******
«Η γαλήνη είναι η μεγάλη και αληθινή απάντηση στην αγωνία και το φόβο, και σήμερα, περισσότερο παρά ποτέ, είναι καθήκον του αρχιτέκτονα να τη φιλοξενεί μόνιμα στις κατοικίες που σχεδιάζει, ανεξάρτητα αν αυτές είναι πολυτελείς ή ταπεινές. Σε όλη μου την πορεία προσπαθούσα πάντα να πετύχω τη γαλήνη, ωστόσο κανείς οφείλει να είναι προσεκτικός, ώστε να μην την καταστρέψει, με την ανεξέλεγκτη χρήση ποικίλλων και ανομοιογενών στοιχείων.» Luis Barragán (1980, από την ομιλία του, κατά την απονομή του βραβείου Pritzker)
LUIS BARRAGÁN (1902-1988)
Ο Luis Barragán είναι ο πιο γνωστός αρχιτέκτονας του Μεξικού σε παγκόσμια κλίμακα. Επηρέασε, άλλωστε, αποφασιστικά τους αρχιτέκτονες του 20ου αιώνα, τόσο με τις διαμορφώσεις του ελεύθερων χώρων που σχεδίασε, όσο και με το ύφος των κτιρίων του, μια αρχιτεκτονική άποψη που αντλεί τις ρίζες της από τις πολιτιστικές και θρησκευτικές παραδόσεις του Μεξικού.
Τα πρώτα βήματα
Γιος συντηρητικής οικογένειας, γεννήθηκε το 1902 στην Γκουανταλαχάρα, όπου και η μόνιμη κατοικία του τα χρόνια που ακολούθησαν, ενώ περνούσε τις διακοπές του στην οικογενειακή “hacienda”. Αρχικά, σπούδασε μηχανικός στη Γκουανταλαχάρα, ωστόσο η αρχιτεκτονική τον γοήτευσε από πολύ νωρίς. ‘Ηταν η εποχή που καλλιτέχνες και διανοούμενοι αναζητούσαν μια νέα, μοντέρνα ταυτότητα, μετά από τα δύσκολα χρόνια των κοινωνικών επαναστάσεων και ευρύτερων πολιτικών ανακατατάξεων στην περιοχή. Τότε ο Barragán, παρακινημένος και από την οικογένειά του, ταξίδεψε στην Ευρώπη, προς άγρα νέων ιδεών.
Κατά τη διάρκεια του πρώτου ταξιδιού του το 1925, επισκέφθηκε την ‘Εκθεση Διακοσμητικών Τεχνών στο Παρίσι, όπου εντυπωσιάστηκε από τη δουλειά του Le Corbusier και της Charlotte Perriand και ανακάλυψε τους κήπους και τα βιβλία του Ferdinand Bac. Αφού επέστρεψε στη Γκουανταλαχάρα το 1927, εργάστηκε ακολουθώντας τις παραδοσιακές τάσεις, με έντονα στοιχεία μεσογειακών επιρροών.
Μόνο μετά το 1930, και σε συνέχεια της γνωριμίας του με το Μεξικανό καλλιτέχνη τοιχογραφιών, José Clemente Orozco, εξόριστο στη Νέα Υόρκη, καθώς και τη φιλία του με το ζωγράφο Jesus Reyes Ferreira, καθοριστικό για την επιρροή του στη χρήση των χρωμάτων, θα αναπτύξει μια νέα προσωπική αρχιτεκτονική γλώσσα, με στοιχεία από το μοντερνισμό της εποχής.
Ο Barragán και η πρωτοπορία
Μετά το δεύτερο ταξίδι του στην Ευρώπη, ο Barragan επέστρεψε στο Μεξικό το 1931 βαθιά επηρεασμένος από τον Ferdinand Bac. Είχε έρθει σε επαφή με το έργο του όταν επισκέφτηκε το Les Colombieres, το περίφημο συγκρότημα του Bac, στην Κυανή Ακτή. Οι πραγματικοί και φανταστικοί του κήποι θα αποτελούσαν, έκτοτε, την κύρια και συνεχή πηγή έμπνευσής του.
Το πρώτο μεγάλο έργο του στον τομέα του δημοσίου τοπίου είναι το Πάρκο της Επανάστασης στη Γκουανταλαχάρα, που δημιούργησε σε συνεργασία με τον αδελφό του, το μηχανικό Juan Rose, το 1935. Και αυτή, ακριβώς, η περίοδος είναι και η απαρχή της δημιουργικής του πορείας, που μόνο ως καινοτόμος μπορεί να χαρακτηρισθεί: Ο Barragán μετεξέλιξε την τεχνοτροπία που επικρατούσε διεθνώς σ’ ένα εξαιρετικά ευαίσθητο, ποιοτικά κι αισθητικά, μεξικάνικο στυλ, προσθέτοντας χρώμα, επεξεργαζόμενος την υφή και την αντίθεση των υλικών και δίνοντας έμφαση στην ένταξη των κτιρίων του στο περιβάλλον. Η αρχιτεκτονική του, απλή και πλούσια σε χρώμα, είναι σκοπίμως μνημειακή και στατική.
Η προσοχή του στράφηκε στη σχέση μεταξύ εξωτερικού και εσωτερικού χώρου, στη δημιουργία ανοικτών και κλειστών χώρων μετάβασης: αίθρια, διαδρόμους, αυλές. Μεταμόρφωσε το τοπίο, προσπαθώντας να εκφράσει τις αιώνιες και καθημερινές ανθρώπινες επιθυμίες.
Τα αγαπημένα του θέματα ήταν το νερό και το φως. Αυτά βρήκαν την τέλεια έκφρασή τους σε δύο, κυρίως, περιπτώσεις: το 1966, στο έργο του, San Cristobal, που περιλαμβάνει στάβλους, τεχνητή λίμνη για τα άλογα και μία κατοικία (ο Barragán λάτρευε τα άλογα και το συγκρότημα αποτελεί μικρογραφία των “pueblos” που έζησε και ήξερε από παιδί), και το 1975-1977, στην ιδιωτική κατοικία του Francisco Gilardi, όπου δημιούργησε μια μοναδική, εσωτερική, κλειστή πισίνα, με έντονα χρώματα που αντανακλώνται στο νερό, αλλάζοντας αποχρώσεις κατά τη διάρκεια της ημέρας, ανάλογα με τη διάχυση και την ένταση του φωτός.
Το 1945-1954 εργάστηκε για την πραγματοποίηση του El Pedregal, ενός μεγάλου σε έκταση οικιστικού συγκροτήματος. Πιο συγκεκριμένα, ο Barragan μεταμόρφωσε 6.000.000 τ.μ. ηφαιστειογενούς, έρημου τοπίου σε φιλόξενη περιοχή κατοικίας και πάρκου. Ξεπερνώντας τα παραδοσιακά όρια στο σχεδιασμό κήπων, προσέδωσε τοπικό χαρακτήρα στις διαμορφώσεις του: σκαλιά, μονοπάτια, τεχνητές λίμνες, πέτρινοι τοίχοι προβάλλουν, σαν να δημιουργήθηκαν από λάβα.
Οι ιδέες του Barragán αποκρυσταλλώθηκαν, ωστόσο, στο εργαστήριο και σπίτι του, που κατασκεύασε στην οδό Francisco Ramirez, στην Πόλη του Μεξικού, το 1947.
Αλλοι σημαντικοί σταθμοί
Το 1952, ο Barragán γύρισε στη Γκουανταλαχάρα, για να σχεδιάσει το σπίτι του φίλου του Dr. Jose Arriola. Δυο χρόνια αργότερα μελέτησε τις τροποποιήσεις στο μοναστήρι των Καπουτσίνων, στο Tlalpan, συνοικία της Πόλης του Μεξικού, κι έκτισε την εκκλησία τους: μια εξαιρετικά λιτή όψη, με μόνο ιδιαίτερο στοιχείο τον πύργο του καμπαναριού, ενώ στο εσωτερικό έχει επιτευχθεί μια απόλυτα ανάγλυφη αίσθηση του φυσικού φωτός, καθώς αυτό διαχέεται σε διαφορετικά σημεία, και πάντα σε απόλυτη αρμονία με το θρησκευτικό συναίσθημα.
Το 1957 σχεδίασε μαζί με το φίλο του Mathias Goeritz, τους Πέντε Πύργους, ένα από τα ορόσημα της Πόλης του Μεξικού. Πρόκειται για κατασκευές από σκυρόδεμα, σε διαφορετικά ύψη και με έντονα χρώματα, κτισμένα πάνω σ’ έναν ιδιαίτερα πολυσύχναστο κόμβο περιφερειακής λεωφόρου. Από το 1958 έως το 1962, κι από το 1963 έως το 1964, δημιούργησε αντίστοιχα τα συγκροτήματα κατοικιών Las Arboledas και Los Clubes, για αναβάτες και σταβλίτες, σχεδιασμένα σύμφωνα με τα πρότυπα των Ιππικών Ομίλων και με τη λογική της ιδιωτικής περιοχής να πρυτανεύει, ώστε τα κτίσματα να είναι προστατευμένα από την ένταση και το θόρυβο της καθημερινής ζωής στην πόλη. Στο Las Arboledas τα συντριβάνια, οι δεξαμενές νερού, οι τεχνητές λίμνες, οι ήχοι και η όλη αίσθηση της κίνησης που επικρατεί, υπογραμμίζουν τη διαρκή παρουσία του στοιχείου του νερού.
Η αναγνώριση και το τέλος
Το 1975, μετά από μια νεκρή περίοδο στην Πόλη του Μεξικού, η έκδοση του βιβλίου του Emilio Ambasz για το έργο του Luis Barragán, επανέφερε τον σπουδαίο αυτό και ιδιαίτερα επιδραστικό δημιουργό, στο προσκήνιο, καθιερώνοντας πλέον την παγκόσμια φήμη του.
Το 1977, άλλωστε, οργανώθηκε στο περίφημο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης, έκθεση με το έργο του, ενώ το 1980 τιμήθηκε με το Βραβείο Pritzker, το σημαντικότερο βραβείο στο χώρο της Αρχιτεκτονικής.
Λίγα χρόνια αργότερα, το 1988, ο Luis Barragán πέθανε στην Πόλη του Μεξικού, ενώ η ταφή του έγινε στην αγαπημένη του Γκουανταλαχάρα. (greekarchitects.gr)
Tο 2005 το Ελληνικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής, η Πρεσβεία του Μεξικού και το Μουσείο Μπενάκη οργάνωσαν έκθεση αρχιτεκτονικής του παγκόσμιου φήμης Μεξικανού αρχιτέκτονα Luis Barragán (1902-1988) στο νέο κτίριο του Μουσείου Μπενάκη.
Ο Luis Barragán είναι ο πιο γνωστός αρχιτέκτονας του Μεξικού σε παγκόσμια κλίμακα. Επηρέασε, άλλωστε, αποφασιστικά τους αρχιτέκτονες του 20ου αιώνα, τόσο με τις διαμορφώσεις του ελεύθερων χώρων που σχεδίασε, όσο και με το ύφος των κτιρίων του, μια αρχιτεκτονική άποψη που αντλεί τις ρίζες της από τις πολιτιστικές και θρησκευτικές παραδόσεις του Μεξικού.
Τα πρώτα βήματα
Γιος συντηρητικής οικογένειας, γεννήθηκε το 1902 στην Γκουανταλαχάρα, όπου και η μόνιμη κατοικία του τα χρόνια που ακολούθησαν, ενώ περνούσε τις διακοπές του στην οικογενειακή “hacienda”. Αρχικά, σπούδασε μηχανικός στη Γκουανταλαχάρα, ωστόσο η αρχιτεκτονική τον γοήτευσε από πολύ νωρίς. ‘Ηταν η εποχή που καλλιτέχνες και διανοούμενοι αναζητούσαν μια νέα, μοντέρνα ταυτότητα, μετά από τα δύσκολα χρόνια των κοινωνικών επαναστάσεων και ευρύτερων πολιτικών ανακατατάξεων στην περιοχή. Τότε ο Barragán, παρακινημένος και από την οικογένειά του, ταξίδεψε στην Ευρώπη, προς άγρα νέων ιδεών.
Κατά τη διάρκεια του πρώτου ταξιδιού του το 1925, επισκέφθηκε την ‘Εκθεση Διακοσμητικών Τεχνών στο Παρίσι, όπου εντυπωσιάστηκε από τη δουλειά του Le Corbusier και της Charlotte Perriand και ανακάλυψε τους κήπους και τα βιβλία του Ferdinand Bac. Αφού επέστρεψε στη Γκουανταλαχάρα το 1927, εργάστηκε ακολουθώντας τις παραδοσιακές τάσεις, με έντονα στοιχεία μεσογειακών επιρροών.
Μόνο μετά το 1930, και σε συνέχεια της γνωριμίας του με το Μεξικανό καλλιτέχνη τοιχογραφιών, José Clemente Orozco, εξόριστο στη Νέα Υόρκη, καθώς και τη φιλία του με το ζωγράφο Jesus Reyes Ferreira, καθοριστικό για την επιρροή του στη χρήση των χρωμάτων, θα αναπτύξει μια νέα προσωπική αρχιτεκτονική γλώσσα, με στοιχεία από το μοντερνισμό της εποχής.
Ο Barragán και η πρωτοπορία
Μετά το δεύτερο ταξίδι του στην Ευρώπη, ο Barragan επέστρεψε στο Μεξικό το 1931 βαθιά επηρεασμένος από τον Ferdinand Bac. Είχε έρθει σε επαφή με το έργο του όταν επισκέφτηκε το Les Colombieres, το περίφημο συγκρότημα του Bac, στην Κυανή Ακτή. Οι πραγματικοί και φανταστικοί του κήποι θα αποτελούσαν, έκτοτε, την κύρια και συνεχή πηγή έμπνευσής του.
Το πρώτο μεγάλο έργο του στον τομέα του δημοσίου τοπίου είναι το Πάρκο της Επανάστασης στη Γκουανταλαχάρα, που δημιούργησε σε συνεργασία με τον αδελφό του, το μηχανικό Juan Rose, το 1935. Και αυτή, ακριβώς, η περίοδος είναι και η απαρχή της δημιουργικής του πορείας, που μόνο ως καινοτόμος μπορεί να χαρακτηρισθεί: Ο Barragán μετεξέλιξε την τεχνοτροπία που επικρατούσε διεθνώς σ’ ένα εξαιρετικά ευαίσθητο, ποιοτικά κι αισθητικά, μεξικάνικο στυλ, προσθέτοντας χρώμα, επεξεργαζόμενος την υφή και την αντίθεση των υλικών και δίνοντας έμφαση στην ένταξη των κτιρίων του στο περιβάλλον. Η αρχιτεκτονική του, απλή και πλούσια σε χρώμα, είναι σκοπίμως μνημειακή και στατική.
Η προσοχή του στράφηκε στη σχέση μεταξύ εξωτερικού και εσωτερικού χώρου, στη δημιουργία ανοικτών και κλειστών χώρων μετάβασης: αίθρια, διαδρόμους, αυλές. Μεταμόρφωσε το τοπίο, προσπαθώντας να εκφράσει τις αιώνιες και καθημερινές ανθρώπινες επιθυμίες.
Τα αγαπημένα του θέματα ήταν το νερό και το φως. Αυτά βρήκαν την τέλεια έκφρασή τους σε δύο, κυρίως, περιπτώσεις: το 1966, στο έργο του, San Cristobal, που περιλαμβάνει στάβλους, τεχνητή λίμνη για τα άλογα και μία κατοικία (ο Barragán λάτρευε τα άλογα και το συγκρότημα αποτελεί μικρογραφία των “pueblos” που έζησε και ήξερε από παιδί), και το 1975-1977, στην ιδιωτική κατοικία του Francisco Gilardi, όπου δημιούργησε μια μοναδική, εσωτερική, κλειστή πισίνα, με έντονα χρώματα που αντανακλώνται στο νερό, αλλάζοντας αποχρώσεις κατά τη διάρκεια της ημέρας, ανάλογα με τη διάχυση και την ένταση του φωτός.
Το 1945-1954 εργάστηκε για την πραγματοποίηση του El Pedregal, ενός μεγάλου σε έκταση οικιστικού συγκροτήματος. Πιο συγκεκριμένα, ο Barragan μεταμόρφωσε 6.000.000 τ.μ. ηφαιστειογενούς, έρημου τοπίου σε φιλόξενη περιοχή κατοικίας και πάρκου. Ξεπερνώντας τα παραδοσιακά όρια στο σχεδιασμό κήπων, προσέδωσε τοπικό χαρακτήρα στις διαμορφώσεις του: σκαλιά, μονοπάτια, τεχνητές λίμνες, πέτρινοι τοίχοι προβάλλουν, σαν να δημιουργήθηκαν από λάβα.
Οι ιδέες του Barragán αποκρυσταλλώθηκαν, ωστόσο, στο εργαστήριο και σπίτι του, που κατασκεύασε στην οδό Francisco Ramirez, στην Πόλη του Μεξικού, το 1947.
Αλλοι σημαντικοί σταθμοί
Το 1952, ο Barragán γύρισε στη Γκουανταλαχάρα, για να σχεδιάσει το σπίτι του φίλου του Dr. Jose Arriola. Δυο χρόνια αργότερα μελέτησε τις τροποποιήσεις στο μοναστήρι των Καπουτσίνων, στο Tlalpan, συνοικία της Πόλης του Μεξικού, κι έκτισε την εκκλησία τους: μια εξαιρετικά λιτή όψη, με μόνο ιδιαίτερο στοιχείο τον πύργο του καμπαναριού, ενώ στο εσωτερικό έχει επιτευχθεί μια απόλυτα ανάγλυφη αίσθηση του φυσικού φωτός, καθώς αυτό διαχέεται σε διαφορετικά σημεία, και πάντα σε απόλυτη αρμονία με το θρησκευτικό συναίσθημα.
Το 1957 σχεδίασε μαζί με το φίλο του Mathias Goeritz, τους Πέντε Πύργους, ένα από τα ορόσημα της Πόλης του Μεξικού. Πρόκειται για κατασκευές από σκυρόδεμα, σε διαφορετικά ύψη και με έντονα χρώματα, κτισμένα πάνω σ’ έναν ιδιαίτερα πολυσύχναστο κόμβο περιφερειακής λεωφόρου. Από το 1958 έως το 1962, κι από το 1963 έως το 1964, δημιούργησε αντίστοιχα τα συγκροτήματα κατοικιών Las Arboledas και Los Clubes, για αναβάτες και σταβλίτες, σχεδιασμένα σύμφωνα με τα πρότυπα των Ιππικών Ομίλων και με τη λογική της ιδιωτικής περιοχής να πρυτανεύει, ώστε τα κτίσματα να είναι προστατευμένα από την ένταση και το θόρυβο της καθημερινής ζωής στην πόλη. Στο Las Arboledas τα συντριβάνια, οι δεξαμενές νερού, οι τεχνητές λίμνες, οι ήχοι και η όλη αίσθηση της κίνησης που επικρατεί, υπογραμμίζουν τη διαρκή παρουσία του στοιχείου του νερού.
Η αναγνώριση και το τέλος
Το 1975, μετά από μια νεκρή περίοδο στην Πόλη του Μεξικού, η έκδοση του βιβλίου του Emilio Ambasz για το έργο του Luis Barragán, επανέφερε τον σπουδαίο αυτό και ιδιαίτερα επιδραστικό δημιουργό, στο προσκήνιο, καθιερώνοντας πλέον την παγκόσμια φήμη του.
Το 1977, άλλωστε, οργανώθηκε στο περίφημο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης, έκθεση με το έργο του, ενώ το 1980 τιμήθηκε με το Βραβείο Pritzker, το σημαντικότερο βραβείο στο χώρο της Αρχιτεκτονικής.
Λίγα χρόνια αργότερα, το 1988, ο Luis Barragán πέθανε στην Πόλη του Μεξικού, ενώ η ταφή του έγινε στην αγαπημένη του Γκουανταλαχάρα. (greekarchitects.gr)
Tο 2005 το Ελληνικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής, η Πρεσβεία του Μεξικού και το Μουσείο Μπενάκη οργάνωσαν έκθεση αρχιτεκτονικής του παγκόσμιου φήμης Μεξικανού αρχιτέκτονα Luis Barragán (1902-1988) στο νέο κτίριο του Μουσείου Μπενάκη.
.
Cuadra San Cristobál, Los Clubes, 1966-68 
Los Clubes, Mexico City, Mexico
"Íntimo y ensimismado, este católico acomodado, refinado y homosexual evitó la vida pública para construir una obra corta, tardía e intensa que traduce la modernidad al paisaje, el clima y las tradiciones de México a través del filtro colonial..."
Luis Fernández Galiano (El País)
"Íntimo y ensimismado, este católico acomodado, refinado y homosexual evitó la vida pública para construir una obra corta, tardía e intensa que traduce la modernidad al paisaje, el clima y las tradiciones de México a través del filtro colonial..."
Luis Fernández Galiano (El País)
Μπράβο για τις αναρτήσεις σου!
ΑπάντησηΔιαγραφήΈχεις ανοίξει παράθυρο στον Κόσμο.
Με μια ποιο ευρύτερη (gay) έννοια και με μεγαλύτερη προοπτική.
No se fuera, pero acá dentro, por donde quiera lo vemos y lo reconocemos. mas reconocido como Arquitecto que pro su preferencia...
ΑπάντησηΔιαγραφήA él no se le señala hoy, y que yo sepa, nuca se le señaló.
Si te gusta su obra, es real, si no la suya propia, sí su influencia la vemos por todos los rincones del país.
2046
Hollandos,
ΑπάντησηΔιαγραφήΧαίρομαι αν το εισπράττεις έτσι.
champy,
La no señalada homosexualidad de Barrangán es una más de las tantas historias de invisibilidad impuesta en la vida privada de los homosexuales en todo el mundo.