2005. ΜΙΑ ΕΠΙΚΑΙΡΗ ΕΡΩΤΗΣΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΥΠΟΥΡΓΟ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ

Επόμενη είναι η με αριθμό 318/13-12-2005 επίκαιρη ερώτηση του Προέδρου του Συνασπισμού Ριζοσπαστικής Αριστεράς κ. Αλέξανδρου Αλαβάνου προς τον Υπουργό Δικαιοσύνης, σχετικά με τη νομική αναγνώριση της συμβίωσης των ομοφυλοφίλων. 
Η επίκαιρη ερώτηση του κυρίου συναδέλφου έχει ως εξής:
«Σε μια σειρά από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Βέλγιο, Ολλανδία, Μεγάλη Βρετανία, Ισπανία κ.λπ.) σε πολιτείες των ΗΠΑ (Μασαχουσέτη, Βέρμοντ), σε χώρες όπως η Ν. Αφρική (με απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου πριν λίγες μέρες) έχει νομιμοποιηθεί η συμβίωση ατόμων του αυτού φύλου. 
Το όλο θέμα έχει λάβει κοινωνικές διαστάσεις και στην Ελλάδα, τα δε αιτήματα από σχετικές οργανώσεις αλλά και ευρύτερους κοινωνικούς κύκλους για νομιμοποίηση της συμβίωσης αυτής είναι έντονα.
Ερωτάται ο κύριος Υπουργός, εάν η Κυβέρνηση προτίθεται να προχωρήσει στις σχετικές επεξεργασίες για να αναγνωρίσει νομοθετικά τη συμβίωση ατόμων του αυτού φύλου και να τους χορηγήσει τα ανάλογα δικαιώματα (περιουσιακά, φορολογικά, κληρονομικά, συνταξιοδοτικά, ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης κ.λπ.)»
Την ερώτηση του κ. Αλαβάνου θα απαντήσει ο Υπουργός Δικαιοσύνης κ. Παπαληγούρας. 
Ορίστε, κύριε Υπουργέ. 
ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΠΑΠΑΛΗΓΟΥΡΑΣ (Υπουργός Δικαιοσύνης): Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, πράγματι, σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες έχουν αναγνωρισθεί ορισμένα δικαιώματα στους ομοφυλόφιλους πολίτες τους, τα οποία δεν αναγνωρίζονται σήμερα, δεν συμπεριλαμβάνονται στη δική μας έννομη τάξη. 
Τα δικαιώματα αυτά εκτείνονται από την αναγνώριση του θεσμού «του Καταχωρισμένου Συντρόφου» -κατά τα πρότυπα της Γαλλίας- ή την «Πολιτική Ένωση» της Μεγάλης Βρετανίας, έως και την αναγνώριση του δικαιώματος «γάμου ομοφυλόφιλων» στην Ολλανδία. Ωστόσο, σημειώνω ότι αυτά τα δικαιώματα δεν ταυτίζονται ούτε κατ΄ όνομα ούτε κατά περιεχόμενο ούτε κατά το εύρος τους στα διαφορετικά αυτά νομικά συστήματα των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς απορρέουν από διαφορετικές μεταξύ τους κοινωνίες, με διαφορετικά ήθη και έθιμα, με διαφορετικές ιστορικές καταβολές και ανοχές. 
Από την άλλη πλευρά, σε πολλές χώρες έχουν αναγνωρισθεί δικαιώματα αμιγώς στους συμβιούντες ετεροφίλους. Η ελληνική νομοθεσία, όπως έχει σήμερα, δεν προβλέπει ειδική νομική κατοχύρωση των προσώπων συμβιώνουν και αντιλαμβάνονται εαυτούς ως «συντρόφους», με την ίδια τουλάχιστον έννοια που κατοχυρώνει τα πρόσωπα που συμβιούν στο πλαίσιο του γάμου. Τέτοια ειδική νομική κατοχύρωση δεν υφίσταται για τα ομοφυλόφιλα ζευγάρια, όπως δεν υφίσταται ούτε για τα ζευγάρια διαφορετικού φύλου, τα οποία συμβιώνουν σε ελεύθερη ένωση. 
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, κάθε ορθή νομοθετική πρωτοβουλία οφείλει να είναι απότοκος των υφισταμένων κοινωνικών συνθηκών και όχι να προκαταλαμβάνει ή -ακόμη χειρότερα- να βρίσκεται σε ανακολουθία με το κοινωνικό ήθος και έθος. Οι κοινά αποδεκτές κοινωνικές συμβάσεις αποτελούν αναπόσπαστο στοιχείο της ταυτότητας ενός έθνους, του ήθους μιας κοινωνίας. Κατά τούτο, κάθε νομοθετική πρωτοβουλία πιστεύουμε ότι δεν μπορεί να υπερβαίνει τις ανοχές, το αίσθημα του κοινώς αποδεκτού της κοινωνίας. Δεν μπορεί να παραγνωρίζει, δεν μπορεί να περιφρονεί την κυρίαρχη κοινωνική βούληση. Κάθε ρύθμιση πρώτα ωριμάζει στην κοινωνία και μετά θεσμοθετείται ως νόμος. 
Πιστεύω ότι η συζήτηση για τα θέματα αυτά θα ήταν οπωσδήποτε χρήσιμο να γίνει και να κατατεθούν από όλες τις πλευρές απόψεις, θέσεις, επιχειρήματα και αντιλήψεις. Μια τέτοια, όμως, συζήτηση επί της ουσίας δεν έχει καν ξεκινήσει στο δημόσιο βίο της χώρας μας, στην ευρεία κοινωνία και θεωρώ ότι θα έπρεπε πάντως να προηγηθεί όποιας ενδεχόμενης νομοθετικής ρύθμισης. 
Ακόμα, επιτρέψτε μου να σημειώσω ότι μια τέτοια ρύθμιση, όπως αυτή που προτείνει σήμερα ο Πρόεδρος του Συνασπισμού, προϋποθέτει εκτεταμένες μεταβολές περίπου συνολικά στο δικαιικό μας σύστημα. Θα απαιτούσε αλυσιδωτές τροποποιήσεις στο Οικογενειακό Δίκαιο, στο Κληρονομικό Δίκαιο, στο Ποινικό Δίκαιο, στην Πολιτική Δικονομία, για τις οποίες οι κοινωνικές συνθήκες -όπως τουλάχιστον σήμερα έχουν φωτογραφηθεί- δεν είναι ώριμες. 
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Σωτήρης Χατζηγάκης): Ολοκληρώστε, σας παρακαλώ, κύριε Υπουργέ. 
ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΠΑΠΑΛΗΓΟΥΡΑΣ (Υπουργός Δικαιοσύνης): Ναι, κύριε Πρόεδρε. Αντιλαμβάνεσθε ότι το θέμα είναι μέγα.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΛΑΒΑΝΟΣ (Πρόεδρος του Συνασπισμού Ριζοσπαστικής Αριστεράς): Διαγράφηκαν τόσες ερωτήσεις, κύριε Πρόεδρε. Αφήστε το, είναι σοβαρό το θέμα. 
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Σωτήρης Χατζηγάκης): Έχει νομοσχέδια σοβαρά μετά και πρέπει να μαζέψουμε το χρόνο σήμερα.
ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΠΑΠΑΛΗΓΟΥΡΑΣ (Υπουργός Δικαιοσύνης): Ζητάτε στην ουσία, κύριε Πρόεδρε, να αντιγράψουμε στο εθνικό δίκαιο μια ρύθμιση αλλοδαπού Δικαίου. Δεν πρόκειται κατ’ ανάγκη για προοδευτική καινοτομία, αλλά για μια βεβιασμένη πρόταση, η οποία δεν αποτυπώνει τη βούληση της ελληνικής κοινωνίας, αλλά την προκαταλαμβάνει, πριν αυτή νηφάλια, αβίαστα και σταθερά διαμορφωθεί. 
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Σωτήρης Χατζηγάκης): Το λόγο έχει ο κ. Αλαβάνος. 
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΛΑΒΑΝΟΣ (Πρόεδρος του Συνασπισμού Ριζοσπαστικής Αριστεράς): Ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε. 
Νομίζω ότι το γεγονός ότι κάνουμε διάλογο με την πρωτοβουλία αυτή του Συνασπισμού Ριζοσπαστικής Αριστεράς είναι θετικό. Μιλάμε γι’ αυτό το ζήτημα και μιλάνε και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Νομίζω ότι υπάρχουν μερικές παρανοήσεις, οι οποίες περιλήφθηκαν και στην απάντηση του κυρίου Υπουργού. 
Η πρώτη είναι ότι πάμε να αντιγράψουμε άλλους και μάλιστα εμφανίζεται ότι μας επιβάλλεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν ισχύει αυτό. 
ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΠΑΠΑΛΗΓΟΥΡΑΣ (Υπουργός Δικαιοσύνης): Δεν είπα εγώ τέτοιο πράγμα.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΛΑΒΑΝΟΣ (Πρόεδρος του Συνασπισμού Ριζοσπαστικής Αριστεράς): Δεν έχει κανένα νομικό μέσο, κάποια Οδηγία, κάποιον κανονισμό, με τα οποία να μπορεί να το επιβάλει αυτό η Ευρωπαϊκή Ένωση. 
Χώρες ευρωπαϊκές, όπως είναι το Βέλγιο, η Ολλανδία, η Δανία, οι Σκανδιναβικές χώρες, η Ισπανία, η Γαλλία με διαφορετικό τρόπο εξέφρασαν την ανάγκη της ίδιας τους της κοινωνίας. Και όχι μόνο χώρες ευρωπαϊκές, αλλά και πολιτείες αμερικανικές, ενάντια στη θέληση της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης, όπως είναι το Βερμόντ, όπως είναι η Μασαχουσέτη, το Κεμπέκ, ενάντια στη θέληση της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης του Καναδά, η Νότιος Αφρική, αφρικανική χώρα, με απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου. 
Το δεύτερο είναι εάν οι πολιτικές δυνάμεις πρέπει να καθρεπτίζουν τις κοινωνικές διεργασίες μόνο. Γιατί συμφωνώ, κύριε Υπουργέ, και εάν θέλετε έχουν υπάρξει και αντιδράσεις κριτικής, σκεπτικισμού απέναντι στην πρότασή μας. 
Θα σας φέρω ένα ακραίο παράδειγμα. Σε χώρες της Αραβικής Χερσονήσου η μοιχεία τιμωρείται με λιθοβολισμό. Με βάση τις εκτιμήσεις που έχουν γίνει η πλειοψηφία των πολιτών συμφωνεί με το λιθοβολισμό. Τι θα ζητούσε κανείς από μια πολιτική δύναμη, δημοκρατική, προοδευτική κ.λπ.; Να καθρεπτίσει την κοινωνία ή να έχει μια πρωτοπόρα συμβολή, να αλλάξει, να συμβάλει, έστω και με κόστος, να αλλάξει κοινωνική σκέψη; 
Το τρίτο σημείο τώρα. Υπάρχει μια ένσταση, δεν την είπατε εσείς, ότι εάν προχωρούσαμε εμείς θα ωθούσαμε, θα ενισχύαμε τη σύναψη ομοφυλοφιλικών σχέσεων. 
Το γεγονός ότι ήρθε ένας νόμος πριν από μερικές δεκαετίες στην Ελλάδα που λέει ότι αυτοί που έχουν εξωσυζυγικές σχέσεις δεν κάνουν ποινικό αδίκημα και δεν πάνε με σεντόνια στην Αστυνομία, δεν σημαίνει ότι ο νόμος ήταν θετικός στις εξωσυζυγικές σχέσεις. Ήταν ουδέτερος. 
Μ’ αυτήν τη λογική, κύριε Υπουργέ, εγώ θα έλεγα ότι περιμένει κανείς και από εσάς προσωπικά και από την Κυβέρνηση να δει αυτό το θέμα που απασχολεί ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού μας και να προχωρήσει στις σχετικές διεργασίες και επεξεργασίες. 
Εγώ επαναλαμβάνω το ερώτημά μου, διευρύνοντάς το εάν θέλετε. Ζητάω από εσάς να μου πείτε το εξής: «Είστε διατεθειμένος να προχωρήσετε σε μια επιτροπή του Υπουργείου, σε διάλογο με τα κόμματα, σε κάποιες σχετικές επεξεργασίες και για ευρύτερα θέματα, όπως είναι το θέμα ότι ο σεξουαλικός προσανατολισμός και τα σχετικά προβλήματα πρέπει να περιληφθούν στο ν. 927 για τις διακρίσεις ή στο ν. 3304 για την ίση μεταχείριση. 
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Σωτήρης Χατζηγάκης): Ολοκληρώστε, κύριε Πρόεδρε. 
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΛΑΒΑΝΟΣ (Πρόεδρος του Συνασπισμού Ριζοσπαστικής Αριστεράς): Τελειώνω, κύριε Πρόεδρε. 
Είστε διατεθειμένοι να προχωρήσετε σε διαμόρφωση κάποιων επιτροπών, οι οποίες θα επεξεργαστούν, θα συναντήσουν το πρόβλημα, θα αναπτύξουν ιδέες και που θα περιλαμβάνεται το μεγάλο θέμα της αναγνώρισης νομοθετικά της συμβίωσης ατόμων του ιδίου φύλου...
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Σωτήρης Χατζηγάκης): Ευχαριστούμε, κύριε Αλαβάνο. 
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΛΑΒΑΝΟΣ (Πρόεδρος του Συνασπισμού Ριζοσπαστικής Αριστεράς): Τελειώνω, κύριε Πρόεδρε. 
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Σωτήρης Χατζηγάκης): Μα, τι τελειώνετε; Έχετε πάρει τέσσερα λεπτά, δηλαδή το διπλάσιο χρόνο. 
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΛΑΒΑΝΟΣ (Πρόεδρος του Συνασπισμού Ριζοσπαστικής Αριστεράς): Είναι ένα μεγάλο θέμα, όπου περιλαμβάνει και περιουσιακά και φορολογικά και κληρονομικά και συνταξιοδοτικά δικαιώματα και θέματα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. 
Ευχαριστώ πολύ. 
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Σωτήρης Χατζηγάκης): Ο κύριος Υπουργός έχει το λόγο. 
ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΠΑΠΑΛΗΓΟΥΡΑΣ (Υπουργός Δικαιοσύνης): Κύριε Αλαβάνο, η Κυβέρνηση έχει συνείδηση ότι όλοι οι πολίτες ανεξαρτήτως θρησκείας, καταγωγής, ηλικίας και βέβαια ανεξαρτήτως σεξουαλικού προσανατολισμού πρέπει να προστατεύονται από όποιες αυθαίρετες διακρίσεις. 
Εκπροσωπούμε, πράγματι, μια Πολιτεία χωρίς διακρίσεις και χωρίς αποκλεισμούς. Δεν μας διακατέχει, υπ’ αυτήν την έννοια οιοσδήποτε κοινωνικός ρατσισμός. Οι ομοφυλόφιλοι είναι πρόδηλα, πασίδηλα, ισότιμα μέλη μιας κοινωνίας που οπωσδήποτε απολαμβάνουν, όπως όλα τα μέλη της, τα ίδια δικαιώματα και έχουν τις ίδιες υποσχρεώσεις. 
Επισημαίνω ξανά ότι ως σήμερα η «ελεύθερη ένωση» ή συμβίωση μεταξύ ετεροφύλων δεν είναι νομικά κατοχυρωμένη και δεν εξομοιώνεται με γάμο. Αλλά οι κοινωνικές συνθήκες, σε σχέση τουλάχιστον με τη συμβίωση ετεροφύλων, είναι οπωσδήποτε ωριμότερες από όσο για τη ρύθμιση που εισηγείται ο κ. Αλαβάνος. 
Απόδειξη της διάθεσής μας να ακούσουμε, αλλά και να πρωτοπορήσουμε, εάν θέλετε, είναι Επιτροπή που έχω συστήσει με απόφασή μου ως Υπουργός Δικαιοσύνης. Πρόκειται για μια πρώτη προσέγγιση, μια μελέτη της συμβίωσης των ετεροφύλων από μια υψηλόβαθμη επιτροπή, από δικαστικούς και από πανεπιστημιακούς, η οποία ακριβώς διερευνά την ανάγκη, τη χρησιμότητα και η οποία ενδεχομένως θα εισηγηθεί αναγκαίες νομοθετικές ρυθμίσεις, κυρίως στο επίπεδο του Οικογενειακού Δικαίου, ειδικά σε θέματα που απορρέουν από την ελεύθερη συμβίωση ετερόφυλων προσώπων. 
Η Κυβέρνηση έχει αποδείξει ότι ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της κοινωνίας και λαμβάνει τα απαιτούμενα νομοθετικά μέτρα, όπου και όταν διαφαίνεται ότι υπάρχει πραγματική ανάγκη νομικής ρύθμισης μιας ώριμης κοινωνικής επιταγής. 
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της κοινωνικής ευαισθησίας του νομοθέτη, είναι ο νόμος του Υπουργείου Δικαιοσύνης, το οποίο πριν από λίγους μήνες ψηφίσαμε για την «Εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης, ανεξαρτήτως φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού». Με το νόμο αυτό ανταποκριθήκαμε, πράγματι, στα αιτήματα των καιρών και κατοχυρώσαμε συνθήκες ισοπολιτείας και ισονομίας για όλους ανεξαίρετα.
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Σωτήρης Χατζηγάκης): Ολοκληρώστε παρακαλώ. 
ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΠΑΠΑΛΗΓΟΥΡΑΣ (Υπουργός Δικαιοσύνης): Τελειώνω, κύριε Πρόεδρε. Αφήστε με να μιλήσω για ένα λεπτό ακόμα. 
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Σωτήρης Χατζηγάκης): Κύριε Υπουργέ, σας παρακαλώ πολύ. Υπάρχει μια διαδικασία και εδώ έχουμε διπλασιάσει τους χρόνους. 
ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΠΑΠΑΛΗΓΟΥΡΑΣ (Υπουργός Δικαιοσύνης): Πράγματι, έχω μιλήσει τρία λεπτά. Ένα λεπτό ακόμα σας ζήτησα, κύριε Πρόεδρε. Δεν είναι μέγα θέμα. 
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Σωτήρης Χατζηγάκης): Μα, δεν είναι τρία λεπτά κανονικά ο χρόνος. Είναι δύο λεπτά. Το ίδιο έκανα και στον κ. Αλαβάνο. Παρακαλώ, κύριε Υπουργέ, σεβαστείτε τη διαδικασία. 
ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΠΑΠΑΛΗΓΟΥΡΑΣ (Υπουργός Δικαιοσύνης): Ήταν ρυθμίσεις, κύριε Πρόεδρε του Συνασπισμού, που περιέβαλαν με θεσμικό κύρος νόμου ώριμες, εδραιωμένες απόψεις, εδραιωμένες αντιλήψεις και δοξασίες της ελληνικής κοινωνίας, εδραιωμένες πεποιθήσεις και δοξασίες της μεγάλης πλειονότητας των Ελλήνων πολιτών. Εσείς, όμως, μας ζητάτε κάτι που δεν μας ζητά -σήμερα τουλάχιστον- η ελληνική κοινωνία. 
Θα νομοθετήσουμε κύριε Πρόεδρε, μόνο ανταποκρινόμενοι σε ευρέως παραδεδεγμένες, αποδεκτές θέσεις, διαμορφωμένες μετά από διαδικασίες ευρύτατου κοινωνικού διαλόγου και στο μέτρο που παγιωμένα απηχούν και εκφράζουν τις αντιλήψεις, τη νοοτροπία, το ήθος και τις ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας. 
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Σωτήρης Χατζηγάκης): Ευχαριστώ, κύριε Υπουργέ.

Βουλή των Ελλήνων

Περίδος: ΙΑ, Σύνοδος: Β΄, Συνεδρίαση: ΝΒ΄

Παρασκευή 16 Δεκεμβρίου 2005