ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΑΜΑΡΤΙΑΣ

.
Μάνος Χατζιδάκις: Τα τραγούδια της αμαρτίας (Σείριος 1996)
σε ποιήματα του Ντίνου Χριστιανόπουλου κι ένα του Γιώργου Χρονά
Τραγούδι: Αντρέας Καρακότας
Πιάνο: Ντόρα Μπακοπούλου

.
1. Εισαγωγή
2. Τύψεις
3. Ενοχή (Δίχως εξουθένωση)
4. Έρωτας (Σονέτο)
5. Αισθησιακό
6. Ανταλλαγή (Με κατάνυξη)
7. Φως και σκοτάδι (“Σβήσε το φως”)
8. Παράκληση (Σ ένα λαϊκό φίλο)
9. Απόκοσμος (Aπό τα “Μικρά ποιήματα”)
10. Διαδρομή (Σάββατο βράδυ)
11. Αναμονή (Όταν σε περιμένω)
12. Το γαϊδουράκι
13. Σαν τους αριστερούς (Κατατρεγμένοι)
14. Νυχτερινό α’ (Το δάσος)
15. Νυχτερινό γ’ (In memoriam)
16. Νεαρέ γιε του μπακάλη (Ωδή)
17. Ενός λεπτού σιγή
18. Τύψεις

.
Μπαίνοντας στη Θεσσαλονίκη το '45, αργά το βράδυ της Μ. Πέμπτης είχε τελειώσει η λειτουργία και οι εκκλησίες άδειες, φωτισμένες ηχούσαν πένθιμα. Περπατούσα μόνος και θαμπωμένος - είπα από μέσα μου: «Θεέ μου, πόση αμαρτία πρέπει να περιέχει αυτή η πόλη για να 'χει τόσες εκκλησίες». Ο προσφερόμενος νεανικός έρωτας μετεμφυλιακά υπήρξε συγκλονιστικός. Η επιθυμία δεν είχε προσχήματα. Μόνο η ερωτική τελετουργία διατηρούσε μερικούς γοητευτικούς μυστικούς κώδικες με τους οποίους ολοκλήρωνε φαντασιώσεις, οράματα και τολμηρές προθέσεις.
Η Θεσσαλονίκη είχε, τω καιρώ εκείνω, τρείς κοινωνικές τάξεις χωρίς μεγάλες αποστάσεις μεταξύ τους. Την αστική, την μικροαστική και τη λεγόμενη λαϊκή ή εργατική. Οι τάξεις αυτές είχαν μια ανομολόγητη έλξη ανάμεσα τους που εκδηλωνότανε με τον ομοφυλόφιλο ερωτισμό των παιδιών τους. Και οι διάφορες συνοικίες της Θεσσαλονίκης συνδέονταν η μια με την άλλη, με λεωφορεία και με νεανικές διαδρομές αναζητήσεων συντρόφων.
Κι έτσι έγινα φανατικός λάτρης της πόλης και των αφανών κατοίκων της. Τα παλιά σπίτια, οι ατελείωτες συνοικίες, οι κεντρικοί μα και οι απόκεντροι δρόμοι της, λειτουργούσαν θρησκευτικά τον ερωτισμό των νεαρών κατοίκων της και την υπέροχη και τόσο προχωρημένη αταξική ερωτική συνείδηση τους.
Συγχρόνως μου έγινε αντιληπτό πως ο αρχαίος έρωτας δεν έχει τόση αξία στον καιρό μας, δίχως αυτό το ανομολόγητο αίσθημα αμαρτίας κι ενοχής που μας παρέχει η βυζαντινή θρησκευτική κληρονομιά μας.
Και όλ' αυτά επιχειρώ να τα συνθέσω, σε μια πολύχρωμη τοιχογραφία που περιέχει ποιήματα του Ντίνου Χριστιανόπουλου κι ένα του Γιώργου Χρονά, βυζαντινές υμνωδίες, λαϊκούς ρυθμούς και μια στρατιωτική μπάντα που να παίζει επίμονα το «Ειδύλλιο του Ζήγκφριντ» του Βάγκνερ. Το έργο αυτό το αφιερώνω σ' όσους μπορούν ακόμη να διαβρωθούν από τη Μουσική και το Τραγούδι.
Μάνος Χατζιδάκις
4/1/1993

.
* * *

.
Τα «Τραγούδια της αμαρτίας» απασχόλησαν τον Μάνο Χατζιδάκι τα τρία τελευταία χρόνια της ζωής του. Από τα είκοσι προβλεπόμενα τραγούδια συνέθεσε τα δεκαπέντε, κι απ' αυτά άλλα είχε ήδη ηχογραφήσει δουλεύοντας με τον Ανδρέα Καρακότα στο σπίτι του, κι άλλα βρέθηκαν σε παρτιτούρες και σχέδια. Από τα επτά ορχηστρικά συνέθεσε μόνο το «αισθησιακό».
Δεν πρόλαβε όμως να ενορχηστρώσει το έργο, πέρα από κάποια επιμέρους σχέδια, και γι αυτό επιλέξαμε κατ' αρχήν την έκδοση του σε μορφή για φωνή και πιάνο.
Η σειρά των τραγουδιών όπως την προέβλεπε ο ίδιος ο Χατζιδάκις τηρήθηκε σχεδόν αυτούσια, αν εξαιρέσει κανείς το τραγούδι «σαν τους αριστερούς» το οποίο είχε αρχικά παραληφθεί.
Τέλος, προσθέσαμε το τραγούδι «Τύψεις» και με τη φωνή του Μάνου Χατζιδάκι, από ιδιωτική ηχογράφηση.
Νίκος Κυπουργός
Γιώργος Χατζιδάκις Θεοφανόπουλος

.
Έρωτας
Ολόκληρος στον έρωτα δοσμένος
άλλη χαρά δεν έχω παρά μόνο
στην άγρια σου ματιά να κρυφολιώνω
και να σου είμαι πάντα υποταγμένος
Κι όταν στα πόδια σου, γονατισμένος
τ' απελπισμένα χέρια μου απλώνω
όπως με διώχνεις, νιώθω τέτοιο πόνο
που ευφραίνομαι σα σκύλος κλωτσημένος
Σκληρό αγόρι, όσο με πληγώνεις
τόσο και πιο πολλή χαρά μού δίνεις
Σκιρτά η ψυχή μου, όταν τη ματώνεις
Και τρέμει από φόβο, μήπως γίνεις
πιο τρυφερός μια μέρα, γιατί ξέρει
να χαίρεται, μονάχα αν υποφέρει

.
Ωδή
Νεαρέ γιε του μπακάλη
λατρεμένε διαβάτης της νύχτας
για σένα αφήνει η Αφροδίτη
τα κλειδιά στην πόρτα
για σένα ξενυχτάνε οι φοιτητές
Της Γεωπονικής Σχολής.
Για σένα λιώνει το σαπούνι στα χέρια
του λουτράρη.