Νίνα Μπερμπέροβα: «Τσαϊκόβσκυ. Η ιστορία μιας μοναχικής ζωής», Επιμ. - μτφρ.: Γιώργος Π. Πλουμπίδης, εκδ. Μουσαίο 2009
Τσαϊκόφσκι, το φως μιας ζωής
Η μυθιστορηματική βιογραφία του από τη Νίνα Μπερμπέροβα στα ελληνικά
Του Νικου Α. Δοντα (Καθημερινή, 20/3/2010)
Θύελλα είχε προκαλέσει το βιβλίο αυτό όταν πρωτοείδε το φως το 1937. Ηταν η πρώτη εκτενής βιογραφία του διάσημου Ρώσου συνθέτη και η πρώτη που μιλούσε ανοιχτά για την ομοφυλοφιλία του. Η συγγραφέας Νίνα Μπερμπέροβα ήταν τότε 36 ετών. Ζούσε από το 1925 στο Παρίσι ως δραστήριο μέλος της ρωσικής κοινότητας και σήμερα είναι κυρίως γνωστή για την αυτοβιογραφία της «Αυτά τα γράμματα είναι δικά μου», που εκδόθηκε το 1969.
Η ελληνική έκδοση της βιογραφίας του Τσαϊκόφσκι, σε επιμέλεια και μετάφραση του Γιώργου Π. Πλουμπίδη, περιλαμβάνει επίσης τον διαφωτιστικό πρόλογο της δεύτερης γαλλικής έκδοσης του βιβλίου το 1987. Σε αυτόν η Μπερμπέροβα εξηγεί τόσο γιατί ασχολήθηκε με το θέμα όσο και γιατί επέλεξε τον συγκεκριμένο λογοτεχνικό τρόπο αφήγησης της ζωής του Τσαϊκόφσκι. Δηλώνει επίσης ότι συγκέντρωσε στοιχεία από πρώτο χέρι, δηλαδή από τη γενιά των ανθρώπων που είχαν ζήσει πλάι στον Τσαϊκόφσκι: συνθέτες όπως ο Ραχμάνινοφ και ο Γκλαζουνόφ, η χήρα του αδελφού του Τσαϊκόφσκι Ανατόλι, πρόθυμη να αποκαλύψει μυστικά, η Μαρία Κλιμέντοβα, πρώτη ερμηνεύτρια της Τατιάνας στην όπερα «Ευγένιος Ονιέγκιν», τα εγγόνια της Ναντιέζντας φον Μεκ που επί χρόνια συνέδραμε οικονομικά τον συνθέτη. Ανθρωπος-κλειδί υπήρξε ο Βλαντίμιρ Αργκουτίνσκι, που από το 1893 νοίκιαζε δωμάτιο από τον Μοντέστ, αδελφό του Τσαϊκόφσκι, στο σπίτι του οποίου πέθανε ο συνθέτης. Ηταν ο άνθρωπος με τον οποίο η Μπερμπέροβα μπορούσε να μιλήσει ανοιχτά για το «μυστικό» της ζωής του συνθέτη, που η ίδια ήταν αποφασισμένη να αποκαλύψει. Οπως σημειώνει: «Στη Δύση ήταν η περίοδος κατά την οποία άρχισαν να μιλούν ανοιχτά για τις ιδιωτικές στιγμές του ανθρώπου». Περιττό να σημειωθεί ότι στη Ρωσία το βιβλίο κυκλοφόρησε μόλις το 1993.
Η Μπερμπέροβα αφηγείται τα γεγονότα της ζωής του Τσαϊκόφσκι με μεγάλη θεατρικότητα. Ο λόγος της είναι γλαφυρός και η μετάφραση κρατά τον αναγνώστη, καθώς ο Πλουμπίδης έχει διατηρήσει την αμεσότητα του λόγου. Σε ό, τι αφορά την αιτία θανάτου του συνθέτη, εύλογα η Μπερμπέροβα παραμένει στην εκδοχή της χολέρας. Η άποψη περί αυτοκτονίας που επιβλήθηκε στον συνθέτη από «δικαστήριο τιμής» διατυπώθηκε το 1979 από τη Ρωσίδα μουσικολόγο Αλεξάντρα Ορλόβα: όσο και αν φαίνεται δελεαστική και… αναμφίβολα πιο θεατρική, δεν έχει επιβεβαιωθεί.
Σε ό, τι αφορά την ελληνική έκδοση, ας υπογραμμιστεί το πλήθος των υποσημειώσεων του επιμελητή –συνολικά 459– που προσφέρουν διευκρινίσεις και πληροφορίες για πρόσωπα, τόπους και έργα, διευκολύνοντας τον αναγνώστη. Τέλος, είναι χρήσιμο ότι δίδεται η σωστή προφορά και ο τονισμός των ρωσικών ονομάτων, έστω και μέσα από γραφή που σήμερα πλέον έχει εγκαταλειφθεί ή κρίνεται αδόκιμη. Ανάλογη προσοχή, πάντως, δεν έχει δοθεί στα υπόλοιπα ονόματα.
Η μυθιστορηματική βιογραφία του από τη Νίνα Μπερμπέροβα στα ελληνικά
Του Νικου Α. Δοντα (Καθημερινή, 20/3/2010)
Θύελλα είχε προκαλέσει το βιβλίο αυτό όταν πρωτοείδε το φως το 1937. Ηταν η πρώτη εκτενής βιογραφία του διάσημου Ρώσου συνθέτη και η πρώτη που μιλούσε ανοιχτά για την ομοφυλοφιλία του. Η συγγραφέας Νίνα Μπερμπέροβα ήταν τότε 36 ετών. Ζούσε από το 1925 στο Παρίσι ως δραστήριο μέλος της ρωσικής κοινότητας και σήμερα είναι κυρίως γνωστή για την αυτοβιογραφία της «Αυτά τα γράμματα είναι δικά μου», που εκδόθηκε το 1969.
Η ελληνική έκδοση της βιογραφίας του Τσαϊκόφσκι, σε επιμέλεια και μετάφραση του Γιώργου Π. Πλουμπίδη, περιλαμβάνει επίσης τον διαφωτιστικό πρόλογο της δεύτερης γαλλικής έκδοσης του βιβλίου το 1987. Σε αυτόν η Μπερμπέροβα εξηγεί τόσο γιατί ασχολήθηκε με το θέμα όσο και γιατί επέλεξε τον συγκεκριμένο λογοτεχνικό τρόπο αφήγησης της ζωής του Τσαϊκόφσκι. Δηλώνει επίσης ότι συγκέντρωσε στοιχεία από πρώτο χέρι, δηλαδή από τη γενιά των ανθρώπων που είχαν ζήσει πλάι στον Τσαϊκόφσκι: συνθέτες όπως ο Ραχμάνινοφ και ο Γκλαζουνόφ, η χήρα του αδελφού του Τσαϊκόφσκι Ανατόλι, πρόθυμη να αποκαλύψει μυστικά, η Μαρία Κλιμέντοβα, πρώτη ερμηνεύτρια της Τατιάνας στην όπερα «Ευγένιος Ονιέγκιν», τα εγγόνια της Ναντιέζντας φον Μεκ που επί χρόνια συνέδραμε οικονομικά τον συνθέτη. Ανθρωπος-κλειδί υπήρξε ο Βλαντίμιρ Αργκουτίνσκι, που από το 1893 νοίκιαζε δωμάτιο από τον Μοντέστ, αδελφό του Τσαϊκόφσκι, στο σπίτι του οποίου πέθανε ο συνθέτης. Ηταν ο άνθρωπος με τον οποίο η Μπερμπέροβα μπορούσε να μιλήσει ανοιχτά για το «μυστικό» της ζωής του συνθέτη, που η ίδια ήταν αποφασισμένη να αποκαλύψει. Οπως σημειώνει: «Στη Δύση ήταν η περίοδος κατά την οποία άρχισαν να μιλούν ανοιχτά για τις ιδιωτικές στιγμές του ανθρώπου». Περιττό να σημειωθεί ότι στη Ρωσία το βιβλίο κυκλοφόρησε μόλις το 1993.
Η Μπερμπέροβα αφηγείται τα γεγονότα της ζωής του Τσαϊκόφσκι με μεγάλη θεατρικότητα. Ο λόγος της είναι γλαφυρός και η μετάφραση κρατά τον αναγνώστη, καθώς ο Πλουμπίδης έχει διατηρήσει την αμεσότητα του λόγου. Σε ό, τι αφορά την αιτία θανάτου του συνθέτη, εύλογα η Μπερμπέροβα παραμένει στην εκδοχή της χολέρας. Η άποψη περί αυτοκτονίας που επιβλήθηκε στον συνθέτη από «δικαστήριο τιμής» διατυπώθηκε το 1979 από τη Ρωσίδα μουσικολόγο Αλεξάντρα Ορλόβα: όσο και αν φαίνεται δελεαστική και… αναμφίβολα πιο θεατρική, δεν έχει επιβεβαιωθεί.
Σε ό, τι αφορά την ελληνική έκδοση, ας υπογραμμιστεί το πλήθος των υποσημειώσεων του επιμελητή –συνολικά 459– που προσφέρουν διευκρινίσεις και πληροφορίες για πρόσωπα, τόπους και έργα, διευκολύνοντας τον αναγνώστη. Τέλος, είναι χρήσιμο ότι δίδεται η σωστή προφορά και ο τονισμός των ρωσικών ονομάτων, έστω και μέσα από γραφή που σήμερα πλέον έχει εγκαταλειφθεί ή κρίνεται αδόκιμη. Ανάλογη προσοχή, πάντως, δεν έχει δοθεί στα υπόλοιπα ονόματα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου