ΓΑΜΟΙ ΑΝΔΡΩΝ. ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ, ΡΩΜΗ ΚΑΙ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ

Τζων Μπόσγουελ: ΓΑΜΟΙ ΜΕΤΑΞΥ ΑΝΔΡΩΝ. ΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ, ΡΩΜΗ ΚΑΙ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ (Ζαχαρόπουλος, 2004)

Με την αναγνώρισή του ως "μείζονος ιστορικού" από το New York Times Book Review, ο Τζων Μπόσγουελ εδραίωσε τη φήμη του ως ένας από τους διαπρεπείς ειδικούς σε θέματα που αφορούν το Μεσαίωνα. Το τελευταίο του βιβλίο "Γάμοι μεταξύ ανδρών: Οι ομοφυλοφιλικές σχέσεις στην αρχαία Ελλάδα, Ρώμη και μεσαιωνική Ευρώπη", αποτέλεσμα δώδεκα ετών σχολαστικής έρευνας, επικεντρώνεται στην ανακάλυψη από το συγγραφέα λειτουργιών της Καθολικής και της Ορθόδοξης εκκλησίας για τις ενώσεις ομοφυλόφιλων. Αυτές οι τελετές, οι οποίες πραγματοποιούνταν σε όλο το χριστιανικό κόσμο μέχρι τη σύγχρονη εποχή, φαίνεται να μοιάζουν εκπληκτικά με τις γαμήλιες τελετές ετεροφυλόφιλων. Με τη χαρακτηριστική του ακρίβεια και ευρυμάθεια, ο Μπόσγουελ ακολουθεί τα ίχνη της τελετής γάμου μεταξύ ανδρών στην Ελλάδα του Πλάτωνα, όπου η ένωση μεταξύ αδελφικά ίσων ήταν η πιο ευγενική μορφή ανθρώπινης επαφής, στη Ρώμη με το πολύπλοκο σύστημά της για τη νόμιμη "υιοθεσία" και στη χριστιανική Ευρώπη στη συνέχεια, όπου τα συγκρουόμενα συναισθήματα για την ανθρώπινη σεξουαλικότητα οποιασδήποτε μορφής μετατράπηκαν σταδιακά σε μισαλλοδοξία. Ωστόσο, η εκκλησία είχε ήδη δημιουργήσει λειτουργίες για την ευλογία των γάμων από αγάπη, είτε ετεροφυλόφιλων είτε ομοφυλόφιλων. Η ανάλυση που απαιτήθηκε, ώστε να τοποθετηθούν οι συγκεκριμένες τελετές στο αντίστοιχο περιβάλλον, καθιστά το βιβλίο αυτό ουσιαστική ιστορική πηγή για τις ρίζες όλων των σύγχρονων γάμων. [...]

Πότε γεννιέται η προκατάληψη και η απαγόρευση της ομοφυλοφιλίας; Για τον βραβευμένο ιστορικό, Τζων Μπόσγουελ, πρόκειται για μια ιστορία που ξεκινά τον 14ο αιώνα στη δυτική Ευρώπη, όπως εξηγεί στο έργο του «Γάμοι μεταξύ ανδρών, ομοφυλοφιλικές σχέσεις στην αρχαία Ελλάδα, Ρώμη και μεσαιωνική Ευρώπη», όπου μελετά τις ενώσεις ομοφύλων από την αρχαιότητα.

Ο Τζων Μπόσγουελ (1947 - 1994) αποσαφηνίζει πως στη Δύση μετά τον 14ο αιώνα η ομοφυλοφιλία αρχίζει να προκαλεί μια εντυπωσιακή φρίκη.

«Παρόλο που όλες οι κοινωνίες έχουν σεξουαλικά ταμπού, πολλά από τα οποία αφορούν ορισμένους τύπους ομοφυλοφιλικής συμπεριφοράς, λίγοι, αν όχι κανένας, πολιτισμοί ανήγαγαν την ομοφυλοφιλία σε πρωταρχικό και κυρίαρχο ηθικό ταμπού, κάτι που έκανε η δυτική κοινωνία».

Πρόκειται γι’ αυτό που μετουσιώθηκε σε «ακατονόμαστη αμαρτία, ανομολόγητη διαστροφή, έρωτας που δεν τολμά να προφέρει το όνομά του».
Όμως, προειδοποιούσε εξαρχής ο ιστορικός: «Όσοι δεν αναρωτήθηκαν ποτέ γι’ αυτή την παράδοξη προκατάληψη, ειδικά αν και οι ίδιοι είναι επιφυλακτικοί απέναντι στην ομοφυλοφιλία, δύσκολα θα μπορούν να καταλάβουν πόσο αξιοπερίεργη είναι αυτή η μεταστροφή. Πόσο μάλλον σε κοινωνίες όπως της πρώην Σοβιετικής Ένωσης ή μερικών σλαβικών χωρών όπου οι ομοφυλοφιλικές πράξεις τιμωρούνταν με φυλάκιση από το 1960 έως το 1993».
Στο Μεσαίωνα, αλλά και σε προηγούμενες του ιστορικές περιόδους, η ομοφυλοφιλία, ακόμα και όταν γινόταν αντιληπτή και σχολιαζόταν, αυτό είχε πολύ μικρότερη σημασία, όταν συγκρινόταν με άλλες ηθικές και πρακτικές διακρίσεις που αφορούσαν στο ζευγάρωμα. Οι περισσότεροι Χριστιανοί στο Μεσαίωνα και ειδικά στη λεκάνη της Μεσογείου θεωρούσαν σημαντικότερο θέμα τη μοιχεία και όχι το φύλο αυτού με τον οποίο τη διέπραξε κάποιος, συμπεραίνει ο Μπόσγουελ.

Οι λόγοι για τους οποίος από το 14ο αιώνα κι έπειτα στη δυτική Ευρώπη κυριάρχησε μια λυσσαλέα και επίμονα αρνητική αντιμετώπιση της ομοφυλοφιλίας, η οποία θεωρήθηκε ως το χειρότερο αμάρτημα, δεν έχουν ποτέ πλήρως αναλυθεί, λέει ο Μπόσγουελ.
Η αλλαγή, ωστόσο, είναι προφανής από το γεγονός ότι ο Δάντης, στην πιο εμπεριστατωμένη χαρτογράφηση των εσχατολογικών ποινών της εποχής του, τοποθέτησε τους σοδομιστές στην υψηλότερη βαθμίδα του καθαρτηρίου, έξω ακριβώς από τις πύλες του παραδείσου, μαζί με τα άτομα που είναι ένοχα για υπερβολικό ετεροφυλοφιλικό πάθος.
Η βαθιά προκατάληψη ενάντια στο ομοφυλοφιλικό ερωτικό ενδιαφέρον μέσα από τα γραπτά του Θωμά του Ακινάτη, εμφανίζεται τόσο έντονη, που ενώ παραδεχόταν ότι η ομοφυλοφιλική συμπεριφορά δεν ήταν πιο απεχθής από άλλα αμαρτήματα, παρόλα’ αυτά ένιωθε υποχρεωμένος να αναγνωρίσει το λαϊκό συναίσθημα ενάντια σε αυτό το φαινόμενο που ήταν τόσο διαδεδομένο.
Πάντως, στις περιοχές που εκδηλώθηκε αυτή η εκ βαθέων αποστροφή στην ομοφυλοφιλία, οι ενώσεις ομοφύλων θα θεωρηθούν ύποπτες νομιμοποίησης του ακατανόμαστου αμαρτήματος.

* Ο Τζων Μπόσγουελ (1947-1994) γεννήθηκε στη Βοστώνη των Η.Π.Α. Κατείχε στο πανεπιστήμιο του Γέιλ την έδρα ιστορίας Α. Γουίτνι Γκρίσγουολντ. Γνώρισε πολλές διακρίσεις και βραβεύτηκε για την εξαιρετική διδασκαλία του. Το 1981 το έργο του «Χριστιανισμός, κοινωνική ανοχή και ομοφυλοφιλία» τιμήθηκε με το Βραβείο Αμερικανικού Βιβλίου για την Ιστορία. (tvxs.gr)