Η ΕΝΔΟ-ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΒΙΑ ΣΤΑ ΟΜΟΦΥΛΑ ΖΕΥΓΑΡΙΑ 2

Πρόληψη ενδοοικογενειακής βίας : Ανδρική θυματοποίηση (α')

Ιωάννα Φατούρου (pandemos.panteion.gr)

[…] η ενδοσυζυγική βία με θύμα τον άντρα, είναι ένα θέμα που σπάνια αναφέρεται πόσο μάλλον καταγγέλλεται.

Αυτό οφείλεται στα πολιτισμικά στερεότυπα και εξαιτίας αυτού του γεγονότος είναι εξαιρετικά σπάνιες και οι καταγγελίες τέτοιων περιστατικών. Σ΄ αυτό συντελεί και η αντιμετώπιση από τις διωκτικές αρχές οι οποίες αντιμετωπίζουν τα θύματα της ενδοοικογενειακής βίας με ιδιαίτερο σκεπτικισμό. Η δε αντιμετώπιση των ανδρών – θυμάτων συνοδεύονται όχι μόνο από σκεπτικισμό αλλά και από χλευασμό. […]

Η κοινωνία μας έχει μάθει ότι τα θύματα έχουν γυναικείο πρόσωπο με αποτέλεσμα να αγνοούμε την πραγματικότητα και να υπονομεύουμε τη σοβαρότητα των συνεπειών που έχει η ανδρική θυματοποίηση μέσα στο ζευγάρι.

[…] δεν υπάρχει ένα οργανωμένο δίκτυο υποστήριξης των ανδρών που θα μπορούσε να υποστηρίξει τα δικαιώματά τους. Σ΄ αυτό, βέβαια , ευθύνονται και τα ίδια τα θύματα που δεν ομολογούν το τι έχουν βιώσει μιας και αυτό θα ερχόταν σε σύγκρουση με τα κοινωνικά στερεότυπα που τους θέλει "σκληρούς" και "αρρενωπούς" με αποτέλεσμα να νιώθουν ανεπαρκείς ως αρσενικά. 
Στην πλειονότητα των περιπτώσεων τα θύματα της ενδοοικογενειακής βίας δεν υφίστανται μία μόνο μορφή κακοποίησης. Πριν ή κατά τη διάρκεια της σωματικής κακοποίησης ή της σεξουαλικής παραβίασης ασκείται ψυχολογική βία και συχνά λεκτική επίθεση με τη μορφή ύβρεων, απειλών, καθώς και περιορισμών, απομόνωσης και άλλων μορφών κακομεταχείρισης.

[…] γ) Ψυχολογική ή συναισθηματική κακοποίηση 

Η ψυχολογική ή συναισθηματική κακοποίηση μπορεί να πάρει ποικίλες μορφές εκμετάλλευσης. Περιλαμβάνει την κατάχρηση δύναμης και ελέγχου πάνω στο θύμα όπως και της κακοποίησης με προφορικό λόγο. 

Στις ομοφυλοφιλικές σχέσεις, μπορεί να πάρει την μορφή απειλών δημοσιοποίησης των σεξουαλικών προτιμήσεων του θύματος. Μπορεί να πάρει, επίσης, την μορφή εξευτελισμoύ της σεξουαλικής ταυτότητας του θύματος, της εμφάνισής του, του στιλ ντυσίματος.

Η ψυχολογική κακοποίηση μπορεί να επεκταθεί και στην επιβολή κοινωνικού αποκλεισμού, μια κατάσταση που μπορεί να ενισχύσει όλες τις μορφές κακοποίησης. Ο δράστης μπορεί να απαγορεύσει οποιαδήποτε επαφή, είτε με το οικογενειακό είτε με το κοινωνικό περιβάλλον, μιας και θεωρείται ότι απειλούν την σχέση. Οι επαφές αυτές αυξάνουν την πιθανότητα της δημόσιας αποκάλυψης της κακοποίησης εξαιτίας του κλίματος εμπιστοσύνης που δημιουργείται γύρω από το θύμα. 

Η ψυχολογική κακοποίηση περιλαμβάνει, επίσης, και παρακολούθηση των δραστηριοτήτων του συντρόφου, των επισκεπτών του, τις συζητήσεις του, τα τηλεφωνήματα και τα γράμματα του. Ένα θύμα αυτών των μορφών αναγκάζεται να μάθει να βασίζεται και να εξαρτάται απόλυτα από τον σύντροφό του. 

Ενώ η σωματική και η σεξουαλική βία είναι πιο εύκολο στο να αναγνωριστούν και να αξιολογηθούν, η ψυχολογική είναι πιο δύσκολη να ανιχνευθεί. 

[…]Όσον αφορά τα χαρακτηριστικά ενός θύματος μπορούμε να τα συνοψίσουμε : νιώθει νευρικότητα όταν είναι με τον σύντροφό του, φοβάται να πει ή να κάνει πράγματα που θα τον εκνευρίσουν, φοβάται να διαφωνήσει μαζί του. Συχνά νιώθει ότι κριτικάρεται και εξευτελίζεται και εστιάζει στις ανάγκες του συντρόφου του και όχι στις δικές του. Νιώθει ότι ποτέ δεν κάνει αρκετά για να τον ευχαριστήσει και ότι δεν είναι αρκετά καλός μαζί του. Βρίσκεται σε ένα μόνιμο καθεστώς φόβου μιας και απειλείται η ζωή του σε ενδεχόμενη απόφαση του να χωρίσει.

[…]Τα θύματα ενδοσυζυγικής βίας πολύ συχνά έχουν εφιάλτες, διαταραχές ύπνου, υπνηλία σε περίεργες στιγμές, σωματικές διαταραχές, κρίσεις άγχους, χρόνιους πονοκεφάλους και κατάθλιψη. Μακροχρόνια σωματικά και πνευματικά προβλήματα υγείας, άγχους, καρδιακές διαταραχές, πονοκεφάλους, υψηλή πίεση χωρίς εμφανή οργανική αιτία μπορεί να είναι ένδειξη κακοποίησης.

Μια από τις πιο συχνές συνέπειες είναι ότι θεωρούν τους εαυτούς τους υπεύθυνους για την κακοποίηση που βίωσαν, νιώθουν ανίκανοι να αλλάξουν την υπάρχουσα κατάσταση και καταλήγουν να έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση. Κάποιοι ενδεχομένως να παραδεχτούν ότι συμβαίνει κάτι άσχημο στην οικογένειά τους, συγχρόνως όμως σπεύδουν να κατηγορήσουν τους ίδιους. Ταυτόχρονα, οι δράστες δεν διστάζουν να υπενθυμίζουν στο θύμα ότι είναι οι μόνοι υπεύθυνοι για την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί.

Πολλοί άντρες που έχουν κακοποιηθεί νιώθουν άχρηστοι και πολλές είναι οι περιπτώσεις που επιτίθονται στον ίδιο τους τον εαυτό, είτε κόβοντάς τον ή κάνοντας του κακό. Επίσης θύματα με κρίσεις πανικού και άγχους καταφεύγουν στη χρήση ναρκωτικών και αλκοόλ ως ένας τρόπος να ξεφύγουν από την υπάρχουσα κατάσταση. 

Μια σχέση κακοποίησης κάνει το θύμα να νιώθει ανίκανο, αβοήθητο, συναισθηματικά "νεκρό" και να σκεφτεί ακόμα και την αυτοκτονία. Τέλος, μπορεί να εμφανιστούν και συμπτώματα Post Traumatic Stress disorder (PTSD), εφιάλτες, κατάθλιψη, αγοραφοβία, αρνητικές σκέψεις, αϋπνίες και κρίσεις πανικού. Τα θύματα τείνουν να ξεχνούν συχνά, να έχουν κενά μνήμης ή και να επιδιώκουν να μην θυμούνται για να αυτοπροστατευτούν.

Έρευνες έχουν δείξει ότι, στην περίπτωση της ψυχολογικής βίας, ο κίνδυνος για σωματική ασθένεια όπως καρδιοπάθειες, υψηλή πίεση, διαβήτη, καρκίνο, αρθρίτιδα ήταν τρεις φορές αυξημένος.

Ο θύτης έχει πείσει το θύμα ότι κανείς δεν πρόκειται να πιστέψει αυτά που λέει, ότι τα αγαπημένα του πρόσωπα δεν θέλουν καμία σχέση μαζί του με αποτέλεσμα το θύμα να έχει αποκοπεί από το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον, να νιώθει άχρηστο και ανάξιο σαν άτομο. Η ντροπή συχνά συνδέεται με το αίσθημα της ευθύνης και θεωρούν ότι αξίζουν αυτή την συμπεριφορά. Επίσης, φοβούνται ότι θα νιώσουν περαιτέρω ντροπή αν εξομολογηθούν την κακοποίησή τους.