31.3.08
Η ΕΕΔΑ ΠΑΙΡΝΕΙ ΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΕΘΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
_____________________________________________________
ΝΕΟΦΥΤΟΥ ΒΑΜΒΑ 6 (3ος όροφος), 106 74 ΑΘΗΝΑ
Τηλ: 210-7233221, 210-7233216, fax:210-7233217, e-mail: info@nchr.gr, website: www.nchr.gr
ΕΘΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
_____________________________________________________
ΝΕΟΦΥΤΟΥ ΒΑΜΒΑ 6 (3ος όροφος), 106 74 ΑΘΗΝΑ
Τηλ: 210-7233221, 210-7233216, fax:210-7233217, e-mail: info@nchr.gr, website: www.nchr.gr
.
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
.
Η ΕΘΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ, ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗΝ ΔΗΜΟΣΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ, ΥΠΕΝΘΥΜΙΖΕΙ ΤΙΣ ΗΔΗ ΔΙΑΤΥΠΩΜΕΝΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΙΩΤΙΚΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΜΕΤΑΞΥ ΑΤΟΜΩΝ ΤΟΥ ΙΔΙΟΥ ΦΥΛΟΥ
Η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) παρακολουθεί με έντονο ενδιαφέρον την δημόσια συζήτηση σχετικά με το νομοσχέδιο περί Συμφώνου Ελεύθερης Συμβίωσης που καταρτίστηκε από το Υπουργείο Δικαιοσύνης και βρίσκεται στο στάδιο επεξεργασίας πριν την κατάθεσή του στην Βουλή. Επιφυλάσσεται, δε, να καταθέσει τις παρατηρήσεις και συστάσεις της για την νέα αυτή νομοθετική πρωτοβουλία στους αρμόδιους πολιτειακούς φορείς, όπως υπαγορεύεται από τον θεσμικό της ρόλο.
Ενώ το προτεινόμενο Σύμφωνο σαφώς απαντά σε ρεαλιστικές κοινωνικές ανάγκες, η μη συμπερίληψη των ζευγαριών ιδίου φύλου στις ρυθμίσεις του συνιστά εξαρχής σημείο αδυναμίας του όλου εγχειρήματος, καθώς επιλέγει αφενός να μην θεραπεύσει πραγματικές και διαπιστωμένες εκκρεμότητες αστικής και οικογενειακής φύσεως, και αφετέρου να μην συμμορφωθεί με σειρά δεσμευτικών και για την χώρα μας ρυθμίσεων που απαγορεύουν τις διακρίσεις με βάση τον σεξουαλικό προσανατολισμό.
Η ΕΕΔΑ επισημαίνει αυτή την δυσμενή διάκριση σε βάρος των ζευγαριών ιδίου φύλου, και θεωρεί σκόπιμο να υπενθυμίσει –όπως το έκανε ήδη και στον Υπουργό Δικαιοσύνης- πως έχει ήδη από τον Δεκέμβριο του 2004 τοποθετηθεί συνολικά επί των θεμάτων που άπτονται των εν λόγω διακρίσεων και έχει καταθέσει σειρά προτάσεων προς τους αρμόδιους φορείς, εκ των οποίων η πρώτη αφορά την νομική αναγνώριση της συμβιωτικής σχέσης μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου: «Η ΕΕΔΑ υποστηρίζει την νομική αναγνώριση της πραγματικής συμβιωτικής σχέσης μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου, ούτως ώστε να αρθούν οι δυσμενείς διακρίσεις σε βάρος τους σε κληρονομικό, φορολογικό, ασφαλιστικό, υγειονομικό, συνταξιοδοτικό, προνοιακό και εργασιακό επίπεδο. Προτείνεται η σύσταση Ομάδας Εργασίας στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, η οποία θα διερευνήσει όλες τις όψεις αυτής της αναγνώρισης, αξιοποιώντας την υπάρχουσα διεθνή πρακτική και το υφιστάμενο εγχώριο νομικό πλαίσιο, και προσμετρώντας τις τοποθετήσεις μιάς σειράς φορέων που μπορούν να συνεισφέρουν προς την κατεύθυνση του αποτελεσματικού χειρισμού του ζητήματος».
Στην παρούσα συγκυρία, η Εθνική Επιτροπή καλεί την Πολιτεία να επανεξετάσει τις προτεινόμενες ρυθμίσεις στο πνεύμα της σκοπούμενης ισοπολιτείας, και όχι της εκτός τόπου και χρόνου ηθικολογίας που δεν θα πρέπει να σταθεί εμπόδιο στην πραγματική εναρμόνιση της ελληνικής έννομης τάξης με τις διαρκώς μεταβαλλόμενες κοινωνικές ανάγκες.
Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε με την Χριστίνα Παπαδοπούλου, επιστημονική συνεργάτιδα της ΕΕΔΑ, στα τηλ.: 2107233221-2
----------------------------------------------------------------
Η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) είναι συμβουλευτικό όργανο της Πολιτείας σε θέματα νομοθεσίας και πολιτικών που σχετίζονται με τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ελλάδα. Έχει συσταθεί με τον νόμο 2667/1998 και ξεκίνησε να λειτουργεί το 2000. Σ’αυτήν εκπροσωπούνται τριάντα φορείς (ανεξάρτητες αρχές, πανεπιστημιακές σχολές νομικών και πολιτικών επιστημών, συνδικαλιστικές οργανώσεις, ΜΚΟ, πολιτικά κόμματα και Υπουργεία), οι οποίοι εκλέγουν το προεδρείο της ΕΕΔΑ. Πρόεδρος της ΕΕΔΑ είναι ο κ. Κωστής Α. Παπαϊωάννου, που εκπροσωπεί το ελληνικό τμήμα της Διεθνούς Αμνηστίας.
ΑΝΑΨΗΛΑΦΗΣΕΙΣ 3
.
ΖΑΝ ΖΕΝΕ: ΟΙ ΑΝΟΜΟΛΟΓΗΤΕΣ ΑΛΗΘΕΙΕΣ
Tης Pιτσας Mασουρα (Καθημερινή, 30/3/2008)
Τα μυθιστορήματά του μαρτυρούν μια σκέψη ήδη επεξεργασμένη θεατρικά. Οι κινήσεις, η συμπεριφορά, το μακιγιάζ, τα ντεκόρ, τα τεχνάσματα, όλα τα στοιχεία στα μυθιστορήματά του κατά τη δεκαετία του ’40 έχουν τη μορφή σεναρίου, εκτελούνται με τη βαρύτητα τελετουργικού, σκηνοθετούνται πληθωρικά και δραματοποιούνται με τη βοήθεια θεατρικών ανατροπών. Οι ήρωες του Ζαν Ζενέ μοιάζουν σαν να κινούνται στο θεατρικό σανίδι. Ο Νοτρ-Νταμ, η Ντιβίν και ο Σεκ βγαίνουν από το καμπαρέ, μεθυσμένοι, ευτυχισμένοι, μασκαρεμένοι και σουλατσάρουν στους δρόμους σαν φτιασιδωμένοι θεατρίνοι. Ο Αρκαμόν έχει τη δύναμη ενός τραγικού ηθοποιού και η φυλακή Μετρέ είναι ένας θεατρικός χώρος, όπου το περίπλοκο τελετουργικό της νυχτερινής κατάκλυσης διεκπεραιώνεται μέσα σ’ ένα ντεκόρ που στήνεται και μετά ξηλώνεται. Η βραδινή προσευχή, όπου το «Αμήν» ακούγεται σαν «Αμάν», γίνεται τελετουργική παρωδία. Ο κόσμος του Μετρέ –η αγροτική φυλακή ανηλίκων, της οποίας ο Ζενέ υπήρξε τρόφιμος– έχει τα χαρακτηριστικά των φυλακών, του θεάτρου και του ονείρου...
Το 1942, σε ηλικία 32 ετών, ο Ζαν Ζενέ (γιος μιας πόρνης κι ενός εργάτη), περπατώντας στον Σηκουάνα συναντά τον Ζαν Τιρλέ και τον Ρολάν Λάουντενμπαχ. Μερικούς μήνες αργότερα αυτοί οι δύο τον φέρνουν σε επαφή με τον πνευματικό καθοδηγητή τους Ζαν Κοκτώ, στον οποίον ο Ζενέ δίνει δύο δοκίμιά του, το «Καταδικασμένος σε θάνατο» και το «Παναγία των Λουλουδιών», ένα εμπρηστικό μυθιστόρημα που έγραψε στο κελί του. Ο Κοκτώ θαμπώνεται από το «θαύμα», όπως αποκαλεί τη δουλειά του ομοφυλόφιλου Ζενέ, πλέκει το εγκώμιό του στους φίλους του, τον Βαλερί, τον Ελιάρ, την Κολέτ, τον Πολάν και παράλληλα τον βοηθάει να εκδώσει την «Παναγία των Λουλουδιών». Το 1943, κατά τη διάρκεια της δωδέκατης δίκης του (ο Ζενέ μπαινόβγαινε στις φυλακές συχνά, έχοντας εκδηλώσει παραβατική συμπεριφορά από παιδί), ο Κοκτώ εμφανίζεται ως μάρτυρας υπεράσπισης του «μεγαλύτερου συγγραφέα της εποχής». Ο Κοκτώ, ομοφυλόφιλος και ο ίδιος, θεωρείται φίλος των Γερμανών και μέγας θαυμαστής του Αρνό Μπρέκερ, του αγαπημένου γλύπτη του Χίτλερ. Φαίνεται δε ότι επηρέασε τον Ζενέ στη φιλοναζιστική θέση που υιοθέτησε για κάποιο διάστημα της ζωής του. Ο Ζενέ, λοιπόν, μπήκε στον κόσμο της λογοτεχνίας υπό την προστασία των δωσίλογων και κατά καιρούς φλέρταρε με τον τίτλο του αναρχικού της Δεξιάς.
Το βιβλίο του ιστορικού Ιαν Γιάμπλονκα «Ζαν Ζεν: οι Ανομολόγητες Αλήθειες» (εκδόσεις Καστανιώτη) –απ’ όπου και τα παραπάνω στοιχεία– επιδιώκει να ερμηνεύσει το θαυμασμό του Ζενέ προς τον Χίτλερ. Και παράλληλα να δικαιολογήσει πώς αυτός ο «αλητάκος», ο «αχρείος», ο «παλιοκλέφτης» κατάφερε να γοητεύσει τον Κοκτώ, τον Σαρτρ και τον Ντεριντά, κατάφερε να περιφέρεται στη Μονμάρτρη με μεταξωτές γραβάτες και από αιρετικός οπαδός των ναζιστών να γίνει σύμβολο αντίστασης κατά της αδικίας και των κατατρεγμένων του κόσμου. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του, παρασυρμένος από τον έρωτα του Αμπντάλα, ενός σχοινοβάτη, ο οποίος αυτοκτονεί («Σχοινοβάτης», τίτλος βιβλίου του Ζενέ), αλλά και τον Μάη του ’68 πασχίζει να συμπαρασταθεί στους Παλαιστίνιους, αναμειγνύεται με τους Λιβανέζους, ερωτεύεται τη Λαράς –παραλία του Μαρόκου– λατρεύει τον Φουκώ και στηρίζει τους εθνικιστές της Αλγερίας.
Πολλοί πιστεύουν ότι ο αγαπημένος φίλος του Ζαν Πολ Σαρτρ, ο οποίος κάποια στιγμή είπε ότι ο Ζαν Ζενέ πέθανε... ο Αγιος Ζενέ μου ζήτησε να εκφωνήσω τον επικήδειο λόγο του – δεν ήταν πολιτικοποιημένος και ότι τα μυθιστορήματά του δεν ήταν πολιτικά. Το κλίμα αυτό το είχε διαμορφώσει ο ίδιος. Είχε αρνηθεί ότι οι «Δούλες», οι «Νέγροι», τα «Παραβάν» ήταν έργα στρατευμένα. Ο ιστορικός Ιαν Γιάμπλονκα σημειώνει ότι τα μυθιστορήματά του όχι μόνον είναι σε βάθος πολιτικά, αλλά αντανακλούν την ομολογημένη έλξη του για τον ιταλικό φασισμό και τον ναζισμό. Για να πειστεί κανείς, αρκεί να ρίξει μια ματιά τις «Επιτάφιες Σπονδές» (1944), όπου ανά τριάντα σελίδες υπάρχει μια απολογία των SS, του Χίτλερ, της Εθνοφρουράς... Και διερωτάται ο ιστορικός συγγραφέας: Μέχρι ποιο σημείο ο λογοτεχνικός κόσμος του Ζενέ αντιστοιχεί στη ναζιστική κοσμοθεωρία; Ισως η έλξη του Ζενέ για τον ναζισμό προέρχεται από την απόλυτη ταύτιση με τους ηττημένους, εκτός αν πρόκειται για ερωτική παρόρμηση προς τον υποτιθέμενο ανδρισμό των ναζί. «Τα τάγματα των ξανθών πολεμιστών που μας γ... με την ησυχία τους στις 14 Ιουνίου 1940», ή «οι πιλότοι των Στούκας που βομβάρδισαν τη Γαλλία σπέρνοντας το θάνατο με το χαμόγελο» είναι για τον Ζενέ σεξουαλικά ινδάλματα αλλά και τιμωροί. Την ίδια εποχή ο Ζενέ δηλώνει πανευτυχής που ο γαλλικός στρατός κατατροπώθηκε από έναν Αυστριακό δεκανέα. «Ενιωσα δικαιωμένος, αλλά δεν είμαι ο αυτουργός της εκδίκησης. Αλλοι πήραν τη θέση μου, αλλά τέλος πάντων η γαλλική κοινωνία δέχτηκε ένα γερό χτύπημα και δεν μπορούσα παρά να αγαπήσω αυτόν που έδωσε αυτό το γερό χαστούκι» (Ζενέ, συνομιλία με τον Υμπέρ Φίχτε). Για τον Ζενέ, γράφει ο Γιάμπλονκα, οι ναζιστές είναι οι τιμωροί της αδικίας, επειδή καταδιώκουν εκείνους που τον βασάνισαν από παιδί. Ανθρωπο του μίσους τον περιγράφουν, κάτι που μάλλον απουσιάζει από τους αναγνωρισμένους συγγραφείς της αστικής τάξης, και δεν είναι τυχαίο ότι το θέατρο για τον Ζενέ υπάρχει για να δείξει στο κοινό το θέαμα της διαφθοράς των ανθρώπων που αποτελούνται «καθωσπρέπει».
Ο Ζενέ οφείλει ένα μεγάλο κομμάτι της φήμης του στον Κοκτώ. Ομως απογειώθηκε με τη βοήθεια του Ζαν Πολ Σαρτρ στη δεκαετία του ’50, ο οποίος μαζί με τον Πικάσσο έπεισαν τον πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας να δώσει χάρη στον θανατοποινίτη Ζεν. Ο Σαρτρ γράφει σειρά άρθρων για τον Ζενέ στους «Σύγχρονους Καιρούς». «Ο Αγιος Ζενέ κωμωδός και μάρτυρας» εκδίδεται το 1952, όχι ως ξεχωριστό δοκίμιο, αλλά εν είδει προλόγου στα άπαντα του Ζενέ που είχε εκδώσει ο οίκος Gallimard ένα χρόνο νωρίτερα. Ο τίτλος του βιβλίου είναι δανεισμένος από τον Ροτρού, συγγραφέα μιας τραγωδίας βασισμένης στο μαρτύριο του αγίου Ζενέ, Ρωμαίου ηθοποιού του 4ου αιώνα που υπέστη βασανιστήρια με διαταγή του Διοκλητιανού. Λένε ότι ακριβώς αυτό το δοκίμιο ήταν που έκανε τον Ζενέ να περάσει από τη σκανδαλώδη ανωνυμία στη σκανδαλώδη δημοσιότητα. Ετών, τότε, 41.
Τον Ιούλιο του 1947, ο Σαρτρ προτείνει τις «Δούλες» για το βραβείο Πλειάδες, με τον Πολάν, την Μποβουάρ, τον Μαλρό και τον Μπλανσό στην κριτική επιτροπή. Ο Κοκτώ ζηλεύει αφάνταστα και αργότερα, όταν ο Ζενέ καθηλώνεται για μια οκταετία στη μη γραφή, τα ρίχνει και στους δύο. «Εσύ και ο Σαρτρ με μεταμορφώσατε σε άγαλμα. Ο Σαρτρ με ξεγύμνωσε στον Αγιο Ζενέ χωρίς συγκαταβατικότητα».
Θυμώνει συχνά ο Ζενέ. Κι όταν θυμώνει, λέει ότι τα θεατρικά του έργα είναι αστεϊσμοί, καλαμπούρια και πλάκες. Και φαίνεται ότι εισακούστηκε στη συνέχεια, γιατί τα θεατρικά του έργα σχολιάζονται πάντα κατά τον ίδιο τρόπο, τον τρόπο της ψευδαίσθησης, του προσποιητού, του μη απόλυτα πραγματικού και με τους ίδιους χαρακτηρισμούς – γιορτή, θέαμα, παραμύθι, μασκαράτα, μύθος, παιγνίδι, ζαβολιά, παρωδία... Η ζωή και ο κόσμος στο θέατρο του Ζενέ δεν είναι παρά εικόνες κολλημένες στο παραβάν, χρωματιστές αυταπάτες, κι αυτός σαν άλλος Μπέκετ, ένας άρχων του τελετουργικού της Ματαιοδοξίας και του Κενού... Για τον ίδιο όμως, το θέατρο είναι μια έξοδος κινδύνου, την οποία έσκαψε για να ξεφύγει από ένα αδιέξοδο.
ΖΑΝ ΖΕΝΕ: ΟΙ ΑΝΟΜΟΛΟΓΗΤΕΣ ΑΛΗΘΕΙΕΣ
Tης Pιτσας Mασουρα (Καθημερινή, 30/3/2008)
Τα μυθιστορήματά του μαρτυρούν μια σκέψη ήδη επεξεργασμένη θεατρικά. Οι κινήσεις, η συμπεριφορά, το μακιγιάζ, τα ντεκόρ, τα τεχνάσματα, όλα τα στοιχεία στα μυθιστορήματά του κατά τη δεκαετία του ’40 έχουν τη μορφή σεναρίου, εκτελούνται με τη βαρύτητα τελετουργικού, σκηνοθετούνται πληθωρικά και δραματοποιούνται με τη βοήθεια θεατρικών ανατροπών. Οι ήρωες του Ζαν Ζενέ μοιάζουν σαν να κινούνται στο θεατρικό σανίδι. Ο Νοτρ-Νταμ, η Ντιβίν και ο Σεκ βγαίνουν από το καμπαρέ, μεθυσμένοι, ευτυχισμένοι, μασκαρεμένοι και σουλατσάρουν στους δρόμους σαν φτιασιδωμένοι θεατρίνοι. Ο Αρκαμόν έχει τη δύναμη ενός τραγικού ηθοποιού και η φυλακή Μετρέ είναι ένας θεατρικός χώρος, όπου το περίπλοκο τελετουργικό της νυχτερινής κατάκλυσης διεκπεραιώνεται μέσα σ’ ένα ντεκόρ που στήνεται και μετά ξηλώνεται. Η βραδινή προσευχή, όπου το «Αμήν» ακούγεται σαν «Αμάν», γίνεται τελετουργική παρωδία. Ο κόσμος του Μετρέ –η αγροτική φυλακή ανηλίκων, της οποίας ο Ζενέ υπήρξε τρόφιμος– έχει τα χαρακτηριστικά των φυλακών, του θεάτρου και του ονείρου...
Το 1942, σε ηλικία 32 ετών, ο Ζαν Ζενέ (γιος μιας πόρνης κι ενός εργάτη), περπατώντας στον Σηκουάνα συναντά τον Ζαν Τιρλέ και τον Ρολάν Λάουντενμπαχ. Μερικούς μήνες αργότερα αυτοί οι δύο τον φέρνουν σε επαφή με τον πνευματικό καθοδηγητή τους Ζαν Κοκτώ, στον οποίον ο Ζενέ δίνει δύο δοκίμιά του, το «Καταδικασμένος σε θάνατο» και το «Παναγία των Λουλουδιών», ένα εμπρηστικό μυθιστόρημα που έγραψε στο κελί του. Ο Κοκτώ θαμπώνεται από το «θαύμα», όπως αποκαλεί τη δουλειά του ομοφυλόφιλου Ζενέ, πλέκει το εγκώμιό του στους φίλους του, τον Βαλερί, τον Ελιάρ, την Κολέτ, τον Πολάν και παράλληλα τον βοηθάει να εκδώσει την «Παναγία των Λουλουδιών». Το 1943, κατά τη διάρκεια της δωδέκατης δίκης του (ο Ζενέ μπαινόβγαινε στις φυλακές συχνά, έχοντας εκδηλώσει παραβατική συμπεριφορά από παιδί), ο Κοκτώ εμφανίζεται ως μάρτυρας υπεράσπισης του «μεγαλύτερου συγγραφέα της εποχής». Ο Κοκτώ, ομοφυλόφιλος και ο ίδιος, θεωρείται φίλος των Γερμανών και μέγας θαυμαστής του Αρνό Μπρέκερ, του αγαπημένου γλύπτη του Χίτλερ. Φαίνεται δε ότι επηρέασε τον Ζενέ στη φιλοναζιστική θέση που υιοθέτησε για κάποιο διάστημα της ζωής του. Ο Ζενέ, λοιπόν, μπήκε στον κόσμο της λογοτεχνίας υπό την προστασία των δωσίλογων και κατά καιρούς φλέρταρε με τον τίτλο του αναρχικού της Δεξιάς.
Το βιβλίο του ιστορικού Ιαν Γιάμπλονκα «Ζαν Ζεν: οι Ανομολόγητες Αλήθειες» (εκδόσεις Καστανιώτη) –απ’ όπου και τα παραπάνω στοιχεία– επιδιώκει να ερμηνεύσει το θαυμασμό του Ζενέ προς τον Χίτλερ. Και παράλληλα να δικαιολογήσει πώς αυτός ο «αλητάκος», ο «αχρείος», ο «παλιοκλέφτης» κατάφερε να γοητεύσει τον Κοκτώ, τον Σαρτρ και τον Ντεριντά, κατάφερε να περιφέρεται στη Μονμάρτρη με μεταξωτές γραβάτες και από αιρετικός οπαδός των ναζιστών να γίνει σύμβολο αντίστασης κατά της αδικίας και των κατατρεγμένων του κόσμου. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του, παρασυρμένος από τον έρωτα του Αμπντάλα, ενός σχοινοβάτη, ο οποίος αυτοκτονεί («Σχοινοβάτης», τίτλος βιβλίου του Ζενέ), αλλά και τον Μάη του ’68 πασχίζει να συμπαρασταθεί στους Παλαιστίνιους, αναμειγνύεται με τους Λιβανέζους, ερωτεύεται τη Λαράς –παραλία του Μαρόκου– λατρεύει τον Φουκώ και στηρίζει τους εθνικιστές της Αλγερίας.
Πολλοί πιστεύουν ότι ο αγαπημένος φίλος του Ζαν Πολ Σαρτρ, ο οποίος κάποια στιγμή είπε ότι ο Ζαν Ζενέ πέθανε... ο Αγιος Ζενέ μου ζήτησε να εκφωνήσω τον επικήδειο λόγο του – δεν ήταν πολιτικοποιημένος και ότι τα μυθιστορήματά του δεν ήταν πολιτικά. Το κλίμα αυτό το είχε διαμορφώσει ο ίδιος. Είχε αρνηθεί ότι οι «Δούλες», οι «Νέγροι», τα «Παραβάν» ήταν έργα στρατευμένα. Ο ιστορικός Ιαν Γιάμπλονκα σημειώνει ότι τα μυθιστορήματά του όχι μόνον είναι σε βάθος πολιτικά, αλλά αντανακλούν την ομολογημένη έλξη του για τον ιταλικό φασισμό και τον ναζισμό. Για να πειστεί κανείς, αρκεί να ρίξει μια ματιά τις «Επιτάφιες Σπονδές» (1944), όπου ανά τριάντα σελίδες υπάρχει μια απολογία των SS, του Χίτλερ, της Εθνοφρουράς... Και διερωτάται ο ιστορικός συγγραφέας: Μέχρι ποιο σημείο ο λογοτεχνικός κόσμος του Ζενέ αντιστοιχεί στη ναζιστική κοσμοθεωρία; Ισως η έλξη του Ζενέ για τον ναζισμό προέρχεται από την απόλυτη ταύτιση με τους ηττημένους, εκτός αν πρόκειται για ερωτική παρόρμηση προς τον υποτιθέμενο ανδρισμό των ναζί. «Τα τάγματα των ξανθών πολεμιστών που μας γ... με την ησυχία τους στις 14 Ιουνίου 1940», ή «οι πιλότοι των Στούκας που βομβάρδισαν τη Γαλλία σπέρνοντας το θάνατο με το χαμόγελο» είναι για τον Ζενέ σεξουαλικά ινδάλματα αλλά και τιμωροί. Την ίδια εποχή ο Ζενέ δηλώνει πανευτυχής που ο γαλλικός στρατός κατατροπώθηκε από έναν Αυστριακό δεκανέα. «Ενιωσα δικαιωμένος, αλλά δεν είμαι ο αυτουργός της εκδίκησης. Αλλοι πήραν τη θέση μου, αλλά τέλος πάντων η γαλλική κοινωνία δέχτηκε ένα γερό χτύπημα και δεν μπορούσα παρά να αγαπήσω αυτόν που έδωσε αυτό το γερό χαστούκι» (Ζενέ, συνομιλία με τον Υμπέρ Φίχτε). Για τον Ζενέ, γράφει ο Γιάμπλονκα, οι ναζιστές είναι οι τιμωροί της αδικίας, επειδή καταδιώκουν εκείνους που τον βασάνισαν από παιδί. Ανθρωπο του μίσους τον περιγράφουν, κάτι που μάλλον απουσιάζει από τους αναγνωρισμένους συγγραφείς της αστικής τάξης, και δεν είναι τυχαίο ότι το θέατρο για τον Ζενέ υπάρχει για να δείξει στο κοινό το θέαμα της διαφθοράς των ανθρώπων που αποτελούνται «καθωσπρέπει».
Ο Ζενέ οφείλει ένα μεγάλο κομμάτι της φήμης του στον Κοκτώ. Ομως απογειώθηκε με τη βοήθεια του Ζαν Πολ Σαρτρ στη δεκαετία του ’50, ο οποίος μαζί με τον Πικάσσο έπεισαν τον πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας να δώσει χάρη στον θανατοποινίτη Ζεν. Ο Σαρτρ γράφει σειρά άρθρων για τον Ζενέ στους «Σύγχρονους Καιρούς». «Ο Αγιος Ζενέ κωμωδός και μάρτυρας» εκδίδεται το 1952, όχι ως ξεχωριστό δοκίμιο, αλλά εν είδει προλόγου στα άπαντα του Ζενέ που είχε εκδώσει ο οίκος Gallimard ένα χρόνο νωρίτερα. Ο τίτλος του βιβλίου είναι δανεισμένος από τον Ροτρού, συγγραφέα μιας τραγωδίας βασισμένης στο μαρτύριο του αγίου Ζενέ, Ρωμαίου ηθοποιού του 4ου αιώνα που υπέστη βασανιστήρια με διαταγή του Διοκλητιανού. Λένε ότι ακριβώς αυτό το δοκίμιο ήταν που έκανε τον Ζενέ να περάσει από τη σκανδαλώδη ανωνυμία στη σκανδαλώδη δημοσιότητα. Ετών, τότε, 41.
Τον Ιούλιο του 1947, ο Σαρτρ προτείνει τις «Δούλες» για το βραβείο Πλειάδες, με τον Πολάν, την Μποβουάρ, τον Μαλρό και τον Μπλανσό στην κριτική επιτροπή. Ο Κοκτώ ζηλεύει αφάνταστα και αργότερα, όταν ο Ζενέ καθηλώνεται για μια οκταετία στη μη γραφή, τα ρίχνει και στους δύο. «Εσύ και ο Σαρτρ με μεταμορφώσατε σε άγαλμα. Ο Σαρτρ με ξεγύμνωσε στον Αγιο Ζενέ χωρίς συγκαταβατικότητα».
Θυμώνει συχνά ο Ζενέ. Κι όταν θυμώνει, λέει ότι τα θεατρικά του έργα είναι αστεϊσμοί, καλαμπούρια και πλάκες. Και φαίνεται ότι εισακούστηκε στη συνέχεια, γιατί τα θεατρικά του έργα σχολιάζονται πάντα κατά τον ίδιο τρόπο, τον τρόπο της ψευδαίσθησης, του προσποιητού, του μη απόλυτα πραγματικού και με τους ίδιους χαρακτηρισμούς – γιορτή, θέαμα, παραμύθι, μασκαράτα, μύθος, παιγνίδι, ζαβολιά, παρωδία... Η ζωή και ο κόσμος στο θέατρο του Ζενέ δεν είναι παρά εικόνες κολλημένες στο παραβάν, χρωματιστές αυταπάτες, κι αυτός σαν άλλος Μπέκετ, ένας άρχων του τελετουργικού της Ματαιοδοξίας και του Κενού... Για τον ίδιο όμως, το θέατρο είναι μια έξοδος κινδύνου, την οποία έσκαψε για να ξεφύγει από ένα αδιέξοδο.
ΜΙΑ ΠΡΩΤΗ ΝΙΚΗ
.
Η Ελληνική Ομοφυλοφιλική Κοινότητα (ΕΟΚ) βρίσκεται στην πολύ ευχάριστη θέση να ανακοινώσει ότι ο Ιρανός γκέι πρόσφυγας που αναγνωρίζεται με το όνομα "Άλεξ", πήρε τελικά άσυλο, μετά την επανεξέταση της υπόθεσής του.
Η ΕΟΚ ευχαριστεί θερμά όλους και όλες που βοήθησαν ενεργά στην κινητοποίηση που έγινε εντός και εκτός Ελλάδας συμβάλλοντας στο θετικό αυτό αποτέλεσμα. Ιδιαίτερα ευχαριστεί τον Συνασπισμό που από την πρώτη στιγμή που έλαβε γνώση του θέματος συνέβαλλε σημαντικά στην θετική έκβασή του και τον Υφυπουργό κ. Χηνοφώτη που ανταποκρίθηκε, αναγνωρίζοντας το δίκαιο της υπόθεσης του "Άλεξ".
Αντιγράφουμε την απόφαση:
* * * * * * * * * * * * * * * * * *
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΏΝ
ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ
Αθήνα, 28 Μαρτίου 2008-03-28
Κυρία
Ιωάννα – Μαρία Τζεφεράκου
Δικηγόρο
Με την παρούσα θα ήθελα να σας ενημερώσω, ότι το αίτημα του πελάτου σας, Ιρανού υπηκόου, ΧΧΧ, για την αναγνώρισή του με την ιδιότητα του πρόσφυγα στη χώρα μας, έγινε αποδεκτό, με την υπ’ αριθμ. 95/43303 από 27-3-08 απόφαση του Υπουργείου Εσωτερικών, καθόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις της παραγράφου Α του άρθρου 1 της σύμβασης της Γενεύης του 1951 για τους πρόσφυγες.
Με εκτίμηση
(υπογραφή)
Παναγιώτης Χηνοφώτης
Ναύαρχος ε.α. – Επίτιμος Αρχηγός ΓΕΕΘΑ.
* * * * * * * * * * * * * * * ** * * * * * * * *
Το Δ.Σ. της ΕΟΚ
Η ΕΟΚ ευχαριστεί θερμά όλους και όλες που βοήθησαν ενεργά στην κινητοποίηση που έγινε εντός και εκτός Ελλάδας συμβάλλοντας στο θετικό αυτό αποτέλεσμα. Ιδιαίτερα ευχαριστεί τον Συνασπισμό που από την πρώτη στιγμή που έλαβε γνώση του θέματος συνέβαλλε σημαντικά στην θετική έκβασή του και τον Υφυπουργό κ. Χηνοφώτη που ανταποκρίθηκε, αναγνωρίζοντας το δίκαιο της υπόθεσης του "Άλεξ".
Αντιγράφουμε την απόφαση:
* * * * * * * * * * * * * * * * * *
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΏΝ
ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ
Αθήνα, 28 Μαρτίου 2008-03-28
Κυρία
Ιωάννα – Μαρία Τζεφεράκου
Δικηγόρο
Με την παρούσα θα ήθελα να σας ενημερώσω, ότι το αίτημα του πελάτου σας, Ιρανού υπηκόου, ΧΧΧ, για την αναγνώρισή του με την ιδιότητα του πρόσφυγα στη χώρα μας, έγινε αποδεκτό, με την υπ’ αριθμ. 95/43303 από 27-3-08 απόφαση του Υπουργείου Εσωτερικών, καθόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις της παραγράφου Α του άρθρου 1 της σύμβασης της Γενεύης του 1951 για τους πρόσφυγες.
Με εκτίμηση
(υπογραφή)
Παναγιώτης Χηνοφώτης
Ναύαρχος ε.α. – Επίτιμος Αρχηγός ΓΕΕΘΑ.
* * * * * * * * * * * * * * * ** * * * * * * * *
Το Δ.Σ. της ΕΟΚ
.
The Greek Homosexual Community (GHC-EOK) is happy to announce that the gay Iranian refugee, known as “Alex”, was finally granted asylum following the reconsideration of his case.
EOK wishes to express its gratitude to all - within Greece and abroad - involved with enthusiasm and who helped the positive outcome. Special acknowledgments go to the party of SYRIZA who, immediately after becoming aware of the case, helped to achieve the positive outcome and to the Deputy Minister Mr Chenofotis, who responded by acknowledging the just cause in Alex’s case.
EOK wishes to express its gratitude to all - within Greece and abroad - involved with enthusiasm and who helped the positive outcome. Special acknowledgments go to the party of SYRIZA who, immediately after becoming aware of the case, helped to achieve the positive outcome and to the Deputy Minister Mr Chenofotis, who responded by acknowledging the just cause in Alex’s case.
30.3.08
ΕΜΦΥΛΟΙ ΡΟΛΟΙ ΚΑΙ ΤΑΥΤΟΤΗΤΕΣ
.
Κύκλος εκδηλώσεων GendER/SIE/ES – Έμφυλοι ρόλοι και ταυτότητες
Κύκλος εκδηλώσεων GendER/SIE/ES – Έμφυλοι ρόλοι και ταυτότητες
Τέσσερα προγράμματα με ταινίες μυθοπλασίας, ντοκιμαντέρ, καλλιτεχνικές-πειραματικέςΣε συνεργασία με το BIOS
Αποπλάνηση Αγγέλων – Αγόρια-Κορίτσια – Τραμπάλα συναισθημάτων – Ιστορίες του παιδιού του κάδου
Προβολές ταινιών
Αποπλάνηση Αγγέλων – Αγόρια-Κορίτσια – Τραμπάλα συναισθημάτων – Ιστορίες του παιδιού του κάδου
Προβολές ταινιών
Κυριακή 30 Μαρτίου – Πέμπτη 3 Απριλίου 2008
BIOS, Πειραιώς 84
Με ελληνικούς υπότιτλους
Είσοδος ελεύθερη
Τηλ.: +30 210 3661 000
Gender – Το γεγονός ότι η άφυλη πραγματικότητα δεν υπάρχει, αποτελεί για όλους τους καλλιτέχνες, από όλους τους τομείς της τέχνης, πεδίο δημιουργικής αντιπαράθεσης και ως προς τη φόρμα και ως προς το περιεχόμενο. Με πρωτοβουλία του Goethe-Institut Athen τα Ινστιτούτα Goethe της Νοτιοανατολικής Ευρώπης επέλεξαν την εποχή αυτή να προσεγγίσουν το θέμα του κοινωνικού φύλου με διάφορα προγράμματα, συμμετέχοντας έτσι στη σύγχρονη συζήτηση για τις διάφορες μορφές των στερεοτυπικών ρόλων και ταυτοτήτων των φύλων.Σε συνεργασία με το ΒΙΟS, έναν από τους πιο δυναμικούς χώρους της Αθήνας που προσφέρει πεδίο πειραματισμού στις νέες τέχνες, το Goethe-Institut Athen διοργανώνει μια εβδομάδα πολλαπλών δράσεων. Από 30 Μαρτίου έως 3 Απριλίου πραγματοποιείται ένα κινηματογραφικό πρόγραμμα σε τέσσερις ενότητες με ταινίες μικρού μήκους που προσφέρονται για ανάγνωση από τη σκοπιά του κοινωνικού φύλου: Ταινίες μυθοπλασίας, ντοκιμαντέρ, καλλιτεχνικές πειραματικές.
Gender – Το γεγονός ότι η άφυλη πραγματικότητα δεν υπάρχει, αποτελεί για όλους τους καλλιτέχνες, από όλους τους τομείς της τέχνης, πεδίο δημιουργικής αντιπαράθεσης και ως προς τη φόρμα και ως προς το περιεχόμενο. Με πρωτοβουλία του Goethe-Institut Athen τα Ινστιτούτα Goethe της Νοτιοανατολικής Ευρώπης επέλεξαν την εποχή αυτή να προσεγγίσουν το θέμα του κοινωνικού φύλου με διάφορα προγράμματα, συμμετέχοντας έτσι στη σύγχρονη συζήτηση για τις διάφορες μορφές των στερεοτυπικών ρόλων και ταυτοτήτων των φύλων.Σε συνεργασία με το ΒΙΟS, έναν από τους πιο δυναμικούς χώρους της Αθήνας που προσφέρει πεδίο πειραματισμού στις νέες τέχνες, το Goethe-Institut Athen διοργανώνει μια εβδομάδα πολλαπλών δράσεων. Από 30 Μαρτίου έως 3 Απριλίου πραγματοποιείται ένα κινηματογραφικό πρόγραμμα σε τέσσερις ενότητες με ταινίες μικρού μήκους που προσφέρονται για ανάγνωση από τη σκοπιά του κοινωνικού φύλου: Ταινίες μυθοπλασίας, ντοκιμαντέρ, καλλιτεχνικές πειραματικές.
(βλ. και πρόγραμμα «Φεστιβάλ Genderpop» )
Η ΑΛΚΗΣΤΙΣ ΠΡΩΤΟΨΑΛΤΗ ΜΙΛΑΕΙ ΣΤΟ FAQ
Άλκηστις Πρωτοψάλτη: «Αυτή η ερώτηση έχει κοινωνιολογική διάσταση. Αν ο γιος μου με έπειθε ότι με αυτή την επιλογή του θα ήταν ευτυχισμένος, θα του έδινα ψυχολογική υποστήριξη και αγάπη. Θα προτιμούσα όμως να συνυπάρξει με τη σχέση του απλά, ουσιαστικά, με αξιοπρέπεια και σεβασμό και όχι να κάνει γάμο, ο οποίος προϋποθέτει την ανάγκη να δημιουργήσεις οικογένεια».
(Αναδημοσίευση από το FAQ , τ. 4)
(Αναδημοσίευση από το FAQ , τ. 4)
ΚΑΛΗ ΛΕΥΤΕΡΙΑ ΤΟΥ!
.
Labor of Love
Is society ready for this pregnant husband?
By Thomas Beatie (The Advocate April 8, 2008 )
To our neighbors, my wife, Nancy, and I don’t appear in the least unusual. To those in the quiet Oregon community where we live, we are viewed just as we are -- a happy couple deeply in love. Our desire to work hard, buy our first home, and start a family was nothing out of the ordinary. That is, until we decided that I would carry our child.
I am transgender, legally male, and legally married to Nancy. Unlike those in same-sex marriages, domestic partnerships, or civil unions, Nancy and I are afforded the more than 1,100 federal rights of marriage. Sterilization is not a requirement for sex reassignment, so I decided to have chest reconstruction and testosterone therapy but kept my reproductive rights. Wanting to have a biological child is neither a male nor female desire, but a human desire.
Labor of Love
Is society ready for this pregnant husband?
By Thomas Beatie (The Advocate April 8, 2008 )
To our neighbors, my wife, Nancy, and I don’t appear in the least unusual. To those in the quiet Oregon community where we live, we are viewed just as we are -- a happy couple deeply in love. Our desire to work hard, buy our first home, and start a family was nothing out of the ordinary. That is, until we decided that I would carry our child.
I am transgender, legally male, and legally married to Nancy. Unlike those in same-sex marriages, domestic partnerships, or civil unions, Nancy and I are afforded the more than 1,100 federal rights of marriage. Sterilization is not a requirement for sex reassignment, so I decided to have chest reconstruction and testosterone therapy but kept my reproductive rights. Wanting to have a biological child is neither a male nor female desire, but a human desire.
.
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο πιέζοντας εδώ: The Advocate
Διαβάστε επίσης: Gay Super Hero: Κρας τεστ προκαταλήψεων
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο πιέζοντας εδώ: The Advocate
Διαβάστε επίσης: Gay Super Hero: Κρας τεστ προκαταλήψεων
ΥΠΟ ΕΞΕΤΑΣΗ Η ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ ΣΕ ΟΜΟΦΥΛΑ ΖΕΥΓΑΡΙΑ
.
Σύσταση ομάδας εργασίας
Υπό εξέταση η επέκταση του συμφώνου συμβίωσης σε ομόφυλα ζευγάρια
(Newsroom ΔΟΛ, με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ, 28/3/2008)
(Newsroom ΔΟΛ, με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ, 28/3/2008)
Στη σύσταση ομάδας εργασίας που θα μελετήσει όλες τις πλευρές της ενδεχόμενης επέκτασης του συμφώνου ελεύθερης συμβίωσης και στα ομόφυλα ζευγάρια, προχωρά το υπουργείο Δικαιοσύνης, έπειτα από σχετική πρόταση της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.
Συγκεκριμένα, ο υπουργός Δικαιοσύνης Σωτήρης Χατζηγάκης έκανε δεκτή την πρόταση του προέδρου της Επιτροπής Κ.Παπαϊωάννου για τη σύσταση ομάδας εργασίας με σκοπό τη μελέτη όλων των πλευρών της συμβιωτικής σχέσης ατόμων του ίδιου φύλου.
Σε επιστολή του προς τον κ. Παπαϊωάννου ο κ. Χατζηγάκης αναφέρει, μεταξύ των άλλων, ότι το θέμα της συμβίωσης των ατόμων του ιδίου φύλου και της νομικής του ρύθμισης είναι πολυδιάστατο και αφορά σε ένα πλήθος ζητημάτων (κληρονομικά, φορολογικά, ασφαλιστικά, υγειονομικά, συνταξιοδοτικά, προνοιακά, εργασιακά κλπ,) τα οποία χρειάζονται συνθετική μελέτη και είναι αρμοδιότητος πολλών άλλων υπουργείων.
Συγκεκριμένα, ο υπουργός Δικαιοσύνης Σωτήρης Χατζηγάκης έκανε δεκτή την πρόταση του προέδρου της Επιτροπής Κ.Παπαϊωάννου για τη σύσταση ομάδας εργασίας με σκοπό τη μελέτη όλων των πλευρών της συμβιωτικής σχέσης ατόμων του ίδιου φύλου.
Σε επιστολή του προς τον κ. Παπαϊωάννου ο κ. Χατζηγάκης αναφέρει, μεταξύ των άλλων, ότι το θέμα της συμβίωσης των ατόμων του ιδίου φύλου και της νομικής του ρύθμισης είναι πολυδιάστατο και αφορά σε ένα πλήθος ζητημάτων (κληρονομικά, φορολογικά, ασφαλιστικά, υγειονομικά, συνταξιοδοτικά, προνοιακά, εργασιακά κλπ,) τα οποία χρειάζονται συνθετική μελέτη και είναι αρμοδιότητος πολλών άλλων υπουργείων.
«Αποδέχομαι την πρότασή σας να συσταθεί ομάδα εργασίας στο υπουργείο Δικαιοσύνης, η οποία θα διερευνήσει όλες τις όψεις αυτές, την διεθνή πρακτική και το υφιστάμενο εγχώριο νομικό και κοινωνικό πλαίσιο» καταλήγει ο υπουργός στην επιστολή του.
ΣΥΜΦΩΝΟ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ ΑΥΣΤΗΡΑ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΧΩΡΟΥ;
.
Σύμφωνα με ανακοινώσεις στον Τύπο, η κυβέρνηση θα φέρει προς ψήφιση νομοσχέδιο για τη θέσπιση Σύμφωνου Συμβίωσης που θα έχει μορφή συμβολαιογραφικής πράξης και θα κατοχυρώνει στα δυο συμβαλλόμενα μέρη δικαιώματα ανάλογα με εκείνα που παρέχει ο γάμος. Από αυτή τη ρύθμιση αποκλείονται τα ομόφυλα ζευγάρια. Η σεμνοτυφία καταδικάζει σε μιζέρια ένα κόσμο που εγγίζει το 10% των Ελλήνων πολιτών. Τους αποβάλλει ως καρκίνωμα, ως αδιόρθωτους, από την υγιώς σκεπτόμενη και σεξουαλικώς πράττουσα κοινωνία.
Γνωρίζει η κυβέρνηση ότι η ρατσιστική αυτή διάκριση έρχεται σε αντίθεση με το Σύνταγμα και με την παγκόσμια και την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Γνωρίζει επίσης ότι στην Ευρώπη των εταίρων μας, η ελεύθερη συμβίωση ατόμων του ιδίου φύλου είναι κατοχυρωμένη στην Ισπανία, τη Γαλλία, την Ιταλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία, την Ελβετία, την Τσεχία, την Ουγγαρία, τη Δανία, τη Φινλανδία, τη Σουηδία, τη Νορβηγία, την Ισλανδία, την Ολλανδία, το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο. Γνωρίζει, τέλος, ότι στη σχέση ανάμεσα σε δύο συναινούντες ενηλίκους, όταν αυτή συντελείται σε ιδιωτικό χώρο, δεν υπάρχει απολύτως τίποτα άσεμνο: είναι πια κοινός τόπος.
Αποδεικνύεται λοιπόν η κυβέρνηση, για ακόμα μια φορά, μοιραίο και άβουλο έρμαιο των συντηρητικών συλλόγων γονέων και κηδεμόνων και των μισαλλόδοξων κηρυγμάτων, όπως του αγίου Θεσσαλονίκης Άνθιμου λέγοντος: "Οι ομοφυλόφιλοι διαστρέφουν την ανθρώπινη φύση με ανομολόγητες πράξεις παρά την ανθρώπινη φύση".
"Οι συνθήκες δεν είναι ώριμες", δικαιολογήθηκε ο αρμόδιος υπουργός Δικαιοσύνης. Υπήρξαν, όμως, ώριμες οι συνθήκες όταν -κάνοντας την ανάγκη φιλοτιμία- δέχτηκαν σε δεξίωση τον Ολλανδό πρέσβη με το άρρενα σύζυγό του!
Και θα υπάρξουν επίσης αναγκαστικά ώριμες, όπως εύστοχα επεσήμανε ο Δ. Παπαδημούλης, στις περιπτώσεις ομόφυλων ζευγαριών Ευρωπαίων που ζουν νόμιμα στη χώρα μας, με βάση το "Σύμφωνο Διαβίωσης" των δικών τους χωρών.
Όταν σε κάποιο τέτοιο ομόφυλο ζευγάρι, πεθάνει ο ένας σύντροφος και προκύψει θέμα κληρονομιάς από τον άλλον, τι άλλο μπορεί να κάνει η κυβέρνηση, παρά να δεχτεί αυτό το δικαίωμα; Μόνο για τους ταλαίπωρους ιθαγενείς δεν ωριμάζουν οι συνθήκες. Αυτοί παραμένουν όμηροι της ψηφοθηρίας, δηλαδή της καθ’ ημάς Ανατολής. Πράγματι, οι συνθήκες δεν είναι ώριμες. Η σεμνοτυφία, που πάει παρέα με τον κοσμοδιορθωτισμό, είναι γνώρισμα ανώριμων, καθυστερημένων κοινωνιών.
Στις χώρες της Μ. Ανατολής, η σεμνοτυφία ακρωτηριάζει τα σεξουαλικά όργανα των κοριτσιών. Πιο ανατολικά, φοράει μπούρκα στις γυναίκες και ανατινάζει αγάλματα του Βούδα. Και επειδή η πληροφορία σήμερα μεταδίδεται με μοναδική ταχύτητα και ευκολία, τούτα τα χαρακτηριστικά μας δεν μένουν κρυφά από τους εταίρους μας, που προσπαθούν να δημιουργήσουν της ευρωπαϊκή κοινωνία της ανοχής.
Πηγή: Αυγή, 21.3.08 (Αναδημοσίευση από το site του Πολύχρωμου Πλανήτη)
.
Τώρα για να καταλάβω: Το σύμφωνο συμβίωσης αφορά σε "σχέση ανάμεσα σε δυο συναινούντες ενηλίκους, όταν αυτή συντελείται σε ιδιωτικό χώρο";
Δηλαδή θα πρέπει να έχουν κλειστά τα πατζούρια;
Σβηστά τα φώτα;
Στο δρόμο να κάνουν ότι είναι απλώς φίλοι;
Για άλλη μια φορά έχουμε και πάλι εδώ τη γνωστή ιστορία της ανοχής προς τους ομοφυλόφιλους αρκεί να μην έχουν δημόσια παρουσία και εικόνα, αρκεί να είναι αόρατοι;
Τελικά μήπως η ΑΥΓΗ θα πρέπει να προσέχει λίγο περισσότερο τι γράφει; Ή τι εννοεί;
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΝΑ CAMP ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ
.
ΘΕΑΤΡΟ
Ρον Κλαρκ και Σαμ Μπόμπρικ «Σ' αγαπώ με τα ροζ».
Πρωταγωνιστούν: Μαρία Αλιφέρη, Χρήστος Νομικός, Τόμμυ Σκλάβος, Αρης Μπούζμπας, Μπιλιώ Κωνσταντοπούλου. Σκηνοθεσία: Αλέξανδρος Λιακόπουλος.
Η Βεατρίκη «δραπετεύει» με τον εραστή της έπειτα από 26 χρόνια γάμου. Ο άντρας της, απογοητευμένος, επισκέπτεται το σπίτι του, όπου τον περιμένουν εκπλήξεις: ένα αγόρι στο κρεβάτι του γιου του και μια πόρνη που προσπαθεί να τον φέρει στον ίσιο δρόμο.
Πληροφορίες για το πώς μπορείτε να παρακολουθήσετε την παράσταση με οργανωμένο γκρουπ γκέι θεατών μπορείτε να λάβετε απευθυνόμενοι στον Cobden
ΘΕΑΤΡΟ
Ρον Κλαρκ και Σαμ Μπόμπρικ «Σ' αγαπώ με τα ροζ».
Πρωταγωνιστούν: Μαρία Αλιφέρη, Χρήστος Νομικός, Τόμμυ Σκλάβος, Αρης Μπούζμπας, Μπιλιώ Κωνσταντοπούλου. Σκηνοθεσία: Αλέξανδρος Λιακόπουλος.
Η Βεατρίκη «δραπετεύει» με τον εραστή της έπειτα από 26 χρόνια γάμου. Ο άντρας της, απογοητευμένος, επισκέπτεται το σπίτι του, όπου τον περιμένουν εκπλήξεις: ένα αγόρι στο κρεβάτι του γιου του και μια πόρνη που προσπαθεί να τον φέρει στον ίσιο δρόμο.
Πληροφορίες για το πώς μπορείτε να παρακολουθήσετε την παράσταση με οργανωμένο γκρουπ γκέι θεατών μπορείτε να λάβετε απευθυνόμενοι στον Cobden
.
.
ΜΟΥΣΙΚΗ
Συναυλία των Μουσικών Συνόλων του Δήμου Αθηναίων με τους ερμηνευτές Γιάννη Βογιατζή και Κλειώ Δενάρδου.
Η Συμφωνική Ορχήστρα υπό τη μουσική διεύθυνση του Ελευθέριου Καλκάνη και η Μικτή Δημοτική Χορωδία υπό τη διδασκαλία του Σταύρου Μπερή, θα ερμηνεύσουν παλιά αγαπημένα αθηναϊκά τραγούδια.
Το πρόγραμμα της συναυλίας περιλαμβάνει γνωστά τραγούδια των: Διονύση Σαββόπουλου, Γιώργου Μουζάκη, Μίμη Πλέσσα, Γεράσιμου Λαβράνου, Ζακ Ιακωβίδη, Μάνου Χατζιδάκι, Χρήστου Χαιρόπουλου, Κώστα Κλάββα, Γιώργου Κατσαρού, Θεόφραστου Σακελλαρίδη, Νίκου Χατζηαποστόλου, Αττίκ και Μιχάλη Σουγιούλ.
Μουσείο Μπενάκη, Κυριακή 30/03/2008
ΜΟΥΣΙΚΗ
Συναυλία των Μουσικών Συνόλων του Δήμου Αθηναίων με τους ερμηνευτές Γιάννη Βογιατζή και Κλειώ Δενάρδου.
Η Συμφωνική Ορχήστρα υπό τη μουσική διεύθυνση του Ελευθέριου Καλκάνη και η Μικτή Δημοτική Χορωδία υπό τη διδασκαλία του Σταύρου Μπερή, θα ερμηνεύσουν παλιά αγαπημένα αθηναϊκά τραγούδια.
Το πρόγραμμα της συναυλίας περιλαμβάνει γνωστά τραγούδια των: Διονύση Σαββόπουλου, Γιώργου Μουζάκη, Μίμη Πλέσσα, Γεράσιμου Λαβράνου, Ζακ Ιακωβίδη, Μάνου Χατζιδάκι, Χρήστου Χαιρόπουλου, Κώστα Κλάββα, Γιώργου Κατσαρού, Θεόφραστου Σακελλαρίδη, Νίκου Χατζηαποστόλου, Αττίκ και Μιχάλη Σουγιούλ.
Μουσείο Μπενάκη, Κυριακή 30/03/2008
28.3.08
ΟΠΟΙΟΣ ΔΕΝ ΘΕΛΕΙ ΝΑ ΖΥΜΩΣΕΙ... 2
.
Όποιος αντιλαμβάνεται το βαθύτερο νόημα της εγκυκλοπαιδικού χαρακτήρα γραπτής ερώτησης των ευρωβουλευτών του ΠΑΣΟΚ προς την Κομισιόν που παρατίθεται παρακάτω παρακαλείται να ενημερώσει κι εμάς τους υπόλοιπους.
ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΩΤΗΣΗ E-1596/08
υποβολή: Maria Eleni Koppa (PSE) και Stavros Lambrinidis (PSE)
προς την Επιτροπή
Θέμα: Σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης
Ερωτάται η Επιτροπή σε πόσα από τα κράτη μέλη προβλέπεται νομοθετικά το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης ως εναλλακτική λύση, για όσα ζευγάρια δεν θέλουν τον πολιτικό ή θρησκευτικό γάμο.
Σε ποια από αυτά τα κράτη μέλη το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης αφορά, εκτός από τα ετερόφυλα, και στα ομόφυλα ζευγάρια;
Όποιος αντιλαμβάνεται το βαθύτερο νόημα της εγκυκλοπαιδικού χαρακτήρα γραπτής ερώτησης των ευρωβουλευτών του ΠΑΣΟΚ προς την Κομισιόν που παρατίθεται παρακάτω παρακαλείται να ενημερώσει κι εμάς τους υπόλοιπους.
ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΩΤΗΣΗ E-1596/08
υποβολή: Maria Eleni Koppa (PSE) και Stavros Lambrinidis (PSE)
προς την Επιτροπή
Θέμα: Σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης
Ερωτάται η Επιτροπή σε πόσα από τα κράτη μέλη προβλέπεται νομοθετικά το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης ως εναλλακτική λύση, για όσα ζευγάρια δεν θέλουν τον πολιτικό ή θρησκευτικό γάμο.
Σε ποια από αυτά τα κράτη μέλη το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης αφορά, εκτός από τα ετερόφυλα, και στα ομόφυλα ζευγάρια;
Ο ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΙΚΟΣ ΕΡΩΤΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ
.
ΕΡΩΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ
Στην αγκαλιά του Γανυμήδη
Μια σε βάθος ανάλυση του ομοφυλοφιλικού έρωτα στην Αρχαία Ελλάδα
ΜΑΙΡΗ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΙΔΟΥ (ΤO ΒΗΜΑ, 23/03/2008)
Ο Πλάτωνας έγραψε ότι οι ομοφυλόφιλοι εραστές ήταν οι πιο μακάριοι από τους θνητούς. Φαίνεται όμως ότι άλλαξε γνώμη όταν περιέγραψε την πράξη ως την πιο «αισχρή», την «ειδεχθέστερη όλων των ειδεχθών πραγμάτων». Γιατί ήταν τόσο ασαφείς οι αρχαίοι Ελληνες γύρω από το θέμα της ομοφυλοφιλίας; ερωτά ο Τζέιμς Ντέιβιντσον στο νέο παγκόσμιο μπεστ σέλερ Οι Ελληνες και ο Ελληνικός Ερωτας - θέμα στο οποίο ήδη έχει εντρυφήσει πλειάδα κορυφαίων φιλοσόφων και διανοητών. Τι έκανε, ωστόσο, το παρόν σύγγραμμα να ξεχωρίσει από τον πρώτο μήνα κυκλοφορίας του στη Μεγάλη Βρετανία;
Κατ' αρχάς, ο ελληνικός Ερωτας είναι ένας σχετικά πρόσφατος όρος, ο οποίος εμφανίστηκε στη διάρκεια του 19ου αιώνα και ήθελε τους αρχαίους Ελληνες σχεδόν τόσο ντροπαλούς όσο και οι βικτωριανοί της εποχής εκείνης. Ετσι, παρ' ότι είναι συχνές οι απεικονίσεις έρωτα μεταξύ ανδρών στην αγγειογραφία, ουδέποτε γίνεται σαφής λόγος για την ερωτική πράξη. Ισως έτσι μπόρεσε να εξηγηθεί και η στροφή του Πλάτωνα σε πιο συντηρητικές απόψεις για το θέμα στην Πολιτεία του. Η ομοφυλοφιλία των αρχαίων Ελλήνων έγινε αντικείμενο εκτεταμένης έρευνας και μελέτης και κάθε φορά θα προσαρμοζόταν στην αντίστοιχη εποχή. Αλλά έρχεται τώρα ο Ντέιβιντσον να διαπιστώσει ότι όλες οι προηγούμενες υποθέσεις ήταν λάθος. Πολλοί συμφώνησαν μαζί του αμέσως. «Οπως και αν είναι φορτισμένος ή σχηματοποιημένος, ο ελληνικός Ερωτας είναι ένας από τους πιο βολικούς παραπλανητικούς όρους του δυτικού πολιτισμού μας» επισήμανε ο Jonathan Keates στο περιοδικό «Spectator».
Αποστολή του νεαρού άγγλου συγγραφέα είναι να ανασκευάσει την αντίληψη για τον ελληνικό Ερωτα - όρος ο οποίος επικράτησε μέσα από τις μελέτες της βικτοριανής εποχής για την ομοφυλοφιλία στην Αρχαία Ελλάδα -, να την αποσυνδέσει από όλες τις βδελυρές συνδηλώσεις με κάτι κακό, αφύσικο, ασύδοτο, βρώμικο και πονηρό, και προπαντός να εξαλείψει τη σύγχρονη εμμονή που ονομάζεται «σοδομισμο-μανία» («sodomania»). «Εχουμε μια επική ραψωδία αυτού που ο Τζέιμς Ντέιβιντσον ονόμασε "ομοφυλοφιλο-τρέλα" ("homobesottedness")», εξηγεί ο Ολιβερ Τάπλιν στον «Guardian» της 5ης Ιανουαρίου του 2008. «Ενώ φέρνει στο φως την τεράστια ποικιλία ομοφυλοφιλικών εκφάνσεων στον αρχαίο ελληνικό κόσμο, εστιάζει στην κοινωνική τους γεφύρωση, στα υψηλά ιδανικά και στη διαρκή αφοσίωση που συνιστούσαν ακριβώς αυτή την ανωτερότητα της "ομοφυλοφιλο-τρέλας"». Η δική του «ομοφυλοφιλο-τρέλα» δεν είναι απαξιωτική.
Παιδόφιλοι και παιδεραστές
Για παράδειγμα η «παιδεραστία» («pederasty»), μια ελληνική λέξη που σημαίνει τον έρωτα για τα παιδιά, είναι πολύ κοντινή στην «παιδοφιλία» («paedophilia»), ήτοι την προετοιμασία των ανήλικων παιδιών για σεξουαλική κακοποίηση - μια όχι και τόσο καλή ελληνική λέξη που στοιχειώνει πλέον την παγκόσμια ειδησεογραφία. Αλλά όπως δείχνει ο Ντέιβιντσον μέσα από έναν πλούτο μαρτυριών και αποκαλύψεων της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, πρόκειται για παρεξήγηση της λέξης «παιδί», η οποία εκλήφθηκε ως «αγόρι». Σε μια κοινωνία η οποία εκτιμά την ηλικία όχι απλώς μετρώντας τα χρόνια - όπως σήμερα - αλλά με ηλικιακές τάξεις, η λέξη «αγόρι» μπορεί να αφορά όλο το φάσμα ανάμεσα στην ώριμη εφηβεία και στα πρώτα χρόνια μετά τα 20. Η σεξουαλική παρενόχληση σε ανήλικα παιδιά ήταν, όπως δείχνει πάλι ο Ντέιβιντσον, εξίσου εγκληματική στην Αρχαία Ελλάδα όσο είναι και σήμερα. Το «εράν» στα αρχαία ελληνικά σήμαινε «θαυμάζειν», δηλαδή μια μονομερή και όχι αμφίδρομη δραστηριότητα, χωρίς αξίωση για φυσική συνεύρεση.
Η ομοφυλοφιλία για τον Ντέιβιντσον είναι «βαρυσήμαντη, μόνιμη και αληθινή», συνεπώς έχει σημασία γι' αυτόν να ανασκευάσει τον ισχυρισμό ότι η «ομοφυλοφιλία» είναι μια σύγχρονη έννοια, αλλά και την τρέχουσα εντύπωση ότι στην Αρχαία Ελλάδα ήταν απλώς ένα ζήτημα επιβολής του «ερωτικού εισβολέα» και υποταγής του «δέκτη» - «σοδο-μανία». Και παρουσιάζει με ζήλο πώς η όλη σχετική παραποίηση των στοιχείων προέρχεται από μια ανίερη συμμαχία μεταξύ του κορυφαίου άγγλου ελληνιστή της δεκαετίας του 1970 Κένεθ Ντόβερ, συγγραφέως του μνημειώδους Greek Homosexuality, και ενός γάλλου φιλοσόφου, του Μισέλ Φουκό. Για την ακρίβεια, ο Κένεθ Ντόβερ είχε εξετάσει όλες τις περιγραφές σεξουαλικής δραστηριότητας από τα αγγεία και τη γραμματεία και περιέγραψε το φαινόμενο ως παιδεραστία, όπου ένας γηραιότερος άνδρας (εραστής) επιθυμεί πρωκτική επαφή με έναν νεότερο αγαπημένο (ερωμένο) και του επιβάλλεται, αλλά καθώς περιορίζεται από τους νόμους που απαγορεύουν τον συναγελασμό με νεότερους και τη δυσαρέσκεια που προκαλεί η πρωκτική διείσδυση σε οποιονδήποτε ελεύθερο άνδρα, το περισσότερο που θα μπορούσε να ελπίζει είναι η διαμήρια συνουσία. Περί αυτού επρόκειτο, λοιπόν.
Η ριζική αναθεώρηση της ομοφυλοφιλίας από έναν 44χρονο Αγγλο τώρα, με το πρώτο μείζον ανάλογο έργο στην Αγγλία από την εποχή του Ντόβερ το 1978, χαιρετίστηκε ως «ό,τι καλύτερο είχε να συμβεί στην αρχαία ιστορία επί δεκαετίες». Για τους αναγνώστες του στο Internet ο συγγραφέας προσομοιάζει με τον νεαρό Δαβίδ που βγήκε να πετσοκόψει έναν δικέφαλο Γολιάθ, Ντόβερ και Φουκό μαζί.
Δεκαπέντε χρόνια έρευνας
«Ο Τζέιμς Ντέιβιντσον είναι ένας θυμωμένος άνδρας» διαπίστωσε και ο Πίτερ Τζόουνς στον «Sunday Telegraph» στις 23 Δεκεμβρίου του 2007, «...οπότε έχει να επιτύχει δύο στόχους: πρώτον, να δείξει ότι η ανάλυση του Ντόβερ ήταν πλανερή, και δεύτερον να παράσχει ο ίδιος αποδείξεις για αμοιβαία ερωτική διάθεση στον αρχαίο ελληνικό κόσμο». Χρειάστηκε δεκαπέντε χρόνια εντατικής έρευνας για να συλλέξει μια ευρεία γκάμα μαρτυριών που ο προηγούμενος δεν διέθετε - όπως δικαστικές υποθέσεις, ρομαντικές ιστορίες, σατιρικά έργα και ποιήματα - και να τονίσει την ανθρωπιά των αρχαίων Ελλήνων, τον τρόπο με τον οποίο ζούσαν τους έρωτες και τις απολαύσεις τους, παρά τους ηθικούς κώδικες και τις θεωρίες που πρότειναν οι φιλόσοφοι. Και πάλι, όμως, παρ' όλη τη δεξιοτεχνία του και το πλήθος των αναφορών του, συχνά οι μαρτυρίες είναι έμμεσες, οι μύθοι επιδέχονται διάφορες ερμηνείες και, σε κάθε περίπτωση, χρειάζεται να διαβάζει κανείς πάντα πίσω από τις γραμμές. (...)
Στην αγκαλιά του Γανυμήδη
Μια σε βάθος ανάλυση του ομοφυλοφιλικού έρωτα στην Αρχαία Ελλάδα
ΜΑΙΡΗ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΙΔΟΥ (ΤO ΒΗΜΑ, 23/03/2008)
Ο Πλάτωνας έγραψε ότι οι ομοφυλόφιλοι εραστές ήταν οι πιο μακάριοι από τους θνητούς. Φαίνεται όμως ότι άλλαξε γνώμη όταν περιέγραψε την πράξη ως την πιο «αισχρή», την «ειδεχθέστερη όλων των ειδεχθών πραγμάτων». Γιατί ήταν τόσο ασαφείς οι αρχαίοι Ελληνες γύρω από το θέμα της ομοφυλοφιλίας; ερωτά ο Τζέιμς Ντέιβιντσον στο νέο παγκόσμιο μπεστ σέλερ Οι Ελληνες και ο Ελληνικός Ερωτας - θέμα στο οποίο ήδη έχει εντρυφήσει πλειάδα κορυφαίων φιλοσόφων και διανοητών. Τι έκανε, ωστόσο, το παρόν σύγγραμμα να ξεχωρίσει από τον πρώτο μήνα κυκλοφορίας του στη Μεγάλη Βρετανία;
Κατ' αρχάς, ο ελληνικός Ερωτας είναι ένας σχετικά πρόσφατος όρος, ο οποίος εμφανίστηκε στη διάρκεια του 19ου αιώνα και ήθελε τους αρχαίους Ελληνες σχεδόν τόσο ντροπαλούς όσο και οι βικτωριανοί της εποχής εκείνης. Ετσι, παρ' ότι είναι συχνές οι απεικονίσεις έρωτα μεταξύ ανδρών στην αγγειογραφία, ουδέποτε γίνεται σαφής λόγος για την ερωτική πράξη. Ισως έτσι μπόρεσε να εξηγηθεί και η στροφή του Πλάτωνα σε πιο συντηρητικές απόψεις για το θέμα στην Πολιτεία του. Η ομοφυλοφιλία των αρχαίων Ελλήνων έγινε αντικείμενο εκτεταμένης έρευνας και μελέτης και κάθε φορά θα προσαρμοζόταν στην αντίστοιχη εποχή. Αλλά έρχεται τώρα ο Ντέιβιντσον να διαπιστώσει ότι όλες οι προηγούμενες υποθέσεις ήταν λάθος. Πολλοί συμφώνησαν μαζί του αμέσως. «Οπως και αν είναι φορτισμένος ή σχηματοποιημένος, ο ελληνικός Ερωτας είναι ένας από τους πιο βολικούς παραπλανητικούς όρους του δυτικού πολιτισμού μας» επισήμανε ο Jonathan Keates στο περιοδικό «Spectator».
Αποστολή του νεαρού άγγλου συγγραφέα είναι να ανασκευάσει την αντίληψη για τον ελληνικό Ερωτα - όρος ο οποίος επικράτησε μέσα από τις μελέτες της βικτοριανής εποχής για την ομοφυλοφιλία στην Αρχαία Ελλάδα -, να την αποσυνδέσει από όλες τις βδελυρές συνδηλώσεις με κάτι κακό, αφύσικο, ασύδοτο, βρώμικο και πονηρό, και προπαντός να εξαλείψει τη σύγχρονη εμμονή που ονομάζεται «σοδομισμο-μανία» («sodomania»). «Εχουμε μια επική ραψωδία αυτού που ο Τζέιμς Ντέιβιντσον ονόμασε "ομοφυλοφιλο-τρέλα" ("homobesottedness")», εξηγεί ο Ολιβερ Τάπλιν στον «Guardian» της 5ης Ιανουαρίου του 2008. «Ενώ φέρνει στο φως την τεράστια ποικιλία ομοφυλοφιλικών εκφάνσεων στον αρχαίο ελληνικό κόσμο, εστιάζει στην κοινωνική τους γεφύρωση, στα υψηλά ιδανικά και στη διαρκή αφοσίωση που συνιστούσαν ακριβώς αυτή την ανωτερότητα της "ομοφυλοφιλο-τρέλας"». Η δική του «ομοφυλοφιλο-τρέλα» δεν είναι απαξιωτική.
Παιδόφιλοι και παιδεραστές
Για παράδειγμα η «παιδεραστία» («pederasty»), μια ελληνική λέξη που σημαίνει τον έρωτα για τα παιδιά, είναι πολύ κοντινή στην «παιδοφιλία» («paedophilia»), ήτοι την προετοιμασία των ανήλικων παιδιών για σεξουαλική κακοποίηση - μια όχι και τόσο καλή ελληνική λέξη που στοιχειώνει πλέον την παγκόσμια ειδησεογραφία. Αλλά όπως δείχνει ο Ντέιβιντσον μέσα από έναν πλούτο μαρτυριών και αποκαλύψεων της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, πρόκειται για παρεξήγηση της λέξης «παιδί», η οποία εκλήφθηκε ως «αγόρι». Σε μια κοινωνία η οποία εκτιμά την ηλικία όχι απλώς μετρώντας τα χρόνια - όπως σήμερα - αλλά με ηλικιακές τάξεις, η λέξη «αγόρι» μπορεί να αφορά όλο το φάσμα ανάμεσα στην ώριμη εφηβεία και στα πρώτα χρόνια μετά τα 20. Η σεξουαλική παρενόχληση σε ανήλικα παιδιά ήταν, όπως δείχνει πάλι ο Ντέιβιντσον, εξίσου εγκληματική στην Αρχαία Ελλάδα όσο είναι και σήμερα. Το «εράν» στα αρχαία ελληνικά σήμαινε «θαυμάζειν», δηλαδή μια μονομερή και όχι αμφίδρομη δραστηριότητα, χωρίς αξίωση για φυσική συνεύρεση.
Η ομοφυλοφιλία για τον Ντέιβιντσον είναι «βαρυσήμαντη, μόνιμη και αληθινή», συνεπώς έχει σημασία γι' αυτόν να ανασκευάσει τον ισχυρισμό ότι η «ομοφυλοφιλία» είναι μια σύγχρονη έννοια, αλλά και την τρέχουσα εντύπωση ότι στην Αρχαία Ελλάδα ήταν απλώς ένα ζήτημα επιβολής του «ερωτικού εισβολέα» και υποταγής του «δέκτη» - «σοδο-μανία». Και παρουσιάζει με ζήλο πώς η όλη σχετική παραποίηση των στοιχείων προέρχεται από μια ανίερη συμμαχία μεταξύ του κορυφαίου άγγλου ελληνιστή της δεκαετίας του 1970 Κένεθ Ντόβερ, συγγραφέως του μνημειώδους Greek Homosexuality, και ενός γάλλου φιλοσόφου, του Μισέλ Φουκό. Για την ακρίβεια, ο Κένεθ Ντόβερ είχε εξετάσει όλες τις περιγραφές σεξουαλικής δραστηριότητας από τα αγγεία και τη γραμματεία και περιέγραψε το φαινόμενο ως παιδεραστία, όπου ένας γηραιότερος άνδρας (εραστής) επιθυμεί πρωκτική επαφή με έναν νεότερο αγαπημένο (ερωμένο) και του επιβάλλεται, αλλά καθώς περιορίζεται από τους νόμους που απαγορεύουν τον συναγελασμό με νεότερους και τη δυσαρέσκεια που προκαλεί η πρωκτική διείσδυση σε οποιονδήποτε ελεύθερο άνδρα, το περισσότερο που θα μπορούσε να ελπίζει είναι η διαμήρια συνουσία. Περί αυτού επρόκειτο, λοιπόν.
Η ριζική αναθεώρηση της ομοφυλοφιλίας από έναν 44χρονο Αγγλο τώρα, με το πρώτο μείζον ανάλογο έργο στην Αγγλία από την εποχή του Ντόβερ το 1978, χαιρετίστηκε ως «ό,τι καλύτερο είχε να συμβεί στην αρχαία ιστορία επί δεκαετίες». Για τους αναγνώστες του στο Internet ο συγγραφέας προσομοιάζει με τον νεαρό Δαβίδ που βγήκε να πετσοκόψει έναν δικέφαλο Γολιάθ, Ντόβερ και Φουκό μαζί.
Δεκαπέντε χρόνια έρευνας
«Ο Τζέιμς Ντέιβιντσον είναι ένας θυμωμένος άνδρας» διαπίστωσε και ο Πίτερ Τζόουνς στον «Sunday Telegraph» στις 23 Δεκεμβρίου του 2007, «...οπότε έχει να επιτύχει δύο στόχους: πρώτον, να δείξει ότι η ανάλυση του Ντόβερ ήταν πλανερή, και δεύτερον να παράσχει ο ίδιος αποδείξεις για αμοιβαία ερωτική διάθεση στον αρχαίο ελληνικό κόσμο». Χρειάστηκε δεκαπέντε χρόνια εντατικής έρευνας για να συλλέξει μια ευρεία γκάμα μαρτυριών που ο προηγούμενος δεν διέθετε - όπως δικαστικές υποθέσεις, ρομαντικές ιστορίες, σατιρικά έργα και ποιήματα - και να τονίσει την ανθρωπιά των αρχαίων Ελλήνων, τον τρόπο με τον οποίο ζούσαν τους έρωτες και τις απολαύσεις τους, παρά τους ηθικούς κώδικες και τις θεωρίες που πρότειναν οι φιλόσοφοι. Και πάλι, όμως, παρ' όλη τη δεξιοτεχνία του και το πλήθος των αναφορών του, συχνά οι μαρτυρίες είναι έμμεσες, οι μύθοι επιδέχονται διάφορες ερμηνείες και, σε κάθε περίπτωση, χρειάζεται να διαβάζει κανείς πάντα πίσω από τις γραμμές. (...)
Γενικώς, το βιβλίο του Ντέιβιντσον χαιρετίστηκε με ενθουσιασμό γιατί, πέρα από τον εκκεντρικό λόγο του συγγραφέα και τις ακραίες ενίοτε τοποθετήσεις του, ο ελληνικός Ερωτας παρουσιάζεται για πρώτη φορά σε συνάρτηση με την πολιτιστική, θρησκευτική και πολιτική ζωή στις ελληνικές πόλεις-κράτη με όλες τις διαφορές μεταξύ τους. Ενώ στην Αθήνα η έλξη μεταξύ ανδρών ήταν θορυβώδης δημόσια υπόθεση που προσδιοριζόταν από την τάξη και το κύρος των συμμετεχόντων, στην κρητική εκδοχή περιλαμβάνονταν περισσότερη εκζήτηση και τελετουργικά απαγωγής, ενώ στη Σπάρτη οι συνουσιαζόμενοι κρύβονταν κάτω από τους μανδύες τους. Ο Ντέιβιντσον εξετάζει και τους λεσβιακούς έρωτες της Σαπφούς στη Λέσβο ή τους γάμους μεταξύ γυναικών στην αρχαία Σπάρτη.
.
ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΝΤΕΪΒΙΝΤΣΟΝ
Ο Τζέιμς Ντέιβιντσον γεννήθηκε το 1964 και έκανε Κλασικές Σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και στο Πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης. Επέστρεψε στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και συνέχισε τη δουλειά του στις Κλασικές Σπουδές, πήρε υποτροφία και έγινε ερευνητής στο Trinity College. Το 1996 διορίστηκε λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Warwick και από το 1999 είναι στο Birkbeck College του Λονδίνου.
Το πρώτο του βιβλίο Courtesans and Fishcakes: The Consuming Passions of Classical Athens (εκδόσεις Fontana Press, 1998) ήταν διασκευή της διδακτορικής του διατριβής. Μια σύνοψή του: «Η χλιδή και η τρυφηλότητα του αρχαίου κόσμου είναι μυθικές. Η ευμάρεια της αυτοκρατορικής Ρώμης και η αγλαή λαμπρότητα της Κλεοπάτρας και των φαραώ έρχονται σε τρομακτική αντίθεση με την εμφανή αυστηρότητα της δημοκρατικής Αθήνας. Αφού απέφευγαν όλες τις υλικές αδυναμίες, τι έκαναν οι κάτοικοι αυτού του πλούσιου κράτους-πόλης με τα λεφτά τους; Ηταν πράγματι τόσο Σπαρτιάτες στις συνήθειές τους, τόσο λογικοί και εγκρατείς στην εμφάνισή τους;».
Ενα δεύτερο βιβλίο με τίτλο One Mykonos (εκδόσεις Profile Books, 1999) εντάχθηκε σε σειρά τσέπης με σκοπό να αναδειχθεί ένας νέος τρόπος γραφής, ο οποίος συνδυάζει την ταξιδιωτική αφήγηση με τις προσωπικές πληροφορίες. Περιλαμβάνει κομμάτια αναφορικά με τους γκέι, ένα ικανό μερίδιο για τους λάτρεις της Ιστορίας και γαργαλιστικές λεπτομέρειες για τους επισκέπτες του Αιγαίου. Ηταν μέλος του συμβουλίου της Society for the Promotion of Hellenic Studies από το 2001 ως το 2004 και από το 2000 μέλος τής Classical Association Journals.
ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΝΤΕΪΒΙΝΤΣΟΝ
Ο Τζέιμς Ντέιβιντσον γεννήθηκε το 1964 και έκανε Κλασικές Σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και στο Πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης. Επέστρεψε στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και συνέχισε τη δουλειά του στις Κλασικές Σπουδές, πήρε υποτροφία και έγινε ερευνητής στο Trinity College. Το 1996 διορίστηκε λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Warwick και από το 1999 είναι στο Birkbeck College του Λονδίνου.
Το πρώτο του βιβλίο Courtesans and Fishcakes: The Consuming Passions of Classical Athens (εκδόσεις Fontana Press, 1998) ήταν διασκευή της διδακτορικής του διατριβής. Μια σύνοψή του: «Η χλιδή και η τρυφηλότητα του αρχαίου κόσμου είναι μυθικές. Η ευμάρεια της αυτοκρατορικής Ρώμης και η αγλαή λαμπρότητα της Κλεοπάτρας και των φαραώ έρχονται σε τρομακτική αντίθεση με την εμφανή αυστηρότητα της δημοκρατικής Αθήνας. Αφού απέφευγαν όλες τις υλικές αδυναμίες, τι έκαναν οι κάτοικοι αυτού του πλούσιου κράτους-πόλης με τα λεφτά τους; Ηταν πράγματι τόσο Σπαρτιάτες στις συνήθειές τους, τόσο λογικοί και εγκρατείς στην εμφάνισή τους;».
Ενα δεύτερο βιβλίο με τίτλο One Mykonos (εκδόσεις Profile Books, 1999) εντάχθηκε σε σειρά τσέπης με σκοπό να αναδειχθεί ένας νέος τρόπος γραφής, ο οποίος συνδυάζει την ταξιδιωτική αφήγηση με τις προσωπικές πληροφορίες. Περιλαμβάνει κομμάτια αναφορικά με τους γκέι, ένα ικανό μερίδιο για τους λάτρεις της Ιστορίας και γαργαλιστικές λεπτομέρειες για τους επισκέπτες του Αιγαίου. Ηταν μέλος του συμβουλίου της Society for the Promotion of Hellenic Studies από το 2001 ως το 2004 και από το 2000 μέλος τής Classical Association Journals.
27.3.08
ΗΤΑΝ ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΓΚΕΪ;
Ο Κόλιν Φάρελ υποδύεται τον Αλέξανδρο στην ομώνυμη ταινία του Όλιβερ Στόουν (2004).
Ιερός πανικός είχε πιάσει τότε την Ελλάδα μην τυχόν ο Αμερικανός σκηνοθέτης
βγάλει ομοφυλόφιλο τον στρατηλάτη
.
Τζέιμς Ντέιβιντσον: μια ριζοσπαστική αποτίμηση της ομοφυλοφιλίας στην αρχαία Ελλάδα
Ήταν οι αρχαίοι γκέι;
Γράφει ο Δημήτρης Παπανικολάου (ΤΑ ΝΕΑ, 16/2/2008)
ΟΠΩΣ ΟΛΟΙ ΟΙ ΞΕΝΟΔΟΧΟΙ ΜΥΚΟΝΟΥ ΚΑΙ ΕΡΕΣΟΥ ΕΙΝΑΙ ΣΕ ΘΕΣΗ ΝΑ ΣΑΣ ΕΞΗΓΗΣΟΥΝ, Η ΣΧΕΣΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΙΑ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΠΛΕΟΝ ΕΥΧΡΗΣΤΑ ΚΑΙ ΕΥΠΩΛΗΤΑ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ ΤΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΧΩΡΙΟΥ. ΕΝΤΟΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, ΒΕΒΑΙΩΣ, ΕΙΝΑΙ ΑΛΛΙΩΣ. ΤΟ ΘΕΜΑ ΚΑΝΕΙ ΤΗΝ ΕΠΙΣΗΜΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ΝΑ ΑΙΣΘΑΝΕΤΑΙ ΜΑΛΛΟΝ ΑΒΟΛΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΕΘΝΙΚΟΥΣ «ΤΗΛΕΦΙΛΟΛΟΓΟΥΣ», ΟΠΟΤΕ ΠΑΙΡΝΟΥΝ ΠΡΕΦΑ ΟΤΙ «ΑΚΟΜΑ ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΟΙ ΞΕΝΟΙ ΛΕΝΕ ΤΟΥΣ ΑΡΧΑΙΟΥΣ ΠΡΟΓΟΝΟΥΣ ΜΑΣ ΓΚΕΪ», ΝΑ ΚΑΤΑΓΓΕΛΛΟΥΝ ΑΝΘΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΣΥΝΩΜΟΣΙΕΣ
Τους συγκεκριμένους τηλεφιλόλογους έρχεται να αγχώσει πάλι το ογκωδέστατο βιβλίο Τhe Greeks and Greek Love (Οι αρχαίοι Έλληνες και ο ομοφυλόφιλος έρως) που εκδόθηκε πρόσφατα στη Βρετανία. Στόχος του συγγραφέα Τζέιμς Ντέιβιντσον, αναπληρωτή καθηγητή Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Warwick, είναι να προχωρήσει σε «μια ριζοσπαστική εκ νέου αποτίμηση της ομοφυλοφιλίας στην αρχαία Ελλάδα». Ήδη το βιβλίο έχει πάρει αρκετά θερμές κριτικές, αντιμετωπίζεται ως σημαντική παρέμβαση στη σχετική βιβλιογραφία και τα βασικά επιχειρήματά του θα απασχολήσουν νομίζω τη φιλολογική κριτική για καιρό. Τι υποστηρίζει, θα ρωτήσετε, ήταν ή δεν ήταν τελικά οι αρχαίοι Έλληνες γκέι; Η απάντηση πάει κάπως έτσι: Ήταν πολύ λιγότερο από ό,τι θα τους ήθελε ο μέσος γκέι του Σαν Φρανσίσκο, και πολύ περισσότερο από ό,τι θα τους ήθελε ο μέσος Άδωνις Γεωργιάδης.
Δεν ήταν ίδιοι
Ουσιαστικά, όλο το βιβλίο του Ντέιβιντσον μπορεί να διαβαστεί ως μια καλή απόδειξη του πόσο ανεδαφικό είναι αυτό το «ήταν ή δεν ήταν». Πρώτα απ΄ όλα, λέει, δεν είναι εύκολο να περιγραφεί ενιαία άποψη περί ομοφυλοφιλίας στην αρχαία Ελλάδα. Δεν είναι το ίδιο η Λέσβος της Σαπφούς, η Αθήνα του Σωκράτη, ο θηβαϊκός Ιερός Λόχος και η μακεδονική αυλή. Το σύγχρονο στερεότυπο του «αρχαιοελληνικού έρωτα», μπορεί μεν να βασίζεται στο Συμπόσιο και άλλους διαλόγους του Πλάτωνα, ακόμα όμως και στη στενή κλασική εποχή υπάρχουν μεγάλες διαφορές στο πώς το θέμα αντιμετωπίζεται από διαφορετικούς συγγραφείς (ή ακόμα και στον ίδιο συγγραφέα: ο Πλάτωνας στους Νόμους φαίνεται ήδη να έχει αφήσει πίσω του τις ιδέες του Συμποσίου ). Υπάρχουν επίσης διαφορές στο τι συμβαίνει σε διαφορετικές περιοχές, στη Σπάρτη, την Αθήνα και την Κρήτη. Τις τοπικές αυτές διαφορές μάλιστα οι αρχαίοι συγγραφείς συζητούν, συχνά με ξενοφοβικά επιχειρήματα (τύπου «το δικό μας είναι καλαισθησία, των άλλων είναι απλώς ανήθικο») που θυμίζουν τους σημερινούς τηλεφιλόλογους.
Σοδομανία
Το δεύτερο επιχείρημα του Ντέιβιντσον είναι ότι πρέπει να ξεφύγουμε από τη φιλολογική «σοδομανία» των τελευταίων δεκαετιών, δηλαδή τη μανία να βλέπουμε τη σεξουαλική πράξη πίσω από κάθε αναφορά των αρχαίων συγγραφέων σε «εραστή και ερωμένο». Αντίθετα, σε αυτό το κλασικό μοντέλο πρέπει να δούμε μία σειρά από αγαπητικές σχέσεις που συχνά δεν καταλήγουν σε σεξουαλική επαφή. Αυτό βεβαίως δεν σημαίνει ότι δεν υπήρχαν και σεξουαλικά «ολοκληρωμένες» επαφές. Λέει ο συγγραφέας: «Ας το ξεκαθαρίσω: δεν έχω συναντήσει κανέναν, εκτός Ελλάδος, που να πιστεύει ότι οι αρχαίοι Έλληνες απλώς κρατιόντουσαν χεράκι χεράκι και τίποτα άλλο». Ωστόσο, σημειώνει, δεν πρέπει να θεωρούμε ότι η σεξουαλική πράξη ήταν αυτοσκοπός.
Το τελευταίο επιχείρημα είναι άμεσα συνδεδεμένο με τα προηγούμενα: αν δούμε την αρχαιοελληνική ομοφυλοφιλία στην ιστορική πολυπλοκότητα, αντιφατικότητα και πολυμορφία της, μόνο τότε θα μπορέσουμε να παρακολουθήσουμε και τον σημαντικό ρόλο που διαδραμάτισε ως θεσμός στην κοινωνία, την οργάνωση της πολιτικής, τον στρατό. Τότε θα επανεκτιμήσουμε και τον τρόπο με τον οποίο διαφορετικές ερωτικές πρακτικές απεικονίστηκαν στην τέχνη, συζητήθηκαν στη φιλοσοφία και τη ρητορική, αναπαράχθηκαν παραδειγματικά στους αρχαιοελληνικούς μύθους.
Όχι πια σεξ, μόνο έρωτας
Το βιβλίο του Davidson αντιπαρατίθεται έντονα στο κλασικό Greek Ηomosexuality (1978) του φημισμένου φιλολόγου J.Κ. Dover. Το βιβλίο εκείνο επέβαλε την άποψη ότι η ομοφυλοφιλία στην αρχαία Ελλάδα είχε να κάνει με ένα σύστημα ηλικιακής τάξης και κοινωνικής επιβολής και άρα, βασιζόταν στην ιδιότυπη- χρονικά προσδιορισμένη και κοινωνικά υπερκαθορισμένη- σχέση εραστή- ερωμένου. Όχι ερωτισμός, απλώς σεξουαλική πράξη· όχι σεξουαλικότητα, απλώς διαπαιδαγώγηση. Ο δεύτερος τόμος της Ιστορίας της Σεξουαλικότητας του Μισέλ Φουκώ στηρίχθηκε αρκετά στο έργο του Dover, για να υποστηρίξει ότι η χρήση των ηδονών στην αρχαία Ελλάδα εντασσόταν στο παιχνίδι εξουσίας και κοινωνικών σχέσεων (σε αντίθεση με την ηδονή στον χριστιανικό κόσμο, που συνδέεται με την υπέρβαση και την παρανομία). Ο Davidson επιμένει στον ερωτισμό των σχέσεων αυτών και ασκεί σκληρή κριτική και στα δύο βιβλία, πειστικά όμως μόνο στο πρώτο, καθώς το σχήμα του Φουκώ μάλλον μου φαίνεται πως ενδυναμώνεται παρά υπονομεύεται από την ανάλυσή του. Ουσιαστικά τα επιχειρήματά του μοιάζει να ξαναγυρίζουν σε παλαιότερες απόψεις, κυρίως διαμορφωμένες τον 19ο αιώνα, μεταξύ των άλλων και από το βιβλίο του βικτωριανού John Αddington Symonds Α Ρroblem in Greek Εthics (1883), από το οποίο και καθιερώθηκε ο όρος Greek Love.
Ελληνισμός και ανδρισμός
Ξεχνάμε συχνά πόσο τα ζητήματα της σεξουαλικότητας είναι πλεγμένα με τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε όχι μόνο τον εαυτό μας αλλά και τη θέση μας στον κόσμο. Παράδειγμα: ο ιερός πανικός, μήπως ο Όλιβερ Στόουν βγάλει τον Μεγαλέξαντρο γκέι, που είχε πιάσει προ ετών από τηλεπαρουσιάστριες μέχρι Βαγγέλη Βενιζέλο. Σίγουρα δεν είχε να κάνει με τον ίδιο τον «στρατηλάτη» ούτε με την «ιστορική αλήθεια». Αντίθετα, αναδείκνυε μια αγχωμένη σχέση εθνικής ταυτότητας, κοινωνικού φύλου και φαντασιακής προβολής (όπου εν προκειμένω Νεοέλλην = αρχαιότητα + επιβλητικότητα + ανδρισμός, ή, πιο απλά, Νεοέλλην = γαμάω σε διαχρονία). Τέτοια ταυτοτικά παλίμψηστα δεν χαρακτηρίζουν όμως μόνο τους Νεοέλληνες. Όπως η νεοελληνική παραδοσιακή ταυτότητα δυσφορεί με την ιδέα μιας αρχαίας Ελλάδας που της φαίνεται να μοιάζει με γκέι Ντίσνεϊλαντ, έτσι και η σύγχρονη παγκοσμιοποιημένη γκέι ταυτότητα βασίζεται συχνά σε μια υπεραπλουστευμένη υιοθέτηση των αρχαίων Ελλήνων ως ένδοξων προγόνων. Και οι δύο τακτικές γίνονται ιστορικά κατανοητές μόνο εφόσον τις τοποθετήσουμε στα συμφραζόμενα και δούμε τα όριά τους. Νέες μελέτες που δείχνουν πόσο πολύπλοκα ήταν τα αρχαιοελληνικά συστήματα σεξουαλικότητας, δείχνουν επίσης και πόσο ιδεολογικά προκαθορισμένες είναι και οι σύγχρονες απόψεις γι΄ αυτά, θετικές ή αρνητικές.
Τζέιμς Ντέιβιντσον: μια ριζοσπαστική αποτίμηση της ομοφυλοφιλίας στην αρχαία Ελλάδα
Ήταν οι αρχαίοι γκέι;
Γράφει ο Δημήτρης Παπανικολάου (ΤΑ ΝΕΑ, 16/2/2008)
ΟΠΩΣ ΟΛΟΙ ΟΙ ΞΕΝΟΔΟΧΟΙ ΜΥΚΟΝΟΥ ΚΑΙ ΕΡΕΣΟΥ ΕΙΝΑΙ ΣΕ ΘΕΣΗ ΝΑ ΣΑΣ ΕΞΗΓΗΣΟΥΝ, Η ΣΧΕΣΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΙΑ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΠΛΕΟΝ ΕΥΧΡΗΣΤΑ ΚΑΙ ΕΥΠΩΛΗΤΑ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ ΤΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΧΩΡΙΟΥ. ΕΝΤΟΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, ΒΕΒΑΙΩΣ, ΕΙΝΑΙ ΑΛΛΙΩΣ. ΤΟ ΘΕΜΑ ΚΑΝΕΙ ΤΗΝ ΕΠΙΣΗΜΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ΝΑ ΑΙΣΘΑΝΕΤΑΙ ΜΑΛΛΟΝ ΑΒΟΛΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΕΘΝΙΚΟΥΣ «ΤΗΛΕΦΙΛΟΛΟΓΟΥΣ», ΟΠΟΤΕ ΠΑΙΡΝΟΥΝ ΠΡΕΦΑ ΟΤΙ «ΑΚΟΜΑ ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΟΙ ΞΕΝΟΙ ΛΕΝΕ ΤΟΥΣ ΑΡΧΑΙΟΥΣ ΠΡΟΓΟΝΟΥΣ ΜΑΣ ΓΚΕΪ», ΝΑ ΚΑΤΑΓΓΕΛΛΟΥΝ ΑΝΘΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΣΥΝΩΜΟΣΙΕΣ
Τους συγκεκριμένους τηλεφιλόλογους έρχεται να αγχώσει πάλι το ογκωδέστατο βιβλίο Τhe Greeks and Greek Love (Οι αρχαίοι Έλληνες και ο ομοφυλόφιλος έρως) που εκδόθηκε πρόσφατα στη Βρετανία. Στόχος του συγγραφέα Τζέιμς Ντέιβιντσον, αναπληρωτή καθηγητή Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Warwick, είναι να προχωρήσει σε «μια ριζοσπαστική εκ νέου αποτίμηση της ομοφυλοφιλίας στην αρχαία Ελλάδα». Ήδη το βιβλίο έχει πάρει αρκετά θερμές κριτικές, αντιμετωπίζεται ως σημαντική παρέμβαση στη σχετική βιβλιογραφία και τα βασικά επιχειρήματά του θα απασχολήσουν νομίζω τη φιλολογική κριτική για καιρό. Τι υποστηρίζει, θα ρωτήσετε, ήταν ή δεν ήταν τελικά οι αρχαίοι Έλληνες γκέι; Η απάντηση πάει κάπως έτσι: Ήταν πολύ λιγότερο από ό,τι θα τους ήθελε ο μέσος γκέι του Σαν Φρανσίσκο, και πολύ περισσότερο από ό,τι θα τους ήθελε ο μέσος Άδωνις Γεωργιάδης.
Δεν ήταν ίδιοι
Ουσιαστικά, όλο το βιβλίο του Ντέιβιντσον μπορεί να διαβαστεί ως μια καλή απόδειξη του πόσο ανεδαφικό είναι αυτό το «ήταν ή δεν ήταν». Πρώτα απ΄ όλα, λέει, δεν είναι εύκολο να περιγραφεί ενιαία άποψη περί ομοφυλοφιλίας στην αρχαία Ελλάδα. Δεν είναι το ίδιο η Λέσβος της Σαπφούς, η Αθήνα του Σωκράτη, ο θηβαϊκός Ιερός Λόχος και η μακεδονική αυλή. Το σύγχρονο στερεότυπο του «αρχαιοελληνικού έρωτα», μπορεί μεν να βασίζεται στο Συμπόσιο και άλλους διαλόγους του Πλάτωνα, ακόμα όμως και στη στενή κλασική εποχή υπάρχουν μεγάλες διαφορές στο πώς το θέμα αντιμετωπίζεται από διαφορετικούς συγγραφείς (ή ακόμα και στον ίδιο συγγραφέα: ο Πλάτωνας στους Νόμους φαίνεται ήδη να έχει αφήσει πίσω του τις ιδέες του Συμποσίου ). Υπάρχουν επίσης διαφορές στο τι συμβαίνει σε διαφορετικές περιοχές, στη Σπάρτη, την Αθήνα και την Κρήτη. Τις τοπικές αυτές διαφορές μάλιστα οι αρχαίοι συγγραφείς συζητούν, συχνά με ξενοφοβικά επιχειρήματα (τύπου «το δικό μας είναι καλαισθησία, των άλλων είναι απλώς ανήθικο») που θυμίζουν τους σημερινούς τηλεφιλόλογους.
Σοδομανία
Το δεύτερο επιχείρημα του Ντέιβιντσον είναι ότι πρέπει να ξεφύγουμε από τη φιλολογική «σοδομανία» των τελευταίων δεκαετιών, δηλαδή τη μανία να βλέπουμε τη σεξουαλική πράξη πίσω από κάθε αναφορά των αρχαίων συγγραφέων σε «εραστή και ερωμένο». Αντίθετα, σε αυτό το κλασικό μοντέλο πρέπει να δούμε μία σειρά από αγαπητικές σχέσεις που συχνά δεν καταλήγουν σε σεξουαλική επαφή. Αυτό βεβαίως δεν σημαίνει ότι δεν υπήρχαν και σεξουαλικά «ολοκληρωμένες» επαφές. Λέει ο συγγραφέας: «Ας το ξεκαθαρίσω: δεν έχω συναντήσει κανέναν, εκτός Ελλάδος, που να πιστεύει ότι οι αρχαίοι Έλληνες απλώς κρατιόντουσαν χεράκι χεράκι και τίποτα άλλο». Ωστόσο, σημειώνει, δεν πρέπει να θεωρούμε ότι η σεξουαλική πράξη ήταν αυτοσκοπός.
Το τελευταίο επιχείρημα είναι άμεσα συνδεδεμένο με τα προηγούμενα: αν δούμε την αρχαιοελληνική ομοφυλοφιλία στην ιστορική πολυπλοκότητα, αντιφατικότητα και πολυμορφία της, μόνο τότε θα μπορέσουμε να παρακολουθήσουμε και τον σημαντικό ρόλο που διαδραμάτισε ως θεσμός στην κοινωνία, την οργάνωση της πολιτικής, τον στρατό. Τότε θα επανεκτιμήσουμε και τον τρόπο με τον οποίο διαφορετικές ερωτικές πρακτικές απεικονίστηκαν στην τέχνη, συζητήθηκαν στη φιλοσοφία και τη ρητορική, αναπαράχθηκαν παραδειγματικά στους αρχαιοελληνικούς μύθους.
Όχι πια σεξ, μόνο έρωτας
Το βιβλίο του Davidson αντιπαρατίθεται έντονα στο κλασικό Greek Ηomosexuality (1978) του φημισμένου φιλολόγου J.Κ. Dover. Το βιβλίο εκείνο επέβαλε την άποψη ότι η ομοφυλοφιλία στην αρχαία Ελλάδα είχε να κάνει με ένα σύστημα ηλικιακής τάξης και κοινωνικής επιβολής και άρα, βασιζόταν στην ιδιότυπη- χρονικά προσδιορισμένη και κοινωνικά υπερκαθορισμένη- σχέση εραστή- ερωμένου. Όχι ερωτισμός, απλώς σεξουαλική πράξη· όχι σεξουαλικότητα, απλώς διαπαιδαγώγηση. Ο δεύτερος τόμος της Ιστορίας της Σεξουαλικότητας του Μισέλ Φουκώ στηρίχθηκε αρκετά στο έργο του Dover, για να υποστηρίξει ότι η χρήση των ηδονών στην αρχαία Ελλάδα εντασσόταν στο παιχνίδι εξουσίας και κοινωνικών σχέσεων (σε αντίθεση με την ηδονή στον χριστιανικό κόσμο, που συνδέεται με την υπέρβαση και την παρανομία). Ο Davidson επιμένει στον ερωτισμό των σχέσεων αυτών και ασκεί σκληρή κριτική και στα δύο βιβλία, πειστικά όμως μόνο στο πρώτο, καθώς το σχήμα του Φουκώ μάλλον μου φαίνεται πως ενδυναμώνεται παρά υπονομεύεται από την ανάλυσή του. Ουσιαστικά τα επιχειρήματά του μοιάζει να ξαναγυρίζουν σε παλαιότερες απόψεις, κυρίως διαμορφωμένες τον 19ο αιώνα, μεταξύ των άλλων και από το βιβλίο του βικτωριανού John Αddington Symonds Α Ρroblem in Greek Εthics (1883), από το οποίο και καθιερώθηκε ο όρος Greek Love.
Ελληνισμός και ανδρισμός
Ξεχνάμε συχνά πόσο τα ζητήματα της σεξουαλικότητας είναι πλεγμένα με τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε όχι μόνο τον εαυτό μας αλλά και τη θέση μας στον κόσμο. Παράδειγμα: ο ιερός πανικός, μήπως ο Όλιβερ Στόουν βγάλει τον Μεγαλέξαντρο γκέι, που είχε πιάσει προ ετών από τηλεπαρουσιάστριες μέχρι Βαγγέλη Βενιζέλο. Σίγουρα δεν είχε να κάνει με τον ίδιο τον «στρατηλάτη» ούτε με την «ιστορική αλήθεια». Αντίθετα, αναδείκνυε μια αγχωμένη σχέση εθνικής ταυτότητας, κοινωνικού φύλου και φαντασιακής προβολής (όπου εν προκειμένω Νεοέλλην = αρχαιότητα + επιβλητικότητα + ανδρισμός, ή, πιο απλά, Νεοέλλην = γαμάω σε διαχρονία). Τέτοια ταυτοτικά παλίμψηστα δεν χαρακτηρίζουν όμως μόνο τους Νεοέλληνες. Όπως η νεοελληνική παραδοσιακή ταυτότητα δυσφορεί με την ιδέα μιας αρχαίας Ελλάδας που της φαίνεται να μοιάζει με γκέι Ντίσνεϊλαντ, έτσι και η σύγχρονη παγκοσμιοποιημένη γκέι ταυτότητα βασίζεται συχνά σε μια υπεραπλουστευμένη υιοθέτηση των αρχαίων Ελλήνων ως ένδοξων προγόνων. Και οι δύο τακτικές γίνονται ιστορικά κατανοητές μόνο εφόσον τις τοποθετήσουμε στα συμφραζόμενα και δούμε τα όριά τους. Νέες μελέτες που δείχνουν πόσο πολύπλοκα ήταν τα αρχαιοελληνικά συστήματα σεξουαλικότητας, δείχνουν επίσης και πόσο ιδεολογικά προκαθορισμένες είναι και οι σύγχρονες απόψεις γι΄ αυτά, θετικές ή αρνητικές.
ΟΙ GAY ΗΜΩΝ ΠΡΟΓΟΝΟΙ
.
Gay ημών πρόγονοι
Βιβλιοπαρουσίαση της Τασούλας Επτακοίλη
Gay ημών πρόγονοι
Βιβλιοπαρουσίαση της Τασούλας Επτακοίλη
(Περιοδικό "Κ" της Καθημερινής της Κυριακής, 9/3/2008)
Όταν το βιβλίο «The Greeks and Greek Love» έφτασε στα χέρια μου, μέσω του διαδικτυακού βιβλιοπωλείου Amazon, με έπιασε τρόμος. Από τη μια, το μέγεθος του: 656 πυκνογραμμένες σελίδες. Από την άλλη, το θέμα του: η ομοφυλοφιλία στην αρχαία Ελλάδα. «Μια καυτή πατάτα», που λένε και στην Εσπερία... Είχα διαβάσει τις εκτενείς και διθυραμβικές, στην πλειονότητα τους, κριτικές των Βρετανών δημοσιογράφων για τον συμπατριώτη τους Τζέιμς Ντέιβιντσον, λέκτορα Αρχαίας Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Γουόργουικ, που μετά δέκα χρόνια μελέτης επιχείρησε «μια ριζοσπαστική εκ νέου αποτίμηση της ομοφυλοφιλίας στην αρχαία Ελλάδα», όπως εξηγεί στον υπότιτλο της έκδοσης. Για ένα «υπέροχο βιβλίο» μιλούσε το Literary Review, για ένα «μεγάλο κατόρθωμα» ο Independent, για μια «εξαιρετική έρευνα, βαθιά ενημερωμένη και ενημερωτική» το περιοδικό Spectator, για μια «εκπληκτική, εμβριθή μελέτη της κοινωνικής και πολιτιστικής ιστορίας της αρχαίας Ελλάδας» ο Guardian.
Αλλά και στα γκέι fora του ελληνικού Ιντερνετ είχε φτάσει -σχεδόν αστραπιαία- η είδηση της κυκλοφορίας του βιβλίου. Κάποιοι εύχονταν να μεταφραστεί σύντομα στα Ελληνικά «για να μάθουν όλοι». Κάποιοι άλλοι διατύπωναν τις αμφιβολίες και τον σκεπτικισμό τους, όπως ο χρήστης που σχολίαζε σε ένα μπλογκ: «Αν η Ιστορία γράφεται από τους νικητές, η Ιστορία της ομοφυλοφιλίας γράφεται, δυστυχώς, από τους ομοφυλοφοβικούς»*...
Πού τελείωναν ο μύθος, η προκατάληψη και οι υπερβολές και πού άρχιζε η ιστορική αλήθεια; Δεν έμενε παρά να το διαπιστώσω η ίδια, ξεχνώντας όσα διδάχθηκα στο σχολείο και στο πανεπιστήμιο - και εστιάζοντας κυρίως σε όσα δεν διδάχθηκα- τα οποία, όπως αποδείχθηκε, ήταν περισσότερα απ' όσα φανταζόμουν. .. Εχοντας πάντα στο μυαλό μου αυτό που τόσο εύστοχα διατύπωσε ο αδικοχαμένος φιλόλογος του Μεσοπολέμου Ιωάννης Συκουτρής στα προλεγόμενα του πλατωνικού «Συμποσίου»: «Αποστολή της επιστήμης δεν είναι να εγκρίνει ή να κατακρίνει αλλά να κρίνει, να κατανοήσει».
Ο συγγραφέας ομολογεί ήδη από την εισαγωγή του τις δυσκολίες που αντιμετώπισε. «Εδώ και αιώνες», γράφει, «η ομοφυλοφιλία των αρχαίων Ελλήνων (αυτό που οι Ρωμαίοι αποκαλούσαν "ελληνικό έθιμο" - mos Graecorum) αποτελεί έναν γόρδιο δεσμό για τους μελετητές της δυτικής Ιστορίας. Για τους Χριστιανούς, παραμένει ένα άλυτο ηθικό πρόβλημα: πώς ήταν δυνατόν οι αρχαίοι Ελληνες, που τόσο πολλά και καλά είχαν πει για την αρετή, να μην μπορούσαν να ξεφύγουν από μια τέτοια εξάρτηση, από μια διαστροφή; Αλλά και οι ίδιοι οι Ελληνες -από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας- δεν αντιμετωπίζουν το θέμα με τον ίδιο τρόπο. Μάλλον είναι κάτι που τους θορυβεί και εγείρει διαφορετικές, αντικρουόμενες απόψεις...»
Ο ίδιος διάβασε πολλά για να ολοκληρώσει τη μελέτη του: λυρικά ποιήματα, τραγωδίες και κωμωδίες, φιλοσοφικά συγγράμματα, αφηγήσεις ιστοριογράφων, σπαράγματα χαμένων έργων, προγενέστερες ιστορικές μελέτες. Περισσότερο φαίνεται, πάντως, να τον έχει επηρεάσει το «Συμπόσιο» του Πλάτωνα και δύο βιβλία αναφοράς για τη σύγχρονη ιστοριογραφία: το «A Problem in Greek Ethics» του Τζον Αντιγκτον Σάιμοντς (Λονδίνο, 1901) και το «Greek Homosexuality» του σερ Κένεθ Ντόβερ (Λονδίνο, 1978). Επιπλέον, παραθέτει 58 προσεκτικά επιλεγμένες εικόνες από αρχαία αγγεία και αγάλματα, που πιστοποιούν, κατά τη γνώμη του, αυτό που θέλει να αποδείξει: «Δεν λέω πως η σεξουαλική πράξη μεταξύ ανδρών ήταν αυτοσκοπός. Ομως, οφείλω να το ξεκαθαρίσω: δεν έχω συναντήσει κανέναν, εκτός Ελλάδος, που να πιστεύει ότι οι αρχαίοι Ελληνες απλώς κρατούσαν ο ένας το χέρι του άλλου...»
Ηταν μέσο διαπαιδαγώγησης
Το βιβλίο του Τζέιμς Ντέιβιντσον διαπνέεται -από την αρχή μέχρι το τέλος του- από την πεποίθηση του ότι η ομοφυλοφιλία στην αρχαία Ελλάδα ήταν κάτι παραπάνω από την αμοιβαία έλξη μεταξύ ανδρών (ή γυναικών), κάτι περισσότερο από μια έντονη συναισθηματική κατάσταση. Το φαινόμενο είχε βαθιές θρησκευτικές και κοινωνικές ρίζες, υποστηρίζει, και σοβαρές πολιτικές προεκτάσεις. Αναφέρει ενδεικτικά, ήδη από την 6η σελίδα, προϊδεάζοντας τον ενδεχομένως ανυποψίαστο για το τι θα ακολουθήσει αναγνώστη: «Ελάχιστοι λόγιοι αμφιβάλλουν για το γεγονός ότι στον Μέγα Αλέξανδρο άρεσαν τα αγόρια και ότι τα πάθη μεταξύ ανδρών αναπτύσσονταν συχνά στην αυλή των Μακεδόνων βασιλέων. Ουδείς έχει ασχοληθεί όμως με τις πολιτικές συνέπειες αυτών των παθών. Το ίδιο ισχύει και για την ομοφυλοφιλία στην Κρήτη, μια σαφή εικόνα της οποίας μάς δίνει ο ιστορικός του 4ου αιώνα Εφορος. Και στην περίπτωση αυτή, όλοι αγνοούν τις πολιτικές και κοινωνικές επιπτώσεις της. Ακόμη και στην περίπτωση της Αθήνας, για την οποία αρκετές πηγές υπονοούν ότι κουμάντο στη δημοκρατία της έκανε μια ιδιοτελής μαφία ανδρών που έκαναν σεξ με άλλους άνδρες, οι ιστορικοί μιλούσαν για την ομοφυλοφιλία περιγράφοντας την ως μεταβατικό στάδιο στη ζωή ενός άνδρα, ως κάτι επιφανειακό, ως ένα νεανικό ατόπημα»...
Κάποιες πόλεις-κράτη ανέχονταντις σχέσεις μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου, γράφει ο Βρετανός ιστορικός. Κάποιες άλλες σχεδόν την επέβαλλαν, ως μέσο κοινωνικοποίησης και δημιουργίας ισχυρών δεσμών μεταξύ των μελών μιας κοινότητας. Οι πεποιθήσεις και οι πρακτικές στις πόλεις-κράτη διέφεραν. Ομως η ομοφυλοφιλία ήταν πανταχού παρούσα: «Είναι το λεπτό νήμα που ενώνει την αυλή του Σάμιου τυράννου Πολυκράτη με τις αυλές των Μακεδόνων βασιλέων, τον Υάκινθο (που προς τιμήν του οι Σπαρτιάτες γιόρταζαν τα Υακίνθεια στις όχθες του Ευρώτα) με τον Πέλοπα (ήρωα της Ολυμπίας), τους "Ιππής" του Αριστοφάνη με τον "Υμνο στην Αφροδίτη" της Σαπφούς, τον αγγειογράφο Ευφρόνιο με τον φημισμένο ποιητή Πίνδαρο, τις απαγωγές νέων στην Κρήτη με τον θηβαϊκό Ιερό Λόχο».
«Κατ' εικόνα» των θεών τους
Γέννημα της ζωής του στρατοπέδου, κληροδότημα της εποχής των μεταναστεύσεων και των νομαδικών πολεμικών περιπετειών, κατά τις οποίες οι γυναίκες άπουσίαζαν ή ήταν αριθμητικά ανεπαρκείς, ο... « Greek Love», λέει ο Ντέιβιντσον (βαδίζοντας στα χνάρια του Ιωάννη Συκουτρή), ήταν ένας θεσμός κοινωνικά αναγνωρισμένος, με τις συνήθειες και τους κανόνες του, με την παράδοση και την τεχνική του. Είχε τους θεούς, τους ημίθεους και τα πρότυπα του μεταξύ των ανθρώπων.
Πολλά ζεύγη απαριθμεί ο συγγραφέας: τον Ηρακλή και τον Ιόλαο, τον Αχιλλέα και τον Πάτροκλο, τον Ορέστη και τον Πυλάδη, τον Χρύσιππο και τον Λάιο, τον Αρμόδιο και τον Αριστογείτονα, τον Φαίδρο και τον Ερυξίμαχο, τον Παυσανία και τον Αγάθωνα, τον Σωκράτη και τον Αλκιβιάδη, τον Αλέξανδρο και τον Ηφαιστίωνα. Το τελευταίο δίδυμο δείχνει να τον ιντριγκάρει περισσότερο. «Αν ψάχνετε ομοφυλόφιλους στην αρχαιότητα, στοιχηματίστε τα λεφτά σας στον Αλέξανδρο», γράφει στο κεφάλαιο που τιτλοφορεί «Gay Alexander»!
Αλλά και στον Γανυμήδη αφιερώνει 31 σελίδες. «Είναι ένας από τους παλαιότερους αρχαίους ελληνικούς μύθους -και βασικός γκέι μύθος, φυσικά- με κεντρική θρησκευτική σημασία. Ο πρίγκιπας της Τροίας, "το ωραιότερο αγόρι του κόσμου" σύμφωνα με τον Ομηρο, απήχθη από τον Δία και έφτασε στον Ολυμπο, πάνω στα φτερά ενός αετού. Ο Ξενοφών προσπαθεί να δώσει μιαν άλλη εξήγηση για την απαγωγή του, ετυμολογώντας το όνομα του νέου ως "γάνυται μήδεα". (Γάνυμαι= ευχαριστιέμαι + μή-δεα= σκέψεις) Για το μυαλό του, δηλαδή, και την ψυχή του τον αγάπησε ο Δίας και όχι για τα κάλλη του...» Μόνο που η λέξη μήδεα έχει διττή σημασία. Σημαίνει και τα ανδρικά γεννητικά όργανα (βλ. Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης του Ιωάννου Σταματάκου και Ετυμολογικόν Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής του J. B. Hofmann)...
Όταν το βιβλίο «The Greeks and Greek Love» έφτασε στα χέρια μου, μέσω του διαδικτυακού βιβλιοπωλείου Amazon, με έπιασε τρόμος. Από τη μια, το μέγεθος του: 656 πυκνογραμμένες σελίδες. Από την άλλη, το θέμα του: η ομοφυλοφιλία στην αρχαία Ελλάδα. «Μια καυτή πατάτα», που λένε και στην Εσπερία... Είχα διαβάσει τις εκτενείς και διθυραμβικές, στην πλειονότητα τους, κριτικές των Βρετανών δημοσιογράφων για τον συμπατριώτη τους Τζέιμς Ντέιβιντσον, λέκτορα Αρχαίας Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Γουόργουικ, που μετά δέκα χρόνια μελέτης επιχείρησε «μια ριζοσπαστική εκ νέου αποτίμηση της ομοφυλοφιλίας στην αρχαία Ελλάδα», όπως εξηγεί στον υπότιτλο της έκδοσης. Για ένα «υπέροχο βιβλίο» μιλούσε το Literary Review, για ένα «μεγάλο κατόρθωμα» ο Independent, για μια «εξαιρετική έρευνα, βαθιά ενημερωμένη και ενημερωτική» το περιοδικό Spectator, για μια «εκπληκτική, εμβριθή μελέτη της κοινωνικής και πολιτιστικής ιστορίας της αρχαίας Ελλάδας» ο Guardian.
Αλλά και στα γκέι fora του ελληνικού Ιντερνετ είχε φτάσει -σχεδόν αστραπιαία- η είδηση της κυκλοφορίας του βιβλίου. Κάποιοι εύχονταν να μεταφραστεί σύντομα στα Ελληνικά «για να μάθουν όλοι». Κάποιοι άλλοι διατύπωναν τις αμφιβολίες και τον σκεπτικισμό τους, όπως ο χρήστης που σχολίαζε σε ένα μπλογκ: «Αν η Ιστορία γράφεται από τους νικητές, η Ιστορία της ομοφυλοφιλίας γράφεται, δυστυχώς, από τους ομοφυλοφοβικούς»*...
Πού τελείωναν ο μύθος, η προκατάληψη και οι υπερβολές και πού άρχιζε η ιστορική αλήθεια; Δεν έμενε παρά να το διαπιστώσω η ίδια, ξεχνώντας όσα διδάχθηκα στο σχολείο και στο πανεπιστήμιο - και εστιάζοντας κυρίως σε όσα δεν διδάχθηκα- τα οποία, όπως αποδείχθηκε, ήταν περισσότερα απ' όσα φανταζόμουν. .. Εχοντας πάντα στο μυαλό μου αυτό που τόσο εύστοχα διατύπωσε ο αδικοχαμένος φιλόλογος του Μεσοπολέμου Ιωάννης Συκουτρής στα προλεγόμενα του πλατωνικού «Συμποσίου»: «Αποστολή της επιστήμης δεν είναι να εγκρίνει ή να κατακρίνει αλλά να κρίνει, να κατανοήσει».
Ο συγγραφέας ομολογεί ήδη από την εισαγωγή του τις δυσκολίες που αντιμετώπισε. «Εδώ και αιώνες», γράφει, «η ομοφυλοφιλία των αρχαίων Ελλήνων (αυτό που οι Ρωμαίοι αποκαλούσαν "ελληνικό έθιμο" - mos Graecorum) αποτελεί έναν γόρδιο δεσμό για τους μελετητές της δυτικής Ιστορίας. Για τους Χριστιανούς, παραμένει ένα άλυτο ηθικό πρόβλημα: πώς ήταν δυνατόν οι αρχαίοι Ελληνες, που τόσο πολλά και καλά είχαν πει για την αρετή, να μην μπορούσαν να ξεφύγουν από μια τέτοια εξάρτηση, από μια διαστροφή; Αλλά και οι ίδιοι οι Ελληνες -από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας- δεν αντιμετωπίζουν το θέμα με τον ίδιο τρόπο. Μάλλον είναι κάτι που τους θορυβεί και εγείρει διαφορετικές, αντικρουόμενες απόψεις...»
Ο ίδιος διάβασε πολλά για να ολοκληρώσει τη μελέτη του: λυρικά ποιήματα, τραγωδίες και κωμωδίες, φιλοσοφικά συγγράμματα, αφηγήσεις ιστοριογράφων, σπαράγματα χαμένων έργων, προγενέστερες ιστορικές μελέτες. Περισσότερο φαίνεται, πάντως, να τον έχει επηρεάσει το «Συμπόσιο» του Πλάτωνα και δύο βιβλία αναφοράς για τη σύγχρονη ιστοριογραφία: το «A Problem in Greek Ethics» του Τζον Αντιγκτον Σάιμοντς (Λονδίνο, 1901) και το «Greek Homosexuality» του σερ Κένεθ Ντόβερ (Λονδίνο, 1978). Επιπλέον, παραθέτει 58 προσεκτικά επιλεγμένες εικόνες από αρχαία αγγεία και αγάλματα, που πιστοποιούν, κατά τη γνώμη του, αυτό που θέλει να αποδείξει: «Δεν λέω πως η σεξουαλική πράξη μεταξύ ανδρών ήταν αυτοσκοπός. Ομως, οφείλω να το ξεκαθαρίσω: δεν έχω συναντήσει κανέναν, εκτός Ελλάδος, που να πιστεύει ότι οι αρχαίοι Ελληνες απλώς κρατούσαν ο ένας το χέρι του άλλου...»
Ηταν μέσο διαπαιδαγώγησης
Το βιβλίο του Τζέιμς Ντέιβιντσον διαπνέεται -από την αρχή μέχρι το τέλος του- από την πεποίθηση του ότι η ομοφυλοφιλία στην αρχαία Ελλάδα ήταν κάτι παραπάνω από την αμοιβαία έλξη μεταξύ ανδρών (ή γυναικών), κάτι περισσότερο από μια έντονη συναισθηματική κατάσταση. Το φαινόμενο είχε βαθιές θρησκευτικές και κοινωνικές ρίζες, υποστηρίζει, και σοβαρές πολιτικές προεκτάσεις. Αναφέρει ενδεικτικά, ήδη από την 6η σελίδα, προϊδεάζοντας τον ενδεχομένως ανυποψίαστο για το τι θα ακολουθήσει αναγνώστη: «Ελάχιστοι λόγιοι αμφιβάλλουν για το γεγονός ότι στον Μέγα Αλέξανδρο άρεσαν τα αγόρια και ότι τα πάθη μεταξύ ανδρών αναπτύσσονταν συχνά στην αυλή των Μακεδόνων βασιλέων. Ουδείς έχει ασχοληθεί όμως με τις πολιτικές συνέπειες αυτών των παθών. Το ίδιο ισχύει και για την ομοφυλοφιλία στην Κρήτη, μια σαφή εικόνα της οποίας μάς δίνει ο ιστορικός του 4ου αιώνα Εφορος. Και στην περίπτωση αυτή, όλοι αγνοούν τις πολιτικές και κοινωνικές επιπτώσεις της. Ακόμη και στην περίπτωση της Αθήνας, για την οποία αρκετές πηγές υπονοούν ότι κουμάντο στη δημοκρατία της έκανε μια ιδιοτελής μαφία ανδρών που έκαναν σεξ με άλλους άνδρες, οι ιστορικοί μιλούσαν για την ομοφυλοφιλία περιγράφοντας την ως μεταβατικό στάδιο στη ζωή ενός άνδρα, ως κάτι επιφανειακό, ως ένα νεανικό ατόπημα»...
Κάποιες πόλεις-κράτη ανέχονταντις σχέσεις μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου, γράφει ο Βρετανός ιστορικός. Κάποιες άλλες σχεδόν την επέβαλλαν, ως μέσο κοινωνικοποίησης και δημιουργίας ισχυρών δεσμών μεταξύ των μελών μιας κοινότητας. Οι πεποιθήσεις και οι πρακτικές στις πόλεις-κράτη διέφεραν. Ομως η ομοφυλοφιλία ήταν πανταχού παρούσα: «Είναι το λεπτό νήμα που ενώνει την αυλή του Σάμιου τυράννου Πολυκράτη με τις αυλές των Μακεδόνων βασιλέων, τον Υάκινθο (που προς τιμήν του οι Σπαρτιάτες γιόρταζαν τα Υακίνθεια στις όχθες του Ευρώτα) με τον Πέλοπα (ήρωα της Ολυμπίας), τους "Ιππής" του Αριστοφάνη με τον "Υμνο στην Αφροδίτη" της Σαπφούς, τον αγγειογράφο Ευφρόνιο με τον φημισμένο ποιητή Πίνδαρο, τις απαγωγές νέων στην Κρήτη με τον θηβαϊκό Ιερό Λόχο».
«Κατ' εικόνα» των θεών τους
Γέννημα της ζωής του στρατοπέδου, κληροδότημα της εποχής των μεταναστεύσεων και των νομαδικών πολεμικών περιπετειών, κατά τις οποίες οι γυναίκες άπουσίαζαν ή ήταν αριθμητικά ανεπαρκείς, ο... « Greek Love», λέει ο Ντέιβιντσον (βαδίζοντας στα χνάρια του Ιωάννη Συκουτρή), ήταν ένας θεσμός κοινωνικά αναγνωρισμένος, με τις συνήθειες και τους κανόνες του, με την παράδοση και την τεχνική του. Είχε τους θεούς, τους ημίθεους και τα πρότυπα του μεταξύ των ανθρώπων.
Πολλά ζεύγη απαριθμεί ο συγγραφέας: τον Ηρακλή και τον Ιόλαο, τον Αχιλλέα και τον Πάτροκλο, τον Ορέστη και τον Πυλάδη, τον Χρύσιππο και τον Λάιο, τον Αρμόδιο και τον Αριστογείτονα, τον Φαίδρο και τον Ερυξίμαχο, τον Παυσανία και τον Αγάθωνα, τον Σωκράτη και τον Αλκιβιάδη, τον Αλέξανδρο και τον Ηφαιστίωνα. Το τελευταίο δίδυμο δείχνει να τον ιντριγκάρει περισσότερο. «Αν ψάχνετε ομοφυλόφιλους στην αρχαιότητα, στοιχηματίστε τα λεφτά σας στον Αλέξανδρο», γράφει στο κεφάλαιο που τιτλοφορεί «Gay Alexander»!
Αλλά και στον Γανυμήδη αφιερώνει 31 σελίδες. «Είναι ένας από τους παλαιότερους αρχαίους ελληνικούς μύθους -και βασικός γκέι μύθος, φυσικά- με κεντρική θρησκευτική σημασία. Ο πρίγκιπας της Τροίας, "το ωραιότερο αγόρι του κόσμου" σύμφωνα με τον Ομηρο, απήχθη από τον Δία και έφτασε στον Ολυμπο, πάνω στα φτερά ενός αετού. Ο Ξενοφών προσπαθεί να δώσει μιαν άλλη εξήγηση για την απαγωγή του, ετυμολογώντας το όνομα του νέου ως "γάνυται μήδεα". (Γάνυμαι= ευχαριστιέμαι + μή-δεα= σκέψεις) Για το μυαλό του, δηλαδή, και την ψυχή του τον αγάπησε ο Δίας και όχι για τα κάλλη του...» Μόνο που η λέξη μήδεα έχει διττή σημασία. Σημαίνει και τα ανδρικά γεννητικά όργανα (βλ. Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης του Ιωάννου Σταματάκου και Ετυμολογικόν Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής του J. B. Hofmann)...
.
* σχόλιο από το «Απέναντι Πεζοδρόμιο»
.
.
Γιατί γράψατε αυτό το βιβλίο, κύριε Ντέιβιντσον;
Ο συγγραφέας απαντά και δηλώνει έτοιμος να αντιμετωπίσει τις αντιδράσεις...
Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με την ομοφυλοφυλία στην Αρχαία Ελλάδα;
Είχα ακροθιγώς ασχοληθεί με το θέμα στο πρώτο μου βιβλίο «Courtesans and Fishcakes». Του είχα αφιερώσει λίγες σελίδες. Το θέμα με ενδιέφερε όμως ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του '90, όταν ετοίμαζα το διδακτορικό μου στην Οξφόρδη. Ξεκίνησα να συγκεντρώνω υλικό για το συγκεκριμένο βιβλίο το 1997. Δεν ήξερα ήδη τις απαντήσεις στα ερωτήματα που είχα. Μου πήρε τελικά δέκα χρόνια, όχι μόνο για τη συγγραφή αλλά κυρίως για την ενδελεχή έρευνα των πηγών. Ομολογώ πως βρέθηκα μπροστά σε πολλές εκπλήξεις. Ενιωθα υποχρεωμένος, όμως, να τελειώσω το «Greeks and Greek Love». Οχι όπως ένας ομοφυλόφιλος που ήθελε να εκπληρώσει το χρέος του απέναντι στην γκέι κοινότητα, αλλά ως ένας μελετητής των αρχαίων Ελλήνων που ήθελε να βάλει ένα λιθαράκι σε όσα σπουδαίοι ερευνητές έχουν έως τώρα προσφέρει. Αν οι συνάδελφοι' μου θα εκτιμήσουν την προσπάθεια μου ή όχι, αυτό είναι άλλο θέμα.
Γιατί πιστεύετε ότι πολλοί Ελληνες αρνούνται να αποδεχθούν αυτή την πλευρά των προγόνων τους;
Διότι σκέφτονται ως εξής: πώς μπορεί οι ένδοξοι Αρχαίοι Ελληνες, οι γενναίοι, οι σοφοί και φημισμένοι για τόσα επιτεύγματα τους, να ήταν «παραδομένοι» σε μια τόσο απωθητική διαστροφή; Ομως, ένα τέτοιο δίλημμα δεν υπάρχει. Ενα τέτοιο επιχείρημα βασίζεται στη χριστιανική (ορθόδοξη, καθολική και προτεσταντική) αλλά και την μουσουλμανική ηθική και καμιά σχέση δεν έχει με την ιστορική αλήθεια.
Υπάρχουν, πάντως, κάποιοι που θα θιγούν ή και θα εξαγριωθούν από το βιβλίο σας; Τι τους απαντάτε;
Δεν νομίζω ότι οι Αρχαίοι Ελληνες ήταν περισσότερο ομοφυλόφιλοι από τους σημερινούς Αμερικανούς, Γερμανούς ή Ρώσους. Ομως δεν μπορεί να αγνοήσει κανείς την σαφή γκέι χροιά που βρίσκουμε σε διάφορες εκφάνσεις του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού: στους μύθους και στους φιλοσοφικούς διάλογους, στα έργα τέχνης και στα τραγούδια. Τους παραπέμπω, λοιπόν, στα υπέροχα ποιήματα της Σαπφούς, στα έργα του Πλάτωνα, στο μύθο του Πέλοπα και του Υάκινθου. Οσοι, τώρα, Ακροδεξιοί μιλούν σαν να εκπροσωπούν όλους τους νεοέλληνες και εκφράζουν ακραίες, ομοφυλοφοβικές απόψεις, το μόνο που πετυχαίνουν είναι να κάνουν πολλούς Ευρωπαίους να αντιμετωπίζουν τους Ελληνες ως έναν «τυπικά ανώριμο» βαλκανικό λαό, κρυπτο-φασιστικό, παράλογο και τυφλά εθνικιστικό - που δεν μπορεί να διαχειριστεί με σοβαρότητα την ιστορία του. Εγώ δεν απευθύνομαι σ' αυτούς τους λίγους, όπως πιστεύω Ελληνες, αλλά στην πλειονότητα τους• εκείνους που αισθάνονται υπερήφανοι για τους προγόνους τους αλλά δεν παύουν να είναι και ρεαλιστές. Που αγαπούν τον Καβάφη και τη Σαπφώ όχι ως γκέι ποιητές αλλά ως σπουδαίους ποιητές. Τελεία.
Ποιο αρχαίο κείμενο αγαπάτε περισσότερο;
Δεν είναι, φυσικά, ένα... Στα 11 μου χρόνια διάβασα για πρώτη φορά την «Iλιάδα» από μετάφραση. Στα 13 άρχισα να μαθαίνω αρχαία ελληνικά. Γνώρισα την ποίηση του Καβάφη ως φοιτητής στην Οξφόρδη. Παραμένει ο αγαπημένος μου ποιητής. Αγαπώ επίσης τους ρητορικούς λόγους του Δημοσθένη και του Λυσία. Και, φυσικά, θεωρώ θεσπέσια τα ποιήματα της Σαπφούς και μεγαλοφυείς τις κωμωδίες του Αριστοφάνη.
Αν υπήρχε μια μηχανή του χρόνου, θα θέλατε να ζήσετε στην αρχαία Ελλάδα. Κι αν ναι, σε ποια πόλη;
Να ζήσω χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα και τρεχούμενο νερό; Θα αστειεύεστε! (Γελάει) Για να είμαι ειλικρινής, αν κάτι τέτοιο γινόταν ποτέ εφικτό, θα ήθελα να βρεθώ στην Αθήνα του 4ου π.Χ. αιώνα. Αν δεν είχα την ατυχία να βρεθώ εκεί ως σκλάβος, πού ξέρετε; Ισως ήμουν αρκετά τυχερός να γνωρίσω τον Πλάτωνα, τον Αισχίνη και τον Ξενοφώντα...
Μέντορες, φιλήτορες και νεανίσκοι
Μερικά «νευραλγικά» αποσπάσματα από το βιβλίο που ο συγγραφέας αφιερώνει «Στον Αλμπέρτο, με όλη μου την αγάπη»...
Με τίτλο «Εμείς οι δυο για πάντα» ο Ντέιβιντσον αναφέρεται εκτενώς στη σχέση του Αχιλλέα με τον Πάτροκλο. «Η αγάπη τους είναι κεντρικό στοιχείο στην πλοκή της Ιλιάδας. Και η σχέση τους η πιο έντονη συναισθηματικά σε όλο το έπος.»
«Army of lovers» (στρατό εραστών) χαρακτηρίζει τον Ιερό Λόχο της Θήβας. «Επρόκειτο για 150 ζευγάρια ανδρών, που η σχέση τους ήταν εκείνη που τροφοδοτούσε την ανδρεία τους στον πόλεμο. Πριν από κάθε μάχη, οι Ιερολοχίτες έδιναν όρκο στον τύμβο του Ιόλαου, του "ιδρυτή" της αρχαίας ελληνικής ομοφυλοφιλίας.»
Ο Αλέξανδρος ήταν «φιλόπαις», κατά τον Αθηναίο. Ο Δικαίαρχος ο Μεσσήνιος, μαθητής του Αριστοτέλη, μάλιστα, περιγράφει πώς ο Μακεδόνας στρατηλάτης φίλησε κάποτε δημοσίως έναν όμορφο Πέρση ευνούχο, τον Βαγόα.
Διαφορετικές πρακτικές: Στην Αθήνα της αρχαϊκής εποχής ανδρική ομοφυλοφιλία σήμαινε «σεξ ανάμεσα στους μηρούς» (intercrural= διαμήριος συνουσία). Οι Σπαρτιάτες, από την άλλη, το έκαναν φορώντας τους χιτώνες τους και ο νόμος όριζε ότι είναι ντροπή να αγγίζονται δύο αγόρια σε κοινή θέα.
Στην Κρήτη, όποιος επέλεγε έναν νέο έπρεπε να προαναγγείλει την απαγωγή του στους οικείους του, οι οποίοι όφειλαν εντός τριών ημερών να αποφασίσουν αν ο «απαγωγέας» είναι αντάξιος του γιου τους. Αν προτιμούσαν κάποιον άλλο, φρόντιζαν να ματαιώσουν την αρπαγή. Αν όλα έβαιναν καλώς, το ζεύγος κατέφευγε στα βουνά. Για δύο μήνες ο νέος διδασκόταν κυνήγι και χρήση όπλων από τον «μέντορα» του. Μετά την επιστροφή τους, απολάμβανε τιμές. Η μεγαλύτερη ντροπή για έναν νέο ήταν να μη βρεθεί και για εκείνον ένας φιλήτωρ.
Στην Ηλεία, στη Θεσσαλία και στη Βοιωτία η σχέση εραστού -ερωμένου ήταν δημοσίως γνωστή.
«Αρσενικές πόρνες ακολουθούσαν τα μακεδονικά στρατεύματα», υποστηρίζει το βιβλίο. «Τα αγόρια αυτά ήταν σύμβολα του πλούτου, τρόπαια, "διακοσμητικά αντικείμενα", όπως οι πολυτελείς χιτώνες και τα χρυσά κύπελλα, αλλά και αντανακλάσεις του άκρατου ομοσεξουαλικού πόθου τους.»
Στη Σπάρτη, η σχέση του εραστού προς τον ερωμένο ήταν σχέση αναγνωρισμένης κηδεμονίας. Ο πρώτος είχε την ευθύνη για τις παρεκτροπές του δεύτερου. Ο Ντέιβιντσον αναφέρεται και σε θεσμοθετημένους γάμους γυναικών.
Τα αθηναϊκά γυμναστήρια ήταν φυτώρια του ομοφυλοφιλικού έρωτα. Αυτό επιβεβαιώνεται σύμφωνα με τον Ντέιβιντσον από ένα νόμο του Σόλωνα, που ανάγεται στις αρχές του 6ου αιώνα π.Χ. (Τον αναφέρει και ο Αισχίνης.) Η διάταξη απαγόρευε στους δούλους να ασκούνται στο γυμνάσιον και να συνάπτουν εκεί ερωτικές σχέσεις (παιδεραστείν ή εράν) με ελεύθερους πολίτες.
Ο φιλόλογος που σκανδάλισε τα μεσοπολεμικά ήθη
Πώς ο Ιωάννης Συκουτρής οδηγήθηκε στην αυτοκτονία με αφορμή τα σχόλιά του στο «Συμπόσιο» του Πλάτωνα...
Ηταν το 1934 όταν κυκλοφόρησε από την Ακαδημία Αθηνών μια έκδοση του «Συμποσίου» του Πλάτωνα με τη μετάφραση και τα σχόλια του φιλολόγου Ιωάννη Συκουτρή, ο οποίος, αν και σε νεαρή ηλικία -είχε γεννηθεί στη Σμύρνη το 1901 από πάμφτωχη οικογένεια- είχε ήδη κερδίσει την εκτίμηση της ευρωπαϊκής διανόησης• κυρίως της γερμανικής, αφού είχε σπουδάσει, μεταξύ άλλων, στο Βερολίνο και στη Λειψία, κοντά σε δύο από τους μεγαλύτερους φιλολόγους του 20ού αιώνα, τον Ulrich von Wilamowitz και τον Werner Jaeger. Οι εργασίες του για τον Δημοσθένη, τον Σπεύσιππο, τους Σωκρατικούς και την αρχαία ελληνική και βυζαντινή επιστολογραφία είχαν εντυπωσιάσει τους επιστημονικούς κύκλους. Τα πιο έγκριτα περιοδικά δημοσίευαν άρθρα και κριτικές του. Επιπλέον, ο εκδοτικός οίκος Teubner τού είχε από το 1928 αναθέσει τη νέα έκδοση του Δημοσθένη, γεγονός που αποτελούσε τεράστια τιμή και αναγνώριση. Ο Συκουτρής είχε απορρίψει, παρά ταύτα, μια δελεαστική πρόταση από το πανεπιστήμιο της Πράγας, να αναλάβει την έδρα Κλασικής Φιλολογίας, και είχε προτιμήσει να επιστρέψει στην Ελλάδα.
Στα προλεγόμενα του «Συμποσίου» (το οποίο αφιέρωνε στη σύζυγο του Χαρά), ο φιλόλογος που πολλοί έχουν χαρακτηρίσει αντάξιο του Αδαμάντιου Κοραή τόλμησε να μιλήσει και για ένα ζήτημα που και μια απλή αναφορά του μπορούσε τότε -μήπως όχι και σήμερα;- να σκανδαλίσει τα πλήθη: τον παιδικό και ομοφυλοφιλικό έρωτα στην αρχαία Ελλάδα. Ο ίδιος το ήξερε ότι έπαιζε με τη φωτιά: «Το θέμα είναι βέβαια πολύ λεπτό», έγραφε στην εισαγωγή του. «Αναφέρεται σε κάτι απολύτως ξένο προς τις συνήθειες και τις ηθικές αντιλήψεις της σημερινής κοινωνίας. Αλλά αυτό δεν μας απαλλάσσει από την υποχρέωση να το αντικρίσουμε με ψυχραιμία και αγνότητα' την καθιστά ακόμη μεγαλύτερη.» Ο ασκός του Αιόλου, όμως, είχε ήδη ανοίξει παρά τα θετικά σχόλια που είχε εξασφαλίσει η έκδοση από τον Γεώργιο Παπανδρέου, τον Αχιλλέα Τζάρτζανο, τον Αχιλλέα Κύρου της «Εστίας», τον Γρηγόριο Ξενόπουλο. Οι επιθέσεις που δέχτηκε τα επόμενα χρόνια ήταν πέρα από κάθε φαντασία. Τα λιβελογραφήματα του κίτρινου Τύπου ήταν σχεδόν καθημερινά. Το περιοδικό «Επιστημονική Ηχώ» με εκτενή, απανωτά δημοσιεύματα, τον σφυροκοπούσε λυσσαλέα. Η Αρχιεπισκοπή επίσης. Και απέναντι' του, εκτός από τον μεσοπολεμικό ηθικισμό, είχε έναν ακόμη ορκισμένο εχθρό: το ακαδημαϊκό κατεστημένο. Η υποψηφιότητα του, το 1936, για την έδρα της Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, είχε ενοχλήσει τους υπόλοιπους ισχυρούς «μνηστήρες» της.
Ο Συκουτρής δεν άντεξε. Δεν κατάφερε να βρει μια διέξοδο. Αυτοκτόνησε στις 21 Σεπτεμβρίου του 1937.
«Η ομοφυλοφιλία είναι μια πλευρά της αρχαίας ζωής σκοτεινή αλλά υπαρκτή»
Γιώργης Γιατρομανωλάκης
Καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας και συγγραφέας
Τα τελευταία χρόνια οι έρευνες για την ομοφυλοφιλία (ανδρική ή γυναικεία) στην αρχαία Ελλάδα έχουν πολλαπλασιασθεί και, όπως φαίνεται και από το πρόσφατο βιβλίο του Αγγλου πανεπιστημιακού Τζέιμς Ντέιβιντσον «The Greeks and Greek Love», το θέμα παραμένει ανοιχτό, καθώς μοιραία συνδέεται με ανάλογα σημερινά ηθικο-κοινωνικο-πολιτικά ζητήματα. Οι υπεύθυνοι των λεγόμενων «Lesbian and Gay Studies» ή τα όποια ξένα ή εγχώρια «Κέντρα Σπουδών Φύλου και Ισότητας» θεωρούν πρωταρχικό μέλημα τους να συνδέσουν την ύπαρξη τους με διάσημες γυναίκες και διάσημους άνδρες (κυρίως) της ελληνικής αρχαιότητας ή της χριστιανοσύνης, που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θεωρήθηκαν πως εκπροσωπούν το (θετικά ή αρνητικά) εννοούμενο «τρίτο φύλο» . Διαπιστώνουμε, ωστόσο, πως οι Ελληνες μελετητές απουσιάζουν από τη σχετική βιβλιογραφία. Ο φροϋδικός όρος «απώθηση » μάς ταιριάζει και ως προς αυτό. Αν όμως οι ξένοι φιλόλογοι μπορούσαν να διαβάσουν νεοελληνικά, αναγκαστικά θα έπρεπε να συμπεριλαμβάνουν στη βιβλιογραφία τους τη μοιραία, όπως αποδείχθηκε, πρωτοποριακή και ιδιαιτέρως τολμηρή (ακόμη και για τα σημερινά ήθη) Εισαγωγή του Ιωάννη Συκουτρή στο πλατωνικό «Συμπόσιο», που συντάχθηκε πριν από 74 χρόνια για να συνοδεύσει τη σχετική έκδοση της Ακαδημίας Αθηνών.
Εκείνο πάντως που γίνεται φανερό από εργασίες αυτού του είδους (κλασική θεωρώ τη μελέτη του Κ. J. Dover « Η ομοφυλοφιλία στην Αρχαία Ελλάδα», που κυκλοφορεί στα Ελληνικά) είναι πως ένα τέτοιο θέμα είναι από τη φύση του περισσότερο πολύπλοκο από όσο μπορεί να φαντασθεί κάποιος είτε εκφράζεται μεγαλόψυχα υπέρ αυτού είτε αναφέρεται σε «κουσούρι». Η ελληνική ομοφυλοφιλία (κατ' άλλους παιδεραστία) ούτε ενιαία προβάλλεται από τα λογοτεχνικά ή νομικά κείμενα ή τις αναρίθμητες αγγειογραφίες ούτε αντιμετωπίζεται σταθερά ενιαία στη διαχρονία της. Η θρυλούμενη σχέση Αχιλλέα - Πάτροκλου (την οποία είδαμε σε «θεατρική» εκδοχή πριν από μερικά χρόνια) καθόλου δεν εμφανίζεται στον Ομηρο. Πρόκειται για μια άλλη μορφή «επικής λογοκρισίας» που απλώς «συγκαλύπτει» αυτό που θα βλέπαμε καθαρότερα στη χαμένη αισχυλική «Αχιλληίδα». Στον «Φαιδρό» η «ερωτική μανία» εικονίζεται στις σχέσεις «εραστή και ερωμένου» και κατά τον Σωκράτη αποτελεί τον δρόμο για τη φιλοσοφική τελείωση. Ο ίδιος όμως, πριν από την παλινωδία του, δηλώνει πως αν εξακολουθήσει να αναφέρεται στις οικονομικές δοσοληψίες, τις έχθρες και τις ζήλιες ανάμεσα στους εραστές, θα είναι σαν εκείνους που έχουν ανατραφεί με ναυτικούς που δεν έχουν δει ποτέ τους «ελεύθερον έρωτα»!
Προφανώς, η ερευνητική σιωπή μας έχει να κάνει με την τιμιότητα της παιδείας μας. Αφού ως μελετητές έχουμε «απωθήσει» το θέμα, είναι δυνατόν να διδάξουμε, έστω στο Πανεπιστήμιο, τα πάμπολλα, θεσπέσια κείμενα που αναφέρονται στην παιδεραστία ή την ομοφυλοφιλία; Πόσοι από εμάς διαθέτουμε τη γνώση και τη διδακτική αρετή να μιλήσουμε γι' αυτά τα θέματα; Δεν είμαι βέβαιος πόσοι καθηγητές των Φιλοσοφικών Σχολών θα είχαν όρεξη να εμπλακούν σε τέτοια ζητήματα. Ή να το θέσουμε αλλιώς: η ελληνοχριστιανική αγωγή μας θα δεχόταν ένα σχετικό κεφάλαιο στην ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Λογοτεχνίας που διδάσκεται στο Λύκειο; Φαντάζεστε πόσοι ιερωμένοι, πολιτικοί, τηλεπαρουσιαστές κ.λπ. θα το καταδίκαζαν; Ομως, πρόκειται για ένα κεφάλαιο που θα εξηγούσε καθαρά και τίμια μια τόσο σημαντική πλευρά της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας και ζωής. Η πλευρά αυτή εξακολουθεί να παραμένει σκοτεινή και απωθητική, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχει. Την ίδια ώρα παρακολουθούμε θλιβερά τηλεοπτικά υποπροϊόντα όπου το «διαφορετικό» μάς κάνει να αισθανόμαστε ανεπίληπτα ορθόδοξοι, ενώ η ίδια η ζωή άλλα δείχνει...
Γιατί γράψατε αυτό το βιβλίο, κύριε Ντέιβιντσον;
Ο συγγραφέας απαντά και δηλώνει έτοιμος να αντιμετωπίσει τις αντιδράσεις...
Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με την ομοφυλοφυλία στην Αρχαία Ελλάδα;
Είχα ακροθιγώς ασχοληθεί με το θέμα στο πρώτο μου βιβλίο «Courtesans and Fishcakes». Του είχα αφιερώσει λίγες σελίδες. Το θέμα με ενδιέφερε όμως ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του '90, όταν ετοίμαζα το διδακτορικό μου στην Οξφόρδη. Ξεκίνησα να συγκεντρώνω υλικό για το συγκεκριμένο βιβλίο το 1997. Δεν ήξερα ήδη τις απαντήσεις στα ερωτήματα που είχα. Μου πήρε τελικά δέκα χρόνια, όχι μόνο για τη συγγραφή αλλά κυρίως για την ενδελεχή έρευνα των πηγών. Ομολογώ πως βρέθηκα μπροστά σε πολλές εκπλήξεις. Ενιωθα υποχρεωμένος, όμως, να τελειώσω το «Greeks and Greek Love». Οχι όπως ένας ομοφυλόφιλος που ήθελε να εκπληρώσει το χρέος του απέναντι στην γκέι κοινότητα, αλλά ως ένας μελετητής των αρχαίων Ελλήνων που ήθελε να βάλει ένα λιθαράκι σε όσα σπουδαίοι ερευνητές έχουν έως τώρα προσφέρει. Αν οι συνάδελφοι' μου θα εκτιμήσουν την προσπάθεια μου ή όχι, αυτό είναι άλλο θέμα.
Γιατί πιστεύετε ότι πολλοί Ελληνες αρνούνται να αποδεχθούν αυτή την πλευρά των προγόνων τους;
Διότι σκέφτονται ως εξής: πώς μπορεί οι ένδοξοι Αρχαίοι Ελληνες, οι γενναίοι, οι σοφοί και φημισμένοι για τόσα επιτεύγματα τους, να ήταν «παραδομένοι» σε μια τόσο απωθητική διαστροφή; Ομως, ένα τέτοιο δίλημμα δεν υπάρχει. Ενα τέτοιο επιχείρημα βασίζεται στη χριστιανική (ορθόδοξη, καθολική και προτεσταντική) αλλά και την μουσουλμανική ηθική και καμιά σχέση δεν έχει με την ιστορική αλήθεια.
Υπάρχουν, πάντως, κάποιοι που θα θιγούν ή και θα εξαγριωθούν από το βιβλίο σας; Τι τους απαντάτε;
Δεν νομίζω ότι οι Αρχαίοι Ελληνες ήταν περισσότερο ομοφυλόφιλοι από τους σημερινούς Αμερικανούς, Γερμανούς ή Ρώσους. Ομως δεν μπορεί να αγνοήσει κανείς την σαφή γκέι χροιά που βρίσκουμε σε διάφορες εκφάνσεις του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού: στους μύθους και στους φιλοσοφικούς διάλογους, στα έργα τέχνης και στα τραγούδια. Τους παραπέμπω, λοιπόν, στα υπέροχα ποιήματα της Σαπφούς, στα έργα του Πλάτωνα, στο μύθο του Πέλοπα και του Υάκινθου. Οσοι, τώρα, Ακροδεξιοί μιλούν σαν να εκπροσωπούν όλους τους νεοέλληνες και εκφράζουν ακραίες, ομοφυλοφοβικές απόψεις, το μόνο που πετυχαίνουν είναι να κάνουν πολλούς Ευρωπαίους να αντιμετωπίζουν τους Ελληνες ως έναν «τυπικά ανώριμο» βαλκανικό λαό, κρυπτο-φασιστικό, παράλογο και τυφλά εθνικιστικό - που δεν μπορεί να διαχειριστεί με σοβαρότητα την ιστορία του. Εγώ δεν απευθύνομαι σ' αυτούς τους λίγους, όπως πιστεύω Ελληνες, αλλά στην πλειονότητα τους• εκείνους που αισθάνονται υπερήφανοι για τους προγόνους τους αλλά δεν παύουν να είναι και ρεαλιστές. Που αγαπούν τον Καβάφη και τη Σαπφώ όχι ως γκέι ποιητές αλλά ως σπουδαίους ποιητές. Τελεία.
Ποιο αρχαίο κείμενο αγαπάτε περισσότερο;
Δεν είναι, φυσικά, ένα... Στα 11 μου χρόνια διάβασα για πρώτη φορά την «Iλιάδα» από μετάφραση. Στα 13 άρχισα να μαθαίνω αρχαία ελληνικά. Γνώρισα την ποίηση του Καβάφη ως φοιτητής στην Οξφόρδη. Παραμένει ο αγαπημένος μου ποιητής. Αγαπώ επίσης τους ρητορικούς λόγους του Δημοσθένη και του Λυσία. Και, φυσικά, θεωρώ θεσπέσια τα ποιήματα της Σαπφούς και μεγαλοφυείς τις κωμωδίες του Αριστοφάνη.
Αν υπήρχε μια μηχανή του χρόνου, θα θέλατε να ζήσετε στην αρχαία Ελλάδα. Κι αν ναι, σε ποια πόλη;
Να ζήσω χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα και τρεχούμενο νερό; Θα αστειεύεστε! (Γελάει) Για να είμαι ειλικρινής, αν κάτι τέτοιο γινόταν ποτέ εφικτό, θα ήθελα να βρεθώ στην Αθήνα του 4ου π.Χ. αιώνα. Αν δεν είχα την ατυχία να βρεθώ εκεί ως σκλάβος, πού ξέρετε; Ισως ήμουν αρκετά τυχερός να γνωρίσω τον Πλάτωνα, τον Αισχίνη και τον Ξενοφώντα...
Μέντορες, φιλήτορες και νεανίσκοι
Μερικά «νευραλγικά» αποσπάσματα από το βιβλίο που ο συγγραφέας αφιερώνει «Στον Αλμπέρτο, με όλη μου την αγάπη»...
Με τίτλο «Εμείς οι δυο για πάντα» ο Ντέιβιντσον αναφέρεται εκτενώς στη σχέση του Αχιλλέα με τον Πάτροκλο. «Η αγάπη τους είναι κεντρικό στοιχείο στην πλοκή της Ιλιάδας. Και η σχέση τους η πιο έντονη συναισθηματικά σε όλο το έπος.»
«Army of lovers» (στρατό εραστών) χαρακτηρίζει τον Ιερό Λόχο της Θήβας. «Επρόκειτο για 150 ζευγάρια ανδρών, που η σχέση τους ήταν εκείνη που τροφοδοτούσε την ανδρεία τους στον πόλεμο. Πριν από κάθε μάχη, οι Ιερολοχίτες έδιναν όρκο στον τύμβο του Ιόλαου, του "ιδρυτή" της αρχαίας ελληνικής ομοφυλοφιλίας.»
Ο Αλέξανδρος ήταν «φιλόπαις», κατά τον Αθηναίο. Ο Δικαίαρχος ο Μεσσήνιος, μαθητής του Αριστοτέλη, μάλιστα, περιγράφει πώς ο Μακεδόνας στρατηλάτης φίλησε κάποτε δημοσίως έναν όμορφο Πέρση ευνούχο, τον Βαγόα.
Διαφορετικές πρακτικές: Στην Αθήνα της αρχαϊκής εποχής ανδρική ομοφυλοφιλία σήμαινε «σεξ ανάμεσα στους μηρούς» (intercrural= διαμήριος συνουσία). Οι Σπαρτιάτες, από την άλλη, το έκαναν φορώντας τους χιτώνες τους και ο νόμος όριζε ότι είναι ντροπή να αγγίζονται δύο αγόρια σε κοινή θέα.
Στην Κρήτη, όποιος επέλεγε έναν νέο έπρεπε να προαναγγείλει την απαγωγή του στους οικείους του, οι οποίοι όφειλαν εντός τριών ημερών να αποφασίσουν αν ο «απαγωγέας» είναι αντάξιος του γιου τους. Αν προτιμούσαν κάποιον άλλο, φρόντιζαν να ματαιώσουν την αρπαγή. Αν όλα έβαιναν καλώς, το ζεύγος κατέφευγε στα βουνά. Για δύο μήνες ο νέος διδασκόταν κυνήγι και χρήση όπλων από τον «μέντορα» του. Μετά την επιστροφή τους, απολάμβανε τιμές. Η μεγαλύτερη ντροπή για έναν νέο ήταν να μη βρεθεί και για εκείνον ένας φιλήτωρ.
Στην Ηλεία, στη Θεσσαλία και στη Βοιωτία η σχέση εραστού -ερωμένου ήταν δημοσίως γνωστή.
«Αρσενικές πόρνες ακολουθούσαν τα μακεδονικά στρατεύματα», υποστηρίζει το βιβλίο. «Τα αγόρια αυτά ήταν σύμβολα του πλούτου, τρόπαια, "διακοσμητικά αντικείμενα", όπως οι πολυτελείς χιτώνες και τα χρυσά κύπελλα, αλλά και αντανακλάσεις του άκρατου ομοσεξουαλικού πόθου τους.»
Στη Σπάρτη, η σχέση του εραστού προς τον ερωμένο ήταν σχέση αναγνωρισμένης κηδεμονίας. Ο πρώτος είχε την ευθύνη για τις παρεκτροπές του δεύτερου. Ο Ντέιβιντσον αναφέρεται και σε θεσμοθετημένους γάμους γυναικών.
Τα αθηναϊκά γυμναστήρια ήταν φυτώρια του ομοφυλοφιλικού έρωτα. Αυτό επιβεβαιώνεται σύμφωνα με τον Ντέιβιντσον από ένα νόμο του Σόλωνα, που ανάγεται στις αρχές του 6ου αιώνα π.Χ. (Τον αναφέρει και ο Αισχίνης.) Η διάταξη απαγόρευε στους δούλους να ασκούνται στο γυμνάσιον και να συνάπτουν εκεί ερωτικές σχέσεις (παιδεραστείν ή εράν) με ελεύθερους πολίτες.
Ο φιλόλογος που σκανδάλισε τα μεσοπολεμικά ήθη
Πώς ο Ιωάννης Συκουτρής οδηγήθηκε στην αυτοκτονία με αφορμή τα σχόλιά του στο «Συμπόσιο» του Πλάτωνα...
Ηταν το 1934 όταν κυκλοφόρησε από την Ακαδημία Αθηνών μια έκδοση του «Συμποσίου» του Πλάτωνα με τη μετάφραση και τα σχόλια του φιλολόγου Ιωάννη Συκουτρή, ο οποίος, αν και σε νεαρή ηλικία -είχε γεννηθεί στη Σμύρνη το 1901 από πάμφτωχη οικογένεια- είχε ήδη κερδίσει την εκτίμηση της ευρωπαϊκής διανόησης• κυρίως της γερμανικής, αφού είχε σπουδάσει, μεταξύ άλλων, στο Βερολίνο και στη Λειψία, κοντά σε δύο από τους μεγαλύτερους φιλολόγους του 20ού αιώνα, τον Ulrich von Wilamowitz και τον Werner Jaeger. Οι εργασίες του για τον Δημοσθένη, τον Σπεύσιππο, τους Σωκρατικούς και την αρχαία ελληνική και βυζαντινή επιστολογραφία είχαν εντυπωσιάσει τους επιστημονικούς κύκλους. Τα πιο έγκριτα περιοδικά δημοσίευαν άρθρα και κριτικές του. Επιπλέον, ο εκδοτικός οίκος Teubner τού είχε από το 1928 αναθέσει τη νέα έκδοση του Δημοσθένη, γεγονός που αποτελούσε τεράστια τιμή και αναγνώριση. Ο Συκουτρής είχε απορρίψει, παρά ταύτα, μια δελεαστική πρόταση από το πανεπιστήμιο της Πράγας, να αναλάβει την έδρα Κλασικής Φιλολογίας, και είχε προτιμήσει να επιστρέψει στην Ελλάδα.
Στα προλεγόμενα του «Συμποσίου» (το οποίο αφιέρωνε στη σύζυγο του Χαρά), ο φιλόλογος που πολλοί έχουν χαρακτηρίσει αντάξιο του Αδαμάντιου Κοραή τόλμησε να μιλήσει και για ένα ζήτημα που και μια απλή αναφορά του μπορούσε τότε -μήπως όχι και σήμερα;- να σκανδαλίσει τα πλήθη: τον παιδικό και ομοφυλοφιλικό έρωτα στην αρχαία Ελλάδα. Ο ίδιος το ήξερε ότι έπαιζε με τη φωτιά: «Το θέμα είναι βέβαια πολύ λεπτό», έγραφε στην εισαγωγή του. «Αναφέρεται σε κάτι απολύτως ξένο προς τις συνήθειες και τις ηθικές αντιλήψεις της σημερινής κοινωνίας. Αλλά αυτό δεν μας απαλλάσσει από την υποχρέωση να το αντικρίσουμε με ψυχραιμία και αγνότητα' την καθιστά ακόμη μεγαλύτερη.» Ο ασκός του Αιόλου, όμως, είχε ήδη ανοίξει παρά τα θετικά σχόλια που είχε εξασφαλίσει η έκδοση από τον Γεώργιο Παπανδρέου, τον Αχιλλέα Τζάρτζανο, τον Αχιλλέα Κύρου της «Εστίας», τον Γρηγόριο Ξενόπουλο. Οι επιθέσεις που δέχτηκε τα επόμενα χρόνια ήταν πέρα από κάθε φαντασία. Τα λιβελογραφήματα του κίτρινου Τύπου ήταν σχεδόν καθημερινά. Το περιοδικό «Επιστημονική Ηχώ» με εκτενή, απανωτά δημοσιεύματα, τον σφυροκοπούσε λυσσαλέα. Η Αρχιεπισκοπή επίσης. Και απέναντι' του, εκτός από τον μεσοπολεμικό ηθικισμό, είχε έναν ακόμη ορκισμένο εχθρό: το ακαδημαϊκό κατεστημένο. Η υποψηφιότητα του, το 1936, για την έδρα της Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, είχε ενοχλήσει τους υπόλοιπους ισχυρούς «μνηστήρες» της.
Ο Συκουτρής δεν άντεξε. Δεν κατάφερε να βρει μια διέξοδο. Αυτοκτόνησε στις 21 Σεπτεμβρίου του 1937.
«Η ομοφυλοφιλία είναι μια πλευρά της αρχαίας ζωής σκοτεινή αλλά υπαρκτή»
Γιώργης Γιατρομανωλάκης
Καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας και συγγραφέας
Τα τελευταία χρόνια οι έρευνες για την ομοφυλοφιλία (ανδρική ή γυναικεία) στην αρχαία Ελλάδα έχουν πολλαπλασιασθεί και, όπως φαίνεται και από το πρόσφατο βιβλίο του Αγγλου πανεπιστημιακού Τζέιμς Ντέιβιντσον «The Greeks and Greek Love», το θέμα παραμένει ανοιχτό, καθώς μοιραία συνδέεται με ανάλογα σημερινά ηθικο-κοινωνικο-πολιτικά ζητήματα. Οι υπεύθυνοι των λεγόμενων «Lesbian and Gay Studies» ή τα όποια ξένα ή εγχώρια «Κέντρα Σπουδών Φύλου και Ισότητας» θεωρούν πρωταρχικό μέλημα τους να συνδέσουν την ύπαρξη τους με διάσημες γυναίκες και διάσημους άνδρες (κυρίως) της ελληνικής αρχαιότητας ή της χριστιανοσύνης, που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θεωρήθηκαν πως εκπροσωπούν το (θετικά ή αρνητικά) εννοούμενο «τρίτο φύλο» . Διαπιστώνουμε, ωστόσο, πως οι Ελληνες μελετητές απουσιάζουν από τη σχετική βιβλιογραφία. Ο φροϋδικός όρος «απώθηση » μάς ταιριάζει και ως προς αυτό. Αν όμως οι ξένοι φιλόλογοι μπορούσαν να διαβάσουν νεοελληνικά, αναγκαστικά θα έπρεπε να συμπεριλαμβάνουν στη βιβλιογραφία τους τη μοιραία, όπως αποδείχθηκε, πρωτοποριακή και ιδιαιτέρως τολμηρή (ακόμη και για τα σημερινά ήθη) Εισαγωγή του Ιωάννη Συκουτρή στο πλατωνικό «Συμπόσιο», που συντάχθηκε πριν από 74 χρόνια για να συνοδεύσει τη σχετική έκδοση της Ακαδημίας Αθηνών.
Εκείνο πάντως που γίνεται φανερό από εργασίες αυτού του είδους (κλασική θεωρώ τη μελέτη του Κ. J. Dover « Η ομοφυλοφιλία στην Αρχαία Ελλάδα», που κυκλοφορεί στα Ελληνικά) είναι πως ένα τέτοιο θέμα είναι από τη φύση του περισσότερο πολύπλοκο από όσο μπορεί να φαντασθεί κάποιος είτε εκφράζεται μεγαλόψυχα υπέρ αυτού είτε αναφέρεται σε «κουσούρι». Η ελληνική ομοφυλοφιλία (κατ' άλλους παιδεραστία) ούτε ενιαία προβάλλεται από τα λογοτεχνικά ή νομικά κείμενα ή τις αναρίθμητες αγγειογραφίες ούτε αντιμετωπίζεται σταθερά ενιαία στη διαχρονία της. Η θρυλούμενη σχέση Αχιλλέα - Πάτροκλου (την οποία είδαμε σε «θεατρική» εκδοχή πριν από μερικά χρόνια) καθόλου δεν εμφανίζεται στον Ομηρο. Πρόκειται για μια άλλη μορφή «επικής λογοκρισίας» που απλώς «συγκαλύπτει» αυτό που θα βλέπαμε καθαρότερα στη χαμένη αισχυλική «Αχιλληίδα». Στον «Φαιδρό» η «ερωτική μανία» εικονίζεται στις σχέσεις «εραστή και ερωμένου» και κατά τον Σωκράτη αποτελεί τον δρόμο για τη φιλοσοφική τελείωση. Ο ίδιος όμως, πριν από την παλινωδία του, δηλώνει πως αν εξακολουθήσει να αναφέρεται στις οικονομικές δοσοληψίες, τις έχθρες και τις ζήλιες ανάμεσα στους εραστές, θα είναι σαν εκείνους που έχουν ανατραφεί με ναυτικούς που δεν έχουν δει ποτέ τους «ελεύθερον έρωτα»!
Προφανώς, η ερευνητική σιωπή μας έχει να κάνει με την τιμιότητα της παιδείας μας. Αφού ως μελετητές έχουμε «απωθήσει» το θέμα, είναι δυνατόν να διδάξουμε, έστω στο Πανεπιστήμιο, τα πάμπολλα, θεσπέσια κείμενα που αναφέρονται στην παιδεραστία ή την ομοφυλοφιλία; Πόσοι από εμάς διαθέτουμε τη γνώση και τη διδακτική αρετή να μιλήσουμε γι' αυτά τα θέματα; Δεν είμαι βέβαιος πόσοι καθηγητές των Φιλοσοφικών Σχολών θα είχαν όρεξη να εμπλακούν σε τέτοια ζητήματα. Ή να το θέσουμε αλλιώς: η ελληνοχριστιανική αγωγή μας θα δεχόταν ένα σχετικό κεφάλαιο στην ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Λογοτεχνίας που διδάσκεται στο Λύκειο; Φαντάζεστε πόσοι ιερωμένοι, πολιτικοί, τηλεπαρουσιαστές κ.λπ. θα το καταδίκαζαν; Ομως, πρόκειται για ένα κεφάλαιο που θα εξηγούσε καθαρά και τίμια μια τόσο σημαντική πλευρά της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας και ζωής. Η πλευρά αυτή εξακολουθεί να παραμένει σκοτεινή και απωθητική, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχει. Την ίδια ώρα παρακολουθούμε θλιβερά τηλεοπτικά υποπροϊόντα όπου το «διαφορετικό» μάς κάνει να αισθανόμαστε ανεπίληπτα ορθόδοξοι, ενώ η ίδια η ζωή άλλα δείχνει...
ΣΤΑ ΠΡΟΘΥΡΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΚΛΙΣΗΣ
.
Μιλάμε πολύ αλλά λέμε ελάχιστα. Λέμε πολλά αλλά δεν καταλαβαινόμαστε. Κι όταν καταλαβαινόμαστε με άλλα λόγια αγαπιόμαστε. Κυριολεκτικά με άλλα λόγια.Νομίζουμε ότι οι λέξεις απλώς ντύνουν τις σκέψεις μας, αλλά μήπως οι σκέψεις μας υπάρχουν μόνο επειδή υπάρχουν λέξεις;Ο καλύτερος εραστής που όλες θέλουν και καμία δεν αντέχει, η πετυχημένη διαφημίστρια που φτάνει στα όρια του άγχους της, η κακοποιημένη μητέρα που έχει κλειδαμπαρωθεί στο μίσος της, ο μεταφραστής με τις ανομολόγητες φιλοδοξίες, η ανέραστη τριαντάρα που ασφυκτιά στη σιωπή της κι ένα εννιάχρονο κορίτσι που θα αλλάξει τον κόσμο κονταροχτυπιούνται με τις λέξεις που σκηνοθετούν τη ζωή τους.Διότι αν είμαστε φτιαγμένοι από λέξεις, τι γίνεται όταν οι λέξεις αποφασίσουν να ξεσηκωθούν;
Στο τελευταίο µυθιστόρηµα του Λύο Καλοβυρνά ΣΤΑ ΠΡΟΘΥΡΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΚΛΙΣΗΣ οι λέξεις επαναστατούν. Ελάτε να ακούσετε τα αιτήµατά τους στο βιβλιοπωλείο Παπασωτηρίου (Πανεπιστηµίου 37 & Κοραή) την Πέµπτη 27 Μαρτίου και ώρα 19:00.
Για το βιβλίο θα µιλήσουν οι δηµοσιογράφοι Σταύρος Θεοδωράκης και Ηλίας Κανέλλης.
Αποσπάσµατα θα διαβάσει ο ηθοποιός Ευριπίδης Λασκαρίδης.
Μιλάμε πολύ αλλά λέμε ελάχιστα. Λέμε πολλά αλλά δεν καταλαβαινόμαστε. Κι όταν καταλαβαινόμαστε με άλλα λόγια αγαπιόμαστε. Κυριολεκτικά με άλλα λόγια.Νομίζουμε ότι οι λέξεις απλώς ντύνουν τις σκέψεις μας, αλλά μήπως οι σκέψεις μας υπάρχουν μόνο επειδή υπάρχουν λέξεις;Ο καλύτερος εραστής που όλες θέλουν και καμία δεν αντέχει, η πετυχημένη διαφημίστρια που φτάνει στα όρια του άγχους της, η κακοποιημένη μητέρα που έχει κλειδαμπαρωθεί στο μίσος της, ο μεταφραστής με τις ανομολόγητες φιλοδοξίες, η ανέραστη τριαντάρα που ασφυκτιά στη σιωπή της κι ένα εννιάχρονο κορίτσι που θα αλλάξει τον κόσμο κονταροχτυπιούνται με τις λέξεις που σκηνοθετούν τη ζωή τους.Διότι αν είμαστε φτιαγμένοι από λέξεις, τι γίνεται όταν οι λέξεις αποφασίσουν να ξεσηκωθούν;
Στο τελευταίο µυθιστόρηµα του Λύο Καλοβυρνά ΣΤΑ ΠΡΟΘΥΡΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΚΛΙΣΗΣ οι λέξεις επαναστατούν. Ελάτε να ακούσετε τα αιτήµατά τους στο βιβλιοπωλείο Παπασωτηρίου (Πανεπιστηµίου 37 & Κοραή) την Πέµπτη 27 Μαρτίου και ώρα 19:00.
Για το βιβλίο θα µιλήσουν οι δηµοσιογράφοι Σταύρος Θεοδωράκης και Ηλίας Κανέλλης.
Αποσπάσµατα θα διαβάσει ο ηθοποιός Ευριπίδης Λασκαρίδης.
26.3.08
ΜΙΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΜΠΕΡΤΡΑΝ ΝΤΕΛΑΝΟΕ
.
Από τότε που μιλήσατε για την ομοφυλοφιλία σας σε μια τηλεοπτική εκπομπή το 1998, πόσο θεωρείτε ότι σας επηρέασε αυτή η αποκάλυψη; Και πως εξηγείτε το γεγονός ότι δεν ακολούθησαν πολλοί συνάδελφοι το παράδειγμά σας;
Μπερτράν Ντελανοέ: Καταρχάς θεωρώ θετικό για τη δημόσια ζωή ότι πολίτες που μπορεί και να έχουν προκαταλήψεις, συνεχίζουν να κρίνουν έναν πολιτικό με βάση το έργο και τις θέσεις του γνωρίζοντας ότι είναι ομοφυλόφιλος. Είναι κάτι που βρίσκω πολύ ενδιαφέρον. Το δεύτερο πράγμα που μου κάνει εντύπωση είναι πόσο μεγάλη δημοσιότητα πήρε το θέμα στο εξωτερικό. Έκτοτε δεν έχω αναφερθεί ξανά σε αυτό το ζήτημα, αλλά δεν προσπαθώ και να το κρύψω. Συνεχίζω να συμμετέχω στην Παρέλαση της Περηφάνιας κάθε χρόνο, παρά τις επικρίσεις της αντιπολίτευσης. Αν και σε προσωπικό επίπεδο κανείς δεν είναι άτρωτος απέναντι στη σφοδρότητα των προσωπικών επιθέσεων και το μίσος που εκφράζουν ορισμένοι, δεν έχουμε σε καμία περίπτωση την πολυτέλεια να δώσουμε στις δυνάμεις της ομοφοβίας, κρυφής ή φανερής, την τεράστια ικανοποίηση που επιζητούν: τη δυνατότητα να μας κάνουν δυστυχισμένους. Έχω αναλάβει τις προσωπικές μου ευθύνες και σκοπέυω να συνεχίσω έτσι. Γνωρίζω όμως πολύ καλά ότι ο καθένας διαχειρίζεται την προσωπική του περίπτωση όπως νομίζει καλύτερα. Δεν υποτιμώ το άγχος και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει κάποιος που θέλει να ανοιχτεί στους γονείς του ή τους δικούς του ανθρώπους και ποτέ δεν θα πίεζα κάποιον που προτιμά να κρατήσει κάποια πράγματα για τον εαυτό του. Το ίδιο ισχύει και στην πολιτική. Υπάρχουν ομοφυλόφιλοι τόσο στην αριστερά όσο και στη δεξιά και κάποιοι μιλάνε ανοιχτά γι'αυτό, ενώ άλλοι όχι. Είναι δικαίωμά τους και δεν έχω κανένα μάθημα να τους δώσω. Δεν αισθάνομαι υπεύθυνος παρά μόνο για μένα.
Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη του Δημάρχου του Παρισιού πιέζοντας εδώ:
Gay Super Hero
Με αφορμή την παραπάνω ανάρτηση του GSH να αναφέρω ότι οι δήμαρχοι Βερολίνου, Λονδίνου και Παρισιού είναι οι επίτιμοι προσκεκλημένοι του φετινού μοσχοβίτικου Pride.
Από τότε που μιλήσατε για την ομοφυλοφιλία σας σε μια τηλεοπτική εκπομπή το 1998, πόσο θεωρείτε ότι σας επηρέασε αυτή η αποκάλυψη; Και πως εξηγείτε το γεγονός ότι δεν ακολούθησαν πολλοί συνάδελφοι το παράδειγμά σας;
Μπερτράν Ντελανοέ: Καταρχάς θεωρώ θετικό για τη δημόσια ζωή ότι πολίτες που μπορεί και να έχουν προκαταλήψεις, συνεχίζουν να κρίνουν έναν πολιτικό με βάση το έργο και τις θέσεις του γνωρίζοντας ότι είναι ομοφυλόφιλος. Είναι κάτι που βρίσκω πολύ ενδιαφέρον. Το δεύτερο πράγμα που μου κάνει εντύπωση είναι πόσο μεγάλη δημοσιότητα πήρε το θέμα στο εξωτερικό. Έκτοτε δεν έχω αναφερθεί ξανά σε αυτό το ζήτημα, αλλά δεν προσπαθώ και να το κρύψω. Συνεχίζω να συμμετέχω στην Παρέλαση της Περηφάνιας κάθε χρόνο, παρά τις επικρίσεις της αντιπολίτευσης. Αν και σε προσωπικό επίπεδο κανείς δεν είναι άτρωτος απέναντι στη σφοδρότητα των προσωπικών επιθέσεων και το μίσος που εκφράζουν ορισμένοι, δεν έχουμε σε καμία περίπτωση την πολυτέλεια να δώσουμε στις δυνάμεις της ομοφοβίας, κρυφής ή φανερής, την τεράστια ικανοποίηση που επιζητούν: τη δυνατότητα να μας κάνουν δυστυχισμένους. Έχω αναλάβει τις προσωπικές μου ευθύνες και σκοπέυω να συνεχίσω έτσι. Γνωρίζω όμως πολύ καλά ότι ο καθένας διαχειρίζεται την προσωπική του περίπτωση όπως νομίζει καλύτερα. Δεν υποτιμώ το άγχος και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει κάποιος που θέλει να ανοιχτεί στους γονείς του ή τους δικούς του ανθρώπους και ποτέ δεν θα πίεζα κάποιον που προτιμά να κρατήσει κάποια πράγματα για τον εαυτό του. Το ίδιο ισχύει και στην πολιτική. Υπάρχουν ομοφυλόφιλοι τόσο στην αριστερά όσο και στη δεξιά και κάποιοι μιλάνε ανοιχτά γι'αυτό, ενώ άλλοι όχι. Είναι δικαίωμά τους και δεν έχω κανένα μάθημα να τους δώσω. Δεν αισθάνομαι υπεύθυνος παρά μόνο για μένα.
Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη του Δημάρχου του Παρισιού πιέζοντας εδώ:
Gay Super Hero
Με αφορμή την παραπάνω ανάρτηση του GSH να αναφέρω ότι οι δήμαρχοι Βερολίνου, Λονδίνου και Παρισιού είναι οι επίτιμοι προσκεκλημένοι του φετινού μοσχοβίτικου Pride.
AMBIENTEG.COM: BLOGUEROS GAY EN CONTRA DE LA HOMOFOBIA
.
Blogueros gays en contra de la homofobia
Más de 200 blogueros gays de Grecia han unido sus fuerzas para luchar en contra la homofobia y la discriminación en Grecia. La campaña ha sido bautizada como “blogueros gays contra la discriminación” y forma parte de la campaña a favor del matrimonio gay de la que ya nos habló Nacho.
Luchan porque la futura ley de parejas de hecho incluya las relaciones homosexuales. Pues obviar al colectivo LGTB supondría una violación del principio de igualdad que figura en la constitución Griega y en las normas de la UE.
“Este proyecto discriminatorio ha sido fuertemente denunciado no sólo por la comunidad LGTB, sino por todos los ciudadanos griegos de distintas opciones de vida que creen que se está violando el principio de igualdad de nuestra Constitución, así como las directrices europeas“, aseguran los impulsores de la iniciativa.
Una de las prioridades de la campaña es dar a conocer su mensaje en otros países, para que en Europa y en el resto del mundo se tenga información de los planes del Gobierno griego.
“Esta iniciativa tiene por objetivo informar a las instituciones europeas, las organizaciones de los derechos humanos, las páginas Web y los weblogs extranjeros de esta exclusión discriminatoria. Demandamos derechos iguales para todos nosotros. Nada más y nada menos. Esta vez no nos vamos a sentar con las manos cruzadas. Esta vez no nos vamos a mantener callados“, han asegurado los responsables de la iniciativa.
Más de 200 blogueros gays de Grecia han unido sus fuerzas para luchar en contra la homofobia y la discriminación en Grecia. La campaña ha sido bautizada como “blogueros gays contra la discriminación” y forma parte de la campaña a favor del matrimonio gay de la que ya nos habló Nacho.
Luchan porque la futura ley de parejas de hecho incluya las relaciones homosexuales. Pues obviar al colectivo LGTB supondría una violación del principio de igualdad que figura en la constitución Griega y en las normas de la UE.
“Este proyecto discriminatorio ha sido fuertemente denunciado no sólo por la comunidad LGTB, sino por todos los ciudadanos griegos de distintas opciones de vida que creen que se está violando el principio de igualdad de nuestra Constitución, así como las directrices europeas“, aseguran los impulsores de la iniciativa.
Una de las prioridades de la campaña es dar a conocer su mensaje en otros países, para que en Europa y en el resto del mundo se tenga información de los planes del Gobierno griego.
“Esta iniciativa tiene por objetivo informar a las instituciones europeas, las organizaciones de los derechos humanos, las páginas Web y los weblogs extranjeros de esta exclusión discriminatoria. Demandamos derechos iguales para todos nosotros. Nada más y nada menos. Esta vez no nos vamos a sentar con las manos cruzadas. Esta vez no nos vamos a mantener callados“, han asegurado los responsables de la iniciativa.
Ο ΧΡΗΣΤΟΣ ΔΗΜΑΣ ΣΤΙΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΕΣ ΒΡΑΔΙΕΣ ΤΟΥ ΠΟΛΥΧΡΩΜΟΥ ΠΛΑΝΗΤΗ
Από την ταινία "Τέσσερα"
.
Οι Εκδόσεις Πολύχρωμος Πλανήτης σας προσκαλούν στην παρουσίαση του βιβλίου του σκηνοθέτη και συγγραφέα Χρήστου Δήμα : «Ανάσα»
Οι Εκδόσεις Πολύχρωμος Πλανήτης σας προσκαλούν στην παρουσίαση του βιβλίου του σκηνοθέτη και συγγραφέα Χρήστου Δήμα : «Ανάσα»
Το βιβλίο περιέχει DVD με την ομώνυμη ταινία μικρού μήκους του Χρήστου Δήμα
Για τον Χρήστο Δήμα θα μιλήσει η Πόλυ Λυκούργου, δημοσιογράφος (περιοδικό Σινεμά), ενώ αποσπάσματα από το βιβλίο θα διαβάσει ο ηθοποιός Κώστας Φαλελάκης
Την Τετάρτη 26 Μαρτίου 2008, ώρα 20.30
Η παρουσίαση θα γίνει στο βιβλιοπωλείο Πολύχρωμος Πλανήτης, Αντωνιάδου 6, Αθήνα, τηλ. 210.8826600
Για τον Χρήστο Δήμα θα μιλήσει η Πόλυ Λυκούργου, δημοσιογράφος (περιοδικό Σινεμά), ενώ αποσπάσματα από το βιβλίο θα διαβάσει ο ηθοποιός Κώστας Φαλελάκης
Την Τετάρτη 26 Μαρτίου 2008, ώρα 20.30
Η παρουσίαση θα γίνει στο βιβλιοπωλείο Πολύχρωμος Πλανήτης, Αντωνιάδου 6, Αθήνα, τηλ. 210.8826600
25.3.08
ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΣΤΟ ΘΙΒΕΤ
.
Gay in lhasa
Fridae’s Beijing correspondent Dinah Gardner travels to Lhasa, Tibet and speaks to young gay and lesbian Tibetans about their lives in the city's small yet flourishing queer scene. (4/2007)
How gay friendly is the Dalai Lama? Well, the charismatic exiled leader of Tibet says he supports gay and lesbian rights. But only for non-Buddhists. Same-sex intercourse, he says, is simply wrong for believers of his faith. In that case, he might be a tad unhappy then, to learn that Lhasa, capital of his estranged Himalayan kingdom, now has a small yet flourishing queer scene.
It’s hard to find, but the city does have a gay bar. Yeshe, a 20-something gay Tibetan who is working as a bar manager for a tourist restaurant in Lhasa, says Lanse Tian Kong (Blue Sky) is quite hidden, but “there are so many gay boys who go there, especially on Friday’s and Saturday’s. It’s packed.” To protect it, its location won’t be given here.
Gay in lhasa
Fridae’s Beijing correspondent Dinah Gardner travels to Lhasa, Tibet and speaks to young gay and lesbian Tibetans about their lives in the city's small yet flourishing queer scene. (4/2007)
How gay friendly is the Dalai Lama? Well, the charismatic exiled leader of Tibet says he supports gay and lesbian rights. But only for non-Buddhists. Same-sex intercourse, he says, is simply wrong for believers of his faith. In that case, he might be a tad unhappy then, to learn that Lhasa, capital of his estranged Himalayan kingdom, now has a small yet flourishing queer scene.
It’s hard to find, but the city does have a gay bar. Yeshe, a 20-something gay Tibetan who is working as a bar manager for a tourist restaurant in Lhasa, says Lanse Tian Kong (Blue Sky) is quite hidden, but “there are so many gay boys who go there, especially on Friday’s and Saturday’s. It’s packed.” To protect it, its location won’t be given here.
There are also popular cruising spots in the city, says Tenzin Tsetan, a gay Tibetan from India, who runs gaytibet.blogspot.com, a blog with resources on gays and lesbians in the “autonomous region” and Tibetan communities around the world.
“As for gays in Lhasa, I think the way they meet each other is mostly through cruising,” he says. “There are certain public parks and toilets where they tend to go and meet.”
“It seems like there is an underground gay scene in Lhasa,” he adds, “but the community is not vibrant and open and nor is there a support group.”
According to a local lesbian, there are no dyke bars, and girls will rarely go to Blue Sky bar. “We meet each other through friends, or normal bars, or through the Internet,” says 30-year-old Lhundrop.
Lhundrop is wearing baggy jeans and a loose blue sweater. Her hair is cut short and spiky like a typical Chinese T (tomboy).
“I make myself look like a boy because I know it’s easier for girls to like me and accept me like this,” she says. “Occasionally I like other butch girls but usually I like feminine girls.”
It’s doubly difficult for gay Tibetans since not only are they living in China, which is not big on gay rights, but according to their spiritual leader, gay sex is condemned as a sexual misconduct. Even so, some scholars say that in old Tibet, gay sexual play between monks was very common.
“Some people – the younger generation accept homosexuality, but most Tibetans cannot accept it,” says Lhundrop. “I have never told my parents. They are really traditional. They don’t have any experience of this, but I think if I told them they wouldn’t reject me.”
Whereas many closeted Chinese lesbians and gays are pressured by their families to get married, Lhundrop says her parents have given up pushing her.
“I just told them that marriages between men and women in Tibet aren’t really stable these days, there is so much divorce,” she smiles. “Even my parents got divorced, although they are back together now. So I use this as an excuse, I say I don’t want to get married because it will only end in divorce and they accept this and don’t pressure me any more.”She says she is serious about finding a “wife” later and adopting a child.
“I definitely want to settle down later with a girl.”
The table of her friends – a lesbian couple and a gay boy – erupts into laughter. She explains that she’s a bit of a player. “I have had a lot of girlfriends – usually they last about a week.”
Despite a lack of Tibetan gay role models – Tibetan-born crooner Han Hong, is rumoured to be a lesbian but has never publicly come out – Lhundrop says she knew she was a lesbian from the beginning.
“I have never had any feelings for boys, and so I’ve always known I’m a lesbian. I had my first girlfriend when I was 15 years old.”
Tenzin says the gay community is mixed between Chinese and Tibetans, which raises another problem. The relationship between locals and Han migrants is tense. Many Tibetans resent their presence in their city.
This sour relationship is clear at the table. Yeshe says that all the money boys at the Blue Sky bar are Chinese, while Lhundrop says she’s dated Chinese girls but much prefers Tibetans. “I’ll never settle down with a Chinese girl,” she says.
But, Dawa, a flamboyant, 25-year-old Tibetan gay man, dressed in a white pleather suit jacket and union jack loafers, says he loves his Chinese boyfriend.
One of the main problems, says Tenzin, is that there is so little visibility for gay Tibetans.
“Among the Tibetan communities both inside and outside Tibet, there is zero visibility of homosexuals although we do exist. On 9 December, two members of the Tibetan gay community, Tenzin and Jampa, both Tibetan expats living in the US went on air on a Tibetan webcasting forum and spoke openly about their lives as gays. This was the first time any Tibetan came out publicly.”
In that case, what a great move it would be for Tibet’s new generation of lesbians if Han, provided she really is gay of course, had the balls to come out to her public.
ONDAMARIS.DE: GRIECHENLAND. BLOGGER PROTESTIEREN GEGEN DISCRIMIERUNG
.
Griechische Blogger protestieren gegen Diskriminierung
In Griechenland ist ein Partnerschaftsgesetz geplant - exklusiv für unverheiratete heterosexuelle Paare, wie gayrightsgreece berichtet.Zwar glaube man nicht, dass ein einfacher Vertrag alle Probleme und Diskriminierungen griechischer gleichgeschlechtlicher Paare lösen könne. Dennoch verstoße der diskriminierende Vorschlag gegen die griechische Verfassung wie auch europäische Menschenrechtsabkommen.
Die Schwulengruppe Olke beabsichtigt, sich an das griechische Parlament zu wenden. Insbesondere die griechisch-orthodoxe Kirche gilt als Gegner von Rechten für unverheiratete, erst recht für homosexuelle Paare.
Über 200 Blogger haben sich der Protest-Initiative inzwischen angeschlossen …Mitmachen hier …
24.3.08
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ
.
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
Στο Σχέδιο Νόμου
«Σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης»
Ι. ΓΕΝΙΚΑ
Η συμβίωση προσώπων διαφορετικού φύλου χωρίς γάμο αποτελεί εναλλακτικό μόρφωμα οικογένειας, που εμφανίζεται στις σημερινές κοινωνίες με μεγαλύτερη συχνότητα από ό,τι συνέβαινε στο παρελθόν. Οι λόγοι που οδηγούν στην «ελεύθερη συμβίωση» μπορεί να είναι είτε η αδυναμία, για νομικούς λόγους, να συναφθεί γάμος, είτε η επιλογή κάποιων ζευγών, που επιθυμούν τη μόνιμη συμβίωση, αλλά σε πιο χαλαρή μορφή από ό,τι συνεπάγεται ο γάμος. Παλαιότερα, τόσο η κοινωνική συνείδηση, όσο και ο νόμος, αποδοκίμαζαν την εξώγαμη συμβίωση· οι χαρακτηρισμοί, άλλωστε, «παλλακεία» και «παράνομη συμβίωση», που χρησιμοποιούνταν παλαιότερα για να υποδηλώσουν την εξώγαμη συμβίωση, απέδιδαν αυτήν ακριβώς την αποδοκιμασία.
Στις σημερινές κοινωνίες της ανεκτικότητας και του σεβασμού στις ελεύθερες επιλογές, η εξώγαμη συμβίωση αναγνωρίζεται ως διαφορετική, πιο χαλαρή, μορφή οικογενειακής ζωής. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ), εφαρμόζοντας το άρθρο 8 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), που προστατεύει την ιδιωτική και οικογενειακή ζωή, υπάγει στο προστατευτικό πεδίο της διάταξης και την εξώγαμη συμβίωση (υπόθεση Johnston, 18.12.1986, υπόθεση Saucedo Gomez, 26.1.1999), χωρίς ωστόσο και να εισάγει θετική υποχρέωση των κρατών-μελών για θεσμική αναγνώριση της εξώγαμης συμβίωσης.
Το Σύνταγμα στο άρθρο 21 § 1 προστατεύει το γάμο και την οικογένεια. Οικογένεια μπορεί, επομένως, να υπάρξει και χωρίς γάμο, αφού αν το Σύνταγμα ήθελε να περιορίσει τη θεσμική εγγύηση μόνο στην οικογένεια που απορρέει από το γάμο, θα αρκούσε, στο άρθρο 21 § 1, μόνο η μνεία του γάμου. Άλλωστε, η ελεύθερη συμβίωση καλύπτεται συνταγματικά και από το άρθρο 5 § 1, που κατοχυρώνει την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας.
Το Σύνταγμα δεν επιβάλλει στον κοινό νομοθέτη να ρυθμίσει την ελεύθερη συμβίωση· ούτε, όμως, απαγορεύει τη ρύθμιση αυτή. Η νομοθετική κατοχύρωση της ελεύθερης ένωσης δεν προσβάλλει το θεσμό του γάμου. Ο κοινός νομοθέτης δεν εμποδίζεται από το Σύνταγμα να αναγνωρίσει και να ρυθμίσει μία εναλλακτική μορφή μόνιμης συμβίωσης ετερόφυλων προσώπων, η οποία είναι διαφορετική, τόσο ως προς τη σύναψη, όσο και ως προς τις έννομες συνέπειες και τη λύση της, από το γάμο.
Το αίτημα για νομοθετική αναγνώριση και ρύθμιση της ελεύθερης συμβίωσης έχει οδηγήσει τις περισσότερες ευρωπαϊκές νομοθεσίες στη θέσπιση σχετικών νόμων. Οι νόμοι αυτοί αφορούν είτε την αναγνωρισμένη εξώγαμη συμβίωση ετερόφυλων και ομόφυλων προσώπων (Γαλλία, Pacte Civil de Solidarité, Βέλγιο, με παράλληλη δυνατότητα γάμου για ομόφυλα ζεύγη, Ολλανδία, όπου προβλέπεται και γάμος για τα ομόφυλα ζεύγη), είτε μόνο σε ομόφυλα ζεύγη (Γερμανία, Δανία, Μεγ. Βρετανία, Νορβηγία, Σουηδία).
Το προκείμενο σχέδιο νόμου αφορά αποκλειστικά την ελεύθερη συμβίωση προσώπων διαφορετικού φύλου. Ανεξάρτητα από τις αμφισβητήσεις σχετικά με το ηθικά, κοινωνικά και νομικά αποδεκτό και τη σκοπιμότητα για τη θεσμοποίηση ενώσεων μεταξύ προσώπων του ιδίου φύλου, η διαφορετικότητα των καταστάσεων συνηγορεί για την χωριστή νομοθετική αντιμετώπισή τους.
Οι ρυθμίσεις του σχεδίου έχουν ως αφετηρία την αρχή ότι στην ελεύθερη συμβίωση επικρατεί η ελευθερία της βούλησης των προσώπων και όχι ο θεσμικός χαρακτήρας, όπως συμβαίνει στο γάμο. Άμεση συνέπεια της παραδοχής αυτής είναι ο αμιγώς συμβατικός τύπος, που απαιτείται για την κατάρτιση του «συμφώνου ελεύθερης συμβίωσης», η δυνατότητα που αναγνωρίζεται στα μέρη να ρυθμίσουν συμβατικά τις περιουσιακές τους σχέσεις και το ελευθέρως διαλυτό του συμφώνου. Από το άλλο μέρος, όμως, η ανάγκη για ίση νομική μεταχείριση και για κοινωνική προστασία των προσώπων, που επιλέγουν την εναλλακτική αυτή μορφή συμβίωσης, επιβάλλει την ανάλογη εφαρμογή διατάξεων εργατικού, ασφαλιστικού, συνταξιοδοτικού, δημοσιοϋπαλληλικού δικαίου και στα πρόσωπα που θα συμβιώνουν, έχοντας καταρτίσει σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης, καθιστώντας ενδεχομένως αναγκαίες και άλλες νομοθετικές παρεμβάσεις. Το γεγονός, όμως, ότι η ελεύθερη συμβίωση αποτελεί πιο χαλαρή μορφή συμβίωσης, σε σχέση με το γάμο, δικαιολογεί ορισμένες αποκλίσεις, σε σχέση με ό,τι ισχύει στο γάμο, όπως, π.χ., συμβαίνει με το κληρονομικό δικαίωμα του επιζώντος συντρόφου.
Η βασική ιδέα που διατρέχει το σχέδιο νόμου συνίσταται στο ότι το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης αποτελεί εναλλακτική μορφή μόνιμης συμβίωσης και όχι μία μορφή «χαλαρού» γάμου. Θα πρέπει, ακόμη, να σημειωθεί ότι το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης δεν αποκλείει την ύπαρξη ελεύθερων συμβιώσεων, που θα υφίστανται χωρίς τη σύναψή του· οι συμβιώσεις αυτές θα εξακολουθούν να έχουν τη νομική σημασία, που έχουν και σήμερα, όπως, π.χ. συμβαίνει με τη δυνατότητα προσφυγής σε ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή (ΑΚ 1456) ή με τη στέρηση διατροφής μετά το διαζύγιο (ΑΚ 1444).
ΙΙ. ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ
Στο άρθρο 1 του σχεδίου ορίζεται ότι η σύναψη του συμφώνου είναι επιτρεπτή αποκλειστικά και μόνο σε πρόσωπα διαφορετικού φύλου και καθορίζεται ο συστατικός τύπος του συμφώνου, που είναι το συμβολαιογραφικό έγγραφο. Η δήλωση στο ληξιαρχείο της συμφωνίας και η καταχώρισή της σε ειδικό βιβλίο, με τη σύνταξη σχετικής ληξιαρχικής πράξης, έχουν απλώς αποδεικτική ισχύ. Οι σχετικές λεπτομέρειες θα ρυθμιστούν με νομοθετικές τροποποιήσεις στο ν. 344/1976 «περί ληξιαρχικών πράξεων».
Στο άρθρο 2 θεσπίζονται οι θετικές και αρνητικές (κωλύματα) προϋποθέσεις για τη σύναψη του συμφώνου ελεύθερης συμβίωσης. Ειδικότερα απαιτείται πλήρης δικαιοπρακτική ικανότητα, χωρίς δυνατότητα απόκλισης. Σχετικά με τις αρνητικές προϋποθέσεις, υιοθετούνται τα ίδια κωλύματα, που ισχύουν και για το γάμο, με εξαίρεση την πλάγια αγχιστεία. Κρίθηκε ότι δεν θα πρέπει το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης να λειτουργεί σαν υποκατάστατο του γάμου, όταν υπάρχουν κωλύματα για την τέλεση γάμου. Η εκ πλαγίου, όμως, συγγένεια εξ αγχιστείας θεωρήθηκε ότι είναι υπερβολικό να εμποδίζει τη σύναψη του συμφώνου.
Στο άρθρο 3 καθιερώνεται σχετική ακυρότητα του συμφώνου, την οποία μπορεί να προβάλλουν μόνο τα πρόσωπα που το συνήψαν, τρίτοι που επικαλούνται οικογενειακό ή κληρονομικό έννομο συμφέρον (π.χ. τα τέκνα από προηγούμενο γάμο), καθώς και αυτεπαγγέλτως ο εισαγγελέας, αν θίγεται η δημόσια τάξη (π.χ. σύμφωνο μεταξύ στενών συγγενών).
Άκυρο μπορεί να είναι το σύμφωνο, τόσο για τους γενικούς λόγους ακυρότητας των δικαιοπραξιών, όσο και για παράβαση των διατάξεων του νόμου. Είναι ευνόητο ότι το σύμφωνο μπορεί να είναι ακυρώσιμο για ελαττώματα στη βούληση των μερών, οπότε και εφαρμόζονται οι γενικές διατάξεις περί ακυρωσίας.
Στο άρθρο 4 ρυθμίζεται η λύση του συμφώνου. Εκτός από τη λύση με θάνατο, το σύμφωνο λύνεται αυτοδικαίως και αν συναφθεί γάμος, είτε μεταξύ των ίδιων των προσώπων που συμβιώνουν, είτε μεταξύ οποιουδήποτε από αυτά με τρίτο πρόσωπο.
Το σύμφωνο λύνεται και με νέα, αντίθετη συμβολαιογραφική συμφωνία, αλλά και με μονομερή συμβολαιογραφική δήλωση. Στην τελευταία περίπτωση, η λύση επέρχεται από τη στιγμή κατά την οποία η μονομερής αυτή δήλωση θα επιδοθεί με δικαστικό επιμελητή στο άλλο μέρος. Σε κάθε περίπτωση, η συμφωνία ή η δήλωση καταχωρίζεται στο ληξιαρχείο.
Στο άρθρο 5 ρυθμίζεται το επώνυμο των προσώπων που έχουν καταρτίσει σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης. Η ρύθμιση είναι όμοια με ό,τι ισχύει στο γάμο.
Το άρθρο 6 αφορά τις περιουσιακές σχέσεις. Σύμφωνα με τη διάταξη, τα πρόσωπα που έχουν καταρτίσει σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης, ρυθμίζουν και τις περιουσιακές τους σχέσεις, με ειδικότερες συμφωνίες που υποχρεωτικά εντάσσονται στο σύμφωνο. Σχετικές συμφωνίες, που δεν έχουν συμπεριληφθεί στο συμβολαιογραφικό συστατικό σύμφωνο, είναι άκυρες, είτε γίνουν παράλληλα, είτε μετά τη σύναψη του συμφώνου.
Ειδικά για ό,τι αποκτήθηκε κατά τη διάρκεια του συμφώνου, η τύχη του, μετά τη λύση του, καθορίζεται καταρχήν από τη σχετική συμφωνία των μερών, που υποχρεωτικά ενσωματώνεται στο σύμφωνο. Αν δεν υπάρχει, παρόμοια συμφωνία, προβλέπεται αξίωση στα αποκτήματα, εφόσον αποδειχθεί από τον ενάγοντα η ύπαρξη και η έκταση της συμβολής. Δεν υπάρχει, δηλαδή, τεκμήριο συμβολής. Η αξίωση στρέφεται κατά των κληρονόμων του υποχρέου, δεν κληρονομείται, όμως, από τους κληρονόμους του δικαιούχου, ούτε γεννάται στο πρόσωπό τους. Η αξίωση παραγράφεται δύο χρόνια μετά τη λύση του συμφώνου, δηλαδή από το θάνατο, τη σύναψη γάμου (με τρίτο πρόσωπο), τη χρονολογία της συμφωνίας για τη λύση ή τη χρονολογία, κατά την οποία επιδόθηκε η μονομερής δήλωση για τη λύση του συμφώνου.
Στο άρθρο 7 αντιμετωπίζεται η διατροφή μετά τη λύση του συμφώνου. Σύμφωνα με το άρθρο αυτό, τα μέρη μπορούν, υποχρεωτικά με το συμβολαιογραφικό συστατικό σύμφωνο, να προβλέψουν συμβατική υποχρέωση διατροφής, για μετά τη λύση του συμφώνου. Η συμβατική αυτή αξίωση διατροφής είναι έγκυρη μόνο για την περίπτωση κατά την οποία, μετά τη λύση του συμφώνου, θα υπάρχει αδυναμία αυτοδιατροφής, υπό την έννοια του άρθρου 1486 § 1 ΑΚ. Δεν κρίνεται, δηλαδή, σκόπιμο να συμφωνείται υποχρέωση διατροφής, που θα τείνει στον πλουτισμό του άλλου.
Η συμφωνία για διατροφή δεν ισχύει, αν το σύμφωνο λυθεί με θάνατο, οπότε θα υπάρχει κληρονομικό δικαίωμα του επιζώντος προσώπου και επομένως η συμβατική υποχρέωση διατροφής δεν βαρύνει τους κληρονόμους του υποχρέου. Η συμφωνία δεν ισχύει, επίσης, αν το σύμφωνο λυθεί αυτοδικαίως με το γάμο ενός από τα συμβιούντα πρόσωπα με τρίτον.
Ο υπόχρεος της συμβατικής αξίωσης διατροφής δεν μπορεί να επικαλεσθεί την υποχρέωση αυτή, προβάλλοντας την κατά το άρθρο 1487 ΑΚ ένσταση διακινδύνευσης, όταν υποχρεούται εκ του νόμου σε διατροφή συζύγου ή (και) ανήλικων τέκνων του, είτε από την ελεύθερη συμβίωση, είτε από γάμο, είτε εκούσια ή δικαστικά αναγνωρισμένων, είτε υιοθετημένων. Ο δικαιούχος, πάντως, συμπορεύεται με διαζευγμένο σύζυγο του υποχρέου και προηγείται κάθε άλλου δικαιούχου (π.χ. ενήλικων τέκνων ή γονέων του υποχρέου).
Η ρύθμιση του άρθρου αυτού δεν ισχύει για την περίπτωση κατά την οποία το σύμφωνο είναι άκυρο.
Με το άρθρο 8 καθιερώνεται μαχητό τεκμήριο πατρότητας για τον άνδρα που συζεί με σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης με τη μητέρα του τέκνου, εφόσον αυτό γεννήθηκε κατά τη διάρκεια του συμφώνου ή μέσα σε τριακόσιες ημέρες από τη λύση ή την αναγνώριση της ακυρότητας ή την ακύρωσή του. Αν αναγνωρισθεί η ακυρότητα του συμφώνου ή αν αυτό ακυρωθεί, το τεκμήριο εξακολουθεί να ισχύει. Για την προσβολή του τεκμηρίου ισχύουν αναλόγως οι διατάξεις του Αστικού Κώδικα για την προσβολή πατρότητας τέκνου καταγόμενου από γάμο (ΑΚ 1466 επ.), καθώς και τα άρθρα 614 επ. ΚΠολΔ.
Με το άρθρο 9 ρυθμίζεται το επώνυμο των τέκνων, το οποίο επιλέγεται από τα πρόσωπα που συνάπτουν το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης με κοινή αμετάκλητη δήλωσή τους· η δήλωση αυτή περιέχεται υποχρεωτικά στο συμβολαιογραφικό έγγραφο με το οποίο συστήνεται το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης. Η ρύθμιση είναι ανάλογη με ό,τι ισχύει για τα τέκνα τα καταγόμενα από γάμο, με τη διαφορά ότι η παράλειψη της δήλωσης δεν συνεπάγεται την επικράτηση του επωνύμου του πατέρα, αλλά διπλό επώνυμο. Και τούτο, γιατί μετά την κατάργηση της διάταξης του άρθρου 116 § 2 του Συντάγματος, που προέβλεπε τη δυνατότητα αποκλίσεων από τη συνταγματική αρχή της ισονομίας των φύλων για «αποχρώντες λόγους», η προτίμηση του επωνύμου του πατέρα δεν έχει πλέον συνταγματικό έρεισμα.
Το άρθρο 10 αναφέρεται στη γονική μέριμνα τέκνων που γεννήθηκαν κατά τη διάρκεια συμφώνου ελεύθερης συμβίωσης. Όπως συμβαίνει και με το επώνυμο, έτσι και στο ζήτημα της γονικής μέριμνας, τα τέκνα αυτά εξομοιώνονται απολύτως με τα τέκνα τα καταγόμενα από γάμο. Τόσο κατά τη διάρκεια της συμβίωσης, όσο και μετά τη λύση του συμφώνου, ισχύουν αναλόγως οι σχετικές διατάξεις του Αστικού Κώδικα (και του ΚΠολΔ) για τα τέκνα τα καταγόμενα από γάμο.
Το άρθρο 11 επεκτείνει το δικαίωμα του έγγαμου ζεύγους για από κοινού υιοθεσία, ταυτόχρονη ή διαδοχική (ΑΚ 1545), και στο ζεύγος που συμβιώνει, έχοντας καταρτίσει σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης. Αν το σύμφωνο είναι άκυρο ή αν ακυρωθεί, η υιοθεσία παραμένει ισχυρή. Η ρύθμιση αποβλέπει στην προστασία του θετού τέκνου, το οποίο δεν θα πρέπει να βρεθεί σε μετέωρη νομικά κατάσταση.
Με το άρθρο 12 ρυθμίζονται οι κληρονομικές σχέσεις των προσώπων που έχουν συνάψει σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης. Το άρθρο αναγνωρίζει κληρονομικό δικαίωμα εξ αδιαθέτου και δικαίωμα νόμιμης μοίρας στο πρόσωπο που επιζεί. Το εξ αδιαθέτου, όμως, ποσοστό του επιζώντος συντρόφου είναι μειωμένο, σε σχέση με εκείνο του επιζώντος συζύγου. Ανέρχεται στο 1/6 της κληρονομίας, αν συντρέχει με κληρονόμους της πρώτης τάξης, δηλαδή, με κατιόντες του κληρονομουμένου, είτε αυτοί προέρχονται από την ελεύθερη συμβίωση, είτε από γάμο, είτε από εξώγαμη και εκτός συμφώνου ελεύθερης ένωσης σχέση και υπάρχει αναγνώριση της πατρότητας· στο 1/3, αν συντρέχει με κληρονόμους των υπόλοιπων τάξεων. Αν δεν υπάρχει κανείς συγγενής, που να κληρονομεί εξ αδιαθέτου τον κληρονομούμενο, οπότε ο επιζών σύντροφος καλείται σε ολόκληρη την κληρονομία. Η διαφορετική αυτή μεταχείριση δικαιολογείται από τη χαλαρότερη μορφή της ελεύθερης συμβίωσης, σε σχέση με το γάμο.
Στο άρθρο 13 ορίζεται ότι κάθε διάταξη της ισχύουσας νομοθεσίας, που αναφέρεται σε συζύγους, ισχύει αναλόγως και για τα πρόσωπα που έχουν συνάψει σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης. Αν η ανάλογη αυτή εφαρμογή δεν επαρκεί για να εξασφαλισθούν τα δικαιώματά τους –ιδίως δικαιώματα ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά– επιβάλλεται η νομοθετική παρέμβαση.
Το άρθρο 14 επεκτείνει την εφαρμογή του άρθρου 256 περίπτ. 1 ΑΚ και στα πρόσωπα που έχουν καταρτίσει σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης, δεδομένου ότι οι ίδιοι λόγοι που δυσχεραίνουν την άσκηση αξιώσεων, όσο διαρκεί ο γάμος, ισχύουν και για τα πρόσωπα αυτά.
Με το άρθρο 15 το ελληνικό δίκαιο εφαρμόζεται στις προσωπικές και περιουσιακές σχέσεις των προσώπων που έχουν καταρτίσει σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης, στις σχέσεις τους με τα τέκνα, που γεννήθηκαν από τη συμβίωσή τους, καθώς και στις κληρονομικές σχέσεις, εφόσον το σύμφωνο έχει συναφθεί στην Ελλάδα. Η ρύθμιση αυτή κρίθηκε αναγκαία, αφού το νομικό καθεστώς που διέπει την ελεύθερη συμβίωση στις διάφορες χώρες παρουσιάζει μεγάλες διαφορές, με συνέπεια η εφαρμογή αλλοδαπού δικαίου, με βάση κανόνα ιδιωτικού διεθνούς δικαίου, να οδηγεί σε ανασφάλεια δικαίου.
(Αναδημοσίευση από http://www.sakkoulas.com/ )
Στο Σχέδιο Νόμου
«Σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης»
Ι. ΓΕΝΙΚΑ
Η συμβίωση προσώπων διαφορετικού φύλου χωρίς γάμο αποτελεί εναλλακτικό μόρφωμα οικογένειας, που εμφανίζεται στις σημερινές κοινωνίες με μεγαλύτερη συχνότητα από ό,τι συνέβαινε στο παρελθόν. Οι λόγοι που οδηγούν στην «ελεύθερη συμβίωση» μπορεί να είναι είτε η αδυναμία, για νομικούς λόγους, να συναφθεί γάμος, είτε η επιλογή κάποιων ζευγών, που επιθυμούν τη μόνιμη συμβίωση, αλλά σε πιο χαλαρή μορφή από ό,τι συνεπάγεται ο γάμος. Παλαιότερα, τόσο η κοινωνική συνείδηση, όσο και ο νόμος, αποδοκίμαζαν την εξώγαμη συμβίωση· οι χαρακτηρισμοί, άλλωστε, «παλλακεία» και «παράνομη συμβίωση», που χρησιμοποιούνταν παλαιότερα για να υποδηλώσουν την εξώγαμη συμβίωση, απέδιδαν αυτήν ακριβώς την αποδοκιμασία.
Στις σημερινές κοινωνίες της ανεκτικότητας και του σεβασμού στις ελεύθερες επιλογές, η εξώγαμη συμβίωση αναγνωρίζεται ως διαφορετική, πιο χαλαρή, μορφή οικογενειακής ζωής. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ), εφαρμόζοντας το άρθρο 8 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), που προστατεύει την ιδιωτική και οικογενειακή ζωή, υπάγει στο προστατευτικό πεδίο της διάταξης και την εξώγαμη συμβίωση (υπόθεση Johnston, 18.12.1986, υπόθεση Saucedo Gomez, 26.1.1999), χωρίς ωστόσο και να εισάγει θετική υποχρέωση των κρατών-μελών για θεσμική αναγνώριση της εξώγαμης συμβίωσης.
Το Σύνταγμα στο άρθρο 21 § 1 προστατεύει το γάμο και την οικογένεια. Οικογένεια μπορεί, επομένως, να υπάρξει και χωρίς γάμο, αφού αν το Σύνταγμα ήθελε να περιορίσει τη θεσμική εγγύηση μόνο στην οικογένεια που απορρέει από το γάμο, θα αρκούσε, στο άρθρο 21 § 1, μόνο η μνεία του γάμου. Άλλωστε, η ελεύθερη συμβίωση καλύπτεται συνταγματικά και από το άρθρο 5 § 1, που κατοχυρώνει την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας.
Το Σύνταγμα δεν επιβάλλει στον κοινό νομοθέτη να ρυθμίσει την ελεύθερη συμβίωση· ούτε, όμως, απαγορεύει τη ρύθμιση αυτή. Η νομοθετική κατοχύρωση της ελεύθερης ένωσης δεν προσβάλλει το θεσμό του γάμου. Ο κοινός νομοθέτης δεν εμποδίζεται από το Σύνταγμα να αναγνωρίσει και να ρυθμίσει μία εναλλακτική μορφή μόνιμης συμβίωσης ετερόφυλων προσώπων, η οποία είναι διαφορετική, τόσο ως προς τη σύναψη, όσο και ως προς τις έννομες συνέπειες και τη λύση της, από το γάμο.
Το αίτημα για νομοθετική αναγνώριση και ρύθμιση της ελεύθερης συμβίωσης έχει οδηγήσει τις περισσότερες ευρωπαϊκές νομοθεσίες στη θέσπιση σχετικών νόμων. Οι νόμοι αυτοί αφορούν είτε την αναγνωρισμένη εξώγαμη συμβίωση ετερόφυλων και ομόφυλων προσώπων (Γαλλία, Pacte Civil de Solidarité, Βέλγιο, με παράλληλη δυνατότητα γάμου για ομόφυλα ζεύγη, Ολλανδία, όπου προβλέπεται και γάμος για τα ομόφυλα ζεύγη), είτε μόνο σε ομόφυλα ζεύγη (Γερμανία, Δανία, Μεγ. Βρετανία, Νορβηγία, Σουηδία).
Το προκείμενο σχέδιο νόμου αφορά αποκλειστικά την ελεύθερη συμβίωση προσώπων διαφορετικού φύλου. Ανεξάρτητα από τις αμφισβητήσεις σχετικά με το ηθικά, κοινωνικά και νομικά αποδεκτό και τη σκοπιμότητα για τη θεσμοποίηση ενώσεων μεταξύ προσώπων του ιδίου φύλου, η διαφορετικότητα των καταστάσεων συνηγορεί για την χωριστή νομοθετική αντιμετώπισή τους.
Οι ρυθμίσεις του σχεδίου έχουν ως αφετηρία την αρχή ότι στην ελεύθερη συμβίωση επικρατεί η ελευθερία της βούλησης των προσώπων και όχι ο θεσμικός χαρακτήρας, όπως συμβαίνει στο γάμο. Άμεση συνέπεια της παραδοχής αυτής είναι ο αμιγώς συμβατικός τύπος, που απαιτείται για την κατάρτιση του «συμφώνου ελεύθερης συμβίωσης», η δυνατότητα που αναγνωρίζεται στα μέρη να ρυθμίσουν συμβατικά τις περιουσιακές τους σχέσεις και το ελευθέρως διαλυτό του συμφώνου. Από το άλλο μέρος, όμως, η ανάγκη για ίση νομική μεταχείριση και για κοινωνική προστασία των προσώπων, που επιλέγουν την εναλλακτική αυτή μορφή συμβίωσης, επιβάλλει την ανάλογη εφαρμογή διατάξεων εργατικού, ασφαλιστικού, συνταξιοδοτικού, δημοσιοϋπαλληλικού δικαίου και στα πρόσωπα που θα συμβιώνουν, έχοντας καταρτίσει σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης, καθιστώντας ενδεχομένως αναγκαίες και άλλες νομοθετικές παρεμβάσεις. Το γεγονός, όμως, ότι η ελεύθερη συμβίωση αποτελεί πιο χαλαρή μορφή συμβίωσης, σε σχέση με το γάμο, δικαιολογεί ορισμένες αποκλίσεις, σε σχέση με ό,τι ισχύει στο γάμο, όπως, π.χ., συμβαίνει με το κληρονομικό δικαίωμα του επιζώντος συντρόφου.
Η βασική ιδέα που διατρέχει το σχέδιο νόμου συνίσταται στο ότι το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης αποτελεί εναλλακτική μορφή μόνιμης συμβίωσης και όχι μία μορφή «χαλαρού» γάμου. Θα πρέπει, ακόμη, να σημειωθεί ότι το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης δεν αποκλείει την ύπαρξη ελεύθερων συμβιώσεων, που θα υφίστανται χωρίς τη σύναψή του· οι συμβιώσεις αυτές θα εξακολουθούν να έχουν τη νομική σημασία, που έχουν και σήμερα, όπως, π.χ. συμβαίνει με τη δυνατότητα προσφυγής σε ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή (ΑΚ 1456) ή με τη στέρηση διατροφής μετά το διαζύγιο (ΑΚ 1444).
ΙΙ. ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ
Στο άρθρο 1 του σχεδίου ορίζεται ότι η σύναψη του συμφώνου είναι επιτρεπτή αποκλειστικά και μόνο σε πρόσωπα διαφορετικού φύλου και καθορίζεται ο συστατικός τύπος του συμφώνου, που είναι το συμβολαιογραφικό έγγραφο. Η δήλωση στο ληξιαρχείο της συμφωνίας και η καταχώρισή της σε ειδικό βιβλίο, με τη σύνταξη σχετικής ληξιαρχικής πράξης, έχουν απλώς αποδεικτική ισχύ. Οι σχετικές λεπτομέρειες θα ρυθμιστούν με νομοθετικές τροποποιήσεις στο ν. 344/1976 «περί ληξιαρχικών πράξεων».
Στο άρθρο 2 θεσπίζονται οι θετικές και αρνητικές (κωλύματα) προϋποθέσεις για τη σύναψη του συμφώνου ελεύθερης συμβίωσης. Ειδικότερα απαιτείται πλήρης δικαιοπρακτική ικανότητα, χωρίς δυνατότητα απόκλισης. Σχετικά με τις αρνητικές προϋποθέσεις, υιοθετούνται τα ίδια κωλύματα, που ισχύουν και για το γάμο, με εξαίρεση την πλάγια αγχιστεία. Κρίθηκε ότι δεν θα πρέπει το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης να λειτουργεί σαν υποκατάστατο του γάμου, όταν υπάρχουν κωλύματα για την τέλεση γάμου. Η εκ πλαγίου, όμως, συγγένεια εξ αγχιστείας θεωρήθηκε ότι είναι υπερβολικό να εμποδίζει τη σύναψη του συμφώνου.
Στο άρθρο 3 καθιερώνεται σχετική ακυρότητα του συμφώνου, την οποία μπορεί να προβάλλουν μόνο τα πρόσωπα που το συνήψαν, τρίτοι που επικαλούνται οικογενειακό ή κληρονομικό έννομο συμφέρον (π.χ. τα τέκνα από προηγούμενο γάμο), καθώς και αυτεπαγγέλτως ο εισαγγελέας, αν θίγεται η δημόσια τάξη (π.χ. σύμφωνο μεταξύ στενών συγγενών).
Άκυρο μπορεί να είναι το σύμφωνο, τόσο για τους γενικούς λόγους ακυρότητας των δικαιοπραξιών, όσο και για παράβαση των διατάξεων του νόμου. Είναι ευνόητο ότι το σύμφωνο μπορεί να είναι ακυρώσιμο για ελαττώματα στη βούληση των μερών, οπότε και εφαρμόζονται οι γενικές διατάξεις περί ακυρωσίας.
Στο άρθρο 4 ρυθμίζεται η λύση του συμφώνου. Εκτός από τη λύση με θάνατο, το σύμφωνο λύνεται αυτοδικαίως και αν συναφθεί γάμος, είτε μεταξύ των ίδιων των προσώπων που συμβιώνουν, είτε μεταξύ οποιουδήποτε από αυτά με τρίτο πρόσωπο.
Το σύμφωνο λύνεται και με νέα, αντίθετη συμβολαιογραφική συμφωνία, αλλά και με μονομερή συμβολαιογραφική δήλωση. Στην τελευταία περίπτωση, η λύση επέρχεται από τη στιγμή κατά την οποία η μονομερής αυτή δήλωση θα επιδοθεί με δικαστικό επιμελητή στο άλλο μέρος. Σε κάθε περίπτωση, η συμφωνία ή η δήλωση καταχωρίζεται στο ληξιαρχείο.
Στο άρθρο 5 ρυθμίζεται το επώνυμο των προσώπων που έχουν καταρτίσει σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης. Η ρύθμιση είναι όμοια με ό,τι ισχύει στο γάμο.
Το άρθρο 6 αφορά τις περιουσιακές σχέσεις. Σύμφωνα με τη διάταξη, τα πρόσωπα που έχουν καταρτίσει σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης, ρυθμίζουν και τις περιουσιακές τους σχέσεις, με ειδικότερες συμφωνίες που υποχρεωτικά εντάσσονται στο σύμφωνο. Σχετικές συμφωνίες, που δεν έχουν συμπεριληφθεί στο συμβολαιογραφικό συστατικό σύμφωνο, είναι άκυρες, είτε γίνουν παράλληλα, είτε μετά τη σύναψη του συμφώνου.
Ειδικά για ό,τι αποκτήθηκε κατά τη διάρκεια του συμφώνου, η τύχη του, μετά τη λύση του, καθορίζεται καταρχήν από τη σχετική συμφωνία των μερών, που υποχρεωτικά ενσωματώνεται στο σύμφωνο. Αν δεν υπάρχει, παρόμοια συμφωνία, προβλέπεται αξίωση στα αποκτήματα, εφόσον αποδειχθεί από τον ενάγοντα η ύπαρξη και η έκταση της συμβολής. Δεν υπάρχει, δηλαδή, τεκμήριο συμβολής. Η αξίωση στρέφεται κατά των κληρονόμων του υποχρέου, δεν κληρονομείται, όμως, από τους κληρονόμους του δικαιούχου, ούτε γεννάται στο πρόσωπό τους. Η αξίωση παραγράφεται δύο χρόνια μετά τη λύση του συμφώνου, δηλαδή από το θάνατο, τη σύναψη γάμου (με τρίτο πρόσωπο), τη χρονολογία της συμφωνίας για τη λύση ή τη χρονολογία, κατά την οποία επιδόθηκε η μονομερής δήλωση για τη λύση του συμφώνου.
Στο άρθρο 7 αντιμετωπίζεται η διατροφή μετά τη λύση του συμφώνου. Σύμφωνα με το άρθρο αυτό, τα μέρη μπορούν, υποχρεωτικά με το συμβολαιογραφικό συστατικό σύμφωνο, να προβλέψουν συμβατική υποχρέωση διατροφής, για μετά τη λύση του συμφώνου. Η συμβατική αυτή αξίωση διατροφής είναι έγκυρη μόνο για την περίπτωση κατά την οποία, μετά τη λύση του συμφώνου, θα υπάρχει αδυναμία αυτοδιατροφής, υπό την έννοια του άρθρου 1486 § 1 ΑΚ. Δεν κρίνεται, δηλαδή, σκόπιμο να συμφωνείται υποχρέωση διατροφής, που θα τείνει στον πλουτισμό του άλλου.
Η συμφωνία για διατροφή δεν ισχύει, αν το σύμφωνο λυθεί με θάνατο, οπότε θα υπάρχει κληρονομικό δικαίωμα του επιζώντος προσώπου και επομένως η συμβατική υποχρέωση διατροφής δεν βαρύνει τους κληρονόμους του υποχρέου. Η συμφωνία δεν ισχύει, επίσης, αν το σύμφωνο λυθεί αυτοδικαίως με το γάμο ενός από τα συμβιούντα πρόσωπα με τρίτον.
Ο υπόχρεος της συμβατικής αξίωσης διατροφής δεν μπορεί να επικαλεσθεί την υποχρέωση αυτή, προβάλλοντας την κατά το άρθρο 1487 ΑΚ ένσταση διακινδύνευσης, όταν υποχρεούται εκ του νόμου σε διατροφή συζύγου ή (και) ανήλικων τέκνων του, είτε από την ελεύθερη συμβίωση, είτε από γάμο, είτε εκούσια ή δικαστικά αναγνωρισμένων, είτε υιοθετημένων. Ο δικαιούχος, πάντως, συμπορεύεται με διαζευγμένο σύζυγο του υποχρέου και προηγείται κάθε άλλου δικαιούχου (π.χ. ενήλικων τέκνων ή γονέων του υποχρέου).
Η ρύθμιση του άρθρου αυτού δεν ισχύει για την περίπτωση κατά την οποία το σύμφωνο είναι άκυρο.
Με το άρθρο 8 καθιερώνεται μαχητό τεκμήριο πατρότητας για τον άνδρα που συζεί με σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης με τη μητέρα του τέκνου, εφόσον αυτό γεννήθηκε κατά τη διάρκεια του συμφώνου ή μέσα σε τριακόσιες ημέρες από τη λύση ή την αναγνώριση της ακυρότητας ή την ακύρωσή του. Αν αναγνωρισθεί η ακυρότητα του συμφώνου ή αν αυτό ακυρωθεί, το τεκμήριο εξακολουθεί να ισχύει. Για την προσβολή του τεκμηρίου ισχύουν αναλόγως οι διατάξεις του Αστικού Κώδικα για την προσβολή πατρότητας τέκνου καταγόμενου από γάμο (ΑΚ 1466 επ.), καθώς και τα άρθρα 614 επ. ΚΠολΔ.
Με το άρθρο 9 ρυθμίζεται το επώνυμο των τέκνων, το οποίο επιλέγεται από τα πρόσωπα που συνάπτουν το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης με κοινή αμετάκλητη δήλωσή τους· η δήλωση αυτή περιέχεται υποχρεωτικά στο συμβολαιογραφικό έγγραφο με το οποίο συστήνεται το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης. Η ρύθμιση είναι ανάλογη με ό,τι ισχύει για τα τέκνα τα καταγόμενα από γάμο, με τη διαφορά ότι η παράλειψη της δήλωσης δεν συνεπάγεται την επικράτηση του επωνύμου του πατέρα, αλλά διπλό επώνυμο. Και τούτο, γιατί μετά την κατάργηση της διάταξης του άρθρου 116 § 2 του Συντάγματος, που προέβλεπε τη δυνατότητα αποκλίσεων από τη συνταγματική αρχή της ισονομίας των φύλων για «αποχρώντες λόγους», η προτίμηση του επωνύμου του πατέρα δεν έχει πλέον συνταγματικό έρεισμα.
Το άρθρο 10 αναφέρεται στη γονική μέριμνα τέκνων που γεννήθηκαν κατά τη διάρκεια συμφώνου ελεύθερης συμβίωσης. Όπως συμβαίνει και με το επώνυμο, έτσι και στο ζήτημα της γονικής μέριμνας, τα τέκνα αυτά εξομοιώνονται απολύτως με τα τέκνα τα καταγόμενα από γάμο. Τόσο κατά τη διάρκεια της συμβίωσης, όσο και μετά τη λύση του συμφώνου, ισχύουν αναλόγως οι σχετικές διατάξεις του Αστικού Κώδικα (και του ΚΠολΔ) για τα τέκνα τα καταγόμενα από γάμο.
Το άρθρο 11 επεκτείνει το δικαίωμα του έγγαμου ζεύγους για από κοινού υιοθεσία, ταυτόχρονη ή διαδοχική (ΑΚ 1545), και στο ζεύγος που συμβιώνει, έχοντας καταρτίσει σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης. Αν το σύμφωνο είναι άκυρο ή αν ακυρωθεί, η υιοθεσία παραμένει ισχυρή. Η ρύθμιση αποβλέπει στην προστασία του θετού τέκνου, το οποίο δεν θα πρέπει να βρεθεί σε μετέωρη νομικά κατάσταση.
Με το άρθρο 12 ρυθμίζονται οι κληρονομικές σχέσεις των προσώπων που έχουν συνάψει σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης. Το άρθρο αναγνωρίζει κληρονομικό δικαίωμα εξ αδιαθέτου και δικαίωμα νόμιμης μοίρας στο πρόσωπο που επιζεί. Το εξ αδιαθέτου, όμως, ποσοστό του επιζώντος συντρόφου είναι μειωμένο, σε σχέση με εκείνο του επιζώντος συζύγου. Ανέρχεται στο 1/6 της κληρονομίας, αν συντρέχει με κληρονόμους της πρώτης τάξης, δηλαδή, με κατιόντες του κληρονομουμένου, είτε αυτοί προέρχονται από την ελεύθερη συμβίωση, είτε από γάμο, είτε από εξώγαμη και εκτός συμφώνου ελεύθερης ένωσης σχέση και υπάρχει αναγνώριση της πατρότητας· στο 1/3, αν συντρέχει με κληρονόμους των υπόλοιπων τάξεων. Αν δεν υπάρχει κανείς συγγενής, που να κληρονομεί εξ αδιαθέτου τον κληρονομούμενο, οπότε ο επιζών σύντροφος καλείται σε ολόκληρη την κληρονομία. Η διαφορετική αυτή μεταχείριση δικαιολογείται από τη χαλαρότερη μορφή της ελεύθερης συμβίωσης, σε σχέση με το γάμο.
Στο άρθρο 13 ορίζεται ότι κάθε διάταξη της ισχύουσας νομοθεσίας, που αναφέρεται σε συζύγους, ισχύει αναλόγως και για τα πρόσωπα που έχουν συνάψει σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης. Αν η ανάλογη αυτή εφαρμογή δεν επαρκεί για να εξασφαλισθούν τα δικαιώματά τους –ιδίως δικαιώματα ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά– επιβάλλεται η νομοθετική παρέμβαση.
Το άρθρο 14 επεκτείνει την εφαρμογή του άρθρου 256 περίπτ. 1 ΑΚ και στα πρόσωπα που έχουν καταρτίσει σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης, δεδομένου ότι οι ίδιοι λόγοι που δυσχεραίνουν την άσκηση αξιώσεων, όσο διαρκεί ο γάμος, ισχύουν και για τα πρόσωπα αυτά.
Με το άρθρο 15 το ελληνικό δίκαιο εφαρμόζεται στις προσωπικές και περιουσιακές σχέσεις των προσώπων που έχουν καταρτίσει σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης, στις σχέσεις τους με τα τέκνα, που γεννήθηκαν από τη συμβίωσή τους, καθώς και στις κληρονομικές σχέσεις, εφόσον το σύμφωνο έχει συναφθεί στην Ελλάδα. Η ρύθμιση αυτή κρίθηκε αναγκαία, αφού το νομικό καθεστώς που διέπει την ελεύθερη συμβίωση στις διάφορες χώρες παρουσιάζει μεγάλες διαφορές, με συνέπεια η εφαρμογή αλλοδαπού δικαίου, με βάση κανόνα ιδιωτικού διεθνούς δικαίου, να οδηγεί σε ανασφάλεια δικαίου.
(Αναδημοσίευση από http://www.sakkoulas.com/ )
ΟΠΟΙΟΣ ΔΕΝ ΘΕΛΕΙ ΝΑ ΖΥΜΩΣΕΙ... 1
.
«Οι δήμαρχοι δεν νομοθετούν, εφαρμόζουν τη νομοθεσία»
«Oι δήμαρχοι δεν νομοθετούν, εφαρμόζουν την ελληνική νομοθεσία.Οταν η ελληνική νομοθεσία το επιτρέψει,ουδείς δήμαρχος μπορεί να αρνηθεί να το κάνει».
«Οι δήμαρχοι δεν νομοθετούν, εφαρμόζουν τη νομοθεσία»
«Oι δήμαρχοι δεν νομοθετούν, εφαρμόζουν την ελληνική νομοθεσία.Οταν η ελληνική νομοθεσία το επιτρέψει,ουδείς δήμαρχος μπορεί να αρνηθεί να το κάνει».
Αυτό ήταν το σχόλιο του δημάρχου Αθηναίων κ. Ν.Κακλαμάνη, αμέσως μετά τη χθεσινή συνάντησή του με τον Αρχιεπίσκοπο κ. Ιερώνυμο, αναφορικά με το «πράσινο φως» που έδωσε ο Συνασπισμός σε δημάρχους που πρόσκεινται σε αυτόν, να προχωρήσουν σε τέλεση γάμων ομοφύλων ζευγαριών και στο θέμα των συζητήσεων για το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης. Για το θέμα των γάμων ομοφύλων ο Μητροπολίτης Πειραιώς κ. Σεραφείμ από την πλευρά του τόνισε ότι «μια τέτοια απόφαση τοπικών αρχόντων αποτελεί εγκληματική προσβολή και αποϊεροποίηση του ανθρώπινου βίου». Αντίθετα, υπέρ της τέλεσης των γάμων από τους δημάρχους τάχθηκε ο εκπρόσωπος Τύπου του ΣΥΝ κ. Α.Καρίτζης.
Στο ίδιο θέμα επανήλθε με δηλώσεις του και ο υπουργός Δικαιοσύνης κ. Σωτ.Χατζηγάκης, τονίζοντας ότι «η πολιτεία είναι υποχρεωμένη να βλέπει μπροστά»,ενώ πρόσθεσε ότι «αισθάνομαι την ανάγκη να ευχαριστήσω για τις θέσεις τους στα θέματα αυτά τον Αρχιεπίσκοπο κ. Ιερώνυμο και όλους τους ιεράρχες,πουμε συναίσθηση κοινωνικής ευαισθησίας αντιμετωπίζουν τις προτάσεις μας». Ο κ. Χατζηγάκης σημείωσε, επίσης αναφερόμενος στην απόφαση της Ιεράς Συνόδου για το σύμφωνο, ότι «δεν θα πρέπει η Εκκλησία να δώσει την εντύπωση σε ορισμένους ότι αδιαφορεί για υπαρκτά κοινωνικά προβλήματα και ότι δεν διατηρεί πάντα ισχυρά τα αισθήματα αγάπης και κατανόησης για όλους τους ανθρώπους».
(ΤΟ ΒΗΜΑ, 22/3/2008)
(ΤΟ ΒΗΜΑ, 22/3/2008)