ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ 2. Ο ΕΡΜΑΦΡΟΔΙΤΟΣ

Ερμαφρόδιτος
τέλη 3ου – αρχές 2 ου αιώνα π.Χ.,
ύψος 1,86 μ.

Η μορφή του Ερμαφρόδιτου έχει απεικονιστεί σε άγαλμα μεγάλων διαστάσεων από την Πέργαμο. Η Πέργαμος, άλλωστε, αποτελεί σημείο αναφοράς για τη γλυπτική των Ελληνιστικών χρόνων, καθώς είναι η μόνη από τις πρωτεύουσες των ελληνιστικών βασιλείων που έχει ανασκαφεί συστηματικά και έχει δώσει έναν εξαιρετικά σημαντικό αριθμό πρωτότυπων γλυπτών.
Ο νέος έχει απεικονιστεί αρκετά σοβαρός. Δεν διακρίνεται η παιχνιδιάρικη διάθεση που θα άρμοζε στον Ερμαφρόδιτο, αλλά μια στατική εικόνα συγκεκριμένης θεότητας, που μας είναι γνωστή από τα αγάλματα του ελληνικού πανθέου.
Η μορφή στηρίζει όλο το βάρος της στο δεξί πόδι, ενώ το σώμα είναι γυρισμένο προς την αντίθετη κατεύθυνση. Το αριστερό πόδι είναι ανασηκωμένο και πατά στις άκρες των δακτύλων. Το αριστερό χέρι ακουμπά σε κορμό δέντρου. Το δεξί χέρι, που δεν διατηρείται, πρέπει να ήταν τοποθετημένο παράλληλα με το σώμα. Το μόνο ένδυμα είναι ένα ιμάτιο, το οποίο αφήνει γυμνό το επάνω τμήμα του σώματος και καλύπτει μόνο την περιοχή των ποδιών. Περίτεχνα είναι τα υποδήματα του θεού, τα οποία είναι διακοσμημένα με σφίγγες.
Το φύλο της μορφής έχει δηλωθεί πολύ διακριτικά. Το κατώτερο τμήμα του σώματος, οι γοφοί και τα γεννητικά όργανα ανήκουν σε νεαρό άνδρα. Η περιοχή της κοιλιάς, το
Καλοσχηματισμένο στήθος με τις μεγάλες θηλές, το κεφάλι και η περίτεχνη κόμμωση είναι γυναικεία χαρακτηριστικά.

Ο Ερμαφρόδιτος ήταν γιος του Ερμή και της Αφροδίτης και σε ηλικία 15 ετών θεωρούνταν ο ομορφότερος νέος στον κόσμο. Την ανατροφή του είχαν αναλάβει οι Ναϊάδες, που κατοικούσαν στις σπηλιές του όρους Ίδη της Φρυγίας. Κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού του για την Καρία, σταμάτησε σε μια πηγή, κοντά στην Αλικαρνασσό, για να ξεδιψάσει. Εκεί τον είδε και τον ερωτεύτηκε η νύμφη της πηγής Σαλμακίδα, η οποία βλέποντας ότι ο Ερμαφρόδιτος αρνούνταν τον έρωτά της ζήτησε από τους θεούς να μην την εγκαταλείψει ποτέ ο αγαπημένος της. Οι θεοί, εισακούοντας την επιθυμία της, τους ένωσαν σε ένα σώμα που είχε και τα δυο φύλα, το αρσενικό και το θηλυκό.

Η ελληνική τέχνη στα μουσεία του κόσμου. Αρχαιολογικό Μουσείο Κωνσταντινούπολης (Καθημερινή, 2010)