Marcel Proust
.
ΜΟΥ ΣΚΟΤΩΣΑΝ ΤΗΝ ΑΛΜΠΕΡΤΙΝ ΜΟΥ
Ο κατά δέκα χρόνια μεγαλύτερός μου Ιβάν Μπλάτνυ (πεθαμένος εδώ και χρόνια) είναι ο ποιητής τον οποίο θαύμαζα από τα δεκατέσσερά μου. Σε μία από τις συλλογές του επανέρχεται συχνά ένας στίχος, μ’ ένα γυναικείο όνομα: Albertinko, ty, που σημαίνει: «Αλμπερτίν, εσύ». Αναφερόταν στην Αλμπερτίν του Προυστ, φυσικά. Για μένα τον έφηβο το όνομα αυτό έγινε το πιο μαγικό απ’ όλα τα γυναικεία ονόματα.
Την εποχή εκείνη από Προυστ ήξερα μόνο τη ράχη από καμιά εικοσαριά τόμους τού Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο σε τσέχικη μετάφραση, στη βιβλιοθήκη ενός φίλου. Χάρη στον Μπλάτνυ, χάρη στο Albertinko, ty, έπεσα μια μρα με τα μούτρα στο διάβασμα. Όταν έφτασα στον Ίσκιο των ανθισμένων κοριτσιών, η Αλμπερτίν τού Προυστ μπερδεύτηκε ανεπαίσθητα με την Αλμπερτίν του ποιητή μου.
Οι Τσέχοι ποιητές λάτρευαν το έργο του Προυστ αλλά δεν ήξεραν τα της ζωής του. Ούτε κι ο Ιβάν Μπλάτνυ τα ήξερε. Άλλωστε κι εγώ αρκετά αργά έχασα το προνόμιο αυτής της ωραίας άγνοιας, όταν άκουσα να λένε ότι την Αλμπερτίν ο Προυστ την είχε εμπνευστεί από έναν άντρα, κάποιον από τους έρωτές του.
Δεν πα’ να λένε! Εμπνευσμένη από τον τάδε ή από την τάδε, η Αλμπερτιν είναι η Αλμπερτίν, και τέρμα! Το μυθιστόρημα είναι προϊόν μιας αλχημείας που μεταμορφώνει μια γυναίκα σε άντρα, έναν άντρα σε γυναίκα, τη λάσπη σε χρυσό, ένα αστείο σε δράμα! Αυτή ακριβώς η θεία αλχημεία συνιστά τη δύναμη κάθε μυθιστοριογράφου, το μυστικό, το μεγαλείο της τέχνης του!
Αλίμονο’ όσο κι αν επέμενα να θεωρώ την Αλμπερτίν μία από τις πλέον αλησμόνητες γυναίκες, απ’ τη στιγμή που μου ψιθύρισαν ότι το πρότυπό της ήταν άντρας, αυτή η άχρηστη πληροφορία εγκαταστάθηκε μέσα στο κεφάλι μου σαν ιός στο λογισμικό ενός υπολογιστή. Ανάμεσα σ’ εμένα και στην Αλμπερτίν χώθηκε ένα αρσενικό, που θαμπώνει την εικόνα της και σαμποτάρει τη θηλυκότητά της’ τη μια στιγμή τη βλέπω με ωραία στήθη, την άλλη με επίπεδο στέρνο, κι ώρες ώρες εμφανίζεται κι ένα μουστάκι στην τρυφερή επιδερμίδα του προσώπου της.
Μου σκότωσαν την Αλμπερτίν μου. Και σκέφτομαι τα λόγια του Φλωμπέρ: «Ο καλλιτέχνης πρέπει […] να κάνει τους άλλους να πιστέψουν στο μέλλον που δεν έζησε ο ίδιος». Πρέπει να καταλάβουμε απολύτως το νόημα της φράσης αυτής: ο μυθιστοριογράφος δεν θέλει να προστατεύσει κατά πρώτο λόγο τον εαυτό του, αλλά την Αλμπερτίν και την κυρία Αρνού.
Μίλαν Κούντερα: Ο πέπλος (Εστία, 2005)
ΜΟΥ ΣΚΟΤΩΣΑΝ ΤΗΝ ΑΛΜΠΕΡΤΙΝ ΜΟΥ
Ο κατά δέκα χρόνια μεγαλύτερός μου Ιβάν Μπλάτνυ (πεθαμένος εδώ και χρόνια) είναι ο ποιητής τον οποίο θαύμαζα από τα δεκατέσσερά μου. Σε μία από τις συλλογές του επανέρχεται συχνά ένας στίχος, μ’ ένα γυναικείο όνομα: Albertinko, ty, που σημαίνει: «Αλμπερτίν, εσύ». Αναφερόταν στην Αλμπερτίν του Προυστ, φυσικά. Για μένα τον έφηβο το όνομα αυτό έγινε το πιο μαγικό απ’ όλα τα γυναικεία ονόματα.
Την εποχή εκείνη από Προυστ ήξερα μόνο τη ράχη από καμιά εικοσαριά τόμους τού Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο σε τσέχικη μετάφραση, στη βιβλιοθήκη ενός φίλου. Χάρη στον Μπλάτνυ, χάρη στο Albertinko, ty, έπεσα μια μρα με τα μούτρα στο διάβασμα. Όταν έφτασα στον Ίσκιο των ανθισμένων κοριτσιών, η Αλμπερτίν τού Προυστ μπερδεύτηκε ανεπαίσθητα με την Αλμπερτίν του ποιητή μου.
Οι Τσέχοι ποιητές λάτρευαν το έργο του Προυστ αλλά δεν ήξεραν τα της ζωής του. Ούτε κι ο Ιβάν Μπλάτνυ τα ήξερε. Άλλωστε κι εγώ αρκετά αργά έχασα το προνόμιο αυτής της ωραίας άγνοιας, όταν άκουσα να λένε ότι την Αλμπερτίν ο Προυστ την είχε εμπνευστεί από έναν άντρα, κάποιον από τους έρωτές του.
Δεν πα’ να λένε! Εμπνευσμένη από τον τάδε ή από την τάδε, η Αλμπερτιν είναι η Αλμπερτίν, και τέρμα! Το μυθιστόρημα είναι προϊόν μιας αλχημείας που μεταμορφώνει μια γυναίκα σε άντρα, έναν άντρα σε γυναίκα, τη λάσπη σε χρυσό, ένα αστείο σε δράμα! Αυτή ακριβώς η θεία αλχημεία συνιστά τη δύναμη κάθε μυθιστοριογράφου, το μυστικό, το μεγαλείο της τέχνης του!
Αλίμονο’ όσο κι αν επέμενα να θεωρώ την Αλμπερτίν μία από τις πλέον αλησμόνητες γυναίκες, απ’ τη στιγμή που μου ψιθύρισαν ότι το πρότυπό της ήταν άντρας, αυτή η άχρηστη πληροφορία εγκαταστάθηκε μέσα στο κεφάλι μου σαν ιός στο λογισμικό ενός υπολογιστή. Ανάμεσα σ’ εμένα και στην Αλμπερτίν χώθηκε ένα αρσενικό, που θαμπώνει την εικόνα της και σαμποτάρει τη θηλυκότητά της’ τη μια στιγμή τη βλέπω με ωραία στήθη, την άλλη με επίπεδο στέρνο, κι ώρες ώρες εμφανίζεται κι ένα μουστάκι στην τρυφερή επιδερμίδα του προσώπου της.
Μου σκότωσαν την Αλμπερτίν μου. Και σκέφτομαι τα λόγια του Φλωμπέρ: «Ο καλλιτέχνης πρέπει […] να κάνει τους άλλους να πιστέψουν στο μέλλον που δεν έζησε ο ίδιος». Πρέπει να καταλάβουμε απολύτως το νόημα της φράσης αυτής: ο μυθιστοριογράφος δεν θέλει να προστατεύσει κατά πρώτο λόγο τον εαυτό του, αλλά την Αλμπερτίν και την κυρία Αρνού.
Μίλαν Κούντερα: Ο πέπλος (Εστία, 2005)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου