της οικογενείας η Λάουρα Γκαρθία Λόρκα, κόρη του αδερφού τού ποιητή, Φρανσίσκο. Και ομολόγησε πως «...παρ' όλ' αυτά η θεία μου Ισαβέλα μιλούσε ανοικτά γι' αυτό το θέμα και με τον καιρό θεωρήθηκε φυσιολογικό. Φαντάζομαι πως και ο πατέρας μου θα το συζητούσε μεταξύ φίλων αλλά ποτέ ανοικτά».
Ετσι, όλα αυτά τα χρόνια, οι βασανισμένοι ήρωες του Λόρκα «ανεξήγητα» προσπαθούσαν να ξεφύγουν από ζωές που δεν επέλεξαν και αγάπες αδιέξοδες. «Ηταν μια ακριβής μεταφορά της θλίψης του, γιατί ήταν μια μεγαλοφυΐα που μετέτρεψε την ταλαιπωρία του σε τέχνη», λέει σήμερα ο Γκίμπσον. Και δεν διστάζει να κατακεραυνώσει την υποκρισία που ανακάλυψε, όταν με αυτό το δεδομένο ξαναδιάβασε όλα τα έργα του Λόρκα για να γράψει το βιβλίο του. «Ανακάλυψα μια αγωνιώδη και βασανιστική ομοφυλόφιλη αγάπη... Αυτοί που αρνούνται την ομοφυλοφιλία του πρέπει τώρα να σκάσουν ή τουλάχιστον να επανεξετάσουν τις προκαταλήψεις τους. Είναι μια ανακούφιση έπειτα από τόσα χρόνια σιωπής και συσκότισης να αποκαλύπτεται η αλήθεια». (Ελευθεροτυπία)
…una accion vil y disgraciada.
η τέχνη κι’ η ποίηση δεν μας βοηθούν να ζήσουμε:
η τέχνη και η ποίησις μας βοηθούνε
να πεθάνουμε
περιφρόνησις απόλυτη
αρμόζει
σ’ όλους αυτούς τους θόρυβους
τις έρευνες
τα σχόλια επί σχολίων
που κάθε τόσο ξεφουρνίζουν
αργόσχολοι και ματαιόδοξοι γραφιάδες
γύρω από τις μυστηριώδικες κι’ αισχρές συνθήκες
της εκτελέσεως του κακορρίζικου του Λόρκα
υπό των φασιστών
μα επί τέλους! πια ο καθείς γνωρίζει
πως
από καιρό τώρα
― και προ παντός στα χρόνια τα δικά μας τα σακάτικα ―
είθισται
να δολοφονούν
τους ποιητάς
Νίκος Εγγονόπουλος
η τέχνη και η ποίησις μας βοηθούνε
να πεθάνουμε
περιφρόνησις απόλυτη
αρμόζει
σ’ όλους αυτούς τους θόρυβους
τις έρευνες
τα σχόλια επί σχολίων
που κάθε τόσο ξεφουρνίζουν
αργόσχολοι και ματαιόδοξοι γραφιάδες
γύρω από τις μυστηριώδικες κι’ αισχρές συνθήκες
της εκτελέσεως του κακορρίζικου του Λόρκα
υπό των φασιστών
μα επί τέλους! πια ο καθείς γνωρίζει
πως
από καιρό τώρα
― και προ παντός στα χρόνια τα δικά μας τα σακάτικα ―
είθισται
να δολοφονούν
τους ποιητάς
Νίκος Εγγονόπουλος
.
Συμπέρασμα: Οι ομοφυλοφοβικές δολοφονίες δεν είναι πολιτικά εγκλήματα, αλλά εγκλήματα πάθους. Σ' όποιον μιλάει γι' αυτές του αρμόζει περιφρόνησις απόλυτη.
Για δεκαετίες ολόκληρες ο λογοτεχνικός κόσμος της Ισπανίας,
ΑπάντησηΔιαγραφήακόμη και η ίδια η οικογένεια του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, αρνιόταν να δεχθεί
ότι ο πιο αγαπημένος ποιητής της χώρας ήταν ομοφυλόφιλος. Ωστόσο, για τον ίδιο
τον ποιητή η ομοφυλοφιλία φαίνεται ότι δεν καθόριζε μόνον την προσωπική ζωή του.
Και αυτό γιατί, σύμφωνα με τον μελετητή τού Λόρκα Ιαν Γκίμπσον, υπάρχουν
αδιαμφισβήτητα στοιχεία που μαρτυρούν ότι το έργο του χαρακτηρίζεται από την
προσπάθεια και την αγωνία που τον ακολουθούσε σε όλη του τη ζωή να καλύψει την
ομοφυλοφιλία του.
Στο νέο βιβλίο του που έχει τίτλο «Lorca y el mundo gay» (σε ελεύθερη απόδοση:
«ο Λόρκα και ο κόσμος των γκέι») και κυκλοφόρησε τον προηγούμενο μήνα στην
Ισπανία, ο Γκίμπσον περιγράφει πώς το έργο του Λόρκα λογοκρίθηκε για να μη γίνει
φανερή η ομοφυλοφιλία του. Το βιβλίο χωρίζεται σε πέντε μέρη, καθένα από τα
οποία εξετάζει μία συγκεκριμένη εποχή στη ζωή τού Λόρκα και τους συντρόφους που
είχε σε καθεμία από αυτές. Ωστόσο, αυτήν τη φορά ο Γκίμπσον ψάχνει βαθιά στην
ιστορία της Ισπανίας και σε ό,τι αφορά την ομοφοβία της, που ίσως τελικά να ήταν
μοιραία για τη ζωή του αινιγματικού ποιητή.
Ο Ιρλανδός ιστορικός και αυθεντία σε ό,τι αφορά τον Λόρκα, μελετά τον μεγάλο
ποιητή εδώ και τουλάχιστον σαράντα χρόνια. Το πρώτο βιβλίο του για εκείνον, «Η
δολοφονία του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα», έλυσε το μυστήριο για τον θάνατό του,
ενώ κέρδισε το Διεθνές Βραβείο Τύπου το 1971. Ωστόσο, στην Ισπανία ήταν
απαγορευμένο μέχρι τον θάνατο του Φράνκο. Το νέο βιβλίο του είναι το πρώτο που
αναφέρεται στη σεξουαλική ζωή του Λόρκα, ενώ ο συγγραφέας δηλώνει ότι με αυτό
ολοκληρώνεται ένας κύκλος, καθώς επιστρέφει στη δολοφονία του υποστηρίζοντας ότι
ήταν υποκινούμενη τόσο πολιτικά όσο και σεξουαλικά. «Η Ισπανία δεν μπορούσε να
δεχθεί ότι ο μεγαλύττερος Ισπανός ποιητής όλων των εποχών ήταν ομοφυλόφιλος»
είπε σε συνέντευξή του. «Η ομοφοβία υπήρχε και στα δύο στρατόπεδα του Εμφυλίου,
αλλά και ύστερα από αυτόν. Ηταν εθνικό πρόβλημα. Το να γεννηθεί κανείς
ομοφυλόφιλος στην Ισπανία εκείνης της εποχής ήταν η χειρότερη τραγωδία».
Η ομοφυλοφιλία του Λόρκα άρχισε να αναφέρεται περισσότερο στα τέλη της δεκαετίας
του ’80, σχεδόν πενήντα χρόνια μετά τον θάνατό του, με τις σχετικές πληροφορίες
να βγαίνουν στην επιφάνεια με το σταγονόμετρο και με πολλές περιστροφές.
Μάλιστα, όπως αναφέρει σε σχετικό του άρθρο του ο «New Yorker», η γραφή του
Λόρκα ήταν απαγορευμένη μέχρι το 1954 και λογοκρινόταν μέχρι το 1975, ενώ ακόμη
και όταν κυκλοφόρησαν τα «Σονέτα του σκοτεινού έρωτα» κατά τη δεκαετία του ’80 ο
τίτλος τους έγινε «Ερωτικά σονέτα».
Για τον Γκίμπσον η σιωπή αυτών των δεκαετιών οφείλεται στη βαθιά ομοφοβία των
Ισπανών. Οπως εξηγεί, κάποιοι ακαδημαϊκοί που καταλάβαιναν την αλήθεια
«υπαινίσσονταν ότι η ομοφυλοφιλία του ποιητή ήταν ξένη προς την ποιητική
δημιουργία του». Μάλιστα, δεν ήταν λίγοι εκείνοι που συμφωνούσαν με τη
λογοκρισία, επειδή φοβούνταν ότι θα έχαναν την πρόσβαση που είχαν στα αρχεία του
ποιητή ή ότι θα προκαλούσαν την εχθρότητα της οικογένειάς του.
Σύμφωνα με τον Γκίμπσον, μετά τον θάνατο του Λόρκα τα αδέρφια του Φρανθίσο και
Ίζαμπελ προσπάθησαν να εξαλείψουν κάθε ίχνος ομοφυλοφιλίας από τη ζωή και το
έργο του. Η ανιψιά του και εκπρόσωπος της οικογένειας Λάουρα Γκαρθία Λόρκα λέει
πως όσο ζούσε ο πατέρας της δεν μιλούσαν ποτέ για την ομοφυλοφιλία του θείου
της. «Δεν θέλαμε να θεωρηθεί η δολοφονία του σεξουαλικό έγκλημα, αλλά να
τονίσουμε ότι ήταν πολιτικό» είπε.
apo thn Espresso
-¿Cómo vivió la familia la homosexualidad de Federico García Lorca?
ΑπάντησηΔιαγραφήLaura García Lorca: Creo que hay que separar los tiempos, porque cuando vivía mi padre (Francisco García Lorca), que murió poco después que Franco, no se hablaba de ello. No se hablaba y con más razón para que su asesinato no se considerara o se pudiera interpretar como un crimen sexual. Quería destacar que su asesinato fue un crimen político. Para mi padre era difícil aceptar la homosexualidad de su hermano. Sin embargo, mi tía Isabel, en los últimos años hablaba de forma abierta de la homosexualidad, y acabó aceptándolo como algo natural. Me imagino que mi padre habló de ello con los amigos, pero jamás públicamente.
Πράγματι, η Espresso είναι ακριβέστερη στη μετάφραση.
Η ανηψιά του Λόρκα μιλάει για σεξουαλικό έγκλημα, και όχι για έγκλημα πάθους.
Laura García-Lorca es la primera directora del Centro García Lorca, un lugar que simboliza el regreso y reconciliación de la ciudad de Granada con el poeta asesinado. Los fondos lorquianos han permanecido en la madrileña Residencia de Estudiantes, pero era intención de la familia del poeta que estuvieran en la capital granadina. Un largo proceso para crear ese centro abierto a todas las iniciativas artísticas que estén a la altura del más universal de los autores contemporáneos españoles.
ΑπάντησηΔιαγραφή(...)
-Hay quienes acusan a los herederos del poeta de ser excesivamente celosos de su obra.
-Hubo mucho control en el franquismo porque no queríamos que se utilizara la obra de García Lorca como si no hubiera pasado nada. En los últimos años se han dado los derechos a todo el que los ha pedido para hacer algo.
-¿La creación del Centro ha supuesto la reconciliación definitiva de la familia con Granada?
-En general la relación con Granada es muy positiva, y más aún desde que se ha empezado a construir el Centro. La reacción popular es muy positiva y eso es lo que percibo cuando voy por la calle, al mercado, a las tiendas y la gente se me acerca y me felicita. La creación del Centro ha costado más de lo que pensaba, y ha sido un proceso largo y complejo. Es algo lógico y normal que los fondos de García Lorca estén en Granada, porque podrían haber estado en cualquier otro lugar del mundo. Creo que su figura puede generar un foco importante de atención, estudio y creación que sólo una figura de la fuerza de Lorca puede crear, y mucho disfrute para la ciudad.
-Ustedes se oponen a la exhumación de los restos del autor.
-Respeto, protección y ordenación del lugar. Hay que añadir los nombres de los muertos que están ahí, acotar el lugar y tratarlo como un cementerio.
-Pero las familias de dos de los asesinados con Lorca han pedido recuperar los cuerpos.
-Me parece muy respetable, pero me gustaría pedirles que pensaran en la posibilidad de tomar ese lugar como tumbas de todos y recuerdo de las circunstancias en que murieron, y recordarles con sus nombres y no singularizarlos a los unos de los otros. Me parece muy violento lo de la exhumación porque tuve que exhumar los restos de Hermenegildo de los Ríos, y es muy desagradable. Tampoco hay seguridad de que estén enterrados en un lugar concreto y exhumar los cuerpos sería una manera de desvirtuar la historia; y ya no serían víctimas del mismo crimen si se les individualiza. El parque de Alfacar es un lugar histórico al que se puede ir a honrar a todos los muertos, y ahí están todos.
-Hay quienes dicen que ustedes se niegan a la exhumación porque los restos de su tío no se encuentran en Alfacar, que está enterrado en su finca de Nerja o en la misma Huerta de San Vicente, y que ustedes lo saben.
-Eso es del todo inverosímil y más aún que mi abuelo fuera a por los restos de Federico; y aún es más inverosímil que lo hubiera hecho y que no lo supiéramos. Además, mis familiares no eran nada de cementerios, de esa gente a la que le gusta ir a poner flores en las tumbas y todas esas cosas. Los García no han pisado un cementerio porque no entraba en sus costumbres.
Franco
ΑπάντησηΔιαγραφή-¿Es cierto que Franco les ofreció la recuperación del cuerpo de García Lorca?
-Fue una iniciativa que promovió Pemán y que le propuso a Franco, pero a la que mi familia se negó. Hay que tener en cuenta que mis padres regresaron del exilio a España en los años cincuenta, pero como ciudadanos americanos y no quisieron ir más allá. Fueron profesores de los programas de las universidades de Estados Unidos en Madrid. Pero la represión franquista persiguió a mi familia y mi primo Manuel Fernández-Montesinos García-Lorca estuvo dos veces en la cárcel por motivos políticos, y una de ellas durante dos años y medio.
-¿Cómo vivió la familia la homosexualidad de Federico García Lorca?
-Creo que hay que separar los tiempos, porque cuando vivía mi padre (Francisco García Lorca), que murió poco después que Franco, no se hablaba de ello. No se hablaba y con más razón para que su asesinato no se considerara o se pudiera interpretar como un crimen sexual. Quería destacar que su asesinato fue un crimen político. Para mi padre era difícil aceptar la homosexualidad de su hermano. Sin embargo, mi tía Isabel, en los últimos años hablaba de forma abierta de la homosexualidad, y acabó aceptándolo como algo natural. Me imagino que mi padre habló de ello con los amigos, pero jamás públicamente.
-¿En alguna ocasión se pusieron en contacto con la familia García Lorca algunas de las hijas de Ramón Ruiz Alonso, (Emma Penella y Terele Pávez) el hombre que detuvo a Federico, para dar una explicación o arrojar luz sobre el asesinato?
-Mi experiencia personal fue muy emocionante. Cuando representé 'La zapatera prodigiosa' en Madrid, me encontré el camerino lleno de rosas rojas y con una tarjeta de Emma Penella. La conocí en una situación muy dura. Siempre le tuve un aprecio personal enorme. Son personas por las que siento una gran admiración y respeto. Para ellas, la acción del padre era algo difícil de llevar, pero lo llevaron. Nunca hablamos del tema, pero no hacía falta.
-¿En algún momento intentó Salvador Dalí reanudar la relación con su familia?
-Tengo entendido que mi padre coincidió en Nueva York en alguna exposición con Dalí, pero no fue un encuentro muy caluroso, y menos aún después de la actitud de Dalí hacia Franco. No, no hubo relación.
-Un archivo argentino afirma tener las únicas grabaciones de la voz de García Lorca.
-Ese señor dijo que tenía las grabaciones con la voz, pero nunca las dio a conocer, y no sé si está esperando a que se mueran todos los que podrían reconocerla. Es muy verosímil que existan las grabaciones, pero lo raro es que no se hayan encontrado antes; y es que Federico García Lorca no paró de conceder entrevistas y de intervenir en las radios de Argentina y Uruguay, y era lógico que aparecieran algunas grabaciones, pero me extraña que no sean difundidas.
ideal.es