ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ 1. Η ΚΕΦΑΛΗ ΤΟΥ ΚΟΥΡΟΥ ΤΗΣ ΣΑΜΟΥ

Η κεφάλή αυτή ανήκει στο άγαλμα ενός κούρου (περ. 550 π.Χ). Αρχικά, είχε θεωρηθεί ότι προερχόταν από τη Ρόδο' ωστόσο, το γεγονός ότι ο λαιμός ταιριάζει τέλεια στο σώμα ενός κολοσσιαίου κούρου από τη Σάμο δεν αφήνει αμφιβολίες για την προέλευσή του. Τα τμήματα από το σώμα του βρίσκονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Σάμου, στο Βαθύ. Το συνολικό ύψος του αγάλματος έφθανε τσ 3,25 μ.
Ο συγκεκριμένος κούρος είναι έργο σαμιακού εργαστηρίου. οι κούροι αυτού του εργαστηρίου, σε αντίθεση με τους κούρους της ηπειρωτικής Ελλάδας, δεν διακρίνονται για τη διακοσμητική απόδοση της ανατομίας τους. Τα κεφάλια τους διακρίνονται για την περίεργη σφαιρική τους φόρμα, η οποία μάλλον αποτελεί επίδραση της ανατολικής γλυπτικής.
Αυτή ακριβώς η σφαιρικότητα χαρακτηρίζει και το κεφάλι του συγκεκριμένου κούρου στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Κωνσταντινούπολης. Το πρόσωπο είναι σχεδόν σφαιρικό και το προφίλ του αρκετά επίπεδο. Τα μάτια είναι αμυγδαλωτά, με το βολβό μόλις να διακρίνεται μέσ από τα βλέφαρα, ενώ τα φρύδια είναι έντονα τοξωτά. Η μύτη είναι μακριά και το στόμα έχει τοποθετηθεί πολύ κοντά σε αυτήν. Τα χείλη είναι κλειστά, σχεδόν ευθύγραμμα, δίνοντας την εντύπωση ενός μειδιάματος, του γνωστού αρχαϊκού μειδιάματος. Τα ζυγωματικά προεξέχουν διακριτικά. τα αφτιά είναι αρκετά μεγάλα, αλλά έχουν τοποθετηθεί σε αναλογία. Ιδιαίτερα προσεγμένη είναι και η κόμη' τα μαλλιά του είναι πλεγμένα σε μικρές κοτσίδες και τραβηγμένα προς τα πίσω, ανώ μια ιδιαίτερη διακόσμηση στεφανώνει το πρόσωπο.

Το αρχαϊκό μειδίαμα αποτελεί κύριο χαρακτηριστικό της αρχαϊκής τέχνης. Θεωρήθηκε ότι εκφράζει τη χαρά και την άφατη αγαλλίσαη του ανθρώπου μπροστά στο θαύμα του κόσμου. το πιθανότερο, ωστόσο, είναι ότι οφείλει την ύπαρξή του στην αδυναμία του γλύπτη να επιτύχει ομαλή μετάβαση από το στόμα στα μάγουλα. στην πορεία, διατηρήθηκε γιατί έκανε τα χαρακτηριστικά να μοιάζουν πιο ζωντανά. Βέβαια, μόλις η παρατήρηση της πραγματικότητας και η πρόοδος της τεχνικής συνδυάστηκαν και πέτυχαν πιο ρεαλιστική απόδοση του στόματος, το αρχαΪκό μειδίαμα εγκαταλείφθηκε.

Η ελληνική τέχνη στα μουσεία του κόσμου. Αρχαιολογικό Μουσείο Κωνσταντινούπολης (Καθημερινή, 2010)