Η ΒΑΡΗΚΟΪΑ ΟΔΗΓΕΙ ΣΤΗΝ ΑΝΟΙΑ

Η βαρηκοΐα οδηγεί στην άνοια

Επιμέλεια: Ρούλα Τσουλέα (ygeia.tanea.gr, 9/2/2012)

Η απώλεια της ακοής, ένα πρόβλημα που παραμένει δίχως θεραπεία στο 85% των περιπτώσεων, ενδεχομένως αποτελεί την πιο βλαβερή και ακριβή αισθητήρια αναπηρία. Είναι ένα πρόβλημα κρυφό, που συχνά δεν το παρατηρούν ούτε οι άλλοι, ούτε οι ίδιοι οι πάσχοντες.

Η έναρξή της συνήθως είναι ύπουλη, ενώ η επιδείνωσή της τόσο αργή με το πέρασμα του χρόνου, ώστε εύκολα περνάει απαρατήρητη.

Οι περισσότεροι ασθενείς εξακολουθούν να ακούν ήχους και έτσι συνήθως σκέφτονται πως το πρόβλημα είναι ότι οι άλλοι δεν μιλούν καθαρά. Γι’ αυτό τους ζητούν συχνά να μιλούν πιο δυνατά, να επαναλάβουν ό,τι είπαν ή να μιλούν πιο αργά. Ή πάλι προσποιούνται ότι ακούν, αλλά οι συζητήσεις τους είναι γεμάτες ανακολουθίες.

Καθώς η ακοή επιδεινώνεται, οι ασθενείς μπερδεύονται ολοένα περισσότερα και σταδιακά απομονώνονται κοινωνικά. Αδυνατώντας να ακούσουν όταν βρίσκονται με κόσμο, σταματούν σιγά-σιγά να πηγαίνουν στο θέατρο, τον κινηματογράφο, σε χώρους λατρείας, σε κέντρα ηλικιωμένων ή σε πάρτι και εστιατόρια με φίλους και συγγενείς.

Η κοινωνική απομόνωση, με τη σειρά της, σχετίζεται με κατάθλιψη και αυξημένο κίνδυνο θανάτου από καρδιολογικά προβλήματα. Τώρα, όμως, προκύπτει ένας ακόμα κίνδυνος που σχετίζεται με την βαρηκοΐα: η άνοια και η νόσος του Αλτσχάιμερ. Το εύρημα αυτό και μόνο είναι αρκετό για να παρακινηθούν περισσότεροι άνθρωποι να ελέγξουν την ακοή τους και, εάν διαπιστωθεί πως είναι βαρήκοοι, να προμηθευτούν το κατάλληλο ακουστικό που θα τους βοηθήσει να διατηρηθούν νοητικά υγιείς.

Η ακοή και ο εγκέφαλος

Αν και έχουν περάσει περισσότερα από 20 χρόνια από τότε που συσχετίσθηκε για πρώτη φορά η διαταραχή της ακοής με την άνοια, μόλις προ λίγων μηνών τεκμηριώθηκε ανεξάρτητη συσχέτιση της βαρηκοΐας με την άνοια.

Παρακολουθώντας 639 εθελοντές, ηλικίας 36 έως 90 ετών, επί 12 χρόνια, ο δρ Φρανκ Ρ. Λιν, ωτολαρυγγολόγος στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Τζωνς Χόπκινς, στη Βαλτιμόρη, και οι συνεργάτες του σε αυτό και στο Εθνικό Ίδρυμα Γηράνσεως (NIA) των ΗΠΑ, διαπίστωσαν πως υπάρχει άμεση συσχέτιση ανάμεσα στον βαθμό της βαρηκοΐας και τον κίνδυνο αναπτύξεως άνοιας ή Αλτσχάιμερ αργότερα στη ζωή.

Για κάθε απώλεια της ακοής κατά 10 ντεσιμπέλ, ο κίνδυνος άνοιας αυξανόταν κατά 20% μεταξύ των εθελοντών. Μέχρι να τελειώσει η μελέτη και σε σύγκριση με όσους άκουγαν φυσιολογικά όταν αυτή άρχισε, ο κίνδυνος άνοιας διπλασιάστηκε σε όσους είχαν αρχικά ήπια απώλεια της ακοής. Τριπλασιάσθηκε όμως σε όσους είχαν μέτρια απώλεια της ακοής και πενταπλασιάσθηκε σε όσους είχαν σοβαρή απώλεια της ακοής.

Η συσχέτιση βαρηκοΐας και άνοιας παρέμεινε ισχυρή, ακόμα και όταν ελήφθησαν υπ’ όψιν άλλοι παράγοντες κινδύνου για άνοια, όπως η υπέρταση, ο διαβήτης και το κάπνισμα.

«Οι ασθενείς είναι πιθανότερο να αντιληφθούν πως υπάρχει πρόβλημα επικοινωνίας, όταν η απώλεια της ακοής τους έχει υπερβεί τα 25 ντεσιμπέλ», εξήγησε ο δρ Λιν. «Δεν είναι ότι δεν ακούνε με τέτοια απώλεια ακοής, αλλά δεν καταλαβαίνουν τι λένε οι άλλοι. Αυτού του βαθμού η απώλεια της ακοής επηρεάζει την σαφήνεια των λέξεων».

Η αιτία

Πως μπορεί όμως η βαρηκοΐα να οδηγεί σε νοητική διαταραχή; «Ο εγκέφαλος αφιερώνει μεγάλο μέρος των δυνάμεών του στην ακοή», είπε ο δρ Λιν. «Όταν η καθαρότητα των λέξεων χάνεται, ο εγκέφαλος αντιλαμβάνεται ότι υπάρχει πρόβλημα και επιστρατεύει τις δυνάμεις του για να καθαρίσει τον ήχο. Η προσπάθεια αυτή, όμως, γίνεται εις βάρος των άλλων λειτουργιών του – και το τίμημα, με το πέρασμα του χρόνου, είναι βαρύ».

Με άλλα λόγια, ο εγκέφαλος εργάζεται εντατικά για να διορθώσει την ακοή και εξαντλεί τις «νοητικές ρεζέρβες» του, δηλαδή την ικανότητα των υγιών τμημάτων του να αναλαμβάνουν τις λειτουργίες οι οποίες για οιονδήποτε λόγο χάνονται από άλλα τμήματά του.

Ένας άλλος μηχανισμός που αιτιολογεί τη συσχέτιση βαρηκοΐας-άνοιας είναι η κοινωνική απομόνωση.

«Η μείωση των κοινωνικών επαφών και η μοναξιά που αυτή επιφέρει, αποτελούν έναν από τους καθοριστικότερους παράγοντες της μελλοντικής υγείας των ηλικιωμένων», πρόσθεσε ο δρ Λιν. Και εξήγησε πως η κοινωνική απομόνωση έχει σχετισθεί με αύξηση της φλεγμονής σε όλο το σώμα, η οποία με τη σειρά της αποτελεί γενεσιουργό αιτία για προβλήματα όπως η καρδιοπάθεια και η άνοια.