Σταμάτης Φασουλής:«Δεν καταλαβαίνω τη μούντζα»
Ο θεατράνθρωπος μιλάει για όλα όσα τον απασχολούν σήμερα
Μυρτώ Λοβέρδου, (Το Βήμα, 26/11/2011)
«“Σκηνοβάτες” με ήτα και όχι με γιώτα.“Σκηνοβάτες” από τη σκηνή...» ήταν μια από τις πρώτες φράσεις του Σταμάτη Φασουλή όταν κατέληξε στον τίτλο. Εναν τίτλο που κρύβει μέσα του το θέατρο και την ιστορία του, ξεκινώντας από το αρχαίο δράμα και φθάνοντας ως την Επίδαυρο του 2011, όπου και θα κάνει πρεμιέρα η παράσταση, παραγωγής του Εθνικού Θεάτρου. Του τίτλου είχε, προφανώς, προηγηθεί η δουλειά με το κείμενο, μια δουλειά επιλογής και σύνθεσης, με τη σύνθεση να αποτελεί τον καθοριστικό και δυσκολότερο κρίκο. Γιατί εκεί βρίσκεται ο κορμός, η κινητήρια δύναμη. Με έναν θίασο τριάντα ηθοποιών και παρέα με τους συνεργάτες του, ο σκηνοθέτης, έχοντας ήδη δουλέψει το κείμενο- στη μετάφραση και τη δραματουργία του- ξεκίνησε πρόβες. Τρεις περίπου εβδομάδες πριν από την πρεμιέρα της 15ης Ιουλί ου, ο Σταμάτης Φασουλής ξεδιπλώνει στο «Βήμα» σκέψεις και λέξεις για την παιδεία και τη γλώσσα μας, το θέατρο και τη ζωή, τους ηθοποιούς και την πολιτική, το παρελθόν και το παρόν, ξέροντας πια ότι επειδή δεν υπάρχουν από μηχανής θεοί, η λύση πρέπει να έρθει από εμάς τους ίδιους...
- Κύριε Φασουλή,με ποιον τρόπο οι «Σκηνοβάτες» αναφέρονται στο σήμερα;
«Μου φέρνει τουλάχιστον θυμηδία που ένα αρχαίο έργο για να το φέρουν προς εμάς το εκμοντερνίζουν. Τότε, όταν ήθελαν να μιλήσουν για τον Περικλή, έγραφαν για τον Οιδίποδα Τύραννο, για τον Θηβαϊκό Κύκλο και τον μύθο ή όταν ήθελαν να μιλήσουν για τη σφαγή της Μήλου, έγραψαν τις “Τρωάδες”. Τότε, όταν ήθελαν να μιλήσουν για το σήμερα, μιλούσαν για πράγματα που είχαν γίνει οκτακόσια χρόνια πριν. Κι εμείς, για να μιλήσουμε για το χθες, βάζουμε το σήμερα... Εντελώς αντίστροφα. Είναι τόσο απλοϊκό όλο αυτό. Είναι μεγάλη διαφορά. Γιατί επιμένω; Σε έναν κόσμο που δεν ασχολείται με το παρελθόν, σε έναν κόσμο που θέλει να ξεχάσει την ιστορία του- και εν πολλοίς το έχει καταφέρει- εγώ πιστεύω ότι μόνον το παρελθόν μπορεί να μας δώσει σημάδι για το μέλλον».
- Πιστεύετε ότι ξεχάσαμε το παρελθόν;
«Γιατί, εσείς δεν το βλέπετε; Μιλάς σε ανθρώπους που αγνοούν τα πάντα... Την Ιστορία, τη γλώσσα. Και αυτό συμβαίνει από τότε που έλειψε η κλασική παιδεία, γενικότερα. Η έλλειψη της κλασικής παιδείας ευθύνεται για το 90% των προβλημάτων μας, μη εξαιρουμένων και των οικονομικών. Οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν σε βάθος, πληροφορούνται. Και ώσπου η ηλεκτρονική πληροφόρηση να αναπτυχθεί και να πάρει τη θέση μιας άλλης μορφής παιδείας, θα περάσουμε, κατά τη γνώμη μου, δύσκολα. Ζούμε έναν Μεσαίωνα από άποψη κινήσεων και ιδεολογιών. Συνέτεινε πολύ η πτώση του ανατολικού μπλοκ - όχι ότι έπρεπε να μην πέσει, αλλά κατέρρευσαν τα πάντα. Αν και δεν είμαι καθόλου εναντίον, η νέα θεότητα της εποχής, το Ιnternet, χρειάζεται πολύ χρόνο για να πάψει να είναι αυτό το ανακάτεμα που βοηθά στο επιφανειακό. Νομίζω ότι η επόμενη νέα γενιά θα μπορεί να το χρησιμοποιήσει σωστά».
– Ρίχνετε το βάρος σας στην έλλειψη παιδείας...
«Μετά την κατάρρευση της κλασικής παιδείας και την εξειδίκευση του ατόμου, χάθηκαν οι προσωπικές σχέσεις, μια κοινή λαλιά. Σήμερα, και ντρέπομαι που το λέω, ούτε μαθητές θεάτρου δεν ξέρουν τι είναι οι κόθορνοι. Υπάρχει ένα ολόκληρο σύστημα που καταλήγει εδώ. Εχουμε φθάσει να θέλουμε να κάνουμε καριέρα και όχι τέχνη. Γιατί δεν βλέπουν κι άλλα παραδείγματα. Ειλικρινά αναρωτιέμαι τι διδάσκεται καλά σήμερα. Πνευματικά αυτό που γίνεται σήμερα θυμίζει το σύστημα της Ford, όπου κάθε εργάτης ήταν εξειδικευμένος σε κάτι, με αποτέλεσμα να γίνεται η εργασία νεύρωση και να αποξενώνει τους ανθρώπους, δημιουργώντας άψυχα σωματεία. Νομίζω ότι αυτό γίνεται σε πνευματικό επίπεδο τώρα. Εγινε η πληροφορία ένα σύστημα Ford».
- Στο θέατρο πώς μεταφράζεται;
«Να γίνεις γνωστός και να κάνεις καριέρα. Δεν είναι ούτε η γνώση του θεάτρου, ούτε η γνώση της τεχνικής, ούτε ενός ψυχισμού... Ούτε καν των σχολών. Οι περισσότεροι νέοι είναι απληροφόρητοι από τις σχολές και δεν υπάρχει ένας δάσκαλος να τους εμπνεύσει».
- Η έμπνευση λείπει γενικότερα από τη ζωή μας...
«Από τη ζωή μας μπορεί να λείπει η έμπνευση, αλλά υπάρχουν φωτεινές μορφές που ωστόσο πέφτουν θύματα λανθασμένης πληροφόρησης. Αυτό που έλεγαν οι Αμερικανοί και το κοροϊδεύαμε “αλλά είδες πόσα βγάζει” τώρα το κάνουμε κι εμείς. Παλιά ήταν προσβολή να ρωτήσεις τον άλλον για λεφτά. Αντιθέτως τώρα μιλάμε μόνο γι΄ αυτό: πόσα πήρες, πόσα βγάζεις, θα κάνω περικοπές, θα κάνω αυξήσεις, το οποίο και κατέληξε στο πόσο δεν παίρνεις... Και πού οδήγησαν όλα αυτά; Στην κατάρρευση. Αρα όλη αυτή η επένδυση που έγινε στο χρήμα ήταν και η καταστροφή».
- Πιστεύετε ότι σήμερα διακωμωδούμε τις καταστάσεις;
«Αντί να διακωμωδούμε, ξεφτιλίζουμε. Και αυτό είναι δείγμα μη δημοκρατικό. Ο εξευτελισμός είναι ένα ηθικό λιντσάρισμα».
- Οι ηθοποιοί είναι αγανακτισμένοι;
«Ολος ο θίασος είναι αγανακτισμένος, αλλά δεν τον λέμε έτσι. Είναι αγανακτισμένοι με την εποχή τους όμως...».
- Προσωπικά πώς σχολιάζετε αυτό το κίνημα των σύγχρονων αγανακτισμένων;
«Δεν θα ήθελα να το σχολιάσω καθόλου, αν και με απασχολεί πολύ. Από τη μια καταλαβαίνω τη διάθεση και την οργή, αλλά από την άλλη στέκομαι και λίγο αμήχανος στη μορφή που εκφράζεται. Δεν ξέρω αν με το να μουντζώνεις τη Βουλή διορθώνεις τίποτε. Ειλικρινά δεν ξέρω. Οι άνθρωποι έχουν ένα μεγάλο δίκιο: το μεγάλο φαγοπότι πάνε να το πληρώσουν αυτοί που δεν έφταιξαν- περισσότερο από όλους οι συνταξιούχοι. Εκεί τα πράγματα είναι δύσκολα. Αλλά κι αυτό το “δεν χρωστάω”, δεν το ξέρω. Εκτός από τους συνταξιούχους, οι άλλοι ανοιχτήκαμε πολύ. Μιλάω και για μένα, όχι γιατί ξανοίχθηκα, αλλά γιατί βλέποντας τους άλλους που τα έκαναν, δεν είπα τίποτε, μάλλον το έβλεπα συμπαθητικά. Χρωστάμε, δανειστήκαμε πολλά και κυρίως μια προσωπικότητα που δεν έχουμε. Και αυτό θα το πληρώσουμε χρυσό. Ο καθένας δανείστηκε μια περσόνα που απέχει παρασάγγας από αυτόν».
- Ανήκετε στους ανθρώπους που επικοινωνούν με τους νέους.Δεν νιώθετε ότι σήμερα ζούμε μια δικτατορία των νέων;
«Πάντα γινόταν αυτό. Ισως τώρα να έχει πολλαπλασιασθεί, όπως όλα τα χαρακτηριστικά της φυλής μας αυτή την εποχή, αν μπορούμε ακόμη να μιλάμε για ομοιογενή φυλή. Νομίζω ότι αποτελούμεθα από μονάδες, από εκατομ μύρια μονάδες-και δεν αναφέρομαι στους ξένους. Δεν υπάρχουν ομοϊδεάτες. Οι άνθρωποι που ψηφίζουν το ίδιο κόμμα και θέλουν τα ίδια πράγματα διαφέρουν εντελώς... Παλιότερα φαινόταν τι είσαι, αριστερός, δεξιός, ακόμη και από το ντύσιμο».
- Μήπως όμως σήμερα δεν ισχύουν ούτε καν αυτές οι έννοιες;
«Ναι. Δεν υπάρχουν οι έννοιες. Μετά το πρετ α πορτέ, μετά το ΄70, από τότε που άρχισε να ντύνεται ίδια ο γιος του ιδιοκτήτη με τον γιο του υπαλλήλου, αυτή η ομοιομορφία κατάργησε μια αντιπαλότητα από τη μια μεριά, που είναι πολύ καλό, και από την άλλη αυτό το όλοι ίδιοι είμαστε, ενώ δεν είμαστε... Μια ψευδής αντίληψη του πράγματος. Είμαι εναντίον της ομοιότητας και της ομοιομορφίας. Το ενδιαφέρον υπάρχει στις γυναίκες που δεν ακολουθούν τη μόδα. Γιατί αυτές που την ακολουθούν είναι ίδιες. Είναι σαν μία γυναίκα».
- Το θέατρο είναι ένας αντίλογος σε όλα αυτά,μια απάντηση;
«Το θέατρο δεν απαντά. Το θέατρο ρωτά, όπως όλη η τέχνη. Το θέατρο σε κάνει να αναρωτιέσαι για πράγματα που θεωρείς δεδομένα. Σου ταρακουνάει τη συνείδηση... Σε ρωτάει για τα δεδομένα και τα φυσικά. Δεν πιστεύω στο θέατρο που προτείνει λύσεις και απαντήσεις, αλλά στο θέατρο που ανοίγει παράθυρα με ερωτήματα».
Ο θεατράνθρωπος μιλάει για όλα όσα τον απασχολούν σήμερα
Μυρτώ Λοβέρδου, (Το Βήμα, 26/11/2011)
«“Σκηνοβάτες” με ήτα και όχι με γιώτα.“Σκηνοβάτες” από τη σκηνή...» ήταν μια από τις πρώτες φράσεις του Σταμάτη Φασουλή όταν κατέληξε στον τίτλο. Εναν τίτλο που κρύβει μέσα του το θέατρο και την ιστορία του, ξεκινώντας από το αρχαίο δράμα και φθάνοντας ως την Επίδαυρο του 2011, όπου και θα κάνει πρεμιέρα η παράσταση, παραγωγής του Εθνικού Θεάτρου. Του τίτλου είχε, προφανώς, προηγηθεί η δουλειά με το κείμενο, μια δουλειά επιλογής και σύνθεσης, με τη σύνθεση να αποτελεί τον καθοριστικό και δυσκολότερο κρίκο. Γιατί εκεί βρίσκεται ο κορμός, η κινητήρια δύναμη. Με έναν θίασο τριάντα ηθοποιών και παρέα με τους συνεργάτες του, ο σκηνοθέτης, έχοντας ήδη δουλέψει το κείμενο- στη μετάφραση και τη δραματουργία του- ξεκίνησε πρόβες. Τρεις περίπου εβδομάδες πριν από την πρεμιέρα της 15ης Ιουλί ου, ο Σταμάτης Φασουλής ξεδιπλώνει στο «Βήμα» σκέψεις και λέξεις για την παιδεία και τη γλώσσα μας, το θέατρο και τη ζωή, τους ηθοποιούς και την πολιτική, το παρελθόν και το παρόν, ξέροντας πια ότι επειδή δεν υπάρχουν από μηχανής θεοί, η λύση πρέπει να έρθει από εμάς τους ίδιους...
- Κύριε Φασουλή,με ποιον τρόπο οι «Σκηνοβάτες» αναφέρονται στο σήμερα;
«Μου φέρνει τουλάχιστον θυμηδία που ένα αρχαίο έργο για να το φέρουν προς εμάς το εκμοντερνίζουν. Τότε, όταν ήθελαν να μιλήσουν για τον Περικλή, έγραφαν για τον Οιδίποδα Τύραννο, για τον Θηβαϊκό Κύκλο και τον μύθο ή όταν ήθελαν να μιλήσουν για τη σφαγή της Μήλου, έγραψαν τις “Τρωάδες”. Τότε, όταν ήθελαν να μιλήσουν για το σήμερα, μιλούσαν για πράγματα που είχαν γίνει οκτακόσια χρόνια πριν. Κι εμείς, για να μιλήσουμε για το χθες, βάζουμε το σήμερα... Εντελώς αντίστροφα. Είναι τόσο απλοϊκό όλο αυτό. Είναι μεγάλη διαφορά. Γιατί επιμένω; Σε έναν κόσμο που δεν ασχολείται με το παρελθόν, σε έναν κόσμο που θέλει να ξεχάσει την ιστορία του- και εν πολλοίς το έχει καταφέρει- εγώ πιστεύω ότι μόνον το παρελθόν μπορεί να μας δώσει σημάδι για το μέλλον».
- Πιστεύετε ότι ξεχάσαμε το παρελθόν;
«Γιατί, εσείς δεν το βλέπετε; Μιλάς σε ανθρώπους που αγνοούν τα πάντα... Την Ιστορία, τη γλώσσα. Και αυτό συμβαίνει από τότε που έλειψε η κλασική παιδεία, γενικότερα. Η έλλειψη της κλασικής παιδείας ευθύνεται για το 90% των προβλημάτων μας, μη εξαιρουμένων και των οικονομικών. Οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν σε βάθος, πληροφορούνται. Και ώσπου η ηλεκτρονική πληροφόρηση να αναπτυχθεί και να πάρει τη θέση μιας άλλης μορφής παιδείας, θα περάσουμε, κατά τη γνώμη μου, δύσκολα. Ζούμε έναν Μεσαίωνα από άποψη κινήσεων και ιδεολογιών. Συνέτεινε πολύ η πτώση του ανατολικού μπλοκ - όχι ότι έπρεπε να μην πέσει, αλλά κατέρρευσαν τα πάντα. Αν και δεν είμαι καθόλου εναντίον, η νέα θεότητα της εποχής, το Ιnternet, χρειάζεται πολύ χρόνο για να πάψει να είναι αυτό το ανακάτεμα που βοηθά στο επιφανειακό. Νομίζω ότι η επόμενη νέα γενιά θα μπορεί να το χρησιμοποιήσει σωστά».
– Ρίχνετε το βάρος σας στην έλλειψη παιδείας...
«Μετά την κατάρρευση της κλασικής παιδείας και την εξειδίκευση του ατόμου, χάθηκαν οι προσωπικές σχέσεις, μια κοινή λαλιά. Σήμερα, και ντρέπομαι που το λέω, ούτε μαθητές θεάτρου δεν ξέρουν τι είναι οι κόθορνοι. Υπάρχει ένα ολόκληρο σύστημα που καταλήγει εδώ. Εχουμε φθάσει να θέλουμε να κάνουμε καριέρα και όχι τέχνη. Γιατί δεν βλέπουν κι άλλα παραδείγματα. Ειλικρινά αναρωτιέμαι τι διδάσκεται καλά σήμερα. Πνευματικά αυτό που γίνεται σήμερα θυμίζει το σύστημα της Ford, όπου κάθε εργάτης ήταν εξειδικευμένος σε κάτι, με αποτέλεσμα να γίνεται η εργασία νεύρωση και να αποξενώνει τους ανθρώπους, δημιουργώντας άψυχα σωματεία. Νομίζω ότι αυτό γίνεται σε πνευματικό επίπεδο τώρα. Εγινε η πληροφορία ένα σύστημα Ford».
- Στο θέατρο πώς μεταφράζεται;
«Να γίνεις γνωστός και να κάνεις καριέρα. Δεν είναι ούτε η γνώση του θεάτρου, ούτε η γνώση της τεχνικής, ούτε ενός ψυχισμού... Ούτε καν των σχολών. Οι περισσότεροι νέοι είναι απληροφόρητοι από τις σχολές και δεν υπάρχει ένας δάσκαλος να τους εμπνεύσει».
- Η έμπνευση λείπει γενικότερα από τη ζωή μας...
«Από τη ζωή μας μπορεί να λείπει η έμπνευση, αλλά υπάρχουν φωτεινές μορφές που ωστόσο πέφτουν θύματα λανθασμένης πληροφόρησης. Αυτό που έλεγαν οι Αμερικανοί και το κοροϊδεύαμε “αλλά είδες πόσα βγάζει” τώρα το κάνουμε κι εμείς. Παλιά ήταν προσβολή να ρωτήσεις τον άλλον για λεφτά. Αντιθέτως τώρα μιλάμε μόνο γι΄ αυτό: πόσα πήρες, πόσα βγάζεις, θα κάνω περικοπές, θα κάνω αυξήσεις, το οποίο και κατέληξε στο πόσο δεν παίρνεις... Και πού οδήγησαν όλα αυτά; Στην κατάρρευση. Αρα όλη αυτή η επένδυση που έγινε στο χρήμα ήταν και η καταστροφή».
- Πιστεύετε ότι σήμερα διακωμωδούμε τις καταστάσεις;
«Αντί να διακωμωδούμε, ξεφτιλίζουμε. Και αυτό είναι δείγμα μη δημοκρατικό. Ο εξευτελισμός είναι ένα ηθικό λιντσάρισμα».
- Οι ηθοποιοί είναι αγανακτισμένοι;
«Ολος ο θίασος είναι αγανακτισμένος, αλλά δεν τον λέμε έτσι. Είναι αγανακτισμένοι με την εποχή τους όμως...».
- Προσωπικά πώς σχολιάζετε αυτό το κίνημα των σύγχρονων αγανακτισμένων;
«Δεν θα ήθελα να το σχολιάσω καθόλου, αν και με απασχολεί πολύ. Από τη μια καταλαβαίνω τη διάθεση και την οργή, αλλά από την άλλη στέκομαι και λίγο αμήχανος στη μορφή που εκφράζεται. Δεν ξέρω αν με το να μουντζώνεις τη Βουλή διορθώνεις τίποτε. Ειλικρινά δεν ξέρω. Οι άνθρωποι έχουν ένα μεγάλο δίκιο: το μεγάλο φαγοπότι πάνε να το πληρώσουν αυτοί που δεν έφταιξαν- περισσότερο από όλους οι συνταξιούχοι. Εκεί τα πράγματα είναι δύσκολα. Αλλά κι αυτό το “δεν χρωστάω”, δεν το ξέρω. Εκτός από τους συνταξιούχους, οι άλλοι ανοιχτήκαμε πολύ. Μιλάω και για μένα, όχι γιατί ξανοίχθηκα, αλλά γιατί βλέποντας τους άλλους που τα έκαναν, δεν είπα τίποτε, μάλλον το έβλεπα συμπαθητικά. Χρωστάμε, δανειστήκαμε πολλά και κυρίως μια προσωπικότητα που δεν έχουμε. Και αυτό θα το πληρώσουμε χρυσό. Ο καθένας δανείστηκε μια περσόνα που απέχει παρασάγγας από αυτόν».
- Ανήκετε στους ανθρώπους που επικοινωνούν με τους νέους.Δεν νιώθετε ότι σήμερα ζούμε μια δικτατορία των νέων;
«Πάντα γινόταν αυτό. Ισως τώρα να έχει πολλαπλασιασθεί, όπως όλα τα χαρακτηριστικά της φυλής μας αυτή την εποχή, αν μπορούμε ακόμη να μιλάμε για ομοιογενή φυλή. Νομίζω ότι αποτελούμεθα από μονάδες, από εκατομ μύρια μονάδες-και δεν αναφέρομαι στους ξένους. Δεν υπάρχουν ομοϊδεάτες. Οι άνθρωποι που ψηφίζουν το ίδιο κόμμα και θέλουν τα ίδια πράγματα διαφέρουν εντελώς... Παλιότερα φαινόταν τι είσαι, αριστερός, δεξιός, ακόμη και από το ντύσιμο».
- Μήπως όμως σήμερα δεν ισχύουν ούτε καν αυτές οι έννοιες;
«Ναι. Δεν υπάρχουν οι έννοιες. Μετά το πρετ α πορτέ, μετά το ΄70, από τότε που άρχισε να ντύνεται ίδια ο γιος του ιδιοκτήτη με τον γιο του υπαλλήλου, αυτή η ομοιομορφία κατάργησε μια αντιπαλότητα από τη μια μεριά, που είναι πολύ καλό, και από την άλλη αυτό το όλοι ίδιοι είμαστε, ενώ δεν είμαστε... Μια ψευδής αντίληψη του πράγματος. Είμαι εναντίον της ομοιότητας και της ομοιομορφίας. Το ενδιαφέρον υπάρχει στις γυναίκες που δεν ακολουθούν τη μόδα. Γιατί αυτές που την ακολουθούν είναι ίδιες. Είναι σαν μία γυναίκα».
- Το θέατρο είναι ένας αντίλογος σε όλα αυτά,μια απάντηση;
«Το θέατρο δεν απαντά. Το θέατρο ρωτά, όπως όλη η τέχνη. Το θέατρο σε κάνει να αναρωτιέσαι για πράγματα που θεωρείς δεδομένα. Σου ταρακουνάει τη συνείδηση... Σε ρωτάει για τα δεδομένα και τα φυσικά. Δεν πιστεύω στο θέατρο που προτείνει λύσεις και απαντήσεις, αλλά στο θέατρο που ανοίγει παράθυρα με ερωτήματα».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου