Γιάννης Ρίτσος
.
Ο απροκάλυπτα ομοερωτικός Ρίτσος έμεινε στην αφάνεια
Της Ιωάννας Κλεφτόγιαννη ( Ελευθεροτυπία, 11/7/2009)
Ο Δημήτρης Μαυρίκιος βάλθηκε να βουτήξει στο χάος των 10.000 λέξεων του «Τερατώδους αριστουργήματος» του Γιάννη Ρίτσου, που θεωρεί το «8/12» του Ελληνα ποιητή. Το μεταφέρει σε μια παράσταση «αυστηρώς ακατάλληλη για παιδιά και... πουριτανούς» στη σκηνή της Μικρής Επιδαύρου στις 24 και 25 του μηνός.
Ο Δημήτρης Μαυρίκιος προειδοποιεί: «Οι ηθικολόγοι να μην έρθουν» Δεν κατέφυγε στα «έτοιμα» ή στα εύκολα. Κυρίως, δεν διάλεξε ένα «βατό», μάλλον...«ανώδυνο», ευρέως γνωστό έργο του ποιητή της «Ρωμιοσύνης». «Οσοι περιμένουν να δουν μόνο τον "στρατευμένο" Ρίτσο ή μόνο τον συγγραφέα των μονολόγων της "Τέταρτης διάστασης", ίσως απογοητευτούν στο θέατρο της Επιδαύρου», μας προλαμβάνει ο σκηνοθέτης. «Υπάρχει κι ένας άλλος Ρίτσος, που συχνά τον αγνοούμε. Το "Τερατώδες Αριστούργημα" αποτελεί ένα "διάδρομο απογείωσης" του μεταφυσικού και αισθησιακού Ρίτσου και οδηγεί στα ύστερα πεζά του, το "Εικονοστάσιο Ανωνύμων Αγίων", ένα τεράστιο έργο, αδικημένο από τον πουριτανισμό συντρόφων κι αντιπάλων αυτού του "πανερωτικού" δημιουργού».
- Ο Ρίτσος στο «Τερατώδες αριστούργημα» είναι από τις λίγες φορές που λέει τα πράγματα απερίφραστα με το όνομά τους σε ό,τι αφορά το πεδίο της ηδονής. Χτυπά τις λέξεις σχεδόν με βία στα πρόσωπα των πουριτανών;
«Είχε την τόλμη να παραβλέψει τις όποιες αντιδράσεις και να δημοσιεύσει κείμενα ενός ωμού ποιητικού αισθησιασμού, ενός λόγου απροσποίητα ερωτικού -συχνά απροκάλυπτα ομοερωτικού- που εκθειάζει τη σαρκική ηδονή ίσως όσο μόνον ο Εμπειρίκος ή ο Καβάφης το έπραξαν. Μια ολόκληρη κοινωνία προσπερνάει ερυθριώντας τις εξαίσιες συνευρέσεις ανδρών και γυναικών ή ανδρών μεταξύ τους, σε εκρηκτικές αφηγήσεις που θα έπρεπε να τιμώνται ως μνημεία της νεοελληνικής ερωτικής λογοτεχνίας».
- Θα υπάρξουν και στην παράστασή σας ερωτικές σκηνές μεταξύ ανδρών;
«Ναι. Εύχομαι οι ηθικολόγοι να μην έρθουν στην Επίδαυρο. Η παράσταση θα είναι αυστηρώς ακατάλληλη για παιδιά και πουριτανούς. Αν κάνουμε σωστά τη δουλειά μας, προεξοφλώ ότι δεν θ' αρέσει καθόλου σ' αυτούς που θεωρούν ότι ο Ρίτσος είναι αποκλειστικά σημαιοφόρος της στρατευμένης ποίησης της Αριστεράς. Τα κείμενα αυτά έχουν οδηγηθεί σχεδόν στην αφάνεια, για τον απλούστατο λόγο ότι δεν βόλευαν -και μάλλον ακόμα δεν βολεύουν- κανέναν. Το "Τερατώδες" κρίνει τους εκ δεξιών και αριστερών κριτές του ποιητή. Σ' ένα μόνο δεν συγκρούστηκαν ποτέ η Αριστερά με τη Δεξιά στην Ελλάδα».
- Σε τι;
«Στην καταδικαστική στάση τους απέναντι σε κάθε έκφανση ερωτισμού, που ξέφευγε από το αυστηρό πλαίσιο μιας κοντόφθαλμης ηθικής. Μιας ηθικής μάλλον ρατσιστικής και κατ' ουσίαν κοινής για προοδευτικούς και συντηρητικούς».
- Βλέπετε ανάλογα «κρούσματα» και σήμερα;
«Φυσικά. Οταν στις μέρες μας υπάρχουν ακόμα κοινωνίες όπου λιντσάρονται γυναίκες κατηγορούμενες για μοιχεία ή εκτελούνται αθώοι άντρες μόνο και μόνο επειδή αγάπησαν άντρες, το να υμνήσεις τον "απαγορευμένο" έρωτα αποτελεί πράξη επαναστατική. Και σ' αυτό ο Ρίτσος είναι απίστευτα σύγχρονος και απολύτως επαναστάτης. Φιλοδοξώ η παράσταση να σταθεί στο ύψος της τόλμης του».
- Βασίζεται αποκλειστικά στο «Τερατώδες αριστούργημα»;
«Αποτελεί απλώς τον κορμό της παράστασης και της δανείζει τον τίτλο του. Αυτό το ολοφάνερα αυτοβιογραφικό ποίημα "ανοίγεται" προς τα προηγούμενα αλλά και προς τα επόμενα έργα του ποιητή. Υπάρχουν κάποια φλας μπακ σε έργα του προγενέστερα, όπως το "Κιγκλίδωμα", ο "Επιτάφιος", η "Σονάτα", η "Ελένη", η "Ρωμιοσύνη". Η παράσταση αφορά γενικότερα τη ζωή και το έργο του Ρίτσου και βρίσκει στέγη κάτω από αυτόν τον τίτλο, όπως θα συνέβαινε αν, ας πούμε, μια αντίστοιχη δουλειά για τον Χατζιδάκι είχε τον τίτλο "ο Μεγάλος Ερωτικός" ή για τον Ελύτη "Αξιον Εστί"».
- Ο υπότιτλος του ποιήματος «Απομνημονεύματα ενός ήσυχου ανθρώπου που δεν ήξερε τίποτα» είναι ειρωνικά αυτοαναφορικός για τον Ρίτσο;
«Ακριβώς. Χαρίζει μια ελευθερία σε όποιον το διαβάζει, πόσο μάλλον σε όποιον αποφασίσει να το μεταφέρει στη σκηνή. Ταυτόχρονα είναι σωκρατικός όπως και η υποσημείωση στο τέλος... Οτι το ποίημα θα μπορούσε να είναι "άλλο τόσο ή εκατό φορές τόσο ή να μην ήταν καθόλου". Αυτό χαρίζει μια ελευθερία στον αναγνώστη και, κατά συνέπεια, και στον ίδιο τον ποιητή».
- Πραγματικά αναρωτιέμαι πώς αυτόν τον καταιγισμό βιωμάτων του ποιητή, αισθημάτων, εικόνων και αισθήσεων, θα τον αποδώσετε σκηνικά. Δεν είναι παρακινδυνευμένο;
«Είναι οριακό. Το "Τερατώδες αριστούργημα" είναι τεράστιο ποίημα, πάνω από 10.000 λέξεις, και μάλιστα χωρίς ούτε ένα σημείο στίξης. Εγιναν επιλογές που αφορούν τα παιδικά χρόνια του ποιητή, τις σχέσεις του με τους προγενέστερους, κυρίως, ποιητές. Υπάρχει η αναφορά στον Καβάφη, στον Παλαμά, στον Καρυωτάκη. Αν πεις "θα βάλω όλα όσα λέει ο ποιητής" θα πρέπει να κάνεις μια παράσταση τριών ωρών - και πάλι λίγο θα ήταν. Η δική μας διαρκεί μόλις μία ώρα κι ένα τέταρτο».
- Κι είναι ίσως η πρώτη φορά που θα δούμε επί σκηνής τον... σουρεαλιστή Ρίτσο.
«Η αναφορά του στον Ντε Κίρικο ήταν για μένα σημάδι. Δεν περίμενα ότι θα αναφερόταν στον Ντε Κίρικο -είχα κι εγώ τη στενομυαλιά να πιστεύω ότι κάποια πράγματα λειτουργούσαν ως ταμπού την εποχή του χωρισμού των δημιουργών σε προοδευτικούς και συντηρητικούς. Ο Ντε Κίρικο υπήρξε σχεδόν... υμνητής του φασισμού.
Στην παράσταση δεν έκοψα, βεβαίως, τις σχέσεις του δημιουργού με το δημιούργημά του. Ειδικά το σημείο όπου μιλά για τις λέξεις. Πώς τις γεννάει τις λέξεις, πώς τις μαζεύει από την αμμουδιά τις ιστορίες ή τις πλένει με σαπούνι ή τις απλώνει σε ένα τσιγαρόχαρτο και τις καπνίζει και μετά πώς οι λέξεις φέρνουν τους ήρωες, οι ήρωες τις μυθοπλασίες... Από τον "Ερωτόκριτο" μέχρι τις "Βάκχες" κι από τον εφημεριδοπώλη ώς τον φαρμακοποιό, όλοι συνωστίζονται να μπουν στο ποιητικό σύμπαν του Ρίτσου. Σε αυτό βασίζω το φινάλε».
- Η φόρμα που αποκτά αυτό το υλικό ποια είναι; Πώς στήνεται σκηνικά το σύμπαν του «Τερατώδους αριστουργήματος»;
«Εκτυλίσσεται σε ένα πλατό»
- Εναν πολύ οικείο σας χώρο.
«Οχι μόνο σ' εμένα. Οικείος και στον Ρίτσο. Υπάρχει ένα συγκλονιστικό κείμενο από τα πεζά του, που μπαίνει στην καρδιά της παράστασης, ο "Φωτογράφος μου". Αναφέρεται στη σχέση του ποιητή με το είδωλό του και με τη φωτογραφική μηχανή. Είναι συχνή η παρομοίωση του χαρτιού με το φιλμ, τη φωτογραφία. Αλλη μια πιραντελική στιγμή του. Λέει ότι όλοι οι ήρωές του συνωστίζονται μπροστά στον φακό του συνεργείου για να απαθανατιστούν. Υπάρχουν συχνές αναφορές σε είδωλα και φωτογραφίες».
- Στη μακέτα του σκηνικού της παράστασης ανάμεσα στα μόνιτορ υπάρχουν παντού κόκκινα τετράδια. Τι περιέχουν;
«Το "Τερατώδες αριστούργημα". Υπάρχει στην παράσταση η σχέση δημιουργού και δημιουργημάτων, αν θεωρήσουμε ότι δημιουργός είναι ο κεντρικός ήρωας της παράστασης, Λάζαρος Γεωργακόπουλος, και δημιουργήματα είναι ο υπόλοιπος θίασος. Μαζί τους μοιράζεται αυτό το έργο, το οποίο κατά κάποιον τρόπο γίνεται "χορωδιακό". Κατανέμονται οι στίχοι τους οποίους "προσωποποιεί" ο εκάστοτε ηθοποιός. Η Τατιάνα Παπαμόσχου εμφανίζεται για να μας δώσει βιογραφικά στοιχεία του Ρίτσου. Αυτό διακόπτεται μέσα από ένα παιχνίδι παιδιών, από το οποίο θα προκύψει ο μικρός Ρίτσος. Υπάρχουν λεπτές νύξεις στην ταύτιση του ήρωά μας, του ποιητή, με τρεις ηθοποιούς σε διαφορετικές ηλικίες, χωρίς αυτό να γίνεται απόλυτο».
- Εικόνες όπως τα ακέφαλα αρχαία αγάλματα που καβαλάνε άλογα που καλπάζουν ή ο ίδιος ο ποιητής που βάζει τον Πύργο του Αϊφελ στην τσέπη του ζωντανεύουν στην παράσταση;
«Η πρώτη έλευση των ηρώων της μυθοπλασίας γίνεται μέσα από μια ωραία πλαστική σύνθεση της Αποστολίας Παπαδαμάκη. Σιγά σιγά έρχονται ένας ένας οι ήρωες δημιουργώντας ένα είδος αετώματος. Και από εκεί και πέρα, ξεχύνονται στην ορχήστρα και παίρνουν στα χέρια τους τα κόκκινα τετράδια. Στην παράσταση υπάρχει κι ο "Τειρεσίας", όπου ο Ρίτσος δίνει οδηγίες πως πρόκειται για 8 αρχαίους ηθοποιούς ύστερα από πρόβα, οι οποίοι έχουν ανεβεί ψηλά στο κοίλο του θεάτρου και ξεκουράζονται. Υπάρχει επομένως μια αυτοαναφορικότητα της παράστασης ως προς τον χώρο της αρχαίας Επιδαύρου, όπου θα διαδραματίζεται».
- Ο Ρίτσος αναφέρεται κάποια στιγμή στο παρελθόν, που πάει να γίνει αριστούργημα. Το παρελθόν είναι το Αριστούργημα και μάλιστα το Τερατώδες;
«Νομίζω ότι αριστούργημα τερατώδες είναι η ίδια η συγγραφή του κειμένου. Διακόπτεται μάλιστα από ένα προηγούμενο ποίημά του. Τον έπιασαν τον ποιητή επ' αυτοφώρω σε ένα τηλεφώνημα. Εκεί παρεισφρέει ένα ποίημά του από το "Κιγκλίδωμα", που έχει γραφτεί επί δικτατορίας, η "Ερευνα". Ενα άγριο ποίημα. Νομίζω ότι αναφέρεται στο ίδιο το έργο που γράφει, αν και πολλές φορές αναρωτιόμαστε τι μπορεί να είναι. Γιατί είναι αμφίσημο και πολύσημο σε αρκετά σημεία. Εχω μιλήσει πολλές φορές με τη Χρύσα Προκοπάκη και την κόρη του ποιητή, Ερη. Οι ερμηνείες είναι συχνά ανοιχτές όσο και σιβυλλικές. Το πρώτο πράγμα, δηλαδή, που ένιωσα διαβάζοντας το "Τερατώδες αριστούργημα" ήταν "είναι το 8 1/2 του Ρίτσου". Το "8 1/2" του Φελίνι δεν έχει γεννηθεί ερήμην των "Εξι προσώπων" του Πιραντέλο. Με αυτή την έννοια το "Τερατώδες" είναι πιραντελικό και φελινικό, αλλά φελινικό και με μία επιπλέον έννοια. Αυτήν της υπερβολής, του ηθελημένου στόμφου που σου κλείνει το μάτι και γελά με τον ίδιο τον εαυτό του».
Ο απροκάλυπτα ομοερωτικός Ρίτσος έμεινε στην αφάνεια
Της Ιωάννας Κλεφτόγιαννη ( Ελευθεροτυπία, 11/7/2009)
Ο Δημήτρης Μαυρίκιος βάλθηκε να βουτήξει στο χάος των 10.000 λέξεων του «Τερατώδους αριστουργήματος» του Γιάννη Ρίτσου, που θεωρεί το «8/12» του Ελληνα ποιητή. Το μεταφέρει σε μια παράσταση «αυστηρώς ακατάλληλη για παιδιά και... πουριτανούς» στη σκηνή της Μικρής Επιδαύρου στις 24 και 25 του μηνός.
Ο Δημήτρης Μαυρίκιος προειδοποιεί: «Οι ηθικολόγοι να μην έρθουν» Δεν κατέφυγε στα «έτοιμα» ή στα εύκολα. Κυρίως, δεν διάλεξε ένα «βατό», μάλλον...«ανώδυνο», ευρέως γνωστό έργο του ποιητή της «Ρωμιοσύνης». «Οσοι περιμένουν να δουν μόνο τον "στρατευμένο" Ρίτσο ή μόνο τον συγγραφέα των μονολόγων της "Τέταρτης διάστασης", ίσως απογοητευτούν στο θέατρο της Επιδαύρου», μας προλαμβάνει ο σκηνοθέτης. «Υπάρχει κι ένας άλλος Ρίτσος, που συχνά τον αγνοούμε. Το "Τερατώδες Αριστούργημα" αποτελεί ένα "διάδρομο απογείωσης" του μεταφυσικού και αισθησιακού Ρίτσου και οδηγεί στα ύστερα πεζά του, το "Εικονοστάσιο Ανωνύμων Αγίων", ένα τεράστιο έργο, αδικημένο από τον πουριτανισμό συντρόφων κι αντιπάλων αυτού του "πανερωτικού" δημιουργού».
- Ο Ρίτσος στο «Τερατώδες αριστούργημα» είναι από τις λίγες φορές που λέει τα πράγματα απερίφραστα με το όνομά τους σε ό,τι αφορά το πεδίο της ηδονής. Χτυπά τις λέξεις σχεδόν με βία στα πρόσωπα των πουριτανών;
«Είχε την τόλμη να παραβλέψει τις όποιες αντιδράσεις και να δημοσιεύσει κείμενα ενός ωμού ποιητικού αισθησιασμού, ενός λόγου απροσποίητα ερωτικού -συχνά απροκάλυπτα ομοερωτικού- που εκθειάζει τη σαρκική ηδονή ίσως όσο μόνον ο Εμπειρίκος ή ο Καβάφης το έπραξαν. Μια ολόκληρη κοινωνία προσπερνάει ερυθριώντας τις εξαίσιες συνευρέσεις ανδρών και γυναικών ή ανδρών μεταξύ τους, σε εκρηκτικές αφηγήσεις που θα έπρεπε να τιμώνται ως μνημεία της νεοελληνικής ερωτικής λογοτεχνίας».
- Θα υπάρξουν και στην παράστασή σας ερωτικές σκηνές μεταξύ ανδρών;
«Ναι. Εύχομαι οι ηθικολόγοι να μην έρθουν στην Επίδαυρο. Η παράσταση θα είναι αυστηρώς ακατάλληλη για παιδιά και πουριτανούς. Αν κάνουμε σωστά τη δουλειά μας, προεξοφλώ ότι δεν θ' αρέσει καθόλου σ' αυτούς που θεωρούν ότι ο Ρίτσος είναι αποκλειστικά σημαιοφόρος της στρατευμένης ποίησης της Αριστεράς. Τα κείμενα αυτά έχουν οδηγηθεί σχεδόν στην αφάνεια, για τον απλούστατο λόγο ότι δεν βόλευαν -και μάλλον ακόμα δεν βολεύουν- κανέναν. Το "Τερατώδες" κρίνει τους εκ δεξιών και αριστερών κριτές του ποιητή. Σ' ένα μόνο δεν συγκρούστηκαν ποτέ η Αριστερά με τη Δεξιά στην Ελλάδα».
- Σε τι;
«Στην καταδικαστική στάση τους απέναντι σε κάθε έκφανση ερωτισμού, που ξέφευγε από το αυστηρό πλαίσιο μιας κοντόφθαλμης ηθικής. Μιας ηθικής μάλλον ρατσιστικής και κατ' ουσίαν κοινής για προοδευτικούς και συντηρητικούς».
- Βλέπετε ανάλογα «κρούσματα» και σήμερα;
«Φυσικά. Οταν στις μέρες μας υπάρχουν ακόμα κοινωνίες όπου λιντσάρονται γυναίκες κατηγορούμενες για μοιχεία ή εκτελούνται αθώοι άντρες μόνο και μόνο επειδή αγάπησαν άντρες, το να υμνήσεις τον "απαγορευμένο" έρωτα αποτελεί πράξη επαναστατική. Και σ' αυτό ο Ρίτσος είναι απίστευτα σύγχρονος και απολύτως επαναστάτης. Φιλοδοξώ η παράσταση να σταθεί στο ύψος της τόλμης του».
- Βασίζεται αποκλειστικά στο «Τερατώδες αριστούργημα»;
«Αποτελεί απλώς τον κορμό της παράστασης και της δανείζει τον τίτλο του. Αυτό το ολοφάνερα αυτοβιογραφικό ποίημα "ανοίγεται" προς τα προηγούμενα αλλά και προς τα επόμενα έργα του ποιητή. Υπάρχουν κάποια φλας μπακ σε έργα του προγενέστερα, όπως το "Κιγκλίδωμα", ο "Επιτάφιος", η "Σονάτα", η "Ελένη", η "Ρωμιοσύνη". Η παράσταση αφορά γενικότερα τη ζωή και το έργο του Ρίτσου και βρίσκει στέγη κάτω από αυτόν τον τίτλο, όπως θα συνέβαινε αν, ας πούμε, μια αντίστοιχη δουλειά για τον Χατζιδάκι είχε τον τίτλο "ο Μεγάλος Ερωτικός" ή για τον Ελύτη "Αξιον Εστί"».
- Ο υπότιτλος του ποιήματος «Απομνημονεύματα ενός ήσυχου ανθρώπου που δεν ήξερε τίποτα» είναι ειρωνικά αυτοαναφορικός για τον Ρίτσο;
«Ακριβώς. Χαρίζει μια ελευθερία σε όποιον το διαβάζει, πόσο μάλλον σε όποιον αποφασίσει να το μεταφέρει στη σκηνή. Ταυτόχρονα είναι σωκρατικός όπως και η υποσημείωση στο τέλος... Οτι το ποίημα θα μπορούσε να είναι "άλλο τόσο ή εκατό φορές τόσο ή να μην ήταν καθόλου". Αυτό χαρίζει μια ελευθερία στον αναγνώστη και, κατά συνέπεια, και στον ίδιο τον ποιητή».
- Πραγματικά αναρωτιέμαι πώς αυτόν τον καταιγισμό βιωμάτων του ποιητή, αισθημάτων, εικόνων και αισθήσεων, θα τον αποδώσετε σκηνικά. Δεν είναι παρακινδυνευμένο;
«Είναι οριακό. Το "Τερατώδες αριστούργημα" είναι τεράστιο ποίημα, πάνω από 10.000 λέξεις, και μάλιστα χωρίς ούτε ένα σημείο στίξης. Εγιναν επιλογές που αφορούν τα παιδικά χρόνια του ποιητή, τις σχέσεις του με τους προγενέστερους, κυρίως, ποιητές. Υπάρχει η αναφορά στον Καβάφη, στον Παλαμά, στον Καρυωτάκη. Αν πεις "θα βάλω όλα όσα λέει ο ποιητής" θα πρέπει να κάνεις μια παράσταση τριών ωρών - και πάλι λίγο θα ήταν. Η δική μας διαρκεί μόλις μία ώρα κι ένα τέταρτο».
- Κι είναι ίσως η πρώτη φορά που θα δούμε επί σκηνής τον... σουρεαλιστή Ρίτσο.
«Η αναφορά του στον Ντε Κίρικο ήταν για μένα σημάδι. Δεν περίμενα ότι θα αναφερόταν στον Ντε Κίρικο -είχα κι εγώ τη στενομυαλιά να πιστεύω ότι κάποια πράγματα λειτουργούσαν ως ταμπού την εποχή του χωρισμού των δημιουργών σε προοδευτικούς και συντηρητικούς. Ο Ντε Κίρικο υπήρξε σχεδόν... υμνητής του φασισμού.
Στην παράσταση δεν έκοψα, βεβαίως, τις σχέσεις του δημιουργού με το δημιούργημά του. Ειδικά το σημείο όπου μιλά για τις λέξεις. Πώς τις γεννάει τις λέξεις, πώς τις μαζεύει από την αμμουδιά τις ιστορίες ή τις πλένει με σαπούνι ή τις απλώνει σε ένα τσιγαρόχαρτο και τις καπνίζει και μετά πώς οι λέξεις φέρνουν τους ήρωες, οι ήρωες τις μυθοπλασίες... Από τον "Ερωτόκριτο" μέχρι τις "Βάκχες" κι από τον εφημεριδοπώλη ώς τον φαρμακοποιό, όλοι συνωστίζονται να μπουν στο ποιητικό σύμπαν του Ρίτσου. Σε αυτό βασίζω το φινάλε».
- Η φόρμα που αποκτά αυτό το υλικό ποια είναι; Πώς στήνεται σκηνικά το σύμπαν του «Τερατώδους αριστουργήματος»;
«Εκτυλίσσεται σε ένα πλατό»
- Εναν πολύ οικείο σας χώρο.
«Οχι μόνο σ' εμένα. Οικείος και στον Ρίτσο. Υπάρχει ένα συγκλονιστικό κείμενο από τα πεζά του, που μπαίνει στην καρδιά της παράστασης, ο "Φωτογράφος μου". Αναφέρεται στη σχέση του ποιητή με το είδωλό του και με τη φωτογραφική μηχανή. Είναι συχνή η παρομοίωση του χαρτιού με το φιλμ, τη φωτογραφία. Αλλη μια πιραντελική στιγμή του. Λέει ότι όλοι οι ήρωές του συνωστίζονται μπροστά στον φακό του συνεργείου για να απαθανατιστούν. Υπάρχουν συχνές αναφορές σε είδωλα και φωτογραφίες».
- Στη μακέτα του σκηνικού της παράστασης ανάμεσα στα μόνιτορ υπάρχουν παντού κόκκινα τετράδια. Τι περιέχουν;
«Το "Τερατώδες αριστούργημα". Υπάρχει στην παράσταση η σχέση δημιουργού και δημιουργημάτων, αν θεωρήσουμε ότι δημιουργός είναι ο κεντρικός ήρωας της παράστασης, Λάζαρος Γεωργακόπουλος, και δημιουργήματα είναι ο υπόλοιπος θίασος. Μαζί τους μοιράζεται αυτό το έργο, το οποίο κατά κάποιον τρόπο γίνεται "χορωδιακό". Κατανέμονται οι στίχοι τους οποίους "προσωποποιεί" ο εκάστοτε ηθοποιός. Η Τατιάνα Παπαμόσχου εμφανίζεται για να μας δώσει βιογραφικά στοιχεία του Ρίτσου. Αυτό διακόπτεται μέσα από ένα παιχνίδι παιδιών, από το οποίο θα προκύψει ο μικρός Ρίτσος. Υπάρχουν λεπτές νύξεις στην ταύτιση του ήρωά μας, του ποιητή, με τρεις ηθοποιούς σε διαφορετικές ηλικίες, χωρίς αυτό να γίνεται απόλυτο».
- Εικόνες όπως τα ακέφαλα αρχαία αγάλματα που καβαλάνε άλογα που καλπάζουν ή ο ίδιος ο ποιητής που βάζει τον Πύργο του Αϊφελ στην τσέπη του ζωντανεύουν στην παράσταση;
«Η πρώτη έλευση των ηρώων της μυθοπλασίας γίνεται μέσα από μια ωραία πλαστική σύνθεση της Αποστολίας Παπαδαμάκη. Σιγά σιγά έρχονται ένας ένας οι ήρωες δημιουργώντας ένα είδος αετώματος. Και από εκεί και πέρα, ξεχύνονται στην ορχήστρα και παίρνουν στα χέρια τους τα κόκκινα τετράδια. Στην παράσταση υπάρχει κι ο "Τειρεσίας", όπου ο Ρίτσος δίνει οδηγίες πως πρόκειται για 8 αρχαίους ηθοποιούς ύστερα από πρόβα, οι οποίοι έχουν ανεβεί ψηλά στο κοίλο του θεάτρου και ξεκουράζονται. Υπάρχει επομένως μια αυτοαναφορικότητα της παράστασης ως προς τον χώρο της αρχαίας Επιδαύρου, όπου θα διαδραματίζεται».
- Ο Ρίτσος αναφέρεται κάποια στιγμή στο παρελθόν, που πάει να γίνει αριστούργημα. Το παρελθόν είναι το Αριστούργημα και μάλιστα το Τερατώδες;
«Νομίζω ότι αριστούργημα τερατώδες είναι η ίδια η συγγραφή του κειμένου. Διακόπτεται μάλιστα από ένα προηγούμενο ποίημά του. Τον έπιασαν τον ποιητή επ' αυτοφώρω σε ένα τηλεφώνημα. Εκεί παρεισφρέει ένα ποίημά του από το "Κιγκλίδωμα", που έχει γραφτεί επί δικτατορίας, η "Ερευνα". Ενα άγριο ποίημα. Νομίζω ότι αναφέρεται στο ίδιο το έργο που γράφει, αν και πολλές φορές αναρωτιόμαστε τι μπορεί να είναι. Γιατί είναι αμφίσημο και πολύσημο σε αρκετά σημεία. Εχω μιλήσει πολλές φορές με τη Χρύσα Προκοπάκη και την κόρη του ποιητή, Ερη. Οι ερμηνείες είναι συχνά ανοιχτές όσο και σιβυλλικές. Το πρώτο πράγμα, δηλαδή, που ένιωσα διαβάζοντας το "Τερατώδες αριστούργημα" ήταν "είναι το 8 1/2 του Ρίτσου". Το "8 1/2" του Φελίνι δεν έχει γεννηθεί ερήμην των "Εξι προσώπων" του Πιραντέλο. Με αυτή την έννοια το "Τερατώδες" είναι πιραντελικό και φελινικό, αλλά φελινικό και με μία επιπλέον έννοια. Αυτήν της υπερβολής, του ηθελημένου στόμφου που σου κλείνει το μάτι και γελά με τον ίδιο τον εαυτό του».
.
Δημήτρης Μαυρίκιος
.
Η δραματουργική επεξεργασία είναι των Δ. Μαυρίκιου, Μαρίας Βαρδάκα και Δ. Πολυχρονιάδη. Τα σκηνικά του Δ. Πολυχρονιάδη και τα κοστούμια της Εύας Νάθενα. Χορογραφία: Αποστολία Παπαδαμάκη. Φωτισμοί: Λ. Παυλόπουλος. Μουσική επιμέλεια: Δ. Μαυρίκιος, Φωτεινή Μπαξεβάνη. Παίζουν: Λάζαρος Γεωργακόπουλος, Ράνια Οικονομίδου, Λυδία Φωτοπούλου, Βαγγελιώ Ανδρεαδάκη, Τατιάννα Παπαμόσχου, Φωτεινή Μπαξεβάνη κ.ά. Στη σκηνή και οι Δημήτρης Μαυρίκιος και Αποστολία Παπαδαμάκη.
Η δραματουργική επεξεργασία είναι των Δ. Μαυρίκιου, Μαρίας Βαρδάκα και Δ. Πολυχρονιάδη. Τα σκηνικά του Δ. Πολυχρονιάδη και τα κοστούμια της Εύας Νάθενα. Χορογραφία: Αποστολία Παπαδαμάκη. Φωτισμοί: Λ. Παυλόπουλος. Μουσική επιμέλεια: Δ. Μαυρίκιος, Φωτεινή Μπαξεβάνη. Παίζουν: Λάζαρος Γεωργακόπουλος, Ράνια Οικονομίδου, Λυδία Φωτοπούλου, Βαγγελιώ Ανδρεαδάκη, Τατιάννα Παπαμόσχου, Φωτεινή Μπαξεβάνη κ.ά. Στη σκηνή και οι Δημήτρης Μαυρίκιος και Αποστολία Παπαδαμάκη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου