ΠΟΣΟΥΣ ΧΩΡΑΕΙ ΕΝΑ ΣΥΜΦΩΝΟ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ;

.

Πόσους χωράει ένα σύμφωνο συμβίωσης;
Του Κωστή Παπαϊωάννου (ΤΑ ΝΕΑ, 31/3/2008)
Επικρίθηκε η Ιερά Σύνοδος επειδή χαρακτήρισε πορνεία κάθε συζυγική σχέση εκτός ορθόδοξου γάμου. Και όμως. Η Εκκλησία δικαιούται να απευθύνεται στους πιστούς ασκώντας το ποιμαντικό της έργο με γνώμονα το δόγμα της και με τον τρόπο που η ίδια επιλέγει. Δικαιούται να αξιολογεί ένα νομοθέτημα που θεωρεί πως αγγίζει τον πυρήνα της ηθικής. Η συντεταγμένη πολιτεία εντούτοις οφείλει να νομοθετεί με διαφορετικά κριτήρια. Εκεί μετρούν, ή πρέπει να μετρούν, οι συνταγματικά κατοχυρωμένες ελευθερίες και τα διεθνή πρότυπα προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Άρα, η συζήτηση περί «πορνικής συμβίωσης» κακώς μονοπωλεί την τηλεοπτική παρουσίαση του θέματος . Άλλα είναι τα θέματα αρχής.

Πρώτον, είναι απαραίτητο ένα σύμφωνο συμβίωσης; Καλύπτει πραγματικές ανάγκες μέρους της ελληνικής κοινωνίας; Η απάντηση δεν μπορεί παρά να είναι καταφατική. Η κοινωνική πραγματικότητα υποδεικνύει την ανάγκη να προβλεφθούν ρυθμίσεις για τον όλο και μεγαλύτερο αριθμό ανθρώπων που επιλέγουν να συμβιώσουν χωρίς την τυπική δέσμευση του γάμου. Δεύτερον, είναι ορθή η εισαγόμενη νομοθετική ρύθμιση; Ναι, είναι ορθή αφού διευκολύνει δύο πρόσωπα να ασκούν το θεμελιώδες συνταγματικό δικαίωμα να ορίζουν τη ζωή τους επιλέγοντας ελεύθερα τον ή τη σύντροφό τους και προσφέρει ευελιξία στην επιλογή της μορφής που θέλουν να έχει αυτή η σχέση. Ταυτόχρονα όμως όχι, δεν είναι ορθή η νέα ρύθμιση, αφού αυτό το δικαίωμα δεν παρέχεται σε κάθε άτομο, αλλά αποκλείονται τα ομόφυλα ζευγάρια. Αγνοούνται έτσι οι δεσμευτικές για τη χώρα μας ρυθμίσεις που απαγορεύουν τις διακρίσεις με βάση τον σεξουαλικό προσανατολισμό.

Για τον λόγο αυτό, η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου ζήτησε από τον υπουργό Δικαιοσύνης να επεκτείνει το συζητούμενο σύμφωνο συμβίωσης και για τα ομόφυλα ζευγάρια. Η Επιτροπή άλλωστε από ετών έχει υποστηρίξει τη νομική αναγνώριση της συμβιωτικής σχέσης μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου, ούτως ώστε να αρθούν οι δυσμενείς διακρίσεις σε κληρονομικό, φορολογικό, ασφαλιστικό, υγειονομικό, συνταξιοδοτικό, προνοιακό και εργασιακό επίπεδο. Υπό το πρίσμα αυτό, είναι ευπρόσδεκτη η θετική ανταπόκριση του υπουργείου στην πρόταση να μελετηθούν οι παράμετροι μιας τέτοιας ρύθμισης για τα ομόφυλα ζευγάρια.

Προσοχή όμως. Το υπουργείο προσανατολίζεται σε κλιμακωτή ρύθμιση του θέματος, δηλαδή άμεση αναγνώριση της συμβίωσης ετεροφύλων και μελλοντική μελέτη (όπου ελλοχεύει ο κίνδυνος παραπομπής στις ελληνικές καλένδες) της συμβίωσης ομοφύλων. Με τον τρόπο αυτόν η πολιτεία θεσμοθετεί σήμερα μια διάκριση εις βάρος μιας κατηγορίας συμπολιτών μας και τους υπόσχεται πως ίσως η διάκριση αυτή αρθεί αύριο. Μια τέτοια εξέλιξη πρέπει να αποφευχθεί.

Εντέλει, η πατερναλιστικού τύπου ηθική καθοδήγηση στον τρόπο που διάγουμε τον αυστηρά ιδιωτικό μας βίο είναι αναμενόμενη όταν εκπορεύεται από έναν θεσμό όπως η Εκκλησία. Δεν είναι όμως θεμιτό να διεκδικεί αυτόν το ρόλο μια δημοκρατική πολιτεία.

Ο Κωστής Παπαϊωάννου είναι πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Δικαιωμάτων του Ανθρώπου