26.6.08

ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ ΡΟΔΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΚΥΡΩΣΗ ΤΩΝ ΓΑΜΩΝ ΤΗΣ ΤΗΛΟΥ

Image Hosted by ImageShack.us
.
Δημοσιοποιήθηκε η κατάθεση αναγνωριστικών αγωγών εκ μέρους του εισαγγελέως Ρόδου για την αναγνώριση του ανυπόστατου των γάμων που συνήφθησαν στην Τήλο.
"Στις αγωγές ο εισαγγελέας επικαλείται το άρθρο 21 του Συντάγματος και τις διατάξεις του οικογενειακού δικαίου επισημαίνοντας ότι ως γάμος νοείται η ένωση ενός άνδρα με μία γυναίκα."
Ο εισαγγελέας κατέθεσε τις αγωγές στο κατά τόπον αρμόδιο Πολυμελές Πρωτοδικείο της Ρόδου, οι αποφάσεις του οποίου προσβάλλονται στο Εφετείο Ρόδου.
Η αυτεπάγγελτη αρμοδιότητα του εισαγγελέως για άσκηση ακύρωσης γάμου προβλέπεται περιοριστικά (αρχή της νομιμότητας) από το άρθρο 1378 του Αστικού Κώδικα, σύμφωνα με το οποίο, ο εισαγγελέας ασκεί αγωγή για τις περιπτώσεις που παραβιάζονται οι διατάξεις:
(α) του άρθρου 1350 ΑΚ: "συμφωνία μελλονύμφων", "αυτοπρόσωπες και χωρίς αίρεση ή προθεσμία δηλώσεις", "Οι μελλόνυμφοι πρέπει να έχουν συμπληρώσει το δέκατο όγδοο έτος της ηλικίας τους".
(β) του άρθρου 1351 ΑΚ: να έχουν δικαιοπρακτική ικανότητα.
(γ) του άρθρου 1352 ΑΚ: επικουρική δικαστική συμπαράσταση που προβλέπει τέλεση γάμου με συγκατάθεση συμπαραστατούμενου.
(δ) του άρθρου 1354 ΑΚ: κώλυμα από προυφιστάμενο γάμο μελλονύμφου.
(ε) του άρθρου 1356 ΑΚ: οι μελλόνυμφοι δεν πρέπει να είναι συγγενείς εξ αίματος ή σε πλάγια γραμμή ως τον 4ο βαθμό.
(στ) του άρθρου 1360 ΑΚ: οι μελλόνυμφοι δεν πρέπει να είναι υιοθετών (ή τα παιδιά του) και υιοθετούμενος.
Σε αυτές τις περιπτώσεις περιορίζεται η αυτεπάγγελτη αρμοδιότητα του εισαγγελέα. Στις εν λόγω αγωγές δεν φαίνεται να τον απασχόλησε όμως κάποια από τις παραπάνω περιπτώσεις.
Το δημοσίευμα αναφέρεται σε "αναγνωριστική" αγωγή για να κηρυχθούν "ανυπόστατοι" ("και ανύπαρκτοι"=πλεονασμός) οι γάμοι. Εδώ θα πρέπει να γίνει μια βασική διάκριση: όλοι οι παραπάνω λόγοι (α-ε) καθιστούν ένα γάμο "άκυρο":
Άρθρο 1372: "Άκυρος είναι μόνο ο γάμος που έγινε κατά παράβαση των άρθρων 1350 έως 1352, 1354, 1356, 1357 και 1360."
Ας κρατήσουμε αυτό το "μόνο". Δεν περιλαμβάνεται τυχαία στο κείμενο του νόμου , αλλά για να οριοθετήσει με σαφήνεια και ασφάλεια δικαίου τις αποκλειστικές περιπτώσεις άκυρου γάμου.
Το άρθρο συνεχίζει: "Γάμος που έγινε χωρίς να τηρηθεί καθόλου ένας από τους τύπους που προβλέπονται στο άρθρο 1367 είναι ανυπόστατος".
Ας κρατήσουμε αυτο το "καθόλου ένας από τους τύπους" κι ας δούμε ποιοι είναι οι "τύποι" του άρθρου 1367 ΑΚ:
Άρθρο 1367: Τέλεση του γάμου
Ο γάμος τελείται είτε με τη σύγχρονη δήλωση των μελλονύμφων ότι συμφωνούν σ' αυτό (πολιτικός γάμος) είτε με ιερολογία από ιερέα της ανατολικής ορθοδόξου εκκλησίας ή από λειτουργό άλλου δόγματος ή θρησκεύματος γνωστού στην Ελλάδα.
Η δήλωση γίνεται δημόσια κατά πανηγυρικό τρόπο ενώπιον δύο μαρτύρων, προς το δήμαρχο ή τον πρόεδρο της κοινότητας του τόπου όπου τελείται ο γάμος ή προς το νόμιμο αναπληρωτή τους, που είναι υποχρεωμένοι να συντάξουν αμέσως σχετική πράξη.
(Οι προϋποθέσεις της ιεροτελεστίας κλπ κλπ κλπ).
Άρα "ανυπόστατος γάμος" =
- έλλειψη σύγχρονης δήλωσης μελλονύμφων οτι συμφωνούν, ή
-έλλειψη δύο μαρτύρων, ή
- αναρμόδιος δημοτικός άρχοντας, ή
- μη σύνταξη σχετικής πράξης.
Οι γάμοι της Τήλου, αφενός δεν είναι "ανυπόστατοι", αφετέρου δεν είναι "άκυροι", με βάση το περιεχόμενο που προσδίδεται από αυτές τις έννοιες στο κείμενο του νόμου. Η διάκριση ανάμεσα σε άκυρο και ανυπόστατο γάμο και οι διαφορετικές συνέπειες που προβλέπονται από το νόμο ανάλογα με την υπαγωγή στην αντίστοιχη κατηγορία, συνηγορούν ότι, με βάση το ισχύον δίκαιο, δεν μπορεί να γίνει λόγος για ισχύουσα - έστω και από απόψεως αποκλειστικά οικογενειακού δικαίου, χωρίς σύμφωνη με το σύνταγμα ερμηνεία- σιωπηρή προϋπόθεση ετερότητας φύλου. Αν ίσχυε μια τέτοια σιωπηρή προϋπόθεση, πού θα υπαγόταν; Στους λόγους που καθιστούν το γάμο "ανυπόστατο", όπως υποστηρίζει ο κ. εισαγγελέας και κάποιοι καθηγητές νομικής ή στους λόγους που καθιστούν τον γάμο "άκυρο"; Μόνη αυτή η ανασφάλεια δικαίου που δημιουργείται, καθώς και η αδυναμία συστεμικής υπαγωγής της δήθεν σιωπηρής προϋπόθεσης, αποδεικνύουν ότι για να ισχύσει ένας τέτοιος αποκλεισμός θα έπρεπε να είναι ρητά ενταγμένος στο σύστημα του νόμου.
Η εμμονή δε στο "ανυπόστατο" είναι δείκτης και μιας μεθοδολογικής τύφλωσης που ταλαιπωρεί τους εφαρμοστές του Αστικού Κώδικα: επιλέγουν έναν πιο "βαρύ" όρο, για να δείξουν ότι δεν συζητάμε καν για τέτοια "ανυπόστατα" πράγματα, την στιγμή που ο ίδιος ο Αστικός Κώδικας επιλέγει τον όρο "ανυπόστατος γάμος", μόνο για την περίπτωση που δεν έχει τηρηθεί καθόλου το ... τυπικό, το διαδικαστικό και γραφειοκρατικό μέρος (το ταυτόχρονο των δηλώσεων, η αρμοδιότητα του δημάρχου, η σύνταξη πράξης κλπ). Το μέρος εκείνο δηλαδή, το οποίο δεν μπορεί παρά να εγγυάται μόνον το στοιχείο της ασφάλειας δικαίου (: πανηγυρικότητα = διάλυση αμφιβολιών για τη βούληση των μερών). Από την άλλη πλευρά, ο "άκυρος" γάμος αφορά περιπτώσεις που η τέλεσή του θα συνιστούσε ποινικό αδίκημα (λ.χ. αιμομιξία, διγαμία) ή η απαγόρευσή του είναι συνέπεια ενός θεμιτού περιορισμού όλων των αστικών δικαιωμάτων (λ.χ. περίπτωση δικαστικής συμπαράστασης). Είναι γνωστό ότι η ταυτότητα φύλου δύο ενηλίκων ανθρώπων που αποφασίζουν να συμβιώσουν ούτε ποινικό αδίκημα είναι, ούτε, πολύ περισσότερο, μπορεί να επάγεται θεμιτό περιορισμό αστικών δικαιωμάτων! Οπότε, με βάση το σύστημα του Αστικού Κώδικα, ούτε στην κατηγορία του "άκυρου" γάμου μπορεί να ενταχθεί η λεγόμενη "σιωπηρή προϋπόθεση" ετερότητας φύλου. Επομένως, κατά συστηματική ερμηνεία, δεν υπάρχει ούτε ρητή, ούτε σιωπηρή προϋπόθεση ετερότητας φύλου, αφού και αν υπήρχε δεν θα μπορούσε να ενταχθεί με στοιχειώδη μεθοδολογική επάρκεια και νομοτεχνική ακολουθία, ούτε στην έννοια του "ανυπόστατου", αλλά ούτε και στην έννοια του "άκυρου" γάμου.
Πάντως η αυτεπάγγελτη αρμοδιότητα του εισαγγελέα αφορά μόνο την περίπτωση των άκυρων γάμων, όχι των ανυπόστατων και συνεπώς υπάρχει περίπτωση οι αγωγές να απορριφθούν ως απαραδέκτως ασκηθείσες, λόγω αναρμοδιότητας εισαγγελέα, χωρίς δηλαδή το Πολυμελές Πρωτοδικείο Ρόδου να μπει στην ουσία του κύρους των γάμων. Ακόμη, δηλαδή κι αν έλεγε κανείς ότι τουλάχιστον θα διευκρινιστεί με δικαστική απόφαση το ισχύον δίκαιο με αυτές τις αγωγές, τίποτα δεν εγγυάται ότι το Δικαστήριο θα μπει στην ουσία. Αντιθέτως, έχει τη δυνατότητα να απορρίψει την αγωγή για τον παραπάνω τυπικό λόγο.
Αν το δημοσίευμα είναι ακριβές, προκαλεί πάντως κατάπληξη μια τόσο πρόχειρη θεμελίωση, σε μια τόσο σημαντική υπόθεση. Επίσης προκαλεί κατάπληξη σε συνδυασμό με το γεγονός ότι , σύμφωνα με τη νομοθεσία, η εισαγγελία
" έχει ως αποστολή την τήρηση της νομιμότητας, την προστασία του πολίτη και τη διαφύλαξη των κανόνων της δημόσιας τάξης". (Άρθρο 24 Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων και Δικαστικών Λειτουργών).
Η προστασία του πολίτη και η εξασφάλιση της αρχης της ίσης μεταχείρισης θα επέβαλε στους εισαγγελείς ακριβώς την διασφάλιση της ίσης ενάσκησης των δικαιωμάτων από όλους τους πολίτες και την κατάργηση των αθέμιτων διακρίσεων, όχι την εισαγωγή "ερμηνειών", ασύμβατων με το συνταγματικό και ευρωπαϊκό δίκαιο, οι οποίες κατατείνουν στην εισαγωγή νέων διακρίσεων και η κίνηση δικαστικών αγώνων που θέτουν εν αμφιβολία τα δικαιώματα των πολιτών.
Αυτά μπορεί να είναι "ψιλά γράμματα" για ορισμένους εισαγγελικούς λειτουργούς, κι αυτό δεν είναι συμπέρασμα δικό μου. Ο
Ευρωπαίος Επίτροπος για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου ζήτησε στις 14.5.2008 από τα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης (από το οποίο απείχαμε ως χώρα μόνον κατά τα χρόνια της δικτατορίας των συνταγματαρχών) να ενσωματώσουν στις πολιτικές τους της Αρχές της Yogyakarta για την εφαρμογή του διεθνούς δικαίου των ανθρώπινων δικαιωμάτων ως προς τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου. Σε αυτές τις συστάσεις που υιοθέτησε ο Ευρωπαίος Επίτροπος, τα κράτη καλούνται, μεταξύ άλλων:
"Να οργανώσουν προγράμματα εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης για δικαστές, δικαστικούς υπαλλήλους, εισαγγελείς, δικηγόρους και άλλους, σχετικά με τα διεθνή πρότυπα για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις αρχές της ισότητας και της απαγόρευσης διακρίσεων, συμπεριλαμβανομένου του σεξουαλικού προσανατολισμού και της ταυτότητας φύλου." (
Αρχή 8, Σύσταση Γ).
Παράλληλα, η Κοινοβουλευτική Διάσκεψη του Συμβουλίου της Ευρώπης επεξεργάζεται σχέδιο Σύστασης για την
Νομική Αναγνώριση των σχέσεων ατόμων του ιδίου φύλου, αλλά και σχέδιο Σύστασης για την Κατάργηση των Διακρίσεων λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού.
Εξάλλου, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, κάνοντας πρόσφατα ένα βήμα πιο πέρα κι από το γάμο, αναγνώρισε ότι
ο αποκλεισμός μιας ομοφυλόφιλης γυναίκας από την υιοθεσία συνιστά παραβίαση του δικαιώματος σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής της ζωής σε συνδυασμό με την απαγόρευση αθέμιτων διακρίσεων. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δεν εμποδίστηκε να αναγνωρίσει αυτές τις παραβιάσεις, μολονότι η Ευρωπαϊκή Σύμβαση κατοχυρώνει το δικαίωμα γάμου με αναφορά στην ετερότητα φύλου: ό,τι δεν απαγορεύεται, επιτρέπεται (σ.σ. για τους πολίτες, όχι για τον εισαγγελέα που είναι κρατική εξουσία).
Σε αυτό το διαρκώς εξελισσόμενο ευρωπαϊκό και διεθνές νομικό περιβάλλον, η προσπάθεια δικαστικής απαγόρευσης, η οποία νομοτελειακά οδηγεί στο Στρασβούργο ή και σε ικανούς έλληνες δικαστές, ήταν άλλο ένα στρατηγικό λάθος μιας λογικής που είναι καταδικασμένη εκ των προτέρων από την ιδια την πορεία των πραγμάτων.
.
(Αναδημοσίευση από το ιστολόγιο E-Lawyer, όπου μπορείτε να διαβάσετε την ανάρτηση και τα σχόλια των αναγνωστών)

1 σχόλιο:

  1. Ο εισαγγελέας κατέθεσε αγωγές
    «Ανυπόστατοιοι γάμοι»
    Εφημ.ΠΡΟΟΔΟΣ, 26/6/2008

    Ενώπιον του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Ρόδου, κατατέθηκαν χθες από τον Εισαγγελέα Πρωτοδικών κ. Γιώργο Οικονόμου, δύο αναγνωριστικές αγωγές κατά των δύο ομοφύλων ζευγαριών, που τέλεσαν τους γάμους τους στο νησί στις 3 Ιουνίου 2008 και κατά του δημάρχου Τήλου με τις οποίες ζητείται να αναγνωριστούν ως ανυπόστατοι και ανύπαρκτοι.
    Οπως είναι γνωστό, στις 7.10 το πρωί της 3ης Ιουνίου 2008, στο δημαρχείο, στο Μεγάλο Χωριό της Τήλου, ο δήμαρχος του νησιού κ. Αναστάσιος Αλιφέρης, ετέλεσε τους δύο πρώτους πολιτικούς γάμους ζευγαριών, της Ευαγγελίας με την Ολγα και του Δημήτρη με τον Θεμιστοκλή. Οι κάτοικοι του νησιού εμφανίστηκαν διχασμένοι. Υπάρχουν εκείνοι οι οποίοι στηρίζουν τον δήμαρχο και άλλοι οι οποίοι πιστεύουν ότι θα ζημιωθεί το νησί.
    Μεταξύ των άλλων στην αναγνωριστική Αγωγή, αναφέρονται:
    «Επειδή τόσο το Ελληνικό Σύνταγμα στο άρθρο 21 αυτού, το οποίο αναφέρεται στην οικογένεια, στο γάμο, τη μητρότητα και την παιδική ηλικία, τα οποία τελούν υπό την προστασία του κράτους, όσο και οι διατάξεις οι οποίες αναφέρονται στο γάμο του Οικογενειακού Δίκαιου του Αστικού μας Κώδικα στα άρθρα 1350 έως 1371, δεν περιέχουν ορισμό της εννοίας του γάμου, την οποία όμως θεωρούν γνωστή και παραπέμπουν στις επικρατούσες στην κοινωνία βασικές αντιλήψεις για τον προσδιορισμο της, σύμφωνα με τις οποίες ως γάμος νοείται η ένωση ενός άνδρα με μια γυναίκα, σύμφωνα με τον τύπο που ορίζει ο νόμος. Αυτή την έννοια του γάμου δέχονται τόσο η θεωρία όσο και η νομολογία των Ελληνικών Δικαστηρίων όλων των βαθμίδων, καθώς επίσης κι όλα τα σύγχρονα έγκυρα ερμηνευτικά ελληνικά λεξικά. Σημειωτέον δε ότι στο άρθρο 12 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης, Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) με τίτλο «δικαίωμα συνάψεως γάμου» αναφέρεται ότι «άμα τη συμπληρώσει ηλικία γάμου ο ανήρ και η γυνή έχουν το δικαίωμα να συνέρχωνται εις γάμον και ιδρύωσιν οικογένειαν συμφώνως προς τους διέποντας το δικαίωμα τούτο εθνικούς νόμους».
    Και καταλήγει:
    «ΑΙΤΟΥΜΑΙ
    Να γίνει δεκτή η παρούσα αγωγή μου
    Να αναγνωριστεί για όλους τους παραπάνω αναφερόμενους λόγους και αιτίες ως ανυπόστατος και ανύπαρκτος ο εν τω ιστορικώ περιγραφόμενος πολιτικός γάμος που τελέσθηκε στο Δημαρχείο Τήλου υπό του δημάρχου μεταξύ των ιδίου φύλου εναγομένων.
    Να καταδικαστούν οι αντίδικοι στην εν γένει δικαστική δαπάνη.»

    ΑπάντησηΔιαγραφή