ΤΟΥΡΚΙΑ. "ΤΙΠΟΤΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΠΩΣ ΦΑΙΝΕΤΑΙ" - 3

«Τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται»: η ΛΟΑΤ σεξουαλικότητα στην Τουρκία

Αλέξανδρος Μασσαβέτας (insidestory.gr, 13/10/2016)

Ο κολλητός μου είναι γκέι
Κατά γενική ομολογία, η στενή φιλία ενός στρέιτ και ενός γκέι άνδρα στην Τουρκία είναι δύσκολη. «Η δική μου περίπτωση, ομολογώ, αποτελεί εξαίρεση», λέει ο Σερκάν. «Έχω πολλούς στενούς στρέιτ φίλους από το σχολείο». Αλλά ο Σερκάν δεν “φαίνεται” γκέι, ενώ ανήκει στην αστική τάξη. «Εξαρτάται πάρα πολύ από το κοινωνικό περιβάλλον. Στο Νισάντασι, ας πούμε (την αριστοκρατική γειτονιά της Πόλης), ενδέχεται ένας στρέιτ να το θεωρήσει hip να είναι κολλητός με έναν γκέι –“είμαι μοντέρνος, είμαι προχώ”. Συνήθως όμως θα έλεγα πως είναι σχεδόν αδύνατη η στενή φιλία με στρέιτ αγόρια. Φοβούνται πως ο περίγυρός τους θα τους φορέσει γκέι ταμπέλα». Ο Τζιαν πιστεύει πως καθώς τα σεξουαλικά παιγνίδια μεταξύ νέων ανδρών είναι ιδιαίτερα διαδεδομένα στην Τουρκία, η απόσταση που κρατούν πολλοί οφείλεται στον φόβο τους μήπως “παρασυρθούν” και «μετά τους γίνει συνήθεια».
«Στην Τουρκία υπάρχει δυστυχώς στην κοινωνική συνείδηση πολύ έντονη η καρικατούρα του γκέι», λέει ο Τάσος. «Εκτός από την κοινωνική κατακραυγή, οι στρέιτ μπορεί να σκέφτονται ότι “κάποια στιγμή θα μου την πέσει”. Τα προβλήματα είναι τα ίδια που εμποδίζουν τις φιλίες ανδρών-γυναικών. Όμως στο pride της Πόλης είχα συναντήσει στρέιτ παιδιά που είχαν έλθει για να στηρίξουν γκέι φίλους τους».

Στρατός και «ροζ απαλλαγή»

«Η Τουρκία είναι μιλιταριστική κοινωνία», τονίζει ο Σαφέτ (38, ιατρός, Άγκυρα). «Σε όλες τις δημοσκοπήσεις, οι ένοπλες δυνάμεις αναδεικνύονταν στον θεσμό που οι Τούρκοι εμπιστεύονται περισσότερο. Η ρήση “κάθε Τούρκος γεννιέται στρατιώτης” επαναλαμβάνεται συχνά. Σε χωριά και λαϊκές γειτονιές, συγγενείς και φίλοι αποχαιρετούν τους νεοσυλλέκτους με νταούλια, ζουρνάδες και χορούς. Η θητεία θεωρείται η ύψιστη έκφραση της αρρενωπότητας και για μας η αποφυγή της είναι η πιο τραυματική εμπειρία».

Μέχρι πριν από τέσσερα χρόνια, η διαδικασία της απαλλαγής από τη στρατιωτική θητεία βιωνόταν από τους περισσότερους ως υπέρτατος εξευτελισμός. «Η εμπειρία ήταν, με μια λέξη, φρικτή. Κατά τους εσωτερικούς κανονισμούς των ενόπλων δυνάμεων, η ομοφυλοφιλία ορίζεται, ρητά, ως ψυχοσωματική νόσος. Έτσι, είχαμε δικαίωμα απαλλαγής. Οι κανονισμοί δεν προέβλεπαν συγκεκριμένη διαδικασία χορήγησής της. Κατά πάγια πρακτική, για να “αποδείξεις” ότι είσαι ομοφυλόφιλος έπρεπε να προσκομίσεις φωτογραφίες ή βίντεο που θα σε έδειχναν να κάνεις σεξ με άνδρα, σε ρόλο bottom. Στη φωτογραφία έπρεπε να είναι ορατά και το πρόσωπό σου και η διείσδυση –κάτι τεχνικά δύσκολο! Ακολουθώντας την κρατούσα πεποίθηση, οι ένοπλες δυνάμεις θεωρούν πως ο top ρόλος στο ομόφυλο σεξ δεν σε καθιστά γκέι!».

Ελλείψει σαφούς διάταξης, η απαίτηση υποβολής τέτοιου υλικού εφαρμοζόταν κατά περίπτωση, ιδίως κατά ατόμων που δεν είχαν την αυτοπεποίθηση να αρνηθούν, ζητώντας άλλη διαδικασία. Στους απαλλαγέντες χορηγούνταν έγγραφο που αναφερόταν σε απαλλαγή «λόγω ασθενείας», χωρίς λεπτομέρειες –η περίφημη «ροζ απαλλαγή».

Ο Ραμαζάν (οδηγός ταξί, 37, Σμύρνη) δεν είναι το πιο στερεότυπο παράδειγμα γκέι στην Τουρκία. Η εμπειρία του όμως με την «ροζ απαλλαγή» είναι χαρακτηριστική. «Η οικογένειά μου είναι συντηρητική. Το πρόβλημα, όταν πήγα να ζητήσω απαλλαγή, είναι ότι δεν με πίστευαν. Δεν ταιριάζω καθόλου στην ιδέα του γκέι που έχουν. Έχω γένια, παίζω ποδόσφαιρο από μικρή ηλικία σε τοπικές ομάδες, δεν χρησιμοποιώ μακιγιάζ και δεν βγαίνω σε γκέι μέρη. Μιλάω όπως οποιοδήποτε άνδρας από την εργατική τάξη και βρίζω συνέχεια όταν εκνευρίζομαι. Δεν έπαιζα με κούκλες μικρός και ουδέποτε σκέφτηκα την αλλαγή φύλου. Και όμως, επιθυμώ μονάχα τον bottom ρόλο στο κρεβάτι. Για το στράτευμα, για να είσαι γκέι πρέπει να είσαι ένα βήμα πριν την αλλαγή φύλου.

Ενώ στην ζωή μου δεν χρειάστηκε ποτέ να παίξω θέατρο για να κρύψω το ότι είμαι γκέι (δεν φαινόταν), με τους στρατιωτικούς έπρεπε να παίξω θέατρο για να τους πείσω. Την πρώτη φορά με έδιωξαν γελώντας και βρίζοντας. Την δεύτερη πήγα έχοντας ξυριστεί, κάνει αποτρίχωση και μακιγιάζ. Με έβαλαν να κάνω μια σειρά ψυχολογικά τεστ. Απήντησα με ψέματα σε πολλές ερωτήσεις, ξέροντας τι θέλουν να ακούσουν. Δυστυχώς, βρήκαν στο διαδίκτυο ότι ήμουν παίκτης ποδοσφαίρου και πάλι με απέρριψαν. Ε, την τρίτη φορά τράβηξα τον εαυτό μου να κάνει σεξ όπως ήθελαν. Πήρα πάραυτα απαλλαγή. Δεν θέλω καν να θυμάμαι τις βρισιές που μου εκτόξευσαν. Αλλά ειδοποίησαν και τους γονείς μου. Ακολούθησε μια φοβερή κρίση –δεν μου μιλούσαν για ενάμισι χρόνο. Η αδελφή μου μεσολάβησε. Όταν πήγα σπίτι, άκουσα την μάνα μου που με είδε από μέσα να της λέει, γεμάτη ευγνωμοσύνη, “γύρισε όπως ήταν”! Περίμενε να με δει με γυναικεία ρούχα και μακιγιάζ!»

Ο Τζιαν έλαβε απαλλαγή πολύ ευκολότερα. «Παρότι φαίνεται, πιστεύω, αμέσως πως είμαι γκέι, για κάποιο λόγο θέλησαν να με δυσκολέψουν στην αρχή. Με υπέβαλαν σε διάφορα ψυχολογικά τεστ, ενώ ζήτησαν να μιλήσουν με έναν συγγενή και με φίλους μου. Ίσως διευκόλυνε και το ότι ο πατέρας μου ήταν στρατιωτικός. Αφού εμφανίσθηκε και κατέθεσε, λίγο αργότερα μου έδωσαν την απαλλαγή. Δεν ζήτησαν φωτογραφίες και δεν υπήρχε περίπτωση να τις δώσω!» Ο Σερκάν λέει πως την πρώτη φορά την πάτησε. «Πήγα αξύριστος, με κανονικά ρούχα. Με απέρριψαν. Τη δεύτερη χρησιμοποίησα μακιγιάζ, έκανα αποτρίχωση και ντύθηκα με πιο θηλυκά ρούχα. Τους είπα και μια ωραία ιστορία –ότι εργαζόμουν σε γκέι μπαρ και μάζευα λεφτά για να κάνω εγχείρηση αλλαγής φύλου. Ο ψυχολόγος με ρώτησε αν μου αρέσει να φοράω γυναικεία εσώρουχα –“βέβαια!”, είπα. Όχι μόνο πήρα απαλλαγή, αλλά δασκάλεψα και δύο στρέιτ φίλους μου και την πήραν και αυτοί!».

Ένα άρθρο του Spiegel το 2010 με τίτλο «Πορνό για τους στρατηγούς» προκάλεσε σάλο και έκανε την Τουρκία ρεζίλι διεθνώς

Ένα άρθρο“Pornos für den General”, του Spiegel το 2010 με τίτλο «Πορνό για τους στρατηγούς» προκάλεσε σάλο και έκανε την Τουρκία ρεζίλι διεθνώς. Χάρη στον αγώνα των οργανώσεων ΛΟΑΤ, ο τουρκικός τύπος άρχισε να γράφει για το σκάνδαλο της «ροζ απαλλαγής», το ζήτημα έφθασε στις «ετήσιες εκθέσεις προόδου» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και η απαίτηση υποβολής πορνογραφικής “απόδειξης” καταργήθηκε. Ωστόσο, το στράτευμα διατηρεί, στο στρατιωτικό νοσοκομείο της Άγκυρας, όλα τα σχετικά αρχεία. Πρόκειται για το μεγαλύτερο αρχείο γκέι πορνογραφίας στον κόσμο! Η ταινία Zenne περιέγραψε παραστατικά την εμπειρία αυτών που πήραν τη «ροζ απαλλαγή».